8.11.
↓
NASTRÓJ SUBDEPRESYJNY← NASTRÓJ DEPRESYJNY → UROJENIA WINY
↓
NASTRÓJ DYSTYNICZNY
NASTRÓJ OBNIŻONY(DEPRESYJNY)
-Powstaje i ustępuje bardzo powoli, występuja różne rodzaje w zależności od nasilenia, słaby to nastrój subdepresyjny, po głębokie formy jak urojenia winy.
-Może przejawiać się jako poczucie żalu, smutku, bezsilności, często towarzyszy mu obniżenie samooceny zarówno w czasie teraźniejszym, przeszłym, przyszłym ( w czasie przeszłym deprecjonowane zostaja fakty, które nawet tak naprawdę nie były porażkami; natomiast pesymistyczna wizja przyszłości często jest przyczyna samobójstw, chory nie widzi możliwości życia w warunkach tej „bezsensowności”, wierzy, że albo nic się nie zmieni, albo będzie jeszcze gorzej)
NASTRÓJ DYSFORYCZNY- Rozżalenie, złość, zniechęcenie, chorzy uważają, że otoczenie jest dla nich wrogie, jest traktowany przez innych z politowaniem, sam również czuje wrogość do siebie jak i otoczenia; niepowodzenia również są wynikiem wpływu otoczenia; osoby takie są dość gwałtowne, nagłe „wybuchy” często przerywają obniżony nastrój; częste u osób z uszkodzeniem OUN, upośledzenie umysłowe, otępienie starcze, u osób z padaczką
NASTRÓJ DYSTYNICZNY- Zmiany nastroju o charakterze hipochondrycznym ( tzw chandra)
↑
nastrój euforyczny← n. hipomaniakalny← n. maniakalny ←urojenia wyższościowe
nastrój moriatyczny
nastrój emfatyczny
NASTRÓJ MANIAKALNY- Podwyższenie nastroju, powoduje brak racjonalizmu, bezkrytycyzm w stosunku do własnego zachowania, poczucie ogólnego szczęścia, świat wydaje się piękny; podwyższona samoocena, chory przypisuje sobie zdolności, pozycje społ., których nie posiada; zawyżona percepcja przeszłości, przyszłości. UROJENIA WYŻSZOŚCIOWE- poczucie misji, nie ma dla nich rzeczy niemożliwych, pojawienie się nowych zainteresowań, dość nietypowych( np. 70-latek uprawiający sporty ekstremalne), nadaktywność niecelowa ( zaczynają kolejne rzeczy ,ale ich nie kończą); wyostrzone poczucie humoru
[MANIA GNIEWNA- podejrzliwość w stosunku do otoczenia, wybuchy agresji]
NASTRÓJ EUFORYCZNY- „płytkie podwyższenie nastroju, wszystko wydaje się być wspaniałe, występuje w przypadku uszkodzeń OUN
- NASTRÓJ MORATYCZNY- „wesołkowatość”, czesty w przypadku guzów mózgu( uszkodzenie płatów czołowych); wiłość
- NASTRÓJ EKSTATYCZNY- cudowne doznania o charakterze pozyt., podniosłość, kontemplacja tego stanu, brak działań, poczucie podniosłości własnej roli; czeste w przypadku padaczki, stany marzeniowe; choroby afektywne, schizofrenia
Jednym z objawów nastroju podwyższonego jest również nadmierna pobudliwość seksualna. Chorzy z manią często podejmują kontakty seks. Z nieznajomymi co ma negatywne konsekwencje dla wszystkich układów partnerskich, często jest to tzw. objaw monosymptomatyczny (jednoobjawowy), gdy osoba, której np. temperament nigdy na to nie wskazywał, może przejawiać nadmierny popęd seks. Co może być objawem manii; pierwszy symptom zespołu maniakalnego
NASTRÓJ LĘKOWY (LĘK)
LĘK- to nastrój, w którym dominuje silne poczucie zagrożenia ze strony nieznanego i nierealnego (subiektywnego źródła)
STRACH- zobiektywizowany lęk, wiemy czego się boimy
ANTYCYPACJA- OBAWA- przewidywany lęk, sytuacja, która może wzbudzać lęk
TRWOGA- długotrwały strach
Lęk jako stan
Lęk jako cecha
PANIKA- nagła trwoga, lęk przy równoczesnym zawężeniu świadomości
Każdemu stanowi lęku pomimo ich wielości towarzyszą pewne typowe objawy- stany pobudzenia (podwyższenia psych.):
-trudność skupienia się i koncentracji uwagi
-rozluźnienie
-zaśnięcia/ wzmożona czujność
-drażliwość
oraz objawy z układu ruchowego:
- napięcie mięśniowe
- drżenie ( dygotanie)
- męczliwośc
- „miękkie nogi”
układ autonomiczny:
- przyspieszone bicie serca
- wzrost ciśnienia tętniczego
-zasłabnięcie
- zawroty głowy
- trudności z przełykaniem
- nudności
- biegunka
-potliwość
- mrowienie kończyn
-uderzenia gorąca
zaburzenia procesów poznawczych, poczucie braku kontroli własnego życia, bliskości śmierci
LĘK/ STRACH- jest sygnałem dla zagrożenia, pozwala podjąć odpowiednie środki ochronne przed niebezpieczeństwem; mech. adaptacyjny, przystosowawczy
W chorobach psych. lęk jest przejawem zmian dezadaptacyjnych, nie przystosowawczych
LĘK może przejawiać się w zespołach klinicznych jako:
LĘK UOGÓLNIONY- przewlekły, wolnopłynący, długotrwale utrzymujące się napięcie lękowe o małej intensywności
LĘK NAPADOWY- jak napady paniki- krótkotrwałe, powtarzające się o dużym natężeniu
LĘK W POSTACI FOBII- nawykowe unikanie konkretnych sytuacji wywołujących lęk
LĘK W FORMIE DYSFORII- nastrój wywołujący gniew, złość, również wobec siebie samego
ZOBOJĘTNIENIE UCZUCIOWE( OTĘPIENIE)- czeste w psychozie schizofrenicznej, chory traci zdolność do uczuć BZDURA!!!!! ( Broiler-pojęcie schizofrenii) występuje APATIA- brak zdolności do przeżywania przyjemności; można obserwować u osób z daleko posuniętymi zmianami organicznymi jak u narkomanów (dotyczy emocji) czy alkoholików (dotyczy uczuć)
Schizofrenicy tak naprawdę są bardzo uczuciowi, maja jednak trudności z ich wyrażaniem, często są bardzo podejrzliwi w stosunku do innych, trudno nawiązują kontakty z innymi.
BLADOŚĆ UCZUCIOWA- wynik zmian organicznych mózgu, brak modulacji(?) reakcji em. w zależności od sytuacji albo nadmiernie ujawniane emocje albo wew. przeżywanie( wpływ kulturowy); chorzy często skarżą się na zobojętnienie, przestają odczuwać potrzeby posiadania przyjaciół, miłości itp.
CHWIEJNOŚĆ(UCZUCIOWA)EMOCJONALNA- nagłe szybkie przejście z jednego stanu do drugiego- NIEOTRZYMANIE EMOCJI
XXX(?)- tendencje do wyzwalania gwałtownych , intensywnych reakcji em. „+”/”-„, których nie kontrolujemy, pojawiają się pod wlewem słabych bodźców (starsi ludzie), objawów organicznego uszkodzenia mózgu
ZALEGANIE EMOCJI- utrzymywanie się przez długi okres w niezmienionej formie pewnych emocji, które w końcu znajdują ujście „wybuch”
LEPKOŚC UCZUCIOWA- niemożność oderwania się od pewnych em., które pozostają w utajeniu az do pojawienia się bodźca, który je wyzwoli
15.11.
SYNTONIA
Syntonia ≠ empatia
Empatia- zdolność współodczuwania stanów psych. drugiej osoby; uwarunkowanie osobowościowe
SYNTONIA- dotyczy konkretnego pacjenta, współbrzmienie między przeżywanymi własnymi emocjami a naszym zachowaniem (brak w schizofrenii jedności uczuć/emocji i zachowania)
ELEMENTY ROZSZCZEPIENIE ( w schizofrenii)
-PARATYMIA- niedostosowanie przeżyć/em. do naszego zachowania ( brak współbrzmienia)
*ambiwalencja- jednoczesne przeżywanie skrajnych uczuć
*antisentencja- wypowiadanie sprzecznych zdań na temat własnych uczuć
*amitendencja- sprzeczność działań
-KATATYMIA- myślenie życzeniowe zależne od aktualnego stanu emocjonalnego; poczucie spełnienia
Procesy Em.-M- każde procesy em. powodujące wzrost poziomu aktywacji motywuje do określonych działań: obniżenia poziomu aktywacji, nie dostarczenia więcej informacji, w psychopatologii dochodzi do próby rozdzielenia zaburzeń z zakresu motywacji/aktywności
NAPĘD- podłoże psych. i biologiczne aktywności ( konstrukt hipotetyczny, witalność, żywotność)
- N. PSYCHOMOTORYCZNY- wszelkie zmiany przejawów aktywności: ruchowa, impulsywna w postaci zaburzonej * katatomia ( postać kliniczna schzofreni)- zahamowanie ruchowe bądź pobudzenie ruchowe: lokomocja, pantomimika, w skrajnej postaci osłupienie (stupor): zaburzenie psychoruchowe, mowy( mutyzm), mimiki ( w małym nasileniu w zespołach depresyjnych; Złożona forma pobudzenia ruchowego występuje w niepokoju ruchowym jako skutek przyjmowania leków psychotropowych (stan pobudzenia ruchowego)
-natręctwa ruchowe (kompulsje)
- stereotypie- bezwład ruchów dowolnych
- perseweracja ruchowa ( wtym mowa)
-echopraksja- zaburzenia mowy; stereotyp powtarzania czyichś gestów
-echolalia- stereotyp powtarzania czyjejś wypowiedzi, słów, gestykulacji
- echomimia- stereotyp powtarzania czyjejś mimiki
* katalepsja- sztywność mięśniowa, nienaturalne zmożenie napięcia mięśniowego
Wśród zaburzen aktywności wylicza się również ZABURZENIA IMPULSYWNOŚCI, które wynikają z popedów i nawyków; Impulsywność może być zmożona/obniżona, oraz popedowa i nawykowa, np. P- zaburzenia łaknienia, pragnienia (nadmiar/ograniczenia płynów), poped płciowy
DZIAŁANIA NAWYKOWE- wyuczone impulsy do działania
-kleptomania- przymusowa chęć kradzieży przedmiotów, które nie mają dla nas żadnego znaczenia (zaburzenia nawykowe działające jak popęd)
-piromania- nawykowa tendencja do podpalania
-poriomania- włóczęgostwo
-hazard
-kolekcjonerstwo
-zakupomania
-internet
-fobie-nawykowe unikanie
-nerwice natręctw
intencjonalizm- zwrócenie się w określonym kierunku
-aspołeczność
-grymasowanie- ekspresja mimiczna
-trudny kontakt
-*autyzm- całkowite zamknięcie się w sobie
AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA (patologie)
Człowiek ma biol. Potrzebę kontaktów z drugim człowiekiem człowiekiem charakterze emocjonalnym, w przypadku braku tej potrzeby mamy do czynienia z patologią- ASPOŁECZNOŚĆ (często wynik socjalizacji), SENSYTYWNOŚĆ- w sposób nadmierny odnosimy wszystko do siebie( nadwrażliwość), brak tolerancji na krytykę
EGOCENTRYZM- koncentracja nadmierna na sobie, zaburzenia postaw społecznych
NIESTABLILNOŚC UCZUCIOWA
DYSOCJALNOŚĆ- nie respektowanie reguł społ.
MITOMANIA- nierozróżnialnie prawdy i fałszu
MAKIAWELIZM- skłonność do manipulowania innymi
BRAK AUTONOMII
Zaburzenie wzorców zachowania- zaburzenia osobowości, w nerwicach często przejawia się , w min. Postaci wymienionych symptomów
29.11.
ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI
Świadomość
- jako oznaka podmiotowości człowieka
-swoiste przeżycie przezywania siebie i otoczenia; Metafora strumienia światła
* JASNOŚĆ
* WIERNOŚĆ ( wyrazistość) przeżycia, itp., oddanie wiernie tego co przeżywamy, w jaki sposób świadomość wiernie odtwarza nasze przeżycia
*REFLEKSYJNOŚĆ- wyjście poza to co odczuwamy, idziemy w stronę przeżywania takich elementów jak czas, przestrzeń; Przeżywamy jakieś wydarzenie w sposób jasny, wierny, jednocześnie w kontekście wiemy kiedy dane przeżycie miało miejsce
Aby można było mówić o świadomości z punktu widzenia neurofizjologii musimy być w stanie czuwania, aktywacji kory mózgowej (tonizacji) co jest zależne od układu siatkowatego- stan czuwania, aktywacji, który jeśli nie jest zapewniony przez układ siatkowaty, nie możemy mówić o swiadomości ( jak w stanie śpiączki)
RODZAJE ŚWIADOMOŚCI
-sensorium- przytomność rdzenna/wąska- zmiany ilościowe
-świadomość właściwa- samoświadomość- rozszerzona przytomnośc
PATOLOGIA ZMIAN PRZYTOMNOŚCI- SENSORIUM:
-zmiany ilościowe:
* senność patologiczna
* sopor
* śpiączka (narkolepsja)
-zmiany jakościowe:
*przymulenie
*zamącenie( urazy czaszkowe)- częściowe zaćmienie
*zwężenie świadomości( stany silnego afektu)- reakcja na bardzo silne przezycie(ob. dysocjacyjny, charakter czynnościowy)
Zaburzenia jakościowe występują w różnych zaburzeniach psych., najczęściej są związane z uszkodzeniem OUN (sub. chem.)
Klasyczne zaburzenia samoświadomości- PADACZKA
ZABURZENIA SAMOŚWIADOMOŚCI
* „ja” *otoczenie
-depersonalizacja -czasoprzestrzeń
-schematu ciała -dereauzacja(?)
-zaburzenia zdrowia
Zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni- uszkodzenia OUN w formie zatruć, przyczyny organiczne (demencja), miażdżyca mózgowa
Dereauzacja- poczucia- zmiany otoczenia/ rzeczywistości
Z. schematu ciała/z. cielesne- np. dyzmorfobia, zjawisko fantomu
ZABURZENIA POZIOMU INTELIGENCJI
- upośledzenie umysłowe ↓ 69 pnkt.
Test Wechslera, Test Matryc Ravela
-zaniedbanie środowiskowe
-cofnięcie sprawności umysłowych- demencja- otępienie- nieodwracalne, organiczne zmiany w OUN wynikające z wieku, bądź wpływu innych czynników, jak subst. Odurzające
* otępienie przemijające warunkowane stanem układu sercowego- miażdżyca naczyń , stan przejściowy, choć poprawa następuje jedynie w niewielkim stopniu
* otępienie rzekome/ pseudodemencja- zespół Ganceca- występuje u więźniów jako zespół reaktywny ( brak odpowiedzi na najprostsze pytania)
Zaburzenia sprawności inte.
-ogólna sprawność procesów poznawczych
IQ < 69- nie osiągnięcie odpowiedniego dla wieku poziomu sprawności inte.
Lekkie 50-69, umiarkowane 35-49, znaczne 20- 34, głębokie 20-
Stany przemijających opóźnienień rozwoju- zaniedbanie środowiskowe
Otępienie- obniżenie osiągniętego poziomu sprawności umysłowej utrudniające samodzielne funkcjonowanie
ZESPOŁY ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
Zbiór różnorodnych objawów, których nazwy są zazwyczaj związane z dominującymi objawami psychopat. Mogą występować w różnych zespołach zaburzeń psych. -SYNDROMOLOGIA
Zespoły psychotyczne- psychozy
Zespoły niepsychotyczne
PSYCHOZA: urojenia, omamy, objawy katatoniczne( stupor), głębokie zaburzenia myślenia i zach. , zaburzenia nastroju, zaburzenia przytomności (przymulenie, zamącenie), deficyty poznawcze
Zespół psychotyczny niezróżnicowany, skąpoobjawowy, wielopostaciowy
Psychoza- zaburzenie psych. w poważnym stopniu ograniczające wgląd, zdolności radzenia sobie ze zwykłymi wymaganiami życia lub utrzymania właściwego kontaktu z rzeczywistością; Jakościowe zaburzenia psych. : osobowości, świadomości, myślenia, spostrzegania, życia uczuciowego
Określenie przyczyn psychozy nie jest zadaniem psychopat. , ale psychiatrii klinicznej. Psychopat. przedstawia obraz zaburzenia a nie przyczyny, w przypadku niektórych zaburzen nie znamy ich przyczyn jak schizofrenia, czy zaburzenia afektywne.
ZESPOŁY ENDOGENNE/PSYCHOZY ENDOGENNE ( WEWNĄTRZPOCHODNE)
Np. paranoja- zwyrodnienie komórek mózgowych
ZESPOŁY SOMATOGENNE- czynniki somatyczne mogące powodować reakcje na chorobę oraz działają toksycznie na działanie mózgu, często powodują otępienie
ZESPOŁY PSYCHOGENNE- załamanie zdolności przystosowania się do określonej syt. , np. w syt. Stresu. Jednak dla pewnych osób sa one zbyt trudne powodując pojawienie się ZESPOŁÓW REAKTYWNYCH- stanowiące reakcje na okreslona syt. trudną, np. zespoły nerwicowe, zaburzenia osobowości ( słabe przystosowanie)
Zespoły reaktywne- zaburzenia nerwowe + zaburzenia osobowości
Zespoły reaktywne, np. zaburzenia nerwicowe w formie zespołu depresyjnego (depresja nerwicowa, nerwica depresyjna, zespół N-D) ma charakter reaktywny. Depresja nerwicowa (zespoł nerwicowy/depresyjny) to nie to samo co depresja reaktywna(zespół depresyjny reaktywny). Reaktywny staje się w syt. zadziałania nagłego czynnika silnie oddziałującego na jednostkę. Zespoły nerwicowe depresyjne pojawiając się w długim okresie od zadziałania czynnika wywołującego zaburzenie, wymagają innego sposobu leczenia.
Zespoły o dużym stopniu ogólności, które można zaliczyć do różnych grup -ZESPOŁY OBJAWOWE, które rozpoznajemy na podstawie dominującego objawu.
6.12.
ZESPOŁY PSYCHOPATOLOGICZNE- DOMINUJĄCY OBJAW
ZESPÓŁ OTĘPIENNY- (otępienie- demencja) może występować w innych chorobach somat. czy psych. , np. Alzheimer; Zespół otępienny występuje w uszkodzeniach mózgu ( rozlane uszkodzenia, np. miazdżyca naczyń mózgowych), podstawowe objawy Z.O.:
-trwały spadek sprawności intelektualnej (chwilowa poprawa zależna od stanu układu sercowo-naczyniowego), narastające ograniczenia w zakresie pamięci i uczenia się , zdolności rozumowania, abstrahowania, lepiej pamiętają czasy przeszłe niż teraźniejszość; Zanik zdolności komunikowania się , formułowania zdan, itp.
-zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni
-zaburzenia poczucia tożsamości
-chwiejność afektywna ( labilność)
-drażliwość, skłonność do wybuchów emocjonalnych
-sztywność myślenia
-spadek aktywności ukierunkowanej (intencjonalnej)
-ograniczenie samodzielności działań
-zmiany osobowości
Na z.o. może mieć również wpływ środowisko, w którym funkcjonuje chory, może od niego zależeć stopień otępienia. Tomografia komputerowa może pozwolic na określenie, które obszary mózgu zostały uszkodzone, wywołały zaburzenie
ZESPÓŁ UPOŚLEDZENIA umysłowego (niepełnosprawność umysłowa)- zespół trwałego upośledzenia sprawności intelekt. , nie osiągnięcie zdolności umysłowych charakterystycznych dla danego wieku, na danym poziomie rozwoju psych. jak i fizycznego:
-zaburzenia samodzielnego funkcjonowania
-zaburzenia osiągnięć szkolnych
-deficyt poznawczy
*zespół amnestyczny- głębokie zaburzenia pamięci- rozległa niepamięć
-zaburzenia pamięci, trudność w zapamiętywaniu tego co się dopiero stało
-zaburzenia orientacji w czasie, przestrzeni
-komfabulacja- wypełnienie okresu niepamięci fałszywymi faktami
-zachowany ogólny poziom sprawności, np. mowa, orientacja( wie gdzie jest, w jakim miejscu bardzo ogólnie), wyćwiczone umiejętności
-pewien stopien bezradności
-brak krytycyzmu
ZESPOŁY ZABURZEŃ PRZYTOMNOŚCI( Z.WYŁĄCZENIA PRZYTOMNOŚCI)
Patologiczna senność(….?)
Półśpiączka(sopor)
Śpiączka(coma)
Śpiączka insulinowa- charakterystyczna dla schizofreników, leczenie insuliną skuteczna w pojedynczych przypadkach
Zespoły zaburzeń wyłączenia przytomności to zespoły ilościowe, jednak bywają także jakościowe np. zespół przymulenia(zagubienia)
ZABURZENIA PRZYTOMNOŚCI:
1)ilościowe- strumień świadomości ulega wyłączeniu
2)jakościowe- strumień świadomości ulega zmianom; przymulenie, zmącenie, zwężenie
Wyłączenie przytomności- czynniki patogenne mózgu, lub wtórne zakłócające jego funkcjonowanie; Etapy: senność, sopor(pogłębienie s.), śpiączka(głębokość-stopień zniesienia odruchów)
ZESPÓŁ SPLĄTANIA(SPLĄTANIOWY)-głębsze przymulenie z zaburzeniem struktur myślenia- rozerwanie struktur myślenia, splątanie, chaotyczne wypowiedzi pozbawione związku, brak koordynacji ruchowej, hiperaktywność, niepokój ruchowy, pobudzenie psychoruchowe, dezorientacja w czasie i miejscu, niepamięć okresu „splątania”; krótki okres trwania zaburzenia
ZESPÓŁ MAJACZENIOWY(zamącenie świadomości, delirium)- zamącenie świadomości, omamy wzrokowe, urojenia np. prześladowcze, oniryczne, nasilenie objawów wieczorem, w nocy, ustąpienia rano; czas trwania: godziny, dni. Zespół majaczeniowy może poprzedzać stan przedmajaczeniowy- PRZEDYLIRIUM, silny niepokój, omamy słuchowe itp. , objawy nie oznaczają jednak, że Z.M. pojawi się.
HALUCYNOZA- omamy słuchowe( często: choroba alkoholowa, jedna z form schizofrenii)
ZESPÓŁ ZAMROCZENIOWY(ZAMROCZENIE)- stan pomroczny, zwężenie świadomości, prawie całkowite zniesienie kontaktów interpersonalnych, zaburzenie komunikacji, zachowania agresywne, stereotypie, sztywność zachowania, dezorientacja czasu, przestrzeni, zaburzenia tożsamości; zespół trwa krótko, minuty, godziny, pojawia się nagle i równie szybko znika
UROJENIE PATOLOGICZNE- występuje w charakterystycznych okolicznościach, chory nie zdaje sobie sprawy ze swoich działań, nie kontroluje ich, a otoczenie nie widzi w jego zach. nic dziwnego, zaburzenie przytomności przy działaniach względnie zorganizowanych, chory nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu, często nic nie pamięta, często w momentach wyczerpania fizycznego i psychicznego
ZESPÓŁ ASTENICZNY(ASTENIA)- zespół przewlekłego zmęczenia, brak specyficznych objawów, gorsze funkcjonowanie psych., może poprzedzać zaburzenia psych., wyraźne poczucie zmęczenia fizycznego, poczucie niewydolności psych., nadwrażliwość na różnorodne bodźce, objawiające się migreną, zaburzenia snu, łaknienia, przygnębienie; może towarzyszyć innym zaburzeniom psych. OUN. Różnicowany z zespołem neurastenicznym, rzadkie skargi somatyczne
ZESPÓŁ OMAMOWY(OMAMIMLA(?),HALUCYNOZA)-omamy przy zachowanej przytomności, omamy słuchowe, wzrokowe, rzadko dotykowe, wyraźna tendencja do przewlekłości, okresy nasilenia( przewlekła halucynoza alkoholowa- omamy słuchowe)
ZESPÓŁ KATATONICZNY-ograniczona/nadmierna aktywność ruchowa
ZESPÓŁ HIPOKINETYCZNY/HIPERKINETYCZNY- ograniczony kontakt z pacjentem, możliwe całkowite osłupienie bądź nadmierna aktywność, mogą występowac również omamy, stereotypia, perseweracja
OSTRA/ŚMIERTELNA KATATONIA- nasilone zaburzenia wodno-elektrolitowe, zaburzenia oddechowe, wysoka temperatura, objawy charakterystyczne dla katatonii, często kończy się śmiercią np. w skutek zapalenia mózgu, leczona elektrowstrząsami
13.12.
ZESPOŁY ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH DIAGNOZOWANYCH OBJAWOWO C.D
ZESPÓŁ UROJENIOWY(≠zespół paranoidalny)- Jasna przyczyna zaburzenia, np. reakcja reaktywna, nie korzystne działanie środowiska jak w przypadku osób niepełnosprawnych (głuchoniemi); Pochodzenie somatogenne, zew. (egzogenne) jak choroby somat. prowadzące do zaburzeń w postaci urojeń ( w przypadku z. paranoidalnego występują trudności z określeniem genezy zaburzenia).
Budowa urojeń i rodzaj: proste, różnorodne, zmienne w czasie, pozbawione log. struktury, często występują z zaburzeniami nastroju, w syt. trudnych stresowych w postaci urojeń reaktywnych.
ZESPÓŁ PARANOICZNY(PARANOJA/OBŁĘD)- Precyzyjne i log. skonstruowane urojenia, np. w przypadku urojeń prześladowczych, niewierności: osobowość zintegrowana; różnorodność tematyczna urojeń( posłannicze, reformatorskie, hipochondryczne, wielkościowe, erotyczne); Przed wystąpieniem zespołu paranoicznego występują objawy charakterystyczne dla osobowości paranoicznej, zespół długotrwały, ustalony, najcześciej występuje zespół „pieniaczy”- dochodzenie sprawiedliwości+ przekonanie o prześladowaniu
ZESPÓŁ PARANOIDALNY(=PSYCHOZY ENDOGENNE,SCHIZOFRENIA PARANOIDALNA)- Uszkodzenia typu 3x0 (urojenia odnoszące, oddziaływania, odsłonięcia), urojenia zmiany tożsamości, również tożsamości somatycznej (cielesnej), urojenia prześladowcze. Urojenia te są wręcz niewiarygodne, często z.p. towarzysza omamy słuchowe (głosy), zaburzenia myslenia: rozkojarzenie, ambiwalencja, autyzm, itp. Przebieg: szybko ustępuje, w ostrej formie remisja objawów
ZESPÓŁ PARAFRENICZNY(PARAFRENIA)- Dominujące objawy omamy, względnie zachowana integracja osobowości, urojenia prześladowcze, omamy słuchowe, węchowe, czuciowe ściśle związane z urojeniami wieku: u osób starszych po 40 roku życia przewlekły, okresowe zaostrzenie, częstszy dla kobiet
ZESPÓŁ HEBEFRENICZNY(?) (DEZORGANIZACJA PSYCH., PSYCHOZA SCHIZOFRENICZNA)- Występuje dezorganizacja czynności psych. jak zaburzenia myślenia , ale również zaburzenia uczuciowości- zobojętnienie nie przeżywanie przyjemności. Zaburzenia myślenia: rozkojarzenie, niedostosowanie wypowiedzi, „wesołkowatość”- dziwaczne poczucie humoru, chwilowe podwyższenie nastroju, dezorganizacja osobowości, urojenia przewlekłe. Zaburzenia prowadzące do degradacji osobowości charakterystyczne dla osób młodych 20-30 r.ż.
ZESPÓŁ AFEKTYWNY( CHOROBA AFEKTYWNA)
*zespół depresyjny
*zespół maniakalny
Najstarsza nazwa z. a. to cyklotrenia- cykliczne zaburzenia umysłu, następnie psychoza maniakalnodepresyjna(MD) . Obecnie mamy do czynienia z zespołem afektywnym (dwubiegunowym)w psychopatologii. Zespół depresyjny i maniakalny gdyby potraktować jako zespół afektywny można zaliczyć do psychoz endogennych, mogą również występować w różnych zespołach jako objaw
ZESPÓŁ DEPRESYJNY- Bardzo wyraźne obniżenie nastroju, zahamowanie aktywności, lęk, niepokój wew. (np. ruchowy), dolegliwości somatyczne np. zaburzenia snu, obniżenia łaknienia, zahamowanie sfery seksualnej. W zależności od obrazu symptomatologicznego określamy charakter zespołu depresyjnego: endogenny(…….?), egzogenny( reaktywny, nerwicowy), somatogenny (np. po zawale serca); Z.D. z myślami samobójczymi, zamiary samobójcze, tendencje samobójcze ( 15% samobójstw usiłowanych w przypadku depresji endogennej). Nasilenie depresji: d. podkorowa( endogenna)- zmiany hormonalne, biologiczne, oraz psych. związane z porodem krótkotrwałe, leczone za pomocą środków farmakologicznych( terapia nie jest wskazana); Ze względu na nasilenie depresji stosujemy rożne nazewnictwo: subkuniczna, podkuniczna, subdepresja
ZESPÓŁ MANIAKALNY( MANIA)- wyraźne podwyższenie nastroju ( niski poziom- z. ihpomaniakalny(?)), przyspieszona aktywność, chaotyczna i nieukierunkowana na cel, często rozpoczynają kolejne działania nie kończąc poprzednich, zachowania popędowe, em. niekontrolowane, ryzykowne np. dla zdrowia, wesołkowatość, zaburzenia rytmów biologicznych
Osobowość zaburzona- wzorce dezadaptacyjne charakterystyczne dla poszczególnych postaci klinicznych; konflikty wew. i z otoczeniem; podstawa zespołów nerwicowych.
20.12.
BADANIE
Metody badania chorych psychicznie w przypadku psychologa klinicznego i psychiatry nie różnią się, główną metodę stanowi ROZMOWA. Najważniejszy jest pierwszy kontakt, który może zaważyć na relacji pacjent- psycholog. Trzeba zwracać uwagę na różnorodność wypowiedzi chorych, na ich brak krytycyzmu, to że nie zdają sobie sprawy z własnego stanu. Psycholog musi przekonać chorego co do słuszności podjęcia leczenia (psychoterapia + leki)
Dysymulacja≠ symulacja, brak poczucia choroby psychicznej, ukrywanie objawów chorobowych (psychoza)
AGRAWACJA- Nadmierne, przesadne opowiadanie o swojej chorobie (nerwica). W przypadku utrudnionego kontaktu z chorym gdy odpowiada np. monosylabami tak-nie, należy unikać konfrontacji gdyż można stracić jakikolwiek kontakt z pacjentem. Trzeba tez zwracać uwagę na własną mimikę, tebr głosu, nie można zrazić chorego podczas pierwszego kontaktu np. poprzez lekceważenie. Odrzucamy wartościowanie. W przypadku gdy pacjent jest gadatliwy (np. hipochondrycy) nie można przerywać mu wypowiedzi, gdy traci wątek trzeba motywować go do dokończenia wypowiedzi, trzeba „wyczuć” moment kiedy można mu przerwać. Trzeba się zorientować czy nie mają myśli samobójczych (możliwość zastosowania elektrowstrząsów)
WYWIAD PRZEDMIOTOWY- Od rodziny, otoczenia. Konfrontacje wypowiedzi chorego i otoczenia wykazują sprzeczności. Psycholog musi umieć ocenić co z posiadanych informacji ma znaczenie.
Chory musi wyrazić zgodę na powiadomienie rodziny o jego stanie, np. w chorobie alkoholowej.
INTROSPEKCJA- Wyciągamy wnioski z podmiotowych przeżyć pacjenta , to jak przeżywa pewne rzeczy, jak o nich mówi.
OBSERWACJA zachowania pacjenta
Kretchmer - budowa ciała- zaburzenia psychiczne, np. pyknik- endogenna depresja
Charakterystyczne zachowania:
-PSYCHOZA SCHIZOFRENICZNA- brak kontaktu wzrokowego, co może świadczyć o urojeniach prześladowczych, unikanie bliskości, próba zachowania dystansu
-KATATONIA- osłupienie, brak ruchów, negatywizm czynny/bierny
-PARATYMIA- nieadekwatność mimiki do przeżywanych uczuć, perseweracja, zaburzenia językowe
W kontakcie z pacjentem obowiązuje absolutna szczerość.
Częsty błąd- zatajenie faktu bycia psychologiem/ psychiatrą
Psycholog/ psychiatra nie może otwarcie przeciwstawiać się pacjentowi np. jego urojeniom, ale nie może również ich potwierdzać. Trzeba delikatnie wskazać, że jego przekonania mogą stanowić objaw choroby.
Podczas badania nie powinno być osób trzecich.
3.01.
WYWIAD PRZEDMIOTOWY
Informacje zebrane od najbliższych pacjenta, które konfrontujemy z ifor. Uzyskanymi od pacjenta, z obserwacji, co służy wydaniu diagnozy.
Wywiad przedmiotowy bywa mało obiektywny:
*Zatajenie ifor. Przez rodzinę pacjenta odnośnie dotychczasowego leczenia- konfrontacja wiarygodności rodziny poprzez wywiad wśród znajomych , w miejscu pracy ( wywiad środowiskowy)
*Zaangażowanie emocjonalne osób, z którymi rozmawiamy o chorym
*Wstyd
SCHEMAT WYWIADU PRZEDMIOTOWEGO:
1) dane personalne
2) przebieg nauki szkolnej
3) przebieg pracy zawodowej
4) stan cywilny
5) dane rodzinne: choroby, uzależnienia, samobójstwa itp.
6) środowisko pochodzenia- środowisko społeczne
7) inf. Dotyczące okresu młodzieńczego
8) inf. Dotyczące okresu dojrzałego
9) przebyte choroby somatyczne
10) przebyte choroby psychiczne
11) sytuacja prawna
12) wywiad ( koncepcje podawane przez otoczenie)
13) osobowość chorego- charakterystyka opisowa pacjenta w ocenie otoczenia
- przed zachorowaniem ( zmiany osobowości zaobserwowane przez otoczenie mogą stanowić wskazówkę co do tego kiedy dana osoba zaczęła chorować)
-osobowość chorobowa
14) opis objawów choroby
Osoba udzielająca „wywiadu” musi zostać poinformowana o skutkach podania fałszywych inf. - odpowiedzialność karna. Osobie udzielającej wywiadu należy zapewnić dyskrecje.
Jatropatogenia- Zespół negatywnych z punktu widzenia interesu zdrowotnego pacjenta oddziaływań lekarza i innych pracowników służby zdrowia, źródło:
-przekazywanie i odbiór…,(?)
-badanie lekarskie
-badania dodatkowe
-leczenie
-hospitalizacja
10.01.
PSYCHOZY SCHIZOFRENICZNE
Różnorodne objawy zaburzeń psych. występujące na przełomie XIX i XX wieku spowodowały, że zaczęto interesować się konsekwencjami choroby. Zauważono, że przewlekła choroba prowadzi do otępienia- pojęcie wprowadzone w 1899 przez E. Krepelin, w przypadku ludzi młodych otępienie wczesne (demencje). W 1911 O. Bleuler wprowadził pojęcie schizofrenii jako rozszczepienie wszystkich funkcji osobowościowych człowieka (preschizis- rozszczepienie umysłu). Bleuler wprowadził również pojęcie psychoz schizofrenicznych
Różnorodność postaci klinicznych schizofrenii budzi pytanie o jej genezę: jednoczynnikowa czy wieloczynnikowa.
Schizofrenia jako psychoza endogenna.
UJĘCIE:
* monogeniczne-zakłada istnienie jednej lub jednej dominującej przyczyny i mech. patogenetycznego
*poligeniczne- zakłada istnienie wielu przyczyn, które po osiągnięciu progu patogennego wyzwalają wspólny patomechanizm
*heterogeniczne- zakłada istnienie wielu przyczyn działających przez odrębne patomechanizmy, a podobny jest tylko efekt końcowy
*model endogenny- uwarunkowania wewnątrzpochodne zakorzenione w dziedziczeniu i konstytucji organizmu
KLASYFIKACJA ICD-X
-schizofrenia i zaburzenia schizotypowe i urojeniowe
KLASYFIKACJA DSM-IV
-schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne
ICD-X DSM-IV
-s. paranoidalna
-s. hebefreniczna -s.zdezorganizowana
-s. katatoniczna(katatonia)
-s. niezróżnicowana
-s. rezydualna(?)
-depresja poschizofreniczna -depresja popsychotyczna
-s. prosta
-psychoza schizoafektywna -s. afektywna
-s. mieszana
-ostre przemijające zaburzenia psychot. -krótkotrwałe zaburz. psychot. o postaci
schizofrenii
-uporczywe zaburzenia urojeniowe - zaburzenia urojeniowe
-indukowane zaburzenie urojeniowe - psychoza indukowana
W psychozach schizofrenicznych nie można dokonać ich podziału na podstawie genezy, przyczyny, dlatego rozpoznań dokonuje się na podstawie objawów klinicznych.
ROZPOZNANIE SCHIZOFRENII (KONCEPCJE)
* E. Bleuler 1911- objawy podstawowe (osiowe) schizofrenii: zaburzenia asocjacyjne (z. myślenia), zaburzenia afektywne, ambiwalencja, autyzm
*K. Schneider 1949- objawy pierwszorzędowe: omamy słuchowe ( głosy „za” i „przeciw” komentujące zach. chorego) + omamy rzekome (ugłaśnianie myśli), urojenia (4x0) + urojenia prześladowcze (wpływu, oddziaływania)
* Jaspers (u. hierarchiczne)- przyczynowa ranga objawów
/ spektrum- obejmuje stany mniej ostro odróżniane, między którymi ma zachodzić pewne pokrewieństwo patogenetyczne/
W miarę upływu czasu zacierają się granice poszczególnych kryteriów rozpoznania schizofrenii gdyż zmienia się obraz kliniczny zaburzenia, dlatego tworzy się tzw. spektrum, wskazujące psychozy pograniczne, podobne do schizofrenii, np. psychozy reaktywne, zaburzenia paranoiczne, zaburzenia psychoaktywne.
EPIDEMOLOGIA
Na ogół w różnych częściach świata występują różnice w zapadaniu na schizofrenie. W kontekście zachorowalności światowej różnice wynoszą 1.4- 4.6 na 100 badanych osób, takie jest prawdopodobieństwo zachorowania. Generalnie uznaje się, że 1% populacji zapada na schizofrenie, są to jednak dane przybliżone w oparciu o już zdiagnozowane przypadki.
W Polsce w roku 2000według wskaźników rozpowszechnienia
- w poradniach zarejestrowano 2,7 na 1000
- w szpitalach psychiatrycznych 0,80 na 1000
co oznacza, że z powodu schizofrenii leczyło się w poradniach ok. 105 tyś. a w szpitalach 31 tyś. osób.
W Polsce zapada na schizofrenie 0,09- 0,7 na 1000, oraz ok. 0,20 na świecie.
WSKAŹNIK RYZYKA ZACHOROWANIA
W Polsce wynosi 1%, co oznacza, że na schizofrenie może zapaść 1 osoba na 100.
Ryzyko zachorowania różnicuje m.in. wiek chorego, częściej dotyczy osób młodych. Schizofrenia rzadko jest diagnozowana bo po 35 roku życia . W przypadku kobiet najczęściej występuje 25-34, a u mężczyzn 15-24. Schizofrenia późna występuje po 40 roku życia, są to jednak pojedyncze przypadki, dotyczy 5% wszystkich zachorowań, podobnie jest w przypadku wystąpienia choroby przed 15 rokiem życia.
17.01.
OBJAWY KLINICZNE SCHIZOFRENII
GENEZA(mech. powstawania) schizofrenii
*CZYNNIKI GENETYCZNE- Uwarunkowanie genet., dziedziczność. Ewentualne ryzyko zachorowania w rodzinie, w której zdarzyły się przypadki schizofrenii zależy od stopnia pokrewieństwa; 60-80% krewnych osób chorujących na schizofrenie nie choruje. Przypadki zachorowań nie mają charakteru homotypowych ; Istnieje średnia zachorowania dla członków rodziny s.
- krewni I stopnia, bliźnięta monozygotyczne- ryzyko zachorowania 46%
- 1 z rodziców- 17%
- bliźnięta dyzygotyczne- 17%
-rodzeństwo- 7%
- ogólna populacja- 1-1,5%
- krewni II stopnia- 6%
-wnuki-
-siostrzeńcy- 4%
-ciotki- 2%
Duża rozbieżność oceny zbieżności ryzyka zachorowania wśród bliźniąt monozygotycznych 35-50%.
Adoptowane dzieci chorych na schizofrenie też chorują.
Genetyka molekularna nie znajduje uzależnienia dla genetycznego uwarunkowania schizofrenii.
*KONCEPCJA WIRUSOLOGICZNA- defekt w sferze immunologicznej
*NIEPRAWIDŁOWOŚCI NEUUROANATOMICZNE- dysfunkcje anatomiczne
*ZABURZENIA CHEMICZNE
*WPŁYW ŚRODOWISKA- wczesne doświadczenia traumatyczne, które mogą powodować np. dysfunkcjonalne zachowanie
*PODATNOŚĆ NA SCHIZOFRENIE- model biopsychospołeczny:
uwrażliwienie + syt. trudna + mediatory ( np. osobowość, w każdym typie osobowości może wystąpić schizofrenia)
*DYSFUNKCJE POZNAWCZE- zaburzenia procesów przetwarzania informacji
OBJAWY
-dezintegracja psychiczna
-nieprzystosowanie do otoczenia
-urojenia 60-70%, omamy słuchowe 30-40%
-brak wglądu 60-70%
-brak poczucia choroby 95%
-mania
-dysfunkcje poznawcze( 70% psychozy s.)
· nieprzystosowanie
· trudność realizacji ról społecznych
·degradacja społeczna, osobowości, funkcjonalna
-autyzm 60%
24.01.
DIAGNOZA SCHIZOFRENII
* Kryteria Broileroskie- objawy podstawowe
*Kurt Scheider- objawy pierwszorzędowe
W 60% przypadków podejrzeń o schizofrenie okazuje się, że diagnoza jest trafna, w pozostałych 40% mamy do czynienia z psychozą schizofreniczną, na podstawie niespecyficznych objawów.
OSOBOWOŚĆ- przed/po- 30% pacjentów nie ma cech typowych dla schizofrenii, które mogłyby naprowadzić na wykrycie zaburzenia. W 25% występują cechy typowe dla różnych zaburzeń osobowości ( np. nasilenie izolacji, zaburzenia komunikowania, ekscentryzm) - cechy nietypowe dla naszego „zwykłego” zachowania, nagłe zmiany zainteresowań, cechy paranoiczne, sensytywność.
FUNKCJE POZNAWCZE- zaburzenia w komunikowaniu
ZMIANY ZACHOWANIA- kulturalny- wulgarne zachowania nieoczekiwane, niezgodne z osobowością, mogą stanowić objaw bądź „ostrzeżenie”
Zwykle udaje się zdiagnozować schizofrenie w 2 lata od wystąpienia pierwszych objawów.
Im ostrzejszy epizod schizofrenii tym większe szanse na ustąpienie zaburzenia.
DYSYMULACJA- ukrywanie objawów psychicznych
AGRABACJA- potęgowanie swoich rzeczywistych objawów( pacjenci nerwicowi,schizofrenia z urojeniami hipochondrycznymi) Często o charakterze somatycznym a nie psych.
TYPOLOGIA SCHIZOFRENII: (dane dla Polski)
-schizofrenia paranoidalna -65-70%
-schizofrenia katatoniczna ok. 2%
-schizofrenia hebefreniczna (dezorganizowana)- 0,5%
-schizofrenia prosta -1%
-schizofrenia rezydulana 18%
PRZEBIEG I ROKOWANIE PSYCHOZ S.
1) Przebieg procesualny, przewlekły, nieodwracalny,
2) Najczęściej epizod s. następuje przed 30 rokiem życia, częściej u mężczyzn niż u kobiet
3)”Zejście” choroby- utrzymywanie się stanu chorobowego
LECZENIE:
1)Wszechstronność- dotyczy różnorodnych aspektów wynikających z choroby i związanych z nią konsekwencjami
2) Wytrwałość- Długotrwałość
3) Zindywidualizowanie
Leczenie farmakologiczne min. 1-2 lata. Częste są skutku uboczne stosowania leków, np. parkinsonizm, dlatego ważne jest stosowanie dawek dopasowanych do potrzeb pacjenta. Leczenie jest skuteczniejsze gdy towarzyszy psychoterapia.
TERAPIA
1) doświadczenie i dojrzałość terapeuty
2) więź psychoterapeutyczna
Celem terapii jest poprawa funkcjonowania społecznego chorego, nauczenie: nawiązywania kontaktów z innymi, wyrażania emocji.
Tworzone są specjalne odziały rehabilitacyjne gdzie chorzy są uczeni podstawowych funkcji społecznych oraz wykonywania podstawowych czynności z życia codziennego.
TERAPIA RODZINNA
Podejście systemowe. Wysiłki skoncentrowane tylko na pacjencie pochodzącym ze środowiska patologicznego nie przynosi efektów, konieczna jest oprawa komunikacji z członkami rodziny.
SCHIZOFRENIA PARANOIDALNA
Charakteryzuje się głownie urojeniami, omamami- zespół paranoidalny
SCHIZOFREAI KATATATONICZNA
Najczęściej występuje w postaci osłupienia katatonicznego bądź nadmiernego pobudzenia psychoruchowego, chory może również opadać z jednej skrajności w drugą. Często pod zespołem katatonicznym jest „ukryta” schizofrenia paranoidalna, katatonia może, więc stanowić mechanizm obronny. Możemy mieć do czynienia z katatonią ostrą( śmiertelną), której towarzysza objawy charakterystyczne dla ostrego zapalenia mózgu jak: wysoka temperatura, utrata świadomości, zaburzenia regulacji, układu krążenia, oddychania, co może prowadzić do śmierci. Jedyną metodą wyrwania chorego z tego stanu są elektrowstrząsy. Obecnie liczba rozpoznawanych przypadków s. k. zmniejsza się. 30-40 lat temu wynosiła ok. 12% w Polsce, na świecie 1,9%.
SCHIZOFRENIA HEBEFRENICZNA
Pełna dezorganizacja myślenia, mowy, uczuciowości, motywów zachowania. Zachowania chorego są zmienne, chaotyczne, nieprzewidywalne. Bardzo szybko następuje degradacja osobowości, występuje tzw. wesołkowatość nieadekwatna do sytuacji.
SCHIZOFRENIA PROSTA
Powolny rozwój dezadaptacji życiowej, załamanie linii życia, wiele zachowań nietypowych, brak ostrych objawów, występują również omamy.
SCHIZOFRENIA REZYDUALNA
Przewlekła postać schizofrenii, utrzymują się objawy ubytkowo, brak objawów psychotycznych, jedynie zaburzenia poznawcze.