ETYKA PRACY

Literatura:

Klimczak B., Etyka gospodarcza, Wrocław 1996

Nogalski B., Śniadecki J., Etyka menadżerska, Bydgoszcz1996

Pietrykiewicz T. Etyka zarządzania działalnością gosp., Warszawa 1995

Zbiegiem Maciąg L., Etyka w zarządzaniu, Warszawa1996

Internet:

www.cebi.win.pl Centrum Etyki Biznesu (Wojciech Gacparski, Anna Lewicka-Strzałecka, Szulczewski)

www.opoka.org.pl www.intur.com.pl www.odpowiedzialnybiznes.pl

Kluczowe pojęcia

Moralność

Złota reguła moralności

Moralność krańcowa

Rozwój zrównoważony

Etyka

Godność człowieka

Prawa człowieka

Imperatyw kategoryczny

Społeczna odpowiedzialność biznesu

Nosiciele ryzyka (interesariusze)

Konkurencja pozytywna

Kodeks etyczny

Kodeks deontologiczny

Kodeks zawodowy

„Uczy się ludzi wszystkiego, tylko nie tego jak być ludźmi” (B. Pascal)

MORALNOŚĆ - to ukształtowany w procesie długotrwałego społeczeństwa zespół norm postępowania, według których ocenia się określone zachowanie jako dobre lub złe.

• Określa reguły postępowania

• Formułuje: nakazy, zakazy, powinności, zasady

• Nie uzasadnia słuszności

• Nie zawiera ocen

NAKAZY (ujęcia pozytywne)

„Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jako też osobie każdego innego, używał zawsze jako celu, nigdy tylko jako środka” (I. Kant, Imperatyw kategoryczny)

„Czcij Ojca Swego i Matkę swoją” (Dekalog)

ZAKAZY (ujęcia negatywne)

„Nie powinienem nigdy inaczej postępować, jak tylko tak, żebym mógł także chcieć, aby maksyma moja stała się powszechnym prawem” (I. Kant, Imperatyw kategoryczny)

„Nie zabijaj” (Dekalog)

-----niezmienne-----

ZŁOTA REGUŁA MORALNOŚCI

„Czym sam się brzydzisz, nie czyń tego nikomu” (ST. Testament)

„Nie czyńmy tego, co ganimy u innych” (Tales z Miletu)

„ Nie czyńmy tego, z czego czynimy zarzuty innym” (Herodot)

„Żaden z was nie jest wyznawcą, jeśli nie pragnie dla swego brata, czego pragnie dla siebie” (Koran)

„Wszystko więc, co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili i wy im czyńcie”(Nowy Testament)

„Okazuj innym taką samą miłość, dobro i miłosierdzie” (Budda)

„Nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe”

ETYKA

• Jest nauką o moralności

• Jest zbiorem zasad moralnych

- dokonuje wyboru, interpretacji, dostosowuje do okoliczności-formułuje KODEKSY

ETYCZNE

• Jest nauką normatywną

-dokonuje ocen, wyjaśnia przyczyny, okoliczności

• Formułuje oceny i normy moralne rzeczywiście funkcjonujące w określonej epoce, warunkach i zbiorowości społecznej

Podziału moralności i etyki dokonał Arystoteles. Podzielił „cnoty ludzkie” na:

Cnoty rozumu (dianoetyczne) - wiedza, mądrość, roztropność

Cnoty charakteru (etyczne) - naukę, która je poznaje nazwał ETYKĄ

ETYKA

NORMATYWNA (etyka właściwa)

Formułuje pożądane sposoby zachowań moralnych przez ustalanie norm (zakazów, nakazów, kodeksów) i ideałów (wzorów) oraz ocen (wartościowań) czynów moralnych .

Określa „co jest dobrem, a co złem”

OPISOWA (nauka o moralności)

Traktuje moralność jako zjawisko społeczne, a treść przekonań moralnych ujmuje dynamicznie ( w zależności od źródeł kulturowych, uwarunkowań historycznych, politycznych, klasowych, ideologicznych, światopoglądowych, prawnych). Ma charakter relacjonujący bez dokonywania wartościowania . Traktuje różne moralności bezstronnie.

METAETYKA ( etyka logiczna)

Dokonuje logicznej Analizy pojęć, sadów i wypowiedzi etycznych (motyw, czyn, skutek,

powinność, reguła moralna, dobry, zły, godziwy, niegodziwy, haniebny, prawda, fałsz).

INTUICYJNA

W ocenie moralnej czynów, formułowaniu nakazów, zakazów należy opierać się na intuicji -„poczuciu oczywistości”. Co złe lub dobra moralnie powinno być oparte na poczuciu bezgranicznego zaufania, bez wahań i wątpliwości.

RACJONALNA

Ocena moralna czynów, zakazy i nakazy powinny wynikać z rozumowania.

RELATYWNA

Nie ma dobra absolutnego. Dobrem jest to, co się za nie przyjmuje w określonym środowisku i czasie. Wartości moralne i dyrektywy postępowania są wynikiem postaw jednostek i grup społecznych.

EWOLUCJONISTYCZNA

Uznaje Zycie za najwyższe dobro moralne i aprobuje wszelkie działania prowadzące do rozwoju gatunku ludzkiego i

HEDONISTYCZNA

Dążenie do przyjemności i rozkoszy.

NIEZALEŻNA (T. Kotarbiński)

1.

2.

3. Pierwszym obowiązkiem moralnym jest minimalizowanie cierpień i nieszczęść

4. Ideałem postawy moralnej jest opiekuńczość, która jest uwarunkowana genetycznie i nigdy nie kłóci się z ludzkim sumieniem

5. Najcenniejsze wartości osobowe: życzliwość, wrażliwość na krzywdę, rzetelność, odwaga, nastawienie altruistyczne

POWINNOŚCI (rygorystyczna) I. Kant

Za najwyższą wartość moralną uznaje spełnienie obowiązku. Ocena moralna nie dotyczy rezultatów, lecz intencji (moralne jest takie działanie, które podejmuje się z moralnego obowiązku, a nie z ostrożności czy obawy przed konsekwencjami - rezultatami-)

AUTONOMICZNA (I. Kant)

Uzasadnienia słuszności czynów człowieka powinien poszukiwać w sobie samym. Rozum i wolna wola jest źródłem norm moralnych. Działania człowieka nie mogą sobie wzajemnie zaprzeczać. Wskazaniem moralnym jest prawo człowieka do godnego traktowania (godność człowieka). Moralne jest, co akceptowane przez wszystkich.

IPERATYW KATEGORYCZNY KANTA

Działanie jest moralne gdy:

• jest uniwersalne, zgodne z innymi działaniami (sprawdź, czy norma moralna w wersji uniwersalnej jest wewnętrznie zgodna, nie powoduje swego zaprzeczenia i jest powszechnie stosowana)

• respektuje istotę rozumną jako cel wszelkich działań (sprawdź, czy normy moralne nie dopuszczają do instrumentalnego traktowania ludzi i nie zaprzeczają ich godności)

• respektuje autonomię rozumnej istoty (sprawdź, czy norma moralna może być zaakceptowana przez każdego członka społeczności)

TEOCENTRYCZNA (HETERONOMICZNA)

Etyki religijne, których nakazy wywodzą z bytów nadprzyrodzonych i nie uzasadniają ich. Cele ziemskie podporządkowane są celom nadnaturalnym. Za wartość najwyższą uznają istotę nadprzyrodzoną

UTYLITARNA

O wartości moralnej czynu świadczą jego skutki. Słuszne jest wszystko, co służy osiągnięciu dobrego celu. „cel uświęca środki”

SYTUACYJNA

Neguje istnienie obiektywnych prawd moralnych i podstaw formułowania takich prawd (neguje etykę normatywną).

ZAWODOWA

Zespól zasad i norm określających, jak z moralnego punktu widzenia powinni zachowywać się przedstawiciele danego zawodu. Podaje swoiste zasady i preferencje występujące w różnych sytuacjach (również konfliktowych). Formułuje nowe reguły, których brak w etyce ogólnej, a które są szczególnie istotne dla danego zawodu. Funkcjonujące normy dostosowuje co zawodu.

Uporządkowany zespół takich norm nazywa się „kodeksem deontologicznym” zawodu.

KODEKSY ETYCZNE FIRMY

• informują „nosicieli ryzyka” o zakresie przyjętych przez firmę zobowiązań

• formułują misję i cele firmy, powodując spójne działanie personelu

• dążą do ujednolicenia standardów, systemu wartości i norm moralnych

• służą poszanowaniu klientów, środowiska, opinii publicznej i praw ludzkich

• służą polepszaniu wizerunku publicznego firmy (image); osiągnięcia z tego tytułu korzyści ekonomicznych oraz zdolności konkurencyjnej

PRAWO A MORALNOŚĆ

PRAWO

MORALNOŚĆ

• Obowiązuje każdego, a jego naruszenie jest karalne • Reguluje te obszary ludzkiej aktywności, które są szczególnie ważne dla funkcjonowania społeczeństwa, możliwe do przewidzenia i uregulowania • Stanowi, co jest dozwolone(legalne), a co nie • Na straży prawa stoi aparat państwowy ze środkami przymusu • Normy mają charakter dwustronny (prawa i obowiązki) • Odnosi się do działań dostrzeganych zmysłami (czyny, słowa) • Jest precyzyjny

• Określa wzajemne obowiązki, karą jest potępienie , izolacja • Porządkuje całe życie człowieka. Opiera się na refleksji poprzedzających dokonanie wyboru • Pozostawia człowiekowi wolny wybór • Do przestrzegania skłania presja opinii publ., wychowanie, sumienie, religia, nawyki itp. • Nakłada tylko obowiązki nie dając prawa żądania ich • Jest też sferą psychiki (myśli, uczucia) • Wskazuje ogólny kierunek postępowania

KLAUZULE GENERALNE

Klauzula Generalna - przepis prawny, który przez użycie ogólnych pojęć podlegających ocenie organu stosującego prawo, ma na celu osiągnięcie elastyczności w stosowaniu prawa

KLAUZULA ZASAD WSPOLŻYCIA SPOŁECZNEGO

„… Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego” (Art. 58 KC)

„zakazuje się wprowadzania do umów i innych czynności prawnych warunków przeciwnych zasadom współżycia społecznego” (Art. 94 KC)

KLAUZULA SPOLECZNO - GOSPODARCZEGO PRZEZNACZENIA PRAWA

„… Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego” (Art. 5 KC)

KLAUZULA NIEGODZIWOŚCI CELU ŚWIADCZENIA

„Ulega przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa to, co jedna ze stron umowy do drugiej w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub, w celu niegodziwym” (Art. 412 KC)

Inne akty prawne:

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Ustawa o przeciwdziałaniu praktykom monopolowym

„… Nie będziesz miał w torbie podwójnego ciężarka: cięższego i lżejszego. Będziesz miał ciężarek nie umniejszony i dokładny” (Pismo Święte, Księga Powtórzonego Prawa)

GODNOŚĆ CZŁOWIEKA

Powszechna deklaracja praw człowieka ONZ

(wstęp) Uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków rodziny ludzkiej stanowi podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie.

Art. I

Wszystkie istoty ludzkie są wolne, równe w godnościach i prawach.

Dokumenty zawierające zapis o godności człowieka:

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

Karta Praw Człowieka

Konstytucja

Człowiek powinien być traktowany jako cel sam w sobie, nigdy zaś jako środek.

Człowieczeństwo samo w sobie jest godnością. W następstwie człowiek nie może być używany przez niego(…) wyłącznie jako środek, lecz zawsze powinien on być jednocześnie traktowany jako cel i w tym właśnie wyraża się godność.

Poczucie świadomości własnej wartości, szacunek dla samego siebie, honor, duma.

Człowiek zajmuje pozycję wyjątkową. Tę jego szczególną, uprzywilejowana pozycje wśród innych bytów interpretuje się właśnie jako jego godność.

GODNOŚĆ WRODZONA - jest pewnym przywilejem, z którym przychodzimy na świat; jest nieutracalna

GODNOŚĆ NABYTA - zadanie do spełnienia, odpowiedzialność, którą trzeba podjąć

GODNOŚĆ PRACY - Pracy ludzkiej przysługuje godność dlatego, że jest ona jednym z czynników przesądzających o godności człowieka, o jego wyróżnionej pozycji wśród innych bytów. Właśnie zdolność jej wykonywania mobilizuje istotę ludzką. Praca uzyskuje godność dzięki godności wykonującego ją człowieka. To godność podmiotu jest miarą godności pracy. Nie da się oddzielić procesu pracy i jej efektu od człowieka pracującego. Ona jest twórcą i sprawcą czynu pracy.

PYTANIA NIE BEZ GRANIC (zapytania, które w USA są zabronione do zadawania w trakcie składania dokumentów do pracy)

Zmiana nazwiska(może ujawnić narodowość, stan cywilny); miejsce urodzenia kandydata, małżonka, rodziców; orientacja religijna, polityczna; karnacja, kolor oczu, włosów; przynależność do organizacji, klubów, związków; wiek; karalność; waga, wzrost, upośledzenie fizyczne; ciąża; organizacja opieki nad dzieckiem; obowiązek dostarczania zdjęcia; płeć

SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ FIRM

Odpowiedzialność za skutki działań wobec osób trzecich

(personalnie ponoszą ją osoby podejmujące w firmie decyzje gospodarcze oraz uczestniczące w procesach wymiany dóbr i informacji)

NOSICIELE RYZYKA (STAKEHOLDERS)

MANIFEST Z DAVOS - Uchwalony w 1973r. przez europejskie sympozjum zarządu

1. kierownictwo firmy ma służyć klientom

2. kierownictwo firmy ma służyć współpracownikom firmy

3. kierownictwo firmy ma służyć kapitało dawcom

4. kierownictwo firmy ma służyć społeczeństwu

5. kierownictwo firmy ma służyć tym wszystkim jednostkom

„…Aby przetrwać i prosperować, globalna gospodarka musi mieć silniejsze podstawy w postaci wspólnych wartości i wspólnych instytucjonalnych praktyk, musi tez - w bardziej kompleksowy i powszechny sposób - wspierać społeczne cele”.

GLOBAL COMPACT - 9 zasad kodeksu globalnego zaczerpniętych z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Dotyczą one praw człowieka, ochrony środowiska, pracy.

Prawa Człowieka:

- przedsiębiorstwo powinno popierać i respektować ochronę międzynarodowo proklamowanych praw człowieka

- powinno upewnić się, że nie przyczynia się do łamania tych praw

Praca: przedsiębiorstwo powinno:

- popierać prawo do tworzenia związków zawodowych i praktycznego zastosowania praw do zbiorowych układów

- przyczyniać się do eliminacji wszystkich for przymusu pracy

- znieść pracę dzieci

- eliminować dyskryminację w kwestii zatrudnienia i uprawnień zawodowych

Ochrona środowiska: przedsiębiorstwo powinno:

- stosować prewencyjne podejście do działań w środowisku naturalnym

- podejmować inicjatywy promujące postawę większej odpowiedzialności w tej dziedzinie

- popierać wprowadzanie i rozpowszechnianie technologii przyjaznej dla środowiska

STANDARD SA8000 (Social Accountability) SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU

Ustalane w celu weryfikacji; określają wymogi w zakresie społeczne odpowiedzialności

8 warunków wstępnych o prawach człowieka i pracowniczych.

• Nie zatrudnianie dzieci

• Nie stosowanie pracy przymusowej

• Spełnianie podstawowych zaleceń bezpieczeństwa środowiska pracy

• Wolność zrzeszania się pracowników i prawo do negocjacji zbiorowej

• Nie stosowanie dyskryminacji

• Nie stosowanie przymusu fizycznego lub psychicznego wobec pracowników

• Przestrzeganie regulacji prawnych co do dopuszczalnej liczby godzin pracy

• Zapewnienie wynagrodzenia nie niższego niż wymagane przez prawo

Adam Smith

Egoistyczne działania przedsiębiorców reguluje „NIEWIDZIALNA RĘKA RYNKU”

Lee Iacocca

„Trzeba wolny rynek zastąpić rynkiem uczciwym”

M. Fredman

„Co nie zabronione - to dozwolone”

Seneca

„Czego nie zakazuje prawo, tego czynić zabrania przyzwoitość”

DEKLARACJA KONGRESU TURYSTYKI POLSKIEJ o potrzebie etyki w turystyce

• Poszanowanie życia i godności ludzi

• Ochrona środowiska przyrodniczego i kulturowego

• Dbałość o dobro rodziny

• Szacunek dla sacrum, dla dni oraz miejsc świętych i obiektów sakralnych

• Odpowiedzialność za słowo, za prawdziwość i rzetelność informacji

• Szacunek dla własności

• Korzystanie z wolności, bez naruszania praw drugich

Uchwalony przez Zgromadzenie Generalne WTO w Santiago (Chile) we wrześniu'94.

ŚWIATOWY KODEKS ETYKI W TURYSTYCE

Art. 1 SZACUNEK DLA GOSZCZĄCEJ SPOŁECZNOŚCI

Zrozumienie i respekt dla różnorodnych kulturalnych wartości oraz dla religijnych, filozoficznych i moralnych wierzeń - są zarówno warunkiem, jak i konsekwencją turystyki.

2. Aktywność turystyczna musi być prowadzona w harmonii z zabytkami i tradycjami goszczących regionów i krajów, przy poszanowaniu prawa, obyczajów i przyzwyczajeń.

Art. 2 WARTOŚCIHUMANISTYCZNE I TURYSTYCZNE

Turystyka, aktywność często kojarzona z wypoczynkiem i relaksem, sportem, uczestnictwem w kulturze, powinna być planowana i praktykowana jako czynnik indywidualnego i zbiorowego spełnienia,.............

Aktywność turystyczna powinna wspomagać upowszechnianie praw człowieka

Art. 3 OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO

Wszyscy przyczyniający się do rozwoju turystyki zobowiązani są do ochrony środowiska naturalnego w perspektywie kontynuacji i transmisji słusznych potrzeb aspiracji obecnych i przyszłych pokoleń.

Formy rozwoju turystyki, które prowadzą do oszczędzania energii i redukowania produkcji odpadów powinny mieć pierwszeństwo i finansowe wsparcie.

Infrastruktura turystyczna i aktywność powinno być projektowana w taki sposób, by chronić i wspomagać ochronę ekosystemów i różnorodność biologiczną oraz unikać zagrożeń gatunków dzikiej flory i fauny.

Art. 4 OCHRONA KULTURY

Zasoby turystyki są częścią wspólnego dziedzictwa ludzkości

Turystyczna polityka i aktywność powinna być prowadzona z poszanowaniem artystycznego, archeologicznego, kulturalnego i historycznego dziedzictwa krajów, które powinno się identyfikować, chronić i przekazywać przyszłym pokoleniom.

Art. 5 ZAPEWNIENIE KORZYŚCI LOKALNYM SPOLECZNOŚCIOM

Lokalne społeczności i ludność towarzysząca aktywności turystycznej i powinny uczestniczyć w ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych korzyściach jakie stąd wynikają.

Polityka turystyczna powinna być prowadzona w ten sposób, aby przyczyniła się do poprawy standardu życia społeczności odwiedzanych regionów; ośrodki turystyczne i baza noclegowa powinny być projektowane w taki sposób, by zintegrować je z lokalną gospodarką i warunkami socjalnymi, jeśli umiejętności są równe, pierwszeństwo w zatrudnianiu powinni mieć miejscowi.

Art. 6 PRAWA KONSUMENTÓW

Fachowcy w dziedzinie turystyki mają obowiązek rzetelnego informowania turystów o miejscu przeznaczenia, warunkach podróży i pobytu. Powinno upewnić się czy klauzule kontraktu proponowanego klientowi są dla niego zrozumiałe i czytelne, czy umożliwiają w przypadku niezgodności wykonania z umową uzyskanie finansowej rekompensaty przez mających zastrzeżenia do ich osoby.

Profesjonaliści powinni najlepiej jak potrafią zapewnić bezpieczeństwo, zapobiegać wypadkom, chronić zdrowie, zadbać o właściwe żywienie tym, którym świadczą swoje usługi. Powinni rozwijać system ubezpieczeń i pomocy ...

Art.. 7 PRAWA PRACOWNIKÓW

Specjalną uwagę powinno się przykładać do tego, by zagwarantować fundamentalne prawa etatowym i dorywczym pracownikom w turystyce.

Art.. 8 TURYSTYKA DLA WSZYSTKICH

Uniwersalne prawo do turystyki jest konsekwencją prawa do wypoczynku i relaksu, uwzględniając uzasadnione ograniczenia wynikające z godzin pracy i płatnych urlopów gwarantowanych przez Art. 24 Światowej Deklaracji Praw Człowieka i Art. 7 Międzyn. Konwencji Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych Praw.

Turystyka socjalna zapewniająca szeroki dostęp do wypoczynku i wakacji powinna być wspomagana i rozwijana.

Art. 9 WOLNOŚĆ PRZEMIESZCZANIA SIĘ

Turyści i pracownicy zatrudnieni w turystyce opłacani lub nie powinny mieć swobodę w ramach międzynarodowego i narodowego ustawodawstwa - swobodę poruszania się po swoim kraju i między państwami zgodnie z art. 13 Światowej Deklaracji Praw Człowieka

Art. 10 WPROWADZENIE I UMACNIANIE

Publiczne i prywatne podmioty w turystyce powinny współpracować przy wprowadzeniu tych zasad i monitorować ich właściwe stosowanie.

KODEKS ETYCZNY SI-TE kodeks transportowców (Society of Incentre and Travel Executives)

Złota reguła moralności

DYREKTYWA RADY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH z 1984 roku

Reklama wprowadzająca w błąd, to każda reklama, która w jakikolwiek sposób, łącznie z jej wyglądem zewnętrznym, wprowadza w błąd lub jest zdatna do wprowadzenia w błąd osoby, do których jest skierowana lub do których może dotrzeć, skutkiem czego może niekorzystnie wpłynąć na ich gospodarcze zachowanie się, albo z tych powodów szkodzi konkurentom lub może szkodzić.

MIĘDZYNARODOWY KODEKS REKLAMY uchwalony przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu w 1973r.

REKLAMA - wszystkie rodzaje reklamujących płatnych anonsów o gospodarczych dobrach i usługach, niezależnie od medium rozpowszechniającego.

Reklama powinna być:

dozwolona przez ustawę

zgodna z dobrymi obyczajami

uczciwa i prawdziwa

nie powinna nadużywać zaufania albo wykorzystywać niedoświadczenia lub niewiedzę konsumentów

nie powinna zawierać tekstu, ani obrazu, które bezpośrednio lub pośrednio są zdolne do wprowadzenia konsumentów w błąd

nie może być ukryta pod pozorem neutralnej informacji

KODEKS ETYKI MENADŻERA

Żeby menadżerowie szanowali konsumentów, klientów.

PRAKTYCZNY KODEKS POSTĘPOWANIA

Dotyczący stosunków pomiędzy hotelami i biurami podróży

(Międzynarodowe Zrzeszenie Hoteli i Ogólnoświatowa Federacja Stowarzyszeń Biur Podróży)

Art. 17 informacje dostarczane biuru podróży i klientowi

Hotelarz nie przyjmuje rezerwacji jeżeli nie jest w stanie zrealizować danego zamówienia

Hotelarz przekazuje biuru podróży informacje dotyczące standardu, położenia hotelu oraz usług.

Hotelarz jak i biuro podróży wstrzymują się od składania jakichkolwiek oświadczeń, które poddawałyby w wątpliwość jakość usług.

Art. 18 dostarczanie usłu

Usługi dostarczane przez hotelarza na rzecz klientów będą usługami, których jakość będzie na poziomie identycznym z poziomem jakości usług dostarczanych przez hotel na rzecz jego bezpośrednich klientów

Art. 21 wywiązanie się ze zobowiązań wobec klienta

Jeżeli hotel nie zapewni noclegu klientowi wówczas hotel na własny koszt zapewni nocleg w najbliższym hotelu, pokryje różnicę ceny, powiadomi klienta lub biuro podróży, pokryje koszty rozmów telefonicznych, zapłaciła przejazd, jeżeli klient pragnie wrócić do domu pokryje koszt powrotnego przejazdu

Art. 24

Biuro podróży powstrzyma się od zawarcia kilku umów z kilkoma hotelami w ramach tej samej rezerwacji z myślą o późniejszym anulowaniu. W przypadku szeregu rezerwacji grupowych wszelkie takie rezerwacje mogą być anulowane przez hotel jednostronnie

Karta Frankfurcka Czyli odpowiedzialność biura podróży; Zwrot kosztów w % od 5 do 50 %.

---