ALKANY (Parafiny)

Najprostsze węglowodory . Szkielet węglowy ma kształt łańcuch prostego lub rozgałęzionego, nie zawiera pierścieni. Nazwy alkanów kończą się na -an.

REAKCJE ALKANÓW:

1. Reakcje utleniania:

Spalanie całkowite:

Półspalanie:

Spalanie niecałkowite :

2. Reakcje substytucji (podstawienia)

-podstawienie atomów wodoru atomami fluorowca (bromowanie, chlorowanie, fluorowcowanie). Substytucji zachodzi przy atomie węgla o największej rzędowości. Reakcja łańcuchowa zachodząca według mechanizmu rodnikowego.

Mechanizm reakcji łańcuchowej:

1. Zapoczątkowanie (inicjacja)- powstawanie rodników pod wpływem światła (rodnik - atom lub grupa atomów posiadająca niesparowany elektron):

2. Kontynuacja

3. Zakończenie:

Ogólnie:

3. Synteza Wurtza- reakcja chloropochodnych alkanów z metalicznym sodem, prowadząca do wydłużenia łańcucha węglowego:

C₂H₅Cl + 2 Na + CH₃Cl → 2 NaCl + C₃H₈

Zad 1. Podaj wzory strukturalne następujących związków:

2. 3-chloropentan,

3. 1-bromopropan,

4. 2-bromobuan,

5. 2-metylopropan

6. 1-chloro-2-metylobutan,

7. 2-jodo-2-metylkopropan,

8. 1,1-dibromopropan,

9. 2,2-dimetylopentan,

10. 1,1,1,3-tetrachloropropan,

11. 1,2,3-tribromobutan,

12. 4-propyloheksan

13. 1,3-dijodobutan

14. 4-izopropylobutan

15. 2,3,5-tribromo-3-etylo-2,4,4-trimetyloheptan

Zad 2. Podaj nazwy systematyczne następujących związków i określ rzędowość atomów węgla:

a)
b)
c)
d)

e)
f)
g)
h)
i)

j)
k)

Zad 3. Napisz reakcję spalania całkowitego, półspalania, spalania niecałkowania dla: a) etanu b) butanu.

Zad 4. Napisz reakcję : a) bromowania etanu b) chlorowania 2-metylkopropanu c) bromowania 2,3-dimetylobutanu.

Zad 5. Ułóż równania reakcji otrzymywania metodą Wurtza następujących węglowodorów: a) heksanu b) pentanu c) izobutanu.

Zad 6. Napisz reakcje chlorowania etanu, jeśli produktem tej reakcji jest 1,1,2-trichloroetan.

Zad 7. Metan można otrzymać w reakcji otrzymywania m.in. w reakcji węglika glinu z kwasem solnym. Napisz równanie tej reakcji.

Zad 8. Oblicz wzór rzeczywisty węglowodoru, który jest w warunkach normalnych gazem o gęstości 2,59 g/dm³ i zawiera 82,8% węgla.

Zad 9. Oblicz rzeczywisty wzór węglowodoru o masie cząsteczkowej 30 U, jeżeli w reakcji spalania 1,5 g tego związku otrzymano 4,4 g dwutlenku węgla i parę wodną.

Zad 10. Ustal wzór monobromopochodnej alkanu, jeżeli jej masa cząsteczkowa wynosi 151 u.

Zad 11. Określ wzór rzeczywisty węglowodoru o masie cząsteczkowej 30 u, jeżeli w reakcji spalania całkowitego 3 g tego związku otrzymano 8,8 g tlenku węgla (IV) i parę wodną.

Zad 12. Podaj wzory strukturalne wszystkich izomerów związków o wzorze sumarycznym: a) C₆H₁₄ b) C₃H₇Br

---