Bohater romantyczny i jego poprzednicy:
Jest on gwałtowny, uczuciowy, ma poczucie własnej indywidualności, wyobcowany, samotny (np. Werter). Często też jest poetą (np. hrabia Henryk z “Nie - Boskiej komedii”). Wiecznie zbuntowany wobec świata i reguł nim rządzących, rozczarowany ideałami. Nie ma możliwości zrealizować swoich ideałów, marzeń. Zazwyczaj nieszczęśliwie zakochany. W większości przypadków popełnia samobójstwo lub ginie. Pisarze wzorowali swoje utwory na twórczości Wiliama Szekspira (tam też nieszczęśliwi bohaterowie - Romeo i Julia, Hamlet, Makbet .. ; przypomnienie: Szekspir był twórcą renesansowym) i preromantyków (Goethe i Schiller; patrz dalej).
Werter, Giaur, Gustaw - porównanie. Werter Giaur Gustaw
- przeżywa nieszczęśliwą miłość (Lotta); przeżywanie wewnętrzne; - przeżywa nieszczęśliwą miłość, ale działa (Leila); - nieszczęśliwa miłość; przez to, że odwrócił się od Boga jest na stałe przykuty do ukochanej;
- popełnia samobójstwo - samobójstwo to dla niego tchórzostwo
- poddaje się - człowiek czynu, zabija ludzi, którzy utrudniają mu życie - myśli o zemście, ale jest zbyt wrażliwy i uczciwy, szybko odrzuca myśl o niej
- siada sam w samotności przy studni i myśli o miłości - chce ratować miłość - przykuty na zawsze do ukochanej
- przyjaźni się z Albertem, jest zazdrosny (Lotta to żona Alberta, kocha męża) - nienawidzi Hassana (Leila to jego branka) i chce go zniszczyć - nienawidzi (chwila) ukochanej ponieważ rywal skłonił ją do małżeństwa złotem, jego też
- jest odważny, zdecydowany, nie boi się przeciwności losu
- wrażliwy - wrażliwy, nie ukazuje swoich uczuć światu - wrażliwy
- umiera śmiercią samobójczą - umiera naturalnie - popełnia samobójstwo, przebija się sztyletem (nie umiera)
- w jego zachowaniu czai się zło
- łatwość w nawiązywaniu kontaktów - duma, poczucie wyjątkowości - łatwo nawiązuje kontakty, ma duże grono przyjaciół (zanim się zakochał)
“Cierpienia młodego Wertera” Goethe “Giaur” Byron “Dziady” cz. IV A. Mickiewicz
Werteryzm:- postawa naśladująca postawę Wertera z “Cierpień młodego Wertera” Goethego. Typ werterowski to człowiek pełen emocji, wręcz nadwrażliwy, odczuwający ból świata (przyjmowanie na siebie i odczuwanie cierpień całej ludzkości, rozgoryczenie i zwątpienie w dawne wartości)i nieszczęśliwie zakochany. Ukojenie znajduje w bliskości natury, niemniej rozczarowanie światem, jego bezdusznością prowadzi go do samobójstwa.
Byronizm:- postawa na wzór Byrona oraz jego bohaterów: typ człowieka dumnie odwróconego od świata, samotnego, niepospolitego, lecz nie rozumianego przez tłumy.
Podobieństwo losów romantycznego twórcy i romantycznego bohatera.
Samobójcy:
Dojrzewanie duchowe bohatera i wybór drogi życiowej:.
PUNKT I ETAP (prywatny) PRZEŁOM II ETAP (publiczny) FINAŁ
WYJŚCIA nieszczęśliwy metamorfoza, niejasne bojownik o wielką otwarta miłość, młodość, kochanek samobójstwo, dla sprawy sprawę (Ojczyzna, przyszłość poezja, werteryzm. podejmuje się nieetyczne- wolność ...) lub śmierć go czynu
Wyjątki:
Rola przyjaciela i opiekuna - duchowego mistrza.
Słynne monologi i spowiedzi romantyczne - zestawienie. Spowiedzi: Gustaw Giaur
“Śmiertelne ścisnę wkoło szyi twojej wieńce! O nie! Nie ... żeby ją zabić Trzeba być trochę więcej niż pierwszym z szatanów! Precz to żelazo!” - pragnie zemsty tylko przez chwilę, jest na to zbyt wrażliwy “Za grzech zabójstwa nie lękam się kary ...” - zabił tego kto go zranił; pragnie zemsty więc jej dokonuje;
Popełnia samobójstwo, przebija się sztyletem Brzydzi się samobójstwem, chce cierpieć za swoje grzechy
“Kobieto puchu marny! ty wietrzna istoto!” - oskarża ukochaną o nieczułość i wyrachowanie, gdyż rywal skłonił ją do małżeństwa złotem “... mnie oddała serce, skarb sieroty jedyny, którym nie żądzą despoty ...”
Porównuje miłość do rajskich pieszczot, jego miłość do dziewczyny była większa niż do Boga. “Wyznam, że moja miłość była inna, Była zbyt ziemska, ludzka, nawet gminna.”
Monologi Kordian Konrad
- spowiedź na górze Mont Blanc Mała improwizacja: chce poznać przyszłość narodu, przyszłe zdarzenia; jest orłem; kruk uniemożliwia mu spojrzenie w przyszłość - to jest dla niego dobre
- czuje potęgę świata i widzi swoją małość. Mówi, że stoi na posągu świata
- “czarne skrzydła myśli”- por. myśli do skrzydeł
- traci dziecinne złudzenia
- “Jam jest posąg człowieka na posągu świata” Wielka improwizacja: zbliża się ku złu; zarzuca Bogu, że jest tyranem, że nie jest miłością tylko mądrością.
- niezdecydowanie (zabić się czy walczyć)
- rozczarowanie światem
- “Polska Winkelriedem narodów!”
- znajduje swoją ideę - walka o Ojczyznę
Przełom wewnętrzny u polskich bohaterów: patrz wcześniej.
Bohater romantyczny wobec sił dobra i zła: Najczęściej bohater romantyczny odwraca się od dobra, wybiera zło. Wątpi i odrzuca Boga - Konrad, Faust (ten zawiera pakt z diabłem)., Maria (“Nie-Boska komedia”). Zło (Mefistofel) miesza się w życie bohaterów, wpływa na ich losy (hrabia Henryk). Kieruje losami większych zbiorowości (“Kordian”), pobudza do rewolucji. Ludzie są pomiędzy dobrem a złem, ciągle walczą ze sobą, wątpią, szukają dowodów. często jego tożsamości musimy się domyślać. Tak jest w Kordianie, gdzie w Przygotowaniu szatani ustalają bieg historii, wprowadzają swoje postacie (“produkują” kolejnych przywódców powstania listopadowego), natomiast Mefistofel zostaje posłany aby “obłąkać żołnierza”. Pojawia się on w dalszej części utworu trzy razy:
W Nieboskiej komedii Mefisto ukazuje się Hrabiemu, wyśmiewa jego głupotę, ponieważ ten dał się skusić złym duchom, nie ma w nim miłości, nie potrafi zrealizować się w życiu osobistym. W III cz. Dziadów Diabły i Belzebub ukazują się w sypialni Senatora i chcą zabrać jego duszę do piekła, decydują, że w nocy będą katować ją w piekle, a na czas dnia przywrócą ją Senatorowi (wspominają o pozwoleniu cara).
Motyw sądu nad bohaterem:
Bohater romantyczny o sensie swego życia: Na początku zazwyczaj nieszczęśliwa miłość (Giaur- Leila, Werter- Lotta, Soplica - Ewa, Kordian - Laura ...), walka o miłość lub rezygnacja z niej. Szukanie nowego sensu życia, chęć dokonania czegoś wielkiego, poszukiwanie idei. Przełom. Potem najczęściej celem bohatera jest służba Ojczyźnie (Polska) lub coś innego (zależy od kraju).
Bohater romantyczny wobec innych ludzi: Bohater jest zazwyczaj samotnikiem. Ma jednego przyjaciela lub wcale (wyjątek: Gustaw ten miał przyjaciół dokąd się nie zakochał, potem wszystkich stracił). Zazwyczaj działa sam (wyjątek: ks. Robak jako emisariusz), sam cierpi i nie zwierza się nikomu. Zwykle też nie ma problemów z nawiązaniem kontaktów, ale tego nie wykorzystuje.
Ewolucja postawy bohatera w twórczości Mickiewicza:
Motyw pychy i pokory:
@ ks. Piotr @ Konrad Wallenrod (+ ciut dumy) @ ks. Robak
Gustaw, Konrad, Kordian, Soplica - porównanie. Gustaw Konrad Wallenrod Kordian Jacek Soplica
- zakochany nieszczęśliwie - kocha Aldonę (z wzajemnością) - kocha Laurę, a ta z niego kpi - kocha Ewę (z wzajemnością), ale ona nie dla niego była przeznaczona
- myśli o zabiciu “ukochanej” ale w końcu nic nie robi, za słaby
- zostawia ją - chce ją porwać, ale przez przypadek zbija Stolnika, jej ojca
- samobójstwo z miłości - samobójstwo na końcu (patrz wyżej) - samobójstwo po części z miłości po części z braku laku - chce odcierpieć swoje
- przemiana w Konrada - opuszcza wygody - przemiana na Mont Blanc - emisariusz - ks. Robak
- chce walczyć za kraj - mści się na Krzyżakach, doprowadza ich do zagłady - spiskuje przeciw carowi, chce go zabić, ale braknie mu sił - walczy
|
|
|