PRAWNE INSTRUMENTY POLITYKI REGIONALNEJ - I wykład 29.10.2006
O ile wcześniej Unia Europejska nie zajmowała się polityką regionalną, o tyle, obecnie sytuacja się zmieniła. UE rozwija politykę regionalną. Daje to szansę rozwoju państwom biednym.
Podmioty realizujące politykę regionalną - 3 podmioty, które współpracują, współdziałają ze sobą:
państwo
Rada Europy (rozwija współpracę transgraniczną)
Unia Europejska
Zasadnicza zbieżność istnieje pomiędzy państwem a UE. Natomiast różnice widać w działaniach RE, która nie jest nastawiona na kreowanie polityki regionalnej. W znacznie większym stopniu polityki współpracują pomiędzy różnymi społecznościami w dziedzinach np. kultury, edukacji, gospodarki.
Celem współpracy jest zacieranie różnic, zwłaszcza etnicznych przez RE.
Nie prowadzi działalności stymulującej rozwój przez działanie finansowe.
Aparat państwowy + UE - współpraca jest podstawą działania, w szczególności jeśli chodzi o rozwój gospodarczy.
Polityka regionalna - ukierunkowane działanie, które ma umożliwić realizację określonych celów.
REGION - już samo tworzenie regionów jest elementem polityki.
Trzy (3) rodzaje regionów ( sensie politycznym):
region federalny
region autonomiczny
region administracyjno - samorządowy.
Region federalny - ma najszerszy zakres kompetencji tj. jednostka składowa państwa wyposażona we władztwo. Tylko część władztwa należy do kompetencji państwa i ten szerszy zakres mieści się w kompetencji federacji. Państwo ma wydzielone kompetencje - dotyczą one obrony państwa i polityki zagranicznej.
Region autonomiczny - na znacznie węższy zakres uprawnień niż federacja. Charakteryzuje się tym, że jest wyposażony w pewien ograniczony zakres kompetencji ustawodawczej. Te kompetencje są ustalone w taki sposób, że kwestie, które wynikają ze specyfiki regionu i mają taki charakter iż nie naruszają stabilności systemu całego państwa są przekazane do kompetencji regionu autonomicznego. Jest to wąski zakres i podlega ona w różnych zakresach kontroli państwa.
Regiony autonomiczne istnieją w Europie: we Włoszech i Hiszpanii. Kraje te są podzielone na regiony autonomiczne, np. w Hiszpanii regiony autonomiczne różnią się swoim statusem. Taki podział na regiony niektórym dał podstawę do wyróżnienia państwa regionalnego.
Region administracyjno - samorządowy: przeważający model w Europie. Charakteryzuje się decentralizacją uprawnień na zasadach określonych w ustawach, nie mają uprawnień do stanowienia prawa.
Władza - konsekwencją (skutkiem) pewnej odrębności (cech) występujących na danym obszarze.
Występują też przesłanki o niepolitycznym charakterze.
Polska - 16 województw
Regionów dla UE - znacznie mniej (6) :
- południowy (śląskie, małopolskie)
- wschodni (świętokrzyskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie)
- centralny (łódzki, mazowiecki)
- północny (pomorski, kuj. - pom., warm. - mazurskie)
- północnozachodni ( zach. - pom., lubuskie, wielkopolskie)
- południowozachodnie (dolnośląskie, opolskie).
Podział, który występuje u nas ma się nijak do tego, który jest wymagany w UE.
Ekonomiczna przesłanka: te 6 regionów to wystarczające dla RP - charakteryzują się zdolnością do racjonalnego gospodarowania.
Tworzenie regionów ma różne podstawy, różne są źródła, różne konteksty. Ważne jest w jakim stopniu te regiony mają samodzielność i o jakie przesłanki ta samodzielność jest oparta. U nas decydujące przesłanki to: historyczne, polityczne, historyczno - demograficzne. Szukając przesłanek na powołanie nowych regionów dochodzi jeszcze przesłanka ekonomiczna.
Dwa (2) podstawowe składniki regionów:
zbiorowość ludzi
terytorium (otoczenie)
Zbiorowość ludzi - jest określona demograficznie, jest to struktura demograficzna regionu, dla której bierze się pod uwagę ruch naturalny, który ją cechuje oraz strukturę etniczną. Patrzymy także na inne elementy tej struktury: na siłę roboczą, jej zasoby, kwalifikacje. Oprócz tego istotnym składnikiem charakteryzującym siłę roboczą jest aktywność społeczna i działalność. Mają one istotny wpływ na kształtowanie regionu.
Region jest zróżnicowaną strukturą. Musimy pamiętać o mentalności ludzi, o kulturze, naturze, cechach osobowości. Należy pamiętać o czynnikach historycznych, które ukształtowały tę zbiorowość.
Zbiorowość ludzka danego regionu przejawia swoją aktywność w 4 aspektach:
behawioralnym - dotyczy zachowań ludzi przede wszystkim odnoszących się do umiejętności współżycia i skutecznego współdziałania
funkcjonalny - odnosi się do pełnienia ról, działalności ekonomicznej, politycznej i kulturowej
normatywno - instytucjonalny - mamy na myśli kształtowanie przez ludzi prawnych i instytucjonalnych form działalności
ideologiczny - chodzi nam o formę kształtowania postaw i świadomości regionalnej.
Te aspekty składają się, są elementami wpływającymi na postępowanie ludzi.
Terytorium (otoczenie) - jest ukształtowane geograficznie, przestrzennie.
W aspekcie terytorialnym poszukujemy wszelkich możliwości ekonomicznego rozwoju. Strukturę tego regionu. Przyczyny zróżnicowania jakie są.
Cechy, które pozwalają określić potencjalne środki wpływające na rozwój regionu: (wpływ czynników terytorialnych na kierunki rozwoju terytorialnego),
Czynniki terytorialne:
np. morze, osady powstające wzdłuż rzek, bogactwa naturalne, surowce, ukształtowanie terenu, kolej , usługi turystyczne czy umożliwia to teren.
Region - jest zatem wspólnotą rozwoju historycznego i społecznego oraz ekonomicznego, położenia geograficznego, jedności procesów przestrzennych i przestrzennego powiązania oddzielnych części składowych. Pomiędzy nimi muszą pojawiać się stosunki relacyjne, musi powstać struktura relacyjna regionów.
Te czynniki muszą być ze sobą zespolone. Układ zasobów ludzkich i układ struktury terytorialnej oraz ludzi ze strukturą terytorialną. Pomiędzy tymi elementami występują powiązania. Istotnym czynnikiem spajającym są więzi historyczne.
Można powiedzieć, ze warunkiem powstania regionu jest koincydencja zjawisk ekonomicznych, społeczno - kulturowych, politycznych.
PRAWNE INSTRUMENTY POLITYKI REGIONALNEJ 18.11.2006 WYKŁAD II
- Historyczne aspekty kształtowania regionu powodują, że na danym obszarze powstaje region.
- elementy geograficzne
- elementy gospodarcze (ekonomiczne)
Mówimy o pewnych powiązaniach gdy chodzi o elementy ekonomiczne, mamy tu na myśli więzi gospodarcze, które powodują że łączą region.
W niektórych koncepcjach regionu zwraca się uwagę na to, że jest to obszar powiązany wzajemnymi więziami ekonomicznymi oraz społecznymi i wykazujący wyraźne przepływy z innymi regionami tego typu.
Wyklucz możliwość odrębnego działania.
Ponieważ każdy z tych elementów jest częścią całego państwa , nie są to jednostki samodzielne politycznie i gosp., są to jednostki pozostające w zależnościach. Są to przepływy, które muszą być realizowane pomiędzy regionami.
Państwa zatem składają się z regionów, które wykazują pewną odrębność ale nie są to jednostki samodzielne , ale dysponują potencjałem na ukierunkowanie działalności.
Składniki regionu: - obszar - ludność
Na obszarze regionu następuje koincydencja pewnych zjawisk gosp., społ. charakterystycznych dla danego regionu.
Każdy obszar spełnia określone zadania. Podejmuje działania endogeniczne wewnątrz swojej struktury i podejmuje działania egzogeniczne poza strukturą, na zewnątrz będąc strukturą całego państwa.
Współcześnie najważniejszymi elementami kształtującymi region są czynniki ekonomiczne i społeczne.
Najistotniejszym współcześnie elementem, który kształtuje strukturę i znaczenie regionu jest kapitał ludzki.
Zastąpił on przede wszystkim czynniki takie jak zasoby naturalne. Zasoby naturalne częściowo się wyczerpują i ograniczenie ich znaczenia wynika z przyczyn naturalnych i z prowadzonej przez człowieka działalności.
Kapitał ludzki ma znaczenie ze względu na jego zdolność do rozwoju, chodzi o aktywność człowieka i jego cechy, które pozwalają rozwijać się regionowi.
Chodzi o poziom edukacji i pewne cechy osobowości, które są szczególnie pożądane w przypadku procesów rozwojowych tzn. kreatywność, inicjatywa, zdolność współpracy, umiejętność organizowania, porozumiewania się. Pożądane są pewne cechy osobowości, które w powiązaniu z wykształceniem prowadzą do rozwoju regionu.
Wiąże się to z rozwojem technologicznym i z rozwojem sektora usług. Na te dwa elementy jest położony obecnie szczególny nacisk. Nie są to jedyne czynniki jeżeli chodzi o rozwój regionu. Musi to być ściśle powiązane z określonymi innymi zasobami regionu. Inaczej będziemy kształtować rozwój regionu w przypadku gdy mamy zapotrzebowanie na zasoby technologiczne, inaczej będziemy kształtować rozwój człowieka, regionu w przypadku zasobów naturalnych np. kształcenie w kierunku turystyki.
Edukacja ma tu charakter ustawiczny, niekończący się.
Czynniki historyczne, narodowościowe też są istotne w kształtowaniu regionu.
Polityka regionalna oraz programowanie rozwoju regionalnego.
Region można traktować jako jednostkę służącą rozwojowi państwa. W tym celu w Polsce była przeprowadzona reforma podziału terytorialnego.
Przez rozwój regionalny rozumiemy trwały wzrost poziomu życia mieszkańców i potencjału gospodarczego w skali określonej jednostki terytorialnej. Rozwój regionalny jest postrzegany przez następujące elementy:
1. potencjał gospodarczy
2. strukturę gospodarczą
3. środowisko przyrodnicze
4. zagospodarowanie infrastrukturalne
5. ład przestrzenny
6. poziom życia mieszkańców
7. zagospodarowanie przestrzenne
Wszystkie te komponenty dają obraz regionu. Rozwój regionu zależny jest od stopnia rozwoju komponentów.
Rozwój regionalny musi być oparty o program.
Program rozwoju regionalnego to zespół zadań, których realizacja jest niezbędna aby osiągnąć założone cele ekonomiczne i społeczne. Stawiamy pytania co chcemy osiągnąć, jakie są cele rozwoju. W programie musimy zawrzeć to co będzie podstawą rozwoju, co pozwoli rozwinąć region np. rozwój edukacji. Jeśli wyspecjalizowana kadra jest adekwatna do możliwości rozwoju to staje się źródłem rozwoju. Program rozwoju musi wykazywać drogę od ustalenia co można uzyskać przez poszczególne etapy, które powodują rozwój. Są tworzone agendy, nie mogą to być działania jednego podmiotu. Poprzez odpowiednie instrumenty ekonomiczne można kształtować wolny rynek, można kształtować jego rozwój. Jest to współdziałanie podmiotów władzy i innych podmiotów, które mogą być zainteresowane i zaangażowane w rozwój regionu. Program rozwoju jest budowany na bazie wszystkich podmiotów zainteresowanych. Można zatem powiedzieć, że proces realizacji programu rozwoju regionalnego obejmuje 3 podstawowe podukłady:
1. podmiotów zaangażowanych w ten proces
2. podukład dotyczący negocjacji
3. podukład zawierający instrumenty i instytucje polityki rozwoju regionalnego.
Ad. 1. obejmuje dwa rodzaje podmiotów:
samorząd terytorialny
odpowiednie instytucje centralne
Ad. 2. chodzi o metodę (w wolnym państwie opartym o wolny rynek nakazy czegoś nie są możliwe - to jako przeciwwagę stanowi negocjacja - nie ma możliwości narzucenia sztywnej koncepcji rozwoju i konieczne jest współdziałanie różnych podmiotów.
Zakładana współpraca podmiotów jest możliwa kiedy stosowane są negocjacje - system, który zakłada aktywność podmiotów. Współcześnie wysoko rozwinięte kraje oparte są na modelu aktywnego działania obywateli. To są działania ze szczególnym naciskiem na kapitał ludzki.
Można wyróżnić 2 aspekty programowania regionalnego:
1. jako programowanie na poziomie kraju i wtedy to programowanie jest narzędziem polityki interregionalnej, a więc polityki, która służy rozwojowi całego państwa
2. programowanie rozwoju poszczególnych regionów. Gdy chodzi o ten aspekt programowania trzeba zwrócić uwagę na samodzielność decyzji podejmowanych przez władze regionu ale z uwzględnieniem celów ogólnych państwa.
Polityka rozwoju regionalnego oznacza ogół działań podejmowanych przez podmioty polityki regionalnej prowadzących do osiągnięcia zamierzonych celów. Jest to świadoma i celowa działalność organów władzy publicznej mająca na celu optymalne wykorzystanie endogenicznych potencjałów rozwoju danego regionu dla trwałego wzrostu gospodarczego i podniesienia konkurencyjności.
Endogeniczne potencjały - chodzi o możliwości, które tkwią w samym regionie np. potencjał ludzki - rodzaj i stopień wykształcenia, przewaga ludności o wykształceniu technicznym.
Chodzi o to aby przy pomocy środków zewnętrznych można byłoby rozwijać możliwości tkwiące wewnątrz regionu - endogeniczne (np. środki z UE na naukę języków obcych).
Politykę regionalną prowadzi się przede wszystkim w regionie. Trzeba zwrócić uwagę, że region jest elementem całości państwa i nie można go z tej całości wyłączyć. Musimy postrzegać region jako element całego państwa, a więc w powiązaniu z polityką regionalną państwa. W konsekwencji trzeba przyjąć, że polityka rozwoju regionalnego jest integralnym elementem polityki strukturalnej państwa. Zatem cele i kierunki działań przewidziane polityką regionalną są określone w ścisłym związku z celami i priorytetami polityki społecznej i gospodarczej zarówno długo jak i średnio okresowej. Polityka regionalna określa cele regionalne, opcje rozwoju i kierunki rozwoju. Oznacza to, że programy rozwoju regionalnego muszą uwzględniać założenia polityki interregionalnej kraju. Ponadto programy te mają charakter ciągły, a dalej możemy powiedzieć, że z punktu widzenia przedmiotowego obejmuje on (program rozwoju regionalnego) możliwości rozwojowe szczebla lokalnego i powiatowego. To są najistotniejsze cechy.
Polityka regionalna Unii Europejskiej
Nie pojawiła się ona od razu. Kraje UE nie różniły się potencjałem gospodarczym. Nie było podstaw żeby wprowadzać działania polityki regionalnej Unii.
I etap 1958 - 1974
W traktatach wprowadzono w życie politykę regionalną Unii i uznano, że każde państwo powinno prowadzić politykę regionalną.
W latach 70-tych uznano, że państwa powinny prowadzić wspólną politykę a nie każde państwo odrębnie.
W 1972r. zapowiedziano powstanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Fundusz ten miał na celu korygowanie dysproporcji w rozwoju krajów członkowskich wspólnoty. Powstanie tego Funduszu można także łączyć z przyjęciem do Wspólnoty 3 nowych krajów: Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii. W szczególności Irlandia odbiegała od poziomu rozwoju regionalnego krajów Europy.
W 1975r. został powołany ten Fundusz w ramach II etapu rozwoju polityki regionalnej. Obejmuje on lata 1975 - 1985. To jest okres trudnego 10 lecia w Europie. Wpływ ma rozwój regionalny. Trudne okresy to dekoniunktura, wysokie bezrobocie, kryzys energetyczny, spadek tempa wzrostu. To są cechy charakterystyczne dla tamtego okresu jeżeli chodzi o rozwój i kształtowanie się polityki.
Istotnym czynnikiem było przyjęcie w 1981r Grecji do Wspólnoty, której rozwój gospodarczy odbiegał od poziomu innych krajów i był porównywalny z poziomem Irlandii. Taka różnica powodowała przemyślenie rozwoju regionalnego. Ponownie powrócono do kwestii ustalenia jakie cechy powinien mieć region oraz region mniej rozwinięty.
W tym okresie doszło do sprecyzowania przez opracowanie jednostki statystycznej NUTS ( 0-5).
Dla celów statystycznych opracowano jednostkę klasyfikacji regionów. Powołano jednostkę NUTS o numerach od 0 do 5. Oznaczenie numerem 1 dotyczy makroregionów, 2 - regiony - to jest region o wielkości niemieckiego landu, 3 dotyczy mniejszych jednostek podziału terytorialnego np. okręg niemiecki, departamenty we Francji.
Powołano w 2004r. nowe jednostki Local Administratif Unit (LAU). Taka jednostka o nr 4 istnieje w niektórych krajach: Finlandia, Luxemburg, Dania, Portugalia, Grecja, W. Brytania, o oznaczeniu nr 5 we wszystkich krajach.
Z tego Funduszu można było korzystać po spełnieniu określonych cech. Fundusz był stosowany wobec regionów, w których:
1. PKB per capita był znacząco niższy od średniej krajowej
2. wyraźnie wysokie znaczenie rolnictwa lub przemysłów schyłkowych
3. wysoka stopa bezrobocia
4. odwrotny od zamierzonego efekt wprowadzenia wspólnych regulacji dot. handlu oraz innych wspólnych polityk
III etap rozwoju polityki regionalnej UE to lata 1986 - 1992
Jednolity Akt Europejski zapowiedział zakończenie procesu tworzenia rynku regionalnego. Zapowiadał, że nie może być drastycznych różnic między regionami. Trzeba było znaleźć instrumenty, które ujednoliciłyby sytuację w regionach.
Polityka regionalna Unii w wersji pierwotnej nie dała efektu.
Jednolity rynek wymusił wspieranie rozwiązań mających na celu wspieranie regionów słabych.
IV etap 1993 - 1999 wymuszony unią walutową i gospodarczą
Wprowadzenie 2 instrumentów:
1. Funduszu Spójności
2. Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego
Ad1) ma na celu wspomaganie inwestycji w regionach słabiej rozwiniętych. Stosowany był w szczególności w Grecji, Irlandii, Hiszpanii i Portugalii. Ten Fundusz wspierał działania podejmowane dla spełnienia kryteriów konwergencji - to jest zbliżenie (przystąpienie do unii walutowo gospodarczej jest możliwe po spełnieniu kryteriów konwergencji jest to ujednolicenie)
Ad.2 Europejski Fundusz Inwestycyjny służył pozyskiwaniu kredytów
V etap 2002 - 2006 - mamy do czynienia ze szczególnym zjawiskiem gwałtownego rozszerzenia UE o kilka krajów Europy Środkowej. To spowodowało konieczność przemyślenia założeń polityki Unii. Były duże rozbieżności. Trzeba się odwołać do aktu bezkompromisowego „Agenda 2000”, który stanowi próbę odejścia Unii od traktowania polityki regionalnej tylko w kategoriach nakładów, które trzeba ponieść.
Polska i inne kraje uzyskały pomoc przedakcesyjną.
Cele unijnej polityki regionalnej stawiane wspólnocie.
Po ostatecznych reformach i zmianach koncepcyjnych polityki regionalnej tych celów wylicza się trzy:
1. obejmuje wspomaganie regionów, w których PKB jest niższy niż 75% średniej w Unii oraz dotyczy także obszarów, w których gęstość zaludnienia jest niższa niż 8 osób na 1 km2
2. obejmuje regiony, które przechodzą transformację gosp., są dotknięte upadkiem przemysłu, przechodzą kryzys obszarów wiejskich lub ośrodków rybołówstwa.
Regiony te w pierwszej kolejności objęte są polityką, która ma doprowadzić do ich rozwoju i konkurencyjności.
3. cel ten obejmuje wszystkie cele z pkt 1 i 2
Sytuacja polskich regionów w latach 90-tych
Wszystkie zmiany ustrojowe w Polsce dały szansę rozwoju regionów gospodarczo i społecznie.
Jest kilka czynników, które mają wpływ na przebieg zmian i ostateczny efekt:
1. zmiany na rynku pracy i pojawienie się bezrobocia
2. zmiany struktury własnościowej, rozmieszczenie kapitału zagranicznego i rozwój instytucji środowiska biznesowego. To są najistotniejsze procesy wpływające na kształtowanie regionów i całego państwa.
Zmiany ustrojowe w Polsce spowodowały, że nastąpił proces różnicowania społecznego i gospodarczego. Ten proces różnicowania się sytuacji poszczególnych regionów jest związany z czynnikami kryzysogennymi i ekspansywnymi jakie cechują struktury regionalne. Każda struktura może charakteryzować się przewagą jednych albo drugich.
Struktury kryzysogenne charakteryzują się cechami:
1. dominacja rolnictwa o przestarzałej strukturze agrarnej
2. dominacja schyłkowej produkcji przemysłowej zarówno pod względem rodzajowym i technologicznym
3. niedorozwój sektora usług
4. rażący brak w wyposażeniu infrastrukturalnym
5. brak warunków sprzyjających w wyzwalaniu inicjatywy i przedsiębiorczości, sił lokalnych i regionalnych
6. koncentracja przestrzenna monostruktur gospodarczych na poszczególnych obszarach
Z tego wniosek, że struktury kryzysogenne występowały na obszarach gdzie występowało przestarzałe rolnictwo i gdzie dominował przemysł tradycyjny.
PRAWNE INSTRUMENTY POLITYKI REGIONALNE - III wykład 02.12.2006
Rozwój województw. Analiza
W połowie lat 90-tych do obszarów kryzysogennych zaliczano:
Górny Śląsk
częściowo Dolny Śląsk
region Łodzi (schyłkowy przemysł, jego degradacja)
znaczna część Polski wschodniej
północna Polska z wyjątkiem aglomeracji portowej (to były obszary rolniczo mało rozwinięte, pewien rozwój turystyki ale o przeciętnym rozmiarze. Aby to zmienić trzeba dużych nakładów. Gleby złe, słaba turystyka przy nie najlepszym klimacie i zanieczyszczonym morzu).
Charakterystyka ekspansywnych struktur regionów:
cechują się tym, że mają cechy umożliwiające im przyspieszony rozwój, przy czym ten rozwój będzie oparty o własne możliwości, czyli endogeniczny potencjał rozwojowy. Struktura społeczna i ekonomiczna tych regionów pozwala rozwijać gospodarkę i podnosić poziom życia ludności w skali większej niż w danym czasie może to dotyczyć całego kraju.
Można wskazać następujące cechy ekspansywnych struktur regionalnych:
zróżnicowanie struktur gospodarczych, przede wszystkim przemysłu i rolnictwa w stopniu większym niż w innych regionach
wyższy poziom rozwoju usług i dobre wyposażenie w infrastrukturę
wysoki poziom przedsiębiorczości środowisk regionalnych i lokalnych
znaczny potencjał intelektualny i profesjonalny ludności, co umożliwia większą niż przeciętnie sprawność działania
indywidualne podmioty gospodarcze cechuje wyższa efektywność działania.
Takie regiony mieściły się w ośrodkach miejskich: miedzy innymi warszawskie, szczecińskie, łódzkie, krakowskie. To obszary, które mają bogatą strukturę branżową gospodarki.
Do regionów ekspansywnych zaliczano:
wielkopolska
aglomeracje portowe Gdańska i Szczecina
Warszawa i okolice
zachodnie regiony przygraniczne
Ta egzemplifikacja nie jest stała i niezmienna. To się zmienia. Procesy mogą w różnych strukturach różnie przebiegać. W niektórych regionach mogą być złe. Te regiony, które uważamy za mało ekspansywne może się okazać, że lepiej sie będą rozwijały - przy odpowiedniej polityce finansowej, wzmocnieniem zewnętrznymi środkami finansowymi, wsparciu intelektualnym, kulturowym.
Dynamika rozwoju gospodarki w latach 1999 - 2004
najdynamiczniej województwo mazowieckie ( znajduje się tam Warszawa - stolica)
najwolniej województwo zachodniopomorskie.
Wysoko oceniane z punktu rozwoju jest woj. Świętokrzyskie i warmińsko - mazurskie.
Dynamika rozwoju infrastruktury ( transport, ochrona środowiska, infrastruktura bytowa, komunalna):
najwyżej rozwinięte: woj, świętokrzyskie, podkarpackie
najsłabiej: dolnośląskie
Śląsk na 13 pozycji
Cząstkowy wskaźnik syntetycznej dynamiki rozwoju kapitału ludzkiego (przemiany demograficzne, poziom wiedzy, zdrowie, wykluczenie społeczne, poziom przedsiębiorczości, poziom aktywności społecznej, poziom przestępczości):
najlepiej: mazowieckie, świętokrzyskie
najsłabiej: śląskie (jest to konsekwencja monokultowego przemysłu). Śląsk musi przejść z sytemu wydobywczego na inny. Konieczne jest zahamowanie wypływu ludności wykwalifikowanej.
Wskaźnik syntetycznej dynamiki funkcjonowania samorządu:
najwyżej : śląskie (silna tradycja, silnie ukształtowanie więzi patriotycznych przez kościół w związku z wielowiekową walką o niezależność - czynniki wpływające na pogłębienie integracji ludności
najsłabiej: mazowieckie (być może ze względu na napływ ludności z zewnątrz, a to nie sprzyja integracji wewnątrz,brak tradycji między tymi osobami)
Syntetyczny wskaźnik sukcesu województw:
najwyżej : mazowieckie
najsłabiej: zachodniopomorskie
Śląsk na 10 pozycji - wpływ na to ma rozwój kapitału ludzkiego i infrastruktura - bardzo niskie.
Silne, ale mało dynamiczne - zachodniopomorskie- dolnośląskie
silne i dynamiczne - mazowieckie- małopolskie- wielkopolskie- pomorskie- śląskie
słabe i mało dynamiczne - opolskie- lubuskie- kujawsko - pomor.- lubelskie- warmińsko - mazursk.
słabe, ale dynamiczne - podkarpackie- świętokrzyskie- łódzkie- podlaskie
województwo śląskie w rankingu sukcesu rozwojowego w latach 1999 - 2004
Aspekty sukcesu rozwojowego |
Lokata (wśród 16 województw) |
Gospodarka infrastruktura techniczna kapitał ludzki warunki życia funkcjonowanie samorządu syntetyczny wskaźnik sukcesu rozwoju |
4 13 16 14 1 10 |
Województwo mazowieckie w rankingu sukcesu rozwojowego
Aspekty sukcesu rozwojowego |
Lokata |
Gospodarka infrastruktura techniczna kapitał ludzki warunki życia funkcjonowanie samorządu syntetyczny wskaźnik sukcesu |
1 4 1 3 16 1 |
Wykład 4
Zasady rozwoju regionalnego
Działania w ramach polityki regionalnej, muszą uwzględniać dwa elementy: ujednolicenie i różnorodność, tę różnorodność, którą każdy kraj przynosi przystępując do tego organizmu. Jedność jest wymuszana nie tylko tym, że to jest jednolity unijny organizm, bo jest to jakby punkt wyjścia. Jedność jest wymuszona również koniecznością wymuszenia kryteriów przyznawania środków, które są poświęcane na rzecz każdego kto w tej polityce regionalnej partycypuje. Jest to oczywiste, dlatego - że jeśli tworzymy pewną wspólnotę to muszą obowiązywać te same reguły gry dla każdego z uczestników wspólnoty. Zatem muszą być pewne parametry ujednolicone, np. kryteria, cele, zasady przyznawania, wysokość przyznawanych środków, rodzaj przyznawanych środków,
ogólne zasady
jedność w różnorodności - jedność jest wymuszana nie tylko tym że UE to jednolity organizm. Jest
wymuszana koniecznością ujednolicenia kryteriów przyznania środków dla członków UE. Pewne parametry muszą być ujednolicone. Te kryteria to np. cele, wysokość przyznanych środków i rodzaj przyznanych środków. Każdy chce być traktowany na równych zasadach, jeśli spełnia odpowiednie kryteria.
Jedność w różnorodności - pojawiają się tu różne elementy, które należy uwzględnić. Prowadzona polityka nie
może prowadzić do sytuacji w której niweluje się różnice, które są immanentnymi cechami pewnych
organizmów, wynikającymi z ich specyfiki np. odmienności rozwojowe wynikające ze specyfiki usytuowania
geograficznego, specyficzne typy gospodarki w związku z tym rozwijane, potrzeby, które są budowane przez
cały okres istnienia określonych środowisk społecznych, charakterystyka rozwoju gospodarczego, specyfika
ukierunkowania na pewne typy gospodarki np. przemysł, rolnictwo.
Jednolitość polityki w tym sensie że są te same kryteria, cele do osiągnięcia w sensie generalnym, ale z uwzględnieniem różnorodności wynikającej ze specyfiki rozwojowej, ale w tym się mieści wszystko , bo jest to jest różnorodność określona miejscem położenia geograficznego, specyfiką dotychczasowego rozwoju, doświadczeniami w tej dziedzinie, stopniem rozwoju gospodarczego, stopniem rozwoju kultury w pracy, kultury gospodarczej. - Są to elementy, które musza być wzięte pod uwagę dlatego, że centralnym zagadnieniem jest uwzględnieni w polityce rozwoju regionalnego człowieka - a ten ma ukształtowana mentalność tymi właśnie elementami.
rozwój zintegrowany z otoczeniem - tworząc koncepcje rozwojowe musi się uwzględnić istniejące
warunki, w jakich się działa, czyli otoczenie. Ustala się interakcje z otoczeniem tych podlegających rozwojowi podmiotów. Ujęcie jest kompleksowe, nie tworzymy teoretycznych programów i planów działania tylko uwzględnia się np. siłę nabywczą otoczenia.
c) „długa fala” - podejście do rozwoju regionalnego w taki sposób że działania muszą być ustalone w
perspektywie długoterminowej, pewnym horyzontem czasowym który jest niezbędny żeby zobaczyć
konsekwencje podejmowanych w danym czasie rozstrzygnięć.
Chodzi o to, ze koncepcje, które są praktycznie realizowane wywołują także skutki w różnych aspektach.
Na tym fundamencie, co wyżej buduje się szczegółowe zasady.
Zasady polityki regionalnej w UE.
Wyróżniamy dwie grupy zasad:
zasady generalne (w szczególności zasadę solidarności) określają traktaty
2. zasady operacyjne - wskazują ogólne cele działania UE - regulują traktaty oraz inne akty prawne UE.
Ten podział jest po to, żeby uświadomić sobie ze także w zakresie polityki regionalnej musza być wzięte pod uwagę ogóle zasady na których opiera się UE.
Ad 1. zasady generalne
Zasada solidarności warunkuje zdolność unii do realizacji wszystkich jej programów (to sprowadza się do środków które trzeba przekazać-a to jest budżet, do którego się wpłaca). Zasada ta przyjmowana jest za podstawę ideową. Zasada ta stanowi jedną z podstawowych zasad na której opiera się UE. Jest to ta idea że zasady dotychczasowe unii nie mogą być wyłączone w kwestiach, które dotyczą polityki regionalnej, muszą one stanowić podstawę.
Traktaty oprócz zasady solidarności określają inne zasady w szczególności chodzi o zasadę subsydiarności.
Zasada subsydiarności - podejmowanie przez UE działań wtedy gdy kraj nie potrafi sam skutecznie działać.
Nawet kraje wysoko rozwinięte, jak W. Brytania korzystają z pomocy dla swoich regionów, tych które są najsłabiej rozwinięte i znajdują się w stanie kryzysowym ze względu likwidacje określonych gałęzi gospodarki, np. kilka regionów W. Brytanii, które zmieniają swój typ gospodarki z przemysłu wydobywczego na wysokie technologie lub inne formy działalności gospodarczej, są to te tereny które wymagają szczególnej pomocy ze strony unii.
Ad 2. zasady operacyjne - dotyczą bezpośrednio sposobu zarządzania pomocą unijną.
a) Zasada koncentracji - spełnia następujące cele:
umożliwia wzrost udziału funduszy strukturalnych w budżecie UE.
Pozwala ograniczać rozproszenie udziału funduszy oraz ułatwić ich koncentrację na konkretnych celach polityki UE.
Umożliwia geograficzną koncentrację środków pomocowych.
Rozdrabnianie celów powoduje rozdrabnianie środków, a wiec zmniejszenie ich skuteczności oddziaływania. Wielość celów ogranicza skuteczność. U podstaw zasady koncentracji leży dążenie do tego ażeby dokonywać wyboru takich celów, które w istotny sposób wspomagają rozwój. Wyżej wymienione są 3 cele - w tych szczegółowych elementach zawarte jest, iż nie wielkość celów ale wybór takich, które są najistotniejsze.
b) Zasada programowania; finansowanie projektów jest możliwe tylko na podstawie kompleksowego i zintegrowanego opracowania. Niezbędne są odpowiednie dokumenty planistyczne obejmujące całość charakterystyki programowania.
Krótko można powiedzieć; nie ma programu, nie ma opracowanych szczegółowych dokumentów planistycznych, nie można podejmować żadnych działań.
Taki program, który musi być przedstawiony obejmuje całość charakterystyki działania, tak wiec jest to kompleksowe i zintegrowane dzianie, które musi być zrealizowane w formie ścisłe określonych dokumentów planistycznych. Skutek tego sposobu działania: pozwala to na maksymalizacje ustalenie możliwych konsekwencji przyjętych programów.
Dokumenty planistyczne dają szansę przemyślenia wszystkich skutków, konsekwencji wprowadzonych rozwiązań. Skutki zastosowania nowoczesnych technik przez człowieka wywołują dalsze skutki dla dalszych pokoleń i dlatego plany muszą uwzględniać konsekwencje zgodnie z obecnym stanem wiedzy.
c) Zasada partnerstwa - wszyscy uczestnicy procesu programowania są zobowiązani do współdziałania.
Wszystkie podmioty które będą dotknięte tym działaniem jakie zamierza się podjąć powinny być włączone w jego proces realizacji.
To oznacza, iż wszystkie podmioty, które ze względu na kompetencje i obowiązki uczestniczą w podejmowaniu decyzji na danym obszarze np. władza publiczna (jest to tzw. pierwsza sfera współdziałania różnych podmiotów), tak wiec współdziałanie wszystkich podmiotów władzy publicznej: rządowych, samorządowych.
Każda z władz ma swoje kompetencje, ale wszystkie mają jedno zadanie w sensie rozwoju. Każda władza ma swoje kompetencje, ale wszystkie one sprowadzać się powinny do tego, żeby powodować rozwój. Zadania musza być zintegrowane na poziomie na którym te władze mają swoje kompetencje.
Tak wiec na poziomie województwa w Polsce to będą władze państwa, reprezentowane przez wojewodę i władze samorządowe. Muszą być działania wspólne i to jest sfera władzy publicznej.
Druga sfera to sfera podmiotów społecznych. Sfera społeczna to np. zrzeszenia, stowarzyszenia gospodarcze (Regionalna Izba Gospodarcza). Partnerstwo dotyczy działania wspólnego pomiędzy podmiotami ze sfery publicznej i społecznej ( tz. Partner społeczny).
Istotne jest to z kilku powodów:
W demokratycznym systemie, w gospodarce kapitalistycznej, rola podmiotów publicznych jest określona relatywnie wąsko - one zarządzają, one mogą ułatwiać inspirować, tworzyć warunki prawne, przyjmować na siebie zadania, których podmiot społeczny nie wykona np. z uwagi na brak odpowiednich środków. Ale one nie mogą być jedynymi podmiotami odpowiedzialnymi za działania - dlatego ze one tych innych zadań wykonywać nie będą. Musi być zaangażowany w zadania rozwojowe ten podmiot który faktycznie będzie to wykonywał. Np. sfera biznesowa ona ma swoje cele i ma działanie bieżące, które podejmuje mając na uwadze swoje realne możliwości przejęcia pewnych działań, np. stowarzyszenia, zrzeszenia o charakterze gospodarczym - Regionalne Izby Gospodarcze.
Te programy nakręcają koniunkturę, umożliwiają poprzez dostępne środki inwestycyjne rozwój przedsiębiorczości. Zintegrowanie tych działań na zasadzie partnerstwa ze środowiskami edukacyjnymi.
Rozwój gospodarczy następuje tam gdzie są odpowiednie warunki do życia publicznego, do swobodnego działania ludzi i to partnerstwo gospodarcze musi być powiązane z odpowiednim stopniem rozwoju demokracji.
Skuteczność prowadzonych działań jest lepsza jeżeli człowiek zaangażuje własne środki a nie tylko cudze.
d) zasada dodatkowości - środki pochodzące z UE stanowią jedynie wsparcie własnych funduszy. Jeżeli część środków trzeba zainwestować samemu to pojawia się pytanie czy one mi się zwrócą, Dlatego te człowiek staje się osobiście zainteresowany skutecznością podejmowanych działań. Żeby coś osiągnąć trzeba najpierw zainwestować.
Inne zasady UE istotne dla polityki regionalnej.
a) zasada subsydiarności - podejmowanie decyzji przez UE wtedy gdy kraj nie potrafi sam skutecznie działać. Opiera się na zaangażowaniu kraju we własne interesy(nie od razu uzyskuje się wsparcie) . Zasada ta:
Chroni niezależność kraju.
Gwarantuje ze każdy rządzi się sam.
W praktyce regionalnej opiera się na zaangażowaniu kraju we własne sprawy.
b) zasada komplementarności działań (uzupełnianie się działań UE i kraju) - UE nie zastępuje kraju a jedynie go wspiera.
c) zasada koordynacji - finansowanie określone funduszami strukturalnymi winno być powiązane z pozostałymi instrumentami finansowymi
d) zasada zgodności - zgodność ze wszystkimi politykami oraz ustawodawstwem wspólnotowym
e) zasada spójności - podstawę stanowi JAE zobowiązujący państwa UE do zachowania spójności polityki rozwoju regionalnego z polityką ekonomiczną.
f) zasada monitoringu - obowiązek bieżącej kontroli wszystkich działań podejmowanych w ramach wykorzystywanych programów ( środków). Pozwala na bieżące wychwytywanie błędów, pomyłek. Nie czeka się na efekt końcowy lecz na bieżąco wychwytuje się te błędy i przeciwdziałać im.
Podejmując jakiekolwiek kroki, ażeby określić cele w ramach polityki regionalnej trzeba sobie zdawać sprawę z ogólnych uwarunkowań. Te uwarunkowania określają możliwości naszego działania, wyznaczają efektywność.
Uwarunkowania polityki rozwoju regionów.
a) cywilizacja informacyjna - powoduje że człowiek nie może wykorzystać informacji przeciwko drugiemu człowiekowi (zasada konkurencyjności). Każdy z nas jest w tej samej sytuacji, pod warunkiem że ogólny poziom rozwoju materialnego społeczeństwa, która pozwala na powszechne posługiwanie się tym instrumentem. Nie mamy takiego pojęcia czasu, odległości, które wykluczało by nam pozyskanie informacji i jej wykorzystywanie. Umożliwienie dostępu do tych środków, tych narzędzi pracy - tak wiec w tym kierunku można rozwijać koncepcje wspomagania regionu. Powszechna dostępność takiego narzędzia powoduje ze można myśleć o kolejnych formach rozwoju.
Przy odpowiednim wspomaganiu zewnętrznym Polska jest w stanie wykorzystać i ukierunkować tą cywilizacje informacyjną na właściwe tory pozwalające rozwijać się krajowi.
b) ekologizacja - technokratyzacja.
Trwała jest sprzeczność pomiędzy dążeniem do poszerzenia możliwości rozwoju człowieka a konieczności troski o stan ekologiczny.
Jest to zestawienie przeciwności. Polityka regionu powinna zmierzać? W dalszym ciągu trwała jest sprzeczność miedzy dążeniem do poszerzenia możliwości działania człowieka, wykorzystania środków technicznych, różnego rodzaju narzędzi, które przynoszą nowe technologie, a koniecznością obowiązku o stan ekologiczny środowiska.
W dalszym ciągu jest zderzenie dwóch wartości: dążenie do rozwoju do maksymalizacji rozwoju przeróżnych technologii, które pozwalają człowiekowi przekraczać pewne granice dotąd całkowicie zamykające dostęp, a obowiązkiem troski o stan środowiska naturalnego. Technokratyczne myślenie wyklucza właśnie działanie w kierunku zachowania stanu naturalnego. Polityka rozwoju regionu powinna z oczywistych względów brać pod uwagę obowiązek utrzymania stanu równowagi w ekosystemie.
c) demokratyzacja - centralizacja.
Demokratyzacja sprzyja rozwojowi regionu bo pozwala na swobodne działanie człowieka. Demokratyzacja opiera się współcześnie na wyzwoleniu inicjatywy i umożliwia na szeroką skalę wykorzystanie tej inicjatywy. Na powodzenie mogą liczyć te społeczeństwa które są zdemokratyzowane, tych, w których łatwo wyzwolić inicjatywę aktywizującą do działania, także zbiorowego. W każdym systemie potrzebny jest lider, który pociągnie za sobą całą resztę, a tylko w systemie demokratycznym ułatwia się wyzwalanie inicjatywy lidera. Demokracja współczesna jest oparta o uczestnictwo ludzi - uczestniczą w życiu publicznym na różnych poziomach, stowarzyszenia, w zawodzie, w kościele. Jest tu współdziałanie między władzą publiczną a społeczną . W systemie demokratycznym ta sfera współdziałania się poszerza, bo władza jest ukierunkowana na dostrzeganie człowieka i różnych struktur organizacji, a człowiek uczy się samodzielnego reprezentowania własnych interesów. W Polsce władza publiczna nie sprzyja demokracji.
Przeciwstawieniem tego jest centralizacja. Centralizacja „wytrąca z rąk”, pozbawia zainteresowania działaniem własnym. Zdusza dialog społeczny. Centralizując nie uzyska się efektu zdemokratyzowania w dłuższym przedziale czasu, bo w demokracji ludzie indywidualnie i zbiorowo się uczą., np. tzw. syllabusy, ze strony studentów są tez działania np. ustalanie sesji.
Demokratyzacja sprzyja rozwojowi regionu., bo pozwala na swobodne działanie człowieka.
d) unionizacja - autonomizacja.
Unionizacja oznacza zdolność do podporządkowania się rozstrzygnięciom, które płyną z decyzji podejmowanych przez UE, skoro jest się jej członkiem. Oznacza że w jakimś zakresie tarci się niezależność. Z istoty rzeczy to wynika. Utrata pewnego zakresu niezależności następuje w oparciu o swobodną decyzję i przynosić może znaczne korzyści wynikające ze współdziałania.
e) metropolizacja - peryferyzacja.
Peryferyzacja to zepchnięcie podmiotu na pozycje odległe, daleko od centrum, od tych którzy są najlepiej rozwinięci, których poziom rozwoju jest najlepszy, np. Polska stanowi takie peryferie demokracji w stosunku do krajów o najwyższym poziomie demokracji.
metropolizacja to coś wielkiego, rozwiniętego.
Metropolizacja i peryferyzacja to proces który prowadzi do tego że część krajów będzie tworzyła to centrum o najwyższym poziomie rozwoju, a część będzie nadal należeć do peryferii. To zjawisko jest związane z procesem globalizacji. W tym procesie globalizacji tworzą się metropolie, a wiec ośrodki które charakteryzują się bardzo wysokim i najwyższym poziomem rozwoju i te obszary świata są zepchnięte na margines. W skali całego świata w procesie globalizacji te dwie możliwości istnieją.
To jest Metropolizacja i peryferyzacja w skali całego świata. Te same zjawiska które się przeciwstawia pojawiają się także w ramach każdego kraju, czyli wewnątrz kraju, jest także metropolizacja jako zjawisko i peryferyzacja.
Niebezpiecznym zjawiskiem dla społeczności śląska jest bardzo niski poziom wykształcenia, natomiast jest tam najwyższy poziom samorządności.
Metropolizacja i peryferyzacja jest to odniesienie do tego, kto w oparciu o to co dzisiaj w świecie jest najważniejsze idzie do przodu, kto rozwija się pod względem wykształcenia, kto potrafi zorganizować dobrze samorząd.
Zrównoważony rozwój
a) Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego - miał on ustalić co oznacza pojecie zrównoważonego rozwoju.
b) Należy uwzględnić nie tylko środowisko przyrodnicze, ale także aspekty społeczne, ekonomiczne i kulturowe rozwoju.
Zrównoważony rozwój - nie można go utożsamiać z równowagą w środowisku przyrodniczym, bo jest to ujęcie zbyt wąskie, ono określa tylko jeden aspekt wszystkie inne pomijając. Dlatego są włączone inne aspekty: społeczne, ekonomiczne, kulturowe rozwoju. Człowiek jest elementem środowiska naturalnego, dlatego tez już z tego punktu widzenia nie możemy pominąć człowieka. Skoro jest elementem środowiska to wnosi ze sobą wszystko co robi np. kontakty społeczne, ekonomiczne, działania gospodarcze ( które powodują rozwój) zrównoważony kulturowy rozwój, czyli umożliwienie rozwoju różnorodnych kultur. Zrównoważony rozwój musi wiec uwzględniać wszystkie aspekty zarówno funkcjonowanie środowiska przyrodniczego jak i człowieka który w nim działa.
ANALIZA USTAWODASTWA
Nowa ustawa o zasadach polityki regionalnej
Prowadzący politykę rozwoju
|
W skali kraju |
W skali regionu |
W skali lokalnej |
|
Rada Ministrów |
Samorząd województwa |
Samorząd powiatowy i gminny |
Sposób realizacji strategii |
Strategie rozwoju kraju, strategie sektorowe |
Strategia rozwoju województwa |
Strategia rozwoju lokalnego tym powiatów i gmin |
Konkretyzacja |
Krajowe i regionalne programy operacyjne umowy i porozumienia międzynarodowe programy oraz instrumenty prawne i finansowe UE |
Regionalne programy operacyjne |
|
|
Plany wykonawcze obejmujące skoordynowane tematycznie programy operacyjne. |
||
Póki nie wejdzie w życie nowa ustawa obowiązuje ustawa z 20. 04. 2004 r. o narodowym planie rozwoju - ten narodowy plan rozwoju ustawa regulowała na okres 2004 do 2006 co do sposobu przygotowania i realizowania.
Art. 1 stanowił ze ustawa określa sposób przygotowania i realizacji narodowego planu rozwoju 2004 - 2006 r. Wymienione tu były elementy istotne: zasady koordynacji i współdziałania organów administracji rządowej, samorządowej i partnerów społecznych i gospodarczych, współdziałania z instytucjami wspólnot europejskich, oraz organizacjami międzynarodowymi, określała instrumenty finansowe, system instytucjonalny, oraz programowanie, monitorowanie,, sprawozdawczość, ocenę i kontrole.
Ustawa z 18.10.2006r. została uchwalona w celu aby umożliwić wykorzystanie funduszy strukturalnych tzn. europejskiego funduszu rozwoju regionalnego, funduszu spójności i europejskiego funduszu społecznego. W ograniczonym zakresie ustawa reguluje sprawy związane z realizacją programów wynikających z europejskiego funduszu rolnego na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i europejskiego funduszu rybackiego.
Chodziło o to by te dwa fundusze były skorelowane z ogólną polityka w dziedzinie rozwoju regionalnego, a w zakresie w jakim one są odrębne, z uwagi na swój przedmiot, będą podlegały na odpowiednim regulacją.
Charakterystyka nowej ustawy.
Definicja polityki regionalnej - zespół wzajemnych powiązanych działań zmierzających do zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju oraz spójności społecznej i gospodarczej oraz terytorialnej w skali kraju, regionu i w skali lokalnej.
ustalenie 15 dziedzin których polityka regionalna dotyczy np. tworzenia nowych miejsc pracy, stymulowanie przedsiębiorczości, modernizacja infrastruktury.
strategia należy przygotować przynajmniej na 7 lat. Winna zostać opracowana z uwzględnieniem koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, wymagań ochrony środowiska, kierunków rozwoju określonych w dokumentach strategicznych i polityka UE.
Strategia będzie miała forma ustawy: premier będzie miał obowiązek informowania corocznie Sejm i Senat o stopniu jej wykonania,
Ustawa powinna być aktualizowana przynajmniej raz 1x 4 lata (programy operacyjne).
prognozy operacyjne.
Ustawa o samorządzie wojewódzkim: art. 11 i 12
Art. 11
1. Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności następujące cele:
1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej,
2) pobudzanie aktywności gospodarczej,
3) podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
4) zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
5) kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
1a. Strategia rozwoju województwa opracowana przez samorząd województwa po przyjęciu jej w drodze uchwały przez sejmik województwa jest przedkładana do wiadomości ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.
2. Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju województwa, na którą składa się:
1) tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,
2) utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
3) pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,
4) wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli,
5) racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
6) wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji,
7) wspieranie rozwoju kultury oraz sprawowanie opieki nad dziedzictwem kulturowym i jego racjonalne wykorzystywanie,
8) promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa.
3. Strategia rozwoju województwa jest realizowana poprzez programy wojewódzkie.
4. Samorząd województwa może w związku z realizacją strategii rozwoju województwa:
1) występować o wsparcie ze środków budżetu państwa na realizację zadań zawartych w programach wojewódzkich,
2) zawierać kontrakt wojewódzki z Radą Ministrów na podstawie odrębnej ustawy.
5. Wykonywanie zadań związanych z rozwojem regionalnym na obszarze województwa należy do samorządu województwa. Zasady finansowania rozwoju regionalnego oraz źródła dochodów województwa w tym zakresie określają odrębne ustawy.
Art. 12
1. Samorząd województwa, przy formułowaniu strategii rozwoju województwa i realizacji polityki jego rozwoju, współpracuje w szczególności z:
1) jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa oraz z samorządem gospodarczym i zawodowym,
2) administracją rządową, szczególnie z wojewodą,
3) innymi województwami,
4) organizacjami pozarządowymi,
5) szkołami wyższymi i jednostkami naukowo-badawczymi.
2. Wykonując zadania określone w ust. 1, samorząd województwa może również współpracować z organizacjami międzynarodowymi i regionami innych państw, zwłaszcza sąsiednich.
Art. 12a
1. Sejmik województwa określa zasady, tryb i harmonogram opracowania strategii rozwoju województwa i programów wojewódzkich, uwzględniając w szczególności:
1) zadania poszczególnych organów województwa przy określaniu strategii rozwoju województwa i
programów wojewódzkich,
2) tryb i zasady współpracy z podmiotami wymienionymi w art. 12.
2. Uchwała sejmiku województwa dotycząca spraw wymienionych w ust. 1 podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
29