1. Sformułuj podstawowy cel badań mikroekonomii. Zdefiniuj obiekt i przedmiot ekonomii.

Przedmiotem ekonomii jest obszar ludzkich zachowań, obejmujący produkcje wymianę użytek czyniony z dóbr i usług. Najważniejszym problemem ekonomicznym stojącym przed społeczeństwem jest rozwiązywanie sprzeczności miedzy nieograniczonymi potrzebami ludzkimi W zakresie dóbr i usług. A ograniczonością niezbędnych do ich wytwarzania zasobów (praca. maszyny, surowce). Ekonomia pozytywna - zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki. Celem jest jaśnienie, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące podejmuje decyzje dotyczące konsumpcji. produkcji. wymiany dóbr, (dlaczego gospodarka tak działa jak działa. stworzenie podstaw do przewidywań reakcji gospodarki na zmianę warunków działania Ekonomia normatywna - doszarcz2 zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących, (jakie powinny być ceny, poziom produkcji, dochody).

Mikroekonomiczny oglad gospodarki zakłada skupienie uwagi na rynku pojedynczego dobra. Gospodarka jest postrzegana jako zbiór rynków jednego produktu (rynek cząstkowy), które są ze sobą powiązane głównie zjawiskiem substytucyjności produktu oraz zjawiskiem komplementarności. Mikroekonomia - inaczej teoria cen, zajmuje się analizą problemów alokacji w indywidualnych podmiotach gospodarki oraz badaniem poszczególnych rynków. Podstawowe zadanie to badanie zachowań podmiotów gospodarczych na różnych rynkach w kontekście podejmowanych przez nie decyzji gospodarczych, ekonomicznych odnośnie przeznaczenia o zasobów (producent - maks.zysk konsument - maks. zadowolenie).

Makroekonomia - teoria dochodu, bada gospodarkę jako całość. Interesuje ją ogólny poziom cen przyczyny jego zmian, globalny poziom produkcji, zatrudnienia stopień zmiany tych wielkości.

2. Zdefiniuj pojęcia dobra i podaj klasyfikację dóbr.

Dobra są to przedmioty materialne niematerialne, które charakteryzują się odpowiednią użytecznością służą do zaspokajania potrzeb (rzeczy, usługi, Stany - środki zaspokajania potrzeb). Podział dóbr:

1.dobra wolne - które występują w przyrodzie w nieograniczonej ilości i nadają się do bezpośredniego użytku (powietrze, światło słoneczne), 2.dobra ekonomiczne (gospodarcze) są efektem produkcyjnej działalności człowieka, występują w o ilości w stosunku do ludzkich potrzeb, dzielimy je na: -dobra produkcyjne - służą do produkcji innych dóbr, -dobra konsumpcyjne przeznaczone do konsumpcji, -dobra pierwotne - to dobra bezpośrednio pobierane z przyrody, 3. dobra prywatne - nabywane w przez osoby prywatne, 4.dobra publiczne - przynoszące korzyści dużym grupom ludzi.

3. Zdefiniuj pojecie rzadkości oraz określ jej podstawowe implikacje.

Rzadkość jest to luka pomiędzy Ograniczoną ilością zasobów, a wielkością celów do realizacji, których zasoby te mogą być użyte. Oznacza to, że w danym miejscu i czasie określone podmioty nie posiadają wszystkich takich dóbr, które chciałby posiadać to w takiej ilości, w jakiej uważają za potrzebne.

Implikacje rzadkości: l. konieczność wyboru wariantu alokacji zasobów - alokacja to przeznaczenie zasobu do realizacji konkretnego celu, 2.koszt alternatywny - oznacza koszt niezrealizowane możliwości alokacji - wartość najlepszego z niezrealizowanych wariantów alokacji, jeżeli koszt alternatywny będzie wyższy od wartości zrealizowanego wariantu to nieprawidłowo gospodarujemy, gdy jest niższy to gospodarujemy prawidłowo. 3.mobilność alokacji - oznacza, że w sytuacji rzadkości nie każdy zasób użyty do wytwarzania jakiegoś dobra nadaje się do tego celu W r samym stopniu.

Dla gospodarstw domowych celem jest maksymalizacja użyteczności nabywanych dóbr - maksymalizacja płynącego stąd zadowolenia.

Dla przedsiębiorstw - maksymalizacja zysku z działalności gospodarczej.

Podstawowy problem - zapotrzebowanie na ilość dóbr, które ludzie chcieliby posiadać w ciągu roku jest zawsze większe od ilości dóbr, którą ludzie są w stanie wytworzyć w przeciągu roku.

4. Sformułuj podstawowa zasadę ekonomiczna oraz określ jej dwa warianty realizacyjne - podaj przykłady

Podstawową zasadą ekonomii jest c porównywanie efektu z nakładem. Relacja efektu do nakładu jest miarą efekt gospodarowania.

Efektywność= E- efekt /N- nakład,

Dwa warianty 1. Zasada maksymalnej oszczędności przy założonym efekcie minimalizujemy nakłady, 2.Zasada maksymalnej „wydajności - przy stałym nakładzie staramy się tak gospodarować, aby osiągnąć maksymalny efekt (korzyść). Maksymalizacja efektu i minimalizacja nakładu jest niemożliwa - występuje jako złudzenie przemiennego stosowania obu wymienionych zasad.

5.Okrcśl, z czego wynika i na czym polega gospodarowanie.

Gospodarowanie wynika z rzadkości zasobów wielości celów, do zrealizowania, których mogłyby zostać użyte. Ludzie muszą dokonywać wyborów ekonomicznych - decydować, na co przeznaczyć stosunkowo rzadkie zasoby, jakie potrzeby zaspokoić. Każda decyzja gospodarcza przynosi określone korzyści koszty alternatywne. Podmiot gospodarczy dąży do optymalizacji efektów ekonomicznych. Gospodarować to znaczy dokonywać wyborów ekonomicznych. Gospodarowanie składa się z czterech elementów:1. Produkcja - świadoma działalność człowieka, który za pomocą maszyn i urządzeń przekształca zasoby przyrody w dobra, służące do zaspokajania potrzeb. 2.Dystrybucja - podział wytworzonych dóbr usług pomiędzy członków danej społeczności. 3.Wymiana - ciągły ruch towarów na poszczególnych rynkach. 4.Konsumpcja - proces użytkowania i zużywania dóbr konsumpcyjnych zaspokajających potrzeby

6. Wymień podstawowe przesłanki transakcji wymiennej i opisz model transakcji wymiennej

Podstawowe przesłanki: 1. przedmiot obrotu - dobro rzadkie, 2.oczekiwana obopólna korzyść stron zawierających transakcję, 3.zdefiniowane prawa własności prywatnej, 4.zróżnicowanie preferencji lub specjalizacja podmiotów wytwarzających, 5.możliwość powstania pola negocjacji. Pole negocjacji maksymalna cena nabywcy musi być wyższa od minimalnej ceny sprzedawcy.

Prosty model transakcji Wymiennej. - Kupują ci, których cena maksymalna jest Wyższa od ceny, kt6rą muszą zapłacić. Cena maksymalna nabywcy musi być wyższa od ceny minimalnej sprzedawcy. Renta konsumenta - to różnica między ceną rzeczywistą ceną, którą chcieliśmy zapłacić.

7. Zdefiniuj, czym jest rynek, podaj główne klasyfikacje rynku.

Rynek - to proces w ramach, którego dochodzi do ciągłego uzgadniania decyzji podejmowanych po stronie popytowej i po stronie potażowej w wyniku, czego zostaje uzgodniona cena rynkowa. Rynkiem nazywamy całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, W jakich one przebiegają. Rynek pełni funkcję regulatora procesów gospodarczych. Przez grę popytu i podaży dokonuje obiektywnej wyceny poszczególnych towarów, czyli ustala ich ceny. Mechanizm rynkowy w gospodarce rynkowej jest podstawowym mechanizmem alokacji zasobów do poszczególnych dziedzin Wytwarzania.

Rynki możemy klasyfikować wg różnych kryteriów podziału. l. Kryterium przedmiotów obrotu: - rynek produktów i usług konsumpcyjnych; -rynek czynników produkcji (ziemi pracy, kapitału). 2,Kryterium lokalizacji -lokalny, -regionalny —krajowy, -międzynarodowy- światowy. 3.Kryterium sytuacji rynkowej -rynek sprzedawcy (charakteryzuje się długotrwałą przewagą popytu nad podażą, co stawia w korzystnej sytuacji sprzedawcę), -rynek nabywcy (charakteryzuje się nadwyżka podaży nad popytem, co daje uprzywilejowaną pozycję nabywcy). 4.Kryterium liczby podmiotów w na rynku -rynek wolnokonkurencyjny, (gdy działa na nim, nieograniczona liczba sprzedawców, pośredników nabywców, przy czym żaden z nich indywidualnie nie ma wpływu na poziom cen, -rynek zmonopolizowany (charakteryzuje się konkurencją niedoskonałą lub brakiem konkurencji). 5.Kryterium legalności -rynek biały, -rynek szary (nielegalna działalność) -rynek czarny (przedmiot obrotu nielegalny). Kryterium równowagi rynkowej -rynek zrównoważony (wielkość popytu równa wielkości podaży, a ceny są względnie stabilne), -rynek niezrównoważony (rozmiary popytu nie są równe wielkości podaży. a ceny ulegają zmianom lub trwale odchylają się od ceny równowagi.

Aby istniał r niezbędne jest występowanie, co najmniej dwóch podmiotów wymiany: producenta-sprzedawcy i konsumenta-nabywcy przedmiotem wymiany może być wszystko, co znajduje sprzedawca i nabywcę.

8. Określ, czym jest model ekonomiczny, w jaki sposób powstaje oraz jakie funkcje pełni w ekonomii.

Model ekonomiczny - jest to uproszony obraz rzeczywistości, przy czym ważne jest, żeby te uproszczenia były podporządkowane celowi, któremu ma służyć model. Musi odzwierciedlać istotne elementy rzeczywistości z punktu widzenia prowadzonych badań.

Dodatkowo cechy prawidłowo skonstruowanego modelu: -to samo zjawisko może być opis przy pomocy różnych modeli, istnieje wyznaczony celem badań graniczny poziom istotności decydujący o uwzględnieniu modelu lub odrzuceniu danego zjawiska występującego w rzeczywistości, -same modele mogą się różnić poziomem ogólności -z modelem nieodłącznie związana jesz umiejętność abstrahowania - pomijania zjawisk nieistotnych z punktu widzenia celu.

Produktem abstrahowania są kategorie - czyli pojęcia funkcjonujące wdanej nauce - w ekonomii np. rynek, cena, towary, pieniądze i teoria ekonomiczna.

Konieczność modelowania wynika z o możliwości empirycznych polegających na przeprowadzaniu doświadczeń, ze względu na: -nieprzcwidywalność wyników grożących katastrofą, - jeden obiekt badań doświadczeń - gospodarka - wielu badaczy - wiele doświadczeń, co grozi zafałszowaniem wyników, -konieczność postawienia obiektu badań w ekstremalnych warunkach. Funkcje modelu: -zastępuje doświadczenia (model pozwała uzyskać wiedzę, jaka mogłaby być uzyskana za pomocą doświadczenia przy jednoczesnym zastąpieniu te doświadczenia) -funkcja informacyjna - modele pozwalają w sposób uporządkowany przekazać wiedzę, przy czym uporządkowanie to nie pole na systematycznym przekazie wszystkich możliwych przypadków, lecz na przekazaniu opisu stanów występujących w gospodarce i logicznych związków pomiędzy tymi stanami, -funkcja heurystyczna (poznawcza) - w procesie modelowania ujawniane są jego niezgodności z I7ec a tym samym ujawniane są luki naszej wiedzy, co umożliwia dalsze poznanie obiektu badań, -uzyskanie dzięki gotowemu modelowi możliwości symulacji przyszłych Stanów gospodarki wynikających ze zmiany oddziaływania czynników kreujących te stany.

9. Zdefiniuj znane ci zasoby ekonomiczne oraz wskaż jak są wynagradzane ich usługi. Zasoby to ilość dóbr dyspozycyjnych w danym momencie czasu. Należy stwierdzić, że zasoby to także dobra.

Rodzaj zasobu wynagrodzenie użycia zasobu (dochody pierwotne 1.Zasób Ziemi renta gruntowa, czynsz 2.Zasób pracy-płaca 3.Zasób kapitału-zysk

Inne zasoby to: -przedsiębiorczość, -technologia.

Przedsiębiorczość - umiejętność wykorzystywania posiadanych zasobów w celu osiągnięcia największych efektów. Zdolność do zorganizowania i zarządzania czynnościami wytwórczymi. Przejawia się ona w: -podejmowaniu inicjatywy w wykorzystaniu zasobów, -podejmowaniu ryzyka prowadzenia interesów. -inicjowaniu i wdrażaniu nowych technologii i produktów. Technologia - to wiedza jak zasoby rzeczowe, ludzkie i finansowe mogą być łączone ze sobą w produkcyjny sposób. Inaczej wiedza dotycząca wykorzystania zasobów w procesie produkcji (związana z wytwarzaniem dóbr i usług). Kapitał rzeczowy - zasób środków wytworzonych przez człowieka i służących do produkcji innych dóbr. Czynniki wytwórcze - ta część zasobów, która może zostać wykorzystana do produkcji. Zasób Ziemi - obejmuje obszar Ziemi i wszystko, co w naturze jest użyteczne w procesie produkcji (minerały, rośliny).

Zasób pracy - (siła robocza) obejmuje każdy sposób, w jaki ludzka energia fizyczna lub umysłowa może być sensownie wydatkowana. Zasób kapitału - (dobra inwestycyjne)obejmuje wszelki wynik procesu produkcyjnego, który przeznaczany jest do późniejszego wykorzystania w procesie produkcyjnym (finansowy, ludzki - zasób umiejętności, rzeczowy - dobra wytworzone i wykorzystane do produkcji).

10. Zdefiniuj pojęcie krzywej transformacji, wskaż zasobowe i poza zasobowe czynniki zwiększające możliwości produkcyjne układu gospodarczego.

Krzywa transformacji - (krzywa możliwości produkcyjnych) przedstawia w sposób graficzny różne kombinacje dóbr, które mogą być wytworzone, gdy wszystkie czynniki wytwórcze Są W pełni efektywnie wykorzystane, (czyli dostępne zasoby i technologie produkcji).

Wyborów możemy dokonywać jedynie w ramach kombinacji osiągalnych, przy czym wszystkie punkty leżące na krzywej AB wyznaczają wszystkie maksymalne kombinacje produkcji dwóch dóbr przy danym zasobie i danej technologii. W sytuacji wszelkiego typu o niezbędne jest dokonywanie wyborów spośród różnych możliwych alternatyw. AB - osiągnięte możliwości produkcyjne C - nieefektywne wykorzystanie zasobów D - nieosiągnięte możliwości produkcyjne Krzywa transformacji określa takie kombinacje wielkości produkcji, które są efektywne produkcyjnie. Punkty poniżej kr jak C są nieefektywne, gdyż nie zużywają wszystkich dostępnych zasobów. Punkty, jak D wymagałyby większej ilości zasobów niż ilość rozporządzalna. Przenosząc zmienne cenniki produkcji między gałęziami przemysłu gospodarka może przesuwać się wzdłuż tej krzywej. Przenosząc zasoby z produkcji A do produkcji B obserwujemy wzrost produkcji B, ale jej przyrosty są coraz mniejsze. Mamy tu do czynienia z prawem malejącego przyrostu produkcji, a także z prawem rosnące w kosztu alternatywnego.

Czynniki zwieszające możliwości produkcyjne (przesunięcie krzywej w prawo): -odkrycie nowych zasobów naturalnych, -rozwój kapitału ludzkiego (wiedza) -zwiększenie kapitału rzeczowego (postęp techniczny).

Czynniki powodujące zmniejszenie możliwości produkcyjnych (przesunięcie krzywej w lewo): - wyczerpanie zasobów naturalnych. - brak inwestycji w zużyty kapitał rzeczowy.

11. Sformułuj prawo malejącej produkcji zwiększonej oraz prawo rosnącego kosztu alternatywnego.

Prawo rosnącego kosztu alternatywnego (kosztu największej niezrealizowanej możliwości) - mówi, że za kolejne przyrosty produkcji trzeba płacić coraz więcej. Czyli ponosić coraz większy koszt alternatywny.

Przy danych zasobach technologii zwiększenie produkcji jednego rodzaju dobra (X)oznacza częściową rezygnację z produkcji drugiego dobra(Y). Korzyści osiągnięte z decyzji o produkcji określonej ilości dóbr (X) kosztują społeczeństwo pewne ilości dóbr (Y), które można by Wytworzyć przy pomocy zasobów zużytkowanych na produkcję X. Koszt ten ma tendencję rosnącą- koszt drugiej jednostki dobra jest większy aniżeli pierwszej, koszt trzeciej jest większy aniżeli drugiej. Tak wiec, każdej korzyści /zyskowi/ z podjętej decyzji gospodarczej towarzyszy koszt alternatywny. Prawo malejących przyrostów produkcji - mówi o zmniejszaniu się przyrostu produkcji w miarę dodawania kolejnych jednakowych jednostek nakładu.

12. Wykorzystaj model krzywej transformacji omów prawidłowości ekonomiczne rządzące alokacją zasobów rozpatrywaną z punktu widzenia Wytwarzania dóbr inwestycyjnych i konsumpcyjnych w danym układzie gospodarczym.

Ograniczoność zasobów, jakimi dysponujemy stwarza konieczność dokonywania wyborów.

Każdemu wyborowi towarzyszą dwa efekty: korzyści i koszty. Zarówno dobra inwestycyjnych jak i konsumpcyjne uzyskiwane są jakimś kosztem. W przypadku dóbr inwestycyjnych kosztem tym jest wartość dóbr konsumpcyjnych z uzyskania, których rezygnujemy. Przyszłe możliwości produkcyjne kr zależą od tego, w jakich proporcjach będą wytwarzane dobra konsumpcyjne lub inwestycyjne. Im dany kraj wytwarza więcej dóbr inwestycyjnych, tym jego krzywa możliwości produkcyjnych przesuwa Się w prawo.

Przy danych zasobach czynników produkcji zwiększenie produkcji dóbr inwestycyjnych I1 może odbyć się tylko kosztem zmniejszenia produkcji dóbr konsumpcyjnych K1. Alternatywny koszt zwiększenia nakładów inwestycyjnych jest mierzony wartością utraconej konsumpcji. Istnieje sprzeczność między wzrostem inwestycji a wzrostem konsumpcji w krótkim czasie.

W długim czasie ta sprzeczność nie występuje gdyż wzrost produkcji dóbr inwestycyjnych przyczynia się do wzrostu zdolności produkcji gospodarki i tym samym do wzrostu produkcji dóbr konsumpcyjnych. Inwestycje stanowią materialne i techniczne warunki wzrostu konsumpcji w przyszłości. Rezygnacja z pewnej ilości dóbr konsumpcyjnych zwiększa możliwości inwestycyjne - co w długim okresie czasu przyczynia się do przesunięcia na wyżej położoną krzywą K2I2 lub dalej K3I3. W warunkach rozwoju gospodarczego łatwiej jest zwiększać nakłady inwestycyjne I konsumpcyjne, łatwiej jest rozwiązać sprzeczności między bieżącymi potrzebami konsumpcyjnymi społeczeństwa a wymaganym wzrostem gospodarczym.

Przejście gospodarki na wyżej położoną krzywa możliwości produkcyjnych może także spowodować napływ obcego kapitału w formie inwestycji bezpośrednich lub w formie kredytów przeznaczonych na zwiększenie inwestycji.

13.Okrcśl uniwersalne zasady alokacji zasobów gospodarczych, które powodują, że krzywa transformacji jest wklęsła względem środka układu współrzędnych.

Krzywa możliwości produkcyjnych przedstawia przy każdej wielkości produkcji jednego dobra maksymalną możliwą produkcje drugiego dobra. Kr jest wklęsła względem punktu odpowiadającego zerowej produkcji obu dóbr. Jej kształt jest następstwem prawa malejących przychodów, które mówi o zmniejszaniu się przyrostu produkcji w miarę dodawania kolejnych jednako jednostek nakładu. Prawo to jest ściśle związane z prawem rosnącego kosztu alternatywnego, które mówi, że za kolejne jednakowe przyrosty produkcji trzeba płacić coraz więcej, czyli ponosić większy koszt alternatywny. Krzywa możliwości produkcyjnych składa się tylko z takich punktów, w których społeczeństwo wytwarza efektywnie. Wzrost produkcji jednego dobra możliwy jest tylko za cenę spadku produkcji innego dobra.

Rzadkość zasobów o możliwości wyboru społeczeństwa dla takich punktów, które odpowiadają punktom leżącym pod lub na krzywej. Społeczeństwo musi pogodzić się z tym, że zasoby pozostające w jego dyspozycji, są ograniczone i w tych warunkach musi wybierać ich rozdysponowanie między różne, wzajemnie konkurencyjne zastosowania produkcyjne.

14. Powołując się na model transakcji wymiennej Oraz na prawidłowości rządzące alokacją zasobów opisz funkcjonowanie rynku jako efektywnego mechanizmu alokacji zasobów gospodarczych (wykorzystaj wiedzę o nadwyżce konsumenta i nadwyżce producenta)

Nadwyżka konsumenta - to różnica pomiędzy całkowitą gotowością konsumentów do zapłacenia za dane dobro, a kwotą rzeczywiście wydaną na zakup tego dobra.

Nadwyżka producenta - to różnica między minimalnym utargiem całkowitym, koniecznym do skłonienia producenta do dostarczenia jedn. dobra, a rzeczywistym utargiem całkowitym uzyskanym z tytułu sprzedaży tego dobra. Tak, więc. Im niższa cena tym wyższe rozmiary zapotrzebowania natomiast im wyższa cena tym większa ilość oferowana. Przy niskiej cenie wielkość zapotrzebowania prze wielkość oferowaną. Odwrotna sytuacja występuje przy cenie wysokiej Procesy rynkowe powodują, że decyzje gospodarstw domowych dotyczące konsumpcji alternatywnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o tym, co jak wytwarzać oraz decyzje pracowników dotyczące tego ja wiele, dla kogo pracować zostają wzajemnie uzgodnione dzięki odpowiednim dostosowaniom cen Ceny takich dóbr zasobów jak siła robocza, maszyny, urządzenia kształtują się w sposób zapewniający wykorzystanie ograniczonych zasobów do wytwarzania tych dóbr i usług, na które występuje zapotrzebowanie. Mechanizm rynkowy jako proces wzajemnych zależności między ceną, popytem i poda przypadku y nadwyżek lub niedoborów zarówno po stronie producenta jak i konsumenta uruchamia siły kierujące popyt i podaż do stanu równowagi osiągniętego przy cenie równowagi rynkowej

15. Zdefiniuj pojęcie konkurencji i wymień podstawowe założenia modelu rynku wolnokonkurencyjnego (mikroekonomiczny ogląd rynku).

Konkurencja to proces w ramach, którego podmioty poprzez autokorektę podjętych wcześniej decyzji starają się uzyskać lepsze warunki kupna bądź sprzedaży dla siebie na rynku.

Konkurencja dotyczy podmiotów po stronie podaży i po stronie popytu. Konkurencja po stronie popytu podbija cenę rynkową a konkurencja po stronie podaży obniża cenę rynkową. Nie ma konkurencji pomiędzy sprzedającymi i kupującymi. Ich relacje charakteryzuje ekonomiczny interes, który jest jednocześnie zbieżny i sprzeczny. Zbieżność oznaczą, że transakcja daje obopólną korzyść w ramach negocjacji, sprzeczność oznacza, że zwiększenie korzyści u jednego powoduje spadek korzyści u drugiego.

Podstawowe założenia rynku wolnokonkurencyjnego: 1. Jednym z pod założeń jest to, że w jego ramach kupujący i sprzedający określają, co mają zamiar kupować, sprzedawać i na jakich warunkach. Znaczy to, że jest to proces w ramach, którego kupujący i sprzedający określają ceny i ilość dóbr, które mają być kupione i sprzedane. 2,Kokjnym założeniem jest konkurencja między kupującymi i sprzedającymi. Jest to proces przy pomocy, którego uczestnicy rynku dążąc do realizacji swoich interesów próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty pod względem ceny, jakości lub innych charakterystyk wpływających na decyzje zawarcia transakcji. Kupujący konkurują z innymi kupującymi o ograniczoną ilość dóbr oferując np. wyższą cenę lub tę samą cenę za produkt niższej jakości. Sprzedający konkurują z innymi sprzedającymi o pieniądze konsumentów obniżając cenę towarów lub zwiększając jego atrakcyjność 3.Występuje na nim tylu sprzedawców i tylu nabywców, że żaden z nich nie jest w stanie indywidualnie wpłynąć na cenę rynkową ze względu na znikomy udział w rynku. 4.Wystepuje zjawisko cenobiorczości - do kalkulacji ekonomicznej jest używana cena, która została ustalona na rynku.

Podstawowe kategorie opisujące rynek to: popyt, podaż, cena.

16. Opisz podstawowe pojęcie i zmienność popytu w-zależności od ceny oraz podaj uzasadnienie ruchu wzdłuż linii popytu; szczególne przypadki odstępstw od reguły.

Popyt - to relacja między ceną dobra (usługi)a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie przy założeniu, że wszystkie inne czynniki wplyw2jące na popyt pozostają bez zmian (ceteris paribus).

W przeważającej liczbie przypadków wielkość popytu zmienia się w przeciwnym kierunku stosunku do ni ceny. Wraz ze wzrostem ceny ilość sprzedanego dobra spada i odwrotnie -jeśli cena dobra spada ilość sprzedanego dobra rośnie. Prawidłowość tę nazywamy prawem popytu j ilustruje to krzywa popytu.

Przesuwamy się wzdłuż krzywej popytu D. Gdy cena spada wzrasta ilość sprzedanego dobra. Przesuwając się w górę wzdłuż linii popytu cena rośnie i spada ilość sprzedanego dobra. Szczególne przypadki odstępstw od reguły: 1.Paradoks Griffena - dotyczy dóbr podstawo im chleb droższy, rym więcej się go spożywa”. Badając konsumpcję niezamożnej ludności stwierdził, że przy szybkim wzroście cen wszystkich artykułów żywnościowych, chleb stał się substytutem innych relatywnie droższych dóbr żywnościowych (np. mięsa). 2.Paradoks Veblena - tzw. efekt snoba - stwierdził. że wzrost cen samochodów i innych dóbr luksusowych, drogich powoduje wzrost ich zakupów wśród zamożnych grup ludności (z chęci ukazania swego statusu materialnego, swoistego dowartościowania osobowości). Decyzja kupna jest uzasadniona wysoką ceną a nie wartością użytkową produktu. 3.Oczekiwan inflacyjne - popyt w odpowiedzi na wzrost inflacyjny ceny określonego dobra. Chęć uniknięcia dalszych strat z tytułu wzrostu ceny powoduje wzmożone zakupy. Pierwotny wzrost ceny w oczekiwanie dalszego wzrostu. 4 Efekt spekulacyjny - kupuje, aby odsprzedać z zyskiem. 5.Naśladownictwo.

17. Zdefiniuj znane ci rodzaje popytu.

Popyt efektywny - zapotrzebowanie zgłaszane na rynku poparte gotowością zapłaty.

Popyt potencjalny zapotrzebowanie zgłaszane na rynku niekoniecznie poparte gotowością zapłaty.

Popyt indywidualny - zapotrzebowanie zgłaszane przez pojedynczy podmiot.

Popyt rynkowy - w zapotrzebowanie na dany towar, zgłaszanych przez wszystkich uczestników rynku.

Popyt w punkcie - (jako stan) zapotrzebowanie zgłaszane na rynku przy danym poziomic ceny rynkowej i innych niezmienionych warunkach.

Popyt jako funkcja - zapotrzebowanie zgłaszane na rynku przy każdym poziomie ceny i innych niezmienionych warunkach.

Popyt elastyczny - gdy elastyczność cenowa jest mniejsza od -1.

Popyt nieelastyczny - gdy elastyczność cenowa przyjmuje wartości cenowe między-1 i O. Popyt całkowicie nieelastyczny - (sztywny) wielkość popytu nie reaguje na zmianę ceny. Popyt doskonale elastyczny - przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary.

Popyt proporcjonalny - (jednostkowy) procentowa (względna) zmiana wielkości popytu jest taka ą procentowa zmiana ceny.

18. Określ poza cenowe czynniki wpływające na popyt i ich graficzną interpretację

Popyt zmienia się pod wpływem szeregu różnorodnych czynników. Cześć z nich związana jest z rynkiem, większość jednak leży poza nim. Do rynkowych czynników determinujących popyt na dane dobro lub usługę zaliczamy: -wielkość dochodu (zmiana dochodu realnego powoduje zmiany w popycie przy innych niezmienionych warunkach - popyt może wzrastać lub m zależy, jakie jest dobro), -ceny innych dóbr i usług „ -oczekiwania konsumentów, co do zmian cen i dochodów w bliższej i dalszej przyszłości, -oczekiwania inflacyjne (antycypacja) niewywołane wzrostem ceny danego dobra.

Do pozarynkowych czynników wpływających na popyt zaliczyć można: -preferencje konsumentów (gusty, upodobania, moda itp.), -warunki klimatyczne, pozy roku, -czynniki demograficzne (liczba ludności, jej strukturę wiekowa płeć, stan cywilny, poziom wykształcenia miejsce zamieszkania itd.),

-ogólny poziom zamożności, -sytuację gospodarczą i polityczną kraju.

Zmiany czynników determinujących popyt powoduj, że przy każdej możliwej cenie danego dobra (lub usługi) następuje wzrost lub spadek wielkości popytu Działanie czynnika poza cenowego zawsze można graficznie przedstawić przesunięciem linii popytu. Jeśli popyt rośnie to linia przesuwa się w prawo, jeżeli popyt maleje to linia przesuwa się w lewo.

Zależność między dochodami i popytem jest jednostronna: popyt jest zależny od dochodów, natomiast sam na dochody nie ma żadnego wpływ

Popyt na większość dóbr i usług - dobra normalne - rośnie wraz ze wzrostem dochodu i spada, gdy dochód obniża się. Istnieją jednak takie dobra. Których popyt reaguje na zmiany dochodu inaczej? Gdy dochód wzrasta popyt na nie zmniejsza się (krzywa przesuwa się w lewo), a gdy dochód obniża się, popyt na nie wzrasta (przesunięcie krzywej w prawo). Są to dobra podrzędne.

Wpływ cen innych dóbr i usług na popyt na dane dobro lub usługę wynika z występowania między dobrami z substytucyjności bądź komplementarności. Istnienie możliwości substytucji (zastępowania) jednych dóbr w procesie konsumpcji przez inne powoduje, że wzrost ceny określonego dobra powoduje wzrost popytu na dobra substytucyjne, którymi nabywca może zaspokoić ze samą potrzebę, pod warunkiem, że ceny dóbr substytucyjnych nie zmieniają się, spadają lub rosną wolnej niż cena dobra zastępowane W przypadku dóbr komplementarnych wzrost ceny dobra głównego powoduje obniżenie popytu na dobra komplementarne, i odwrotnie, obniżenie ceny dobra głównego powoduje wzrost popytu na dobra uzupełniające.

Natomiast, jeśli nabywcy spodziewają się wzrostu cen określonych dóbr w przyszłości, skłonni są zwiększyć dzisiejszy popyt na nie kosztem ograniczenia popytu na inne dobra, których wzrostu cen nie przewidują. -

Część dóbr i usług nabywanych przez konsumentów ma charakter sezonowy. Popyt na nie z regularnością wynikającą z pór roku na przemian rośnie spada (krzywe popytu odpowiednio przesuwają się w prawo i w lewo). Podobne zjawisko jest rezultatem mody. Wzrastająca liczba ludności powoduje generalnie przesunięcia krzywych pop na wszystkie dobra i usługi W prawo, choć w niejednakowym) stopniu i czasie. Zależy to od struktury wiekowej, struktury płci, poziomu wykształcenia. O zmianach popytu rynkowego decydują również polityczne i gospodarcze warunki rozwoju kraju. W okresach stabilizacji politycznej i dobrej koniunktury popyt generalnie wzrasta, w warunkach przeciwnych maleje Wiąże się to także z poziomem rozwoju gospodarki i stopniem zamożności społeczeństwa.

19.Opisz pojecie i zmienność podaży w zależności od ceny oraz podaj uzasadnienie ruchu wzdłuż linii podaży

Podaż - ilość towaru zaoferowanego na rynku. Przez podaż w punkcie -jako stan rozumie się relację pomiędzy ilością dobra, jaką producenci są skłonni oferować do sprzedaży w określonym czasie, a ceną. przy założeniu niezmienności pozostałych zjawisk rynkowych. Podaż jako funkcja - informuje ile zostanie zaoferowanego danego towaru przy każdym poziomie ceny i innych niezmienionych warunkach.

Zależność zachodząca pomiędzy rozmiarami podaży a ceną określonego dobra lub usługi nie ma charakteru sprzężenia zwrotnego. W ramach danej krzywej podaży cena wpływa na rozmiary podaży, ale te ostatnie nie mają wpływu na poziom ceny. Zmianę ceny spowodować może zmiana poda Ta zależność jest ujemna (odwrotna). Większej podaży odpowiada niższa cena, mniejszej podaży odpowiada wyższa cena. Odpowiednio też wzrostowi podaży towarzyszy obniżanie się cen, natomiast zmniejszenie podaży jest przyczyną wzrostu cen przy ceteris paribus.

Ruch wzdłuż linii podaży w krótkim okresie czasu może być wytłumaczony w dwojaki sposób: l. W odpowiedzi na wzrost ceny następuje przekształcenie zapasów utrzymywanych w celach spekulacyjnych w ofertę sprzedaży. 2.Wnost ceny uzasadnia dociążenie mocy dyspozycyjnych wytwórczych) nawet przy zwiększonych kosztach i oferta sprzedaży wzrośnie.

20 Zdefiniuj znane ci rodzaje podaży.

Wyróżniamy podaż: I1. Indywidualna tzn. podaży określonego dobra lub usługi ze strony określonego, jednego producenta. 2.Rynkowa tzn. podaży danego produktu ze strony wszystkich jeno producentów. 3Skierowana tzn. przez określoną grupę producentów do określonej grupy nabywców. 4.Zagregowana tzn. podaż wszystkich dóbr (lub usług) ze strony wszystkich producentów. 5.Podaż jako stan i jako funkcja (jako stan - informuje, jaka ilość danego dobra zostanie zaoferowana przy danym poziomie ceny rynkowej i innych niezmienionych warunkach - wykresem jest punki; jako funkcja - informuje ile zostanie zaoferowanego danego dobra przy każdym poziomie ceny - wykresem jest krzywa)

21. Opisz proces równoważenia rynku w krótkim okresie czasu

Krótki okres czasu ma miejsce wtedy, kiedy producenci są w stanie działać doraźnie - żeby dociążyć moce i wyprzedać zapasy wtedy zmienia się zarówno cena, jaki produkcja.

Rynek znajduje się w stanie równowagi, kiedy zostanie na nim wygenerowana taka cena, przy której decyzje po stronie popytu będą odpowiadały decyzjom podjętym po stronie podaży. Oznacza to, że ilość zaoferowanego dobra na rynku Qs będzie odpowiadała zapotrzebowaniu zgłaszanemu na to dobro QD.

Cenę równowagi nazywamy cenę, przy której dochodu do zrównania wielkości popytu i podaży. Gdy cena rynkowa jest wyższa od ceny równowagi występuje nadwyżka wielkości podaży nad wielkością popytu. Zatem przy tej cenie producenci będą mogli sprzedać tylko niewielką część swoich produktów. Sytuację taką określa się mianem nadwyżki rynkowej. Zostanie uruchomiony proces konkurencji po stronie potażowej. Chcąc zwiększyć sprzedaż, będą musieli obniżyć cenę. Kolejne obniżki ceny spowodują stopniowy wzrost rozmiarów popytu, w rezultacie sprzedawana będzie coraz większa ilość towarów. Równocześnie obniżki cen będą ograniczać wielkość podaży. Proces ten będzie trwał tak długo, aż przy kolejnej cenie rozmiary popytu podaży zrównają się w punkcie E. Jest to punkt przecięcia krzywej popytu z krzywa podaży. Ten proces nie musi automatycznie się zatrzymać w punkcie równowagi. Lecz cena rynku może spaść do poziomu C” Powstanie wtedy nadwyżka popytu.

Natomiast, kiedy momencie spotkania na rynku nabywców i sprzedawców cena dobra jest niższa od ceny równowagi wielkość popytu byłaby wówczas duża, a wielkość podaży mała (niedobór rynkowy). Część konsumentów skłonna jest jednak zapłacić wyższą cenę za dane dobro. Wzrost ceny zachęca producentów do zwiększenia produkcji, ale równocześnie zmniejsza wielkość popytu. Kolejne podwyżki cen doprowadzają do wyrównania rozmiarów popytu i podaży w punkcie E i ustalenia ceny równowagi.

W okresie krótkim procesy dostosowawcze podaży następują w ramach istniejącego potencjału wytwórczego przez jego lepsze wykorzystanie. Podaż może wzrosnąć w ramach zakreślonych przez możliwości produkcyjne. Udział podaży i popytu zależy od ich elastyczności.

Stan równowagi nie jest jednak trwały. Wynika to z istnienia wielu czynników oddziałujących na popyt i podaż, które powodują przesunięcia krzywych popytu podaży wprawo lub w lewo.

22. Opisz proces równoważenia rynku w długim okresie czasu.

Dostosowania długookresowe mają miejsce wtedy, kiedy producenci mają wystarczająco dużo czasu, aby w swoje możliwości dostosowania swoich zasobów do zmiany warunków rynkowych.

Najdoskonalszym procesem dostosowania jest proces inwestowania. Ich przeprowadzenie w czasu, różnego dla różnych dziedzin wytwarzania. Zwiększenie zdolności produkcyjnych sprawia, że w okresie długim istnieją największe możliwości wzrostu podaży,

Cena po dostosowaniach długookresowych może być równa cenie wyjściowej Cl może być większa lub mniejsza.

23. Scharakteryzuj zjawisko popytu sprzężonego i podaży sprzężonej.

Popyt sprzężony - wynika ze zjawiska komplementaryzmu dóbr. W przypadku dóbr komplementarnych. Tzn. uzupełniających się w procesie konsumpcji (np. sprzęt RTV - kasety magnetofonowe). Wzrost ceny dobra głównego powoduje obniżenie popytu na dobra komplementarne. Zaś obniżenie ceny dobra głównego powoduje wzrost popytu na dobra uzupełniające.

Podaż sprzężona - jest skutkiem zjawiska produkcji sprzężonej. Produkcja sprzężona z produkcją dobra głównego to te produkty, które musza być wytworzone, jeżeli wytworzymy dobro główne. Wzrost podaży takiego dobra może być rezultatem wzrostu podaży dobra głównego, jeżeli jego cena rośnie (sytuacja odwrotna zdarza się rzadko).

24. Scharakteryzuj zjawiska uznane za wady rynku konkurencyjnego.

Nie wszystkie dobra podlegają alokacji rynkowej. Część dostarczana jest w postaci dodatnich lub ujemnych efektów zewnętrznych. Z efektem zewnętrznym mamy do czynienia wtedy, kiedy podejmujący decyzje podmiot gospodarczy A wpływa na dobrobyt podmiotu B inaczej niż za pośrednictwem mechanizmu rynkowego (ujemny - gdy ktoś partycypuje w kosztach produkcji nie otrzymując korzyści np. zanieczyszczenia trują kogoś, kto nie uczestniczy w zyskach; dodatni - gdy ktoś nie partycypuje w kosztach a partycypuje w korzyściach np. droga osiedlowa). 2.Rynek nie powinien nadmiernie różnicować dochodowo. 3.Pobudzenie przez rynek produkcji i dystrybucji dóbr społecznie szkodliwych (sprzedaż narkotyków). 4.Nadmierne różnicowanie - dywersyfikacja produktu. Dany produkt jest z natury jednorodny, ale w wyniku konkurencji zaczyna się go podmalowywać. W tym przypadku utracony jest efekt skali, ponieważ ten sam produkt produkuje wielu drobnych producentów. Gdyby tę ilość wytwarzał jeden producent lub wielu dużych byłby uzyskany efekt skali a zatem nakład na wytworzenie byłby niższy. 5.Możliwość wykorzystania ignorancji nabywców - negacja oczyszczającego działania konkurencji. Można prowadzić nieuczciwą konkurencje i nie „zostać ukaranym” przez rynek dzięki ciągłej zmianie profilu działalności firmy i nazwy firmy.

25. Zdefiniuj istotę zjawiska elastyczności podaj granice znanych ci poziomów elastyczności.

Zjawisko elastyczności występuje w odniesieniu do podaży i popytu. Elastycznością nazywamy relację wyrażonej w procentach zmiany popytu lub podaży do procentowej zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał. Określenie elastyczności możliwe jest tylko w odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt i podaż, które są mierzalne.

Ponieważ znamy tylko dwa czynniki, które są bezpośrednio mierzalne, tj.: dochód i ceny, dlatego wyróżniamy elastyczność cenową i elastyczność dochodową popytu oraz elastyczność cenową podaży.

Współczynniki elastyczności cenowej popytu podaży są formułowane podobnie; e = O popyt (podaż) doskonale sztywny; e=Ⴅ jest doskonale giętki; e >1 popyt (podaż) elastyczny; e <1 popyt (podaż) nieelastyczny; e I popyt (podaż) proporcjonalny (1% zmiana ceny powoduje 1% zmianę)

26. Zdefiniuj pojęcie elastyczności cenowej popytu oraz opisz czynniki wpływające na elastyczność cenową.

Stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro na zmianę ceny tego dobra nazywamy cenową elastycznością popytu.

Współczynnik elastyczności wyrażamy wzorem:

Ed(p.) = (-)

Edp - elastyczność popytu względem cen (prosta cenowa elastyczność popytu)

wyrażona w % zmiana wielkości popytu

wyrażona w % zmiana ceny

W celu uniknięcia ujemnych współczynników wynikających z fakt odwrotnie kierunkowych zależności miedzy cenową wielkością popytu, przed formułą umieszcza się znak minus (-) aby otrzymać wynik dodatni. Współczynnik ten może przyjmować wartość z przedziału (0, +Ⴅ) Elastyczność popytu odnosi się do sposobu, w Jaki wielkość popytu reaguje na zmiany ceny. -jeżeli mała zmiana ceny wywoła względnie duża zmianę wielkości popytu to mówimy, że popyt jest elastyczny, -jeżeli mała zmiana ceny wywoła względnie małą zmianę wielkości popytu to mówimy. że popyt jest nieelastyczny. -Czynniki wpływające na elastyczność cenową popytu; *istnienie lub brak substytutów dla tego dobra - te, które są łatwo zastępowalne przez liczne substytuty charakteryzują się z reguły wysoką elastycznością, natomiast te, które nie mają substytutów cechuje niska elastyczność

*poziom ceny danego dobra; przy wysokich cenach elastyczność cenowa popytu jest na ogół wyższa niż przy cenach niższych. *struktura rynku; charakteryzuje ją liczba występujących na nim podmiotów. Na którym obecnych jest wielu producentów konkurujących ze sobą cenami

Dobra normalne - Ei ( 1 (np. Żywność) 1% wzrost dochodu powoduje wzrost konsumpcji mniej niż o1%.

Dobra wyższego rzędu - Ei > 1 wydatki na nie wzrastają bardziej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodu. Dobra pierwszej potrzeby - Ei =1 (odzież, obuwie, 2az, prąd) przyrostowi dochodów towarzyszą proporcjonalne przyrosty wydatków na te dobra. Dobra niższego rzędu - Ei <O wzrost dochodu spowoduje spadek popytu na to dobro.

28. Zarządzanie ceną : opisz związek pomiędzy ceną, elastycznością cenową i utargiem.

Zarządzanie ceną może się odbywać w warunkach konkurencji monopolistycznej wtedy linia popytu skierowanego jest nachylona ujemnie. Proces zarządzania cena może mieć na celu max utarg 9przychod z sprzedaży_. Problem ten dość często powstaje wtedy gdy większość kosztów działalności gospodarczej ma charakter kosztu stałego (tzn. niezależnego od wielkości produkcji) wtedy max utarg jest wprost proporcjonalny do max dochodu.

Istnieją 4 przypadki zarządzania cena:

1. elastyczność E <1 tzn. ze popyt jest nieelastyczny, słabo reaguje cenowo jeżeli cena wzrasta to utarg wzrośnie jeżeli cena spadnie to i utarg spadnie. Popyt słabo reaguje. 2. Jeżeli elastyczność cenowa popytu E >1 to popyt reaguje silnie Zwiększenie ceny powoduje tak zwany bierny spadek popytu, sprzedaży że utarg spadnie (wzrost ceny zostanie nadwyżka skompresowanej spadkiem sprzedaży) odwrotnie jeżeli ceny obniżą to sprzedaż wzrośnie wzrost sprzedaży skompresuje z nadwyżką podaży.

Utarg (przychód ze sprzedaży)= popyt *cena bieżąca

Powyższe zależności są prawdziwe przy założeniu, że przedsiębiorstwo efektywnością swojej działalności jest w stanie zaspokoić wzrost popytu (zakładaną wielkość popytu).

29. elastyczność mieszana - scharakteryzuj znaczenie wskaźnika z uwzględnieniem technicznego i ekonomicznego wymiaru substytucyjności i komplementaryzmu

Elastyczność mieszana- jest określana współczynnikiem opisującym względna zmianę popytu jednego dobra do względnej zmiany ceny na rynku drugiego dobra. Dzięki temu wskaźnikowi (możemy ocenić czy, rynek traktuje dane dobra jako substytuty (dodatnie) czy jako dobra komplementarne (ujemne) oraz jak silny jest związek pomiędzy tymi dobrami.

30. Elastyczność dochodowa popytu i jej znaczenie w wyodrębnianiu dóbr niższego rzędu, (normalnych, pierwszej potrzeby, luksusowych)

Elastyczność dochodowa popytu - opisuje względną zmianę popytu do względnej zmiany dochodu realnego, podstawowa konstrukcja współczynnika elastyczności dochodowej. Jeżeli założymy niezmienność innych warunków w tym reflacji cenowych to istnieją wielkości graniczne współczynnika elastyczności dochodowej popytu dzięki którym możemy wyróżnić określone ich grupy : Jeżeli elastyczność dochodowa

Ed >0 to mamy do czynienia z dobrami normalnymi

Ed<0 dobra niższego rzędu

Ed<1 dobra pierwszej potrzeby

Ed>1 (popyt reaguje silnie) dobra wyższego rzędu- dobra luksusowe

31. Prawo Engla.

W miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt, ale zmienia się również jego struktura. Zmiany te wyrażają się zmniejszeniem procentowego udziału wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu i zwiększeniem udziału wydatków na dobra wyższego rzędu. Prawidłowość tę nazywa się prawem Engla a graficzna postać zależności wynikających z tego prawa nosi nazwę krzywych Engla. Z obu tych krzywych wynika, że przyrosty dochodów dla obu rodzajów dóbr są takie same, przyrosty zakupów zaś dla dóbr podstawowych maleją a dla dóbr wyższego rzędu rosną. Czyli w miarę wzrostu dochodu konsument wydaje relatywnie coraz mniej na dobra podstawowe i więcej na dobra luksusowe. W rezultacie w dłuższym okresie czasu zmienia się struktura konsumpcji.

Prawo Engla działa w odniesieniu do rodzin średniozamożnych, natomiast nie działa w przypadku rodzin bardzo biednych i bardzo bogatych. W społeczeństwach biednych wzrost dochodu przeznaczony jest przede wszystkim na dobra podstawowe, natomiast w społeczeństwach bogatych konsumenci relatywnie znacznie więcej wydatkują na dobra wyższego rzędu, gdyż stopień nasycenia potrzeb, np. żywnościowych jest bardzo wysoki i może wystąpić nawet spadek wydatków na żywność.

32. Opisz znaczenie znajomości elastyczności cenowej i dochodowej popytu w procesie

decyzyjnym.

Informacje o elastyczności popytu przydają się np. przy dokonywaniu analiz rynków i przy prognozowaniu popytu elastyczność cenowa jest wartością użyteczną do obliczenia o ile należy podnieść cenę, aby zlikwidować nadwyżkę popytu (inaczej niedobór podaży) bądź o ile obniżyć cenę, aby zlikwidować nadwyżkę podaży. Znajomość elastyczności dochodowych jest niezbędna do prognozowania zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego zachodzącego pod wpływem wzrostu gospodarczego i wzrostu poziomu zamożności. Takie prognozy będą wykorzystywane przez prze przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych i przez państwo wpływów podatkowych (z jednej gałęzi przemysłu wzrosną z drugiej spadną), przy kierowaniu subsydiów do tych gałęzi przemysłu, które mogą liczyć na rosnący rynek zbytu. -

33. Zdefiniuj pojęcie elastyczności cenowej podaży oraz wskaźniki elastyczności cenowej podaży, wskaż determinanty elastyczności cenowej podaży.

Cenowa elastyczność podaży informuje o sile reakcji podaży na rynku danego dobra na zmianę ceny na t rynku. Jej miarą jest stosunek procentowej zmiany wie podaży do procentowej zmiany ceny.

Es=

Es - s elastyczności cenowej podaży

- przyrost (lub spadek) wielkości podaży na skutek zmiany ceny

s- dotychczasowa wielkość podaży danego dobra przy Cenie p.

- przyrost (lub obniżenie) ceny danego dobra

p - dotychczasowa cena danego dobra.

Zależność podaży i cen dóbr i usług ma charakter sprzężenia zwrotnego. Nie tylko cena wpływa na podaż, ale i podaż wpływa na zmianę ceny. Stopień reakcji ceny na zmianę poda określa współczynnik ekspansybilności cen, który jest odwrotnością współczynnika elastyczności podaży (mówi o ile % zmieni się cena, jeśli podaż zmieni się o t%).

Na wysokość współczynnika elastyczności cenowej podaży na wpływ technika produkcji. Na przykład elastyczność cenowa podaży dóbr, których koszty produkcji rosną szybko w miarę wzrostu produkcji, jest stosunkowo niewielka. Wzrost ceny nie zachęca do zwiększenia podaży, ponieważ zwiększenie produkcji jest bardzo kosztowne.

Determinanty -stan zapasów spekulacyjnych -charakter procesu technologicznego -obecność realnych mocy przerobowych -czas.

34. Opisz znaczenie znajomości elastyczności cenowej podaży W procesie decyzyjnym przedsiębiorcy

Dzięki znajomości elastyczności cenowej podaży przedsiębiorca może uzyskać informacje o ile zmieni się podaż na rynku danego dobra przy zmianie ceny na tym rynku.

Es> I podaż elastyczna (zmiana ceny o 1% powoduje zmianę podaży więcej niże mniej niż 1%)

Es< 1 podaż nieelastyczna (zmiana ceny ° 1% powoduje zmianę podaży mniej niż o I%) Es = 1 podaż proporcjonalna (zmiana podaży jest taka sama jak proc. Zmiana ceny) Es = O podaż doskonale sztywna

Es = Ⴅ podaż doskonale giętka

Przy podaży sztywnej zmiana ceny nie wywoła zmiany w wielkości podaży. Przy podaży doskonałe elastyczniej, przy tej samej cenie można liczyć na nieskończenie duże przyrosty podaży, jeśli tylko producenci znajdą zbyt na wytworzoną produkcję. Przedsiębiorca dzięki znajomości elastyczności cenowej podaży poprzez cenę może regulować podaż na rynku danego dobra. Można określić odwrotność współczynnika elastyczności podaży, którym jest współczynnik ekspansybilności ceny. Współczynnik ten informuje o ile % zmieni się cena, jeżeli podaż zmieni się o 1% (np. duży urodzaj w rolnictwie czy wprowadzenie do eksploatacji nowych inwestycji).

36. Zbuduj mikroekonomiczny model opisujący rynek aukcyjny.

Aukcje są to miejsca spotkań handlowych odbywających się najczęściej w regularnych odstępach czasu, mających na celu sprzedaż w formie publicznego przetargu prezentowanych towarów o charakterze zarówno masowym (próbki) jak i jednostkowym. Jest to forma zorganizowanej sprzedaży publicznej, w której nabywcą towaru staje się osoba oferująca najwyższa cenę zakupu. Przedmiotem aukcji są albo niestandardowe towary masowe (np. futra kamienie szlachetne) albo towary unikalne (np. numizmaty, dzieła sztuki, antyki, konie). Punktem wyjścia licytacji jest cena minimalna, wyznaczona przez właściciela towaru. Aukcja zbliżona jest nieco do giełdy towarowej, różni ją jednak to, że podlegający sprzedaży towar musi znajdować się w miejscu, gdzie odbywa się aukcja. Na rynku aukcyjnym największy popyt na sprzedane dobro jest największy w momencie rozpoczęcia aukcji i podania ceny wywoławczej. Wraz z licytowaniem ceny popyt maleje i coraz mniej osób stać na zapłacenie coraz wyższej ceny aż do momentu, kiedy jedna osoba zostanie, gotowa zapłacić najwyższą cenę. Wtedy ma miejsce przecięcie się linii podaży (jest to prosta pionowa, bez nachyleń, ponieważ podaż jest stała — wystawiane na aukcję jedno dobro do każdej licytacji) i popytu, czyli dochodzi do transakcji.

cw- cena wywoływacza Csp — cena sprzedaży

37. Zbuduj mikroekonomiczny model opisujący przetarg.

Przetarg — forma postępowania w sprawie sprzedaży, kupna lub zamówienia na wykonanie robót I usług. Przetarg przeprowadza się dla dokonania wyboru najkorzystniejszej oferty, można wyróżnić m.in.: l)przetarg nieograniczony, w którym oferty mogą złożyć wszyscy dostawcy lub wykonawcy zainteresowani wzięciem udziału w przetargu; 2)przetarg ograniczony, w którym oferty mogą złożyć jedynie dostawcy lub wykonawcy zaproszeni przez zamawiającego do składania ofert.

W przetargu popyt reprezentuje jedna osoba (instytucja), która zgłasza zapotrzebowanie na określoną usługę lub dobro, dysponująca określoną sumą na zapłatę tej usługi. Podaż jest tu reprezentowana przez osoby oferujące swoje usługi i jest wielkością zmniejszającą się w miarę obniżania ceny oferowanej usługi. Do realizacji usługi dojdzie w momencie przecięcia linii podaży i linii popytu, czyli kiedy osoba oferująca swoją usługę za najniższa cenę „wygra przetarg.

1- popyt jest stały, bo jedna osoba ogłasza przetarg) 100 — liczba osób biorących udział w przetargu (oferujących swoje np. usługi) C₁ cena realizacji usługi C_max - cena wywoławcza

38 Zbuduj mikroekonomiczny model opisujący rynek praw emisyjnych.

Rynek papierów wartościowych - to rynek średnio i długoterminowych instrumentów finansowych takich jak papiery wartościowe.

w zależności od tego, czy transakcja papierami wartościowymi dokonuje się po raz pierwszy czy też kolejny raz, rozróżnia się dwa segmenty rynku papierów wartościowych; rynek pierwotny i rynek wtórny. -

Rynek pierwotny - obejmuje wyłącznie oferowanie i nabywanie nowych papierów wartościowych. Występuje w momencie ich emisji i dotyczy pierwszych transakcji sprzedaży papierów wartościowych dla pierwszych inwestorów.

Emisja papierów wartościowych - to wprowadzenie nowych akcji obligacji do obrotu na pierwotnym rynku kapitałowym Proces emisji składa się z trzech etapów: -przygotowanie emisji (opracowanie tzw. prospektu emisyjnego. w techniki np. emisja w lub emisja obca) - ustalenie ceny emisyjnej (przez urzędowe jej określenie w prospekcie emisyjnym, lub wykorzystanie w tym celu giełdy), -dystrybucja papierów wartościowych ( drogą oferty zamkniętej, oferty publicznej lub oferty mieszanej).

Rynek wtórny - obejmuje wszystkie dalsze transakcje papierami wartościowymi, które uprzednio zostały wprowadzone na rynek pierwotny Obrót papierami wartościowymi na rynku wtórnym noże odbywać się na giełdzie j poza giełdą.

42. Opisz dostosowania rynkowe charakterystyczne dla •„modelu pajęczyny”.

„Model pajęczyny” objaśnia procesy dostosowawcze w warunkach opóźnionej reakcji producentów na zmiany cen. Klasycznym przykładem Są tu rynki płodów rolnych. na których - ze względu na specyficzny przebieg procesów produkcyjnych - producenci reagują na zmiany cen z rocznym opóźnieniem.

Warunkiem wystarczającym i jedynym do podjęcia decyzji o wielkości produkcji w bieżącym okresie gospodarczym jest cena, która została ukształtowana na rynku w poprzednim okresie gospodarczym. Dostosowania w ramach jednego podokresu gospodarczego biegną po stronie popytu. Dostosowania miedzy poszczególnymi podokresami gospodarczymi biegną po stronie podaży.

Przyjmując, że rynek jakiegoś produktu rolnego został wytrącony ze stanu równowagi E przy cenie pe do punktu El, w rezultacie, czego cena tego produktu wzrosła do poziomu p1, przy wielkości podaży i zrealizowanej wielkości popytu ql. Wysoka cena skłania producentów w roku następnym do zwiększenia produkcji do poziomu q2 Przy cenie p1 powstanie wówczas nadwyżka wielkości podaży nad wielkością popytu, co spowoduje obniżenie ceny do poziomu p2 zwiększenie rozmiarów popytu i ustalenie chwilowego stanu równowagi w punkcie E2. Znaczne obniżenie ceny skłoni producentów do zmniejszenia produkcji w roku następnym do poziomu q3 Tym razem pojawi się niedobór wielkości podaży względem wielkości popytu, w wyniku, czego cena wzrośnie do poziomy p3 w nowym punkcie równowagi E3. Opisany proces będzie trwał tak długo, aż cena oraz rozmiary popytu i podaży powrócą do pierwotnego stanu równowagi w punkcie E.

Istnieją trzy warianty modelu pajęczyny. -

Rynek jałowo oscyluje wokół stanu równowagi.

Wahania cen i ilości charakteryzują się rosnącą amplitudą - rynek oddala się od stanu równowagi.

Stan dostosować modelu pajęczyny, zbliżenie rynku do stanu równowagi, względnie jałowa oscylacja wokół stanu równowagi zależy od wzajemnego nachylenia krzywych popytu i podaży.

43. Opisz dostosowania rynkowe wywołane ingerencją państwa wywołane wprowadzeniem ceny maksymalnej i minimalnej.

Zdarzają się takie dobra, które wytwarzane są w ograniczonych ilościach w stosunku do popytu I nawet w dłuższym okresie nie ma możliwości znacznego zwiększenia ich podaży.

Dobra te spełniają jednak ważną rolę w życiu pewnej kategorii konsument6w, np. mieszkania komunalne dla najbiedniejszych rodzin. Wówczas interes pub wymaga, aby na mieszkania te ustalona została cena maksymalna. Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu.

Wyznaczanie ceny maksymalnej.

O dostępie do mieszkania decyduje nie cena r, lecz kryteria pozarynkowe oparte na stopniu pilności podstawowej potrzeby społecznej. Wprowadza się wówczas określone kryteria racjonowania dobra rzadkiego.

Stosowanie cen maksymalnych, leżących poniżej punktu równowagi rynkowej, nie byłoby uzasadnione na szerszą skalę w odniesieniu do innych dóbr. Rynek regulowany przez państwo może mieć uzasadnienie w szczególnych sytuacjach, np. w czasie wojny lub wielkich klęsk gospodarczych. W normalnych warunkach gospodarce może mieć zastosowanie jedynie w odniesieniu do nielicznych produktów lub usług, gdy występuje ważny interes społeczny.

Podobnie w uzasadnionych przypadkach może być zastosowana cena minimalna. Podczas gdy cena maksymalna leży poniżej punktu równowagi wyznaczonego przez mechanizm wolnej konkurencji, to cna minimalna leży powyżej punktu równowagi rynkowej.

44. Opisz dostosowania rynkowe wywołane ingerencją państw-a wywołane wprowadzeniem opodatkowania naliczonego od jednostki sprzedaży.

Polityka interwencyjna rządu poprzez ustalanie podatków i cel wpływa na kształtowanie podaży, np. podatek od wartości sprzedaży VAT jest traktowany przez producenta jako dodatkowy koszt wytwarzania produktu, co wpływa na zmniejszenie podaży. Z samego prawa podaży wynika dodatkowa zależność pomiędzy zmianą ceny a zmianą wielkości podaży (inaczej na zmianę ceny reaguje producent a inaczej konsument).

45. Opisz dostosowania rynkowe wywołane ingerencja p wywołane wprowadzeniem subwencji przedmiotowej.

Polityka interwencyjna rządu na rynku monopolistycznym dotyczy najczęściej monopolistycznych przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Ustalenie przez instytucje administracyjne cen maksymalnych na produkty i usługi tego rodzaju monopoli prowadzić może do zwiększenia podaży rynkowej. Jeżeli wyznaczona cena maksymalna jest mniejsza od kosztu całkowitego przeciętnego, wtedy monopol przynosi straty. Wyrównanie strat wymaga subwencjonowania działalności.

46. Sformułuj zasady racjonalnego wyboruj określ ich znaczenie teorii konsumenta.

Konsument jest suwerennym podmiotem gospodarczym podejmującym decyzje w oparciu o własne preferencje oraz istniejące ograniczenie zasobów. Podstawą teorii uchowania się konsumenta są założenia - wybory konsumenta zgodnie z jego preferencjami, interesem; - konsument dokonuje wyboru między alternatywami konsumpcji w oparciu o dostępne informacje; - istnieje możliwość substytucji dóbr W procesach wyborów konsumenta; - konsument potrafi uszeregować swój wybór i zhierarchizować swoje preferencje, (co woli, od czego); - konsument potrafi wewnętrznie dokonywać swojego wyboru a<b<c a<c: - każdy woli mieć więcej tzn. każdy jest bardziej zadowolony.

47. Wymień podstawowe zmienne wyznaczające pole decyzyjne wyznaczające pole decyzyjne gosp. domowego.

Dochody, preferencje (gusta), cena, użyteczność, ilość zakupionych dóbr. W celu zilustrowania optymalnego wyboru trzeba zbudować krzywą obojętności i linie ograniczenia budżetowego. Krzywa obojętności obrazuje wszystkie kombinacje dwóch dóbr dające konsumentowi taką samą całkowitą użyteczność. Linia ograniczenia budżetowego — opisuje różne koszyki dóbr dostępne dla konsumenta To, jakie koszyki są dla niego dostępne zależy od 2 czynników; wysokości jego dochodu i ceny o dóbr.

48. Zdefiniuj pojęcie użyteczności i funkcji użyteczności oraz użyteczności krańcowej.

Użyteczność powstaje w procesie konfrontacji preferencji nabywcy z cechami nabytego produktu. Funkcja użyteczności to wielkość zadowolenia, związek pomiędzy ilością konsumowanego dobra a poziomem satysfakcji, jaką uzyskuje nabywca w procesie konsumpcji. Zużywanie dóbr i usług przynosi konsumentowi określoną korzyść, przyjemność, zadowolenie czy satysfakcję, które to skutki konsumpcji określamy ogólnym mianem użyteczności. Korzyść, jaką uzyskuje konsument z konsumpcji każdej kolejnej jednostki tego samego dobra lub usługi nazywana jest użytecznością krańcową. Suma użyteczności krańcowych to użyteczność całkowita, to korzyść uzyskiwana przez konsumenta z konsumpcji wszystkich jednostek danego dobra lub wszystkich dóbr w określonym czasie

49. Sformułuj I i II prawo Gossena

I — prawo malejącej użyteczności krańcowej. Użyteczność krańcowa kolejnych jednostek konsumowanego dobra lub usługi nie jest jednakowa. Na podstawie badań stwierdzono, że z reguły użyteczność kolejnych jednostek zużywanego w określonym czasie dobra lub usługi jest coraz mniejsza. Spadek użyteczności niekoniecznie musi następować już od drugiej jednostki (czasem kilka pierwszych jednostek może mieć jednakową użyteczność ub. nawet może ona wzrastać), ale wcześniej czy później musi on nastąpić. Prawidłowość tą nazwano prawem malejącej użyteczności krańcowej.

II — mówi, że możliwa jest n dwóch dóbr i będzie trwała do teko momentu dopóki przynajmniej z jednego z produktów wymieniających nie dojdzie do zr6wnania użyteczności krańcowej. W obrębie jednego produktu, którego model konsumpcji wywołane rezygnacją z jednego dobra będzie kompensował wzrost konsumpcji dobra drugiego.

55 Zdefiniuj czynniki kształtujące indywidualną podaż przedsiębiorstwa oraz podaj definicję funkcji produkcji.

Rozmiary produkcji danego przedsiębiorstwa zależą od wielu czynników ekonomicznych i technicznych. Czynniki ekonomiczne zależne są od sytuacji finansowej przedsiębiorcy, czyli od kapitałów, jakimi on rozporządza I jakie może wyłożyć; czynniki techniczne związane są z typem produkcji, który po części wyznacza najdogodniejsze rozmiary przedsiębiorstwa.

Do prowadzenia działa produkcyjnej przedsiębiorstwa potrzebne są określone zasoby produkcyjne, a mianowicie: praca (stanowiąca produkt wykorzystanie siły roboczej), środki pracy przedmioty pracy oraz technologia, czyli wiedza o tym, jak zasoby mogą być łączone w produkcyjny sposób.

Czynniki produkcji możemy podzielić na stale i zmienne. To, czy dany czynnik uważamy za stały czy zmienny, zależy od długości rozpatrywanego okresu. W krótkich okresach tylko niektóre czynniki mogą ulec zmianie natomiast w okresach długich wszystkie czynniki mogą być zmienione.

Rozmiar produkcji są o ilością czynników produkcji, ponieważ właśnie czynniki produkcji składają się na jej wytworzenie. Na rozmiary produkcji mają wpływ; -wielkość i struktura aparatu wytwórczego, -rozmiary i struktura zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników, - struktura maszyno chłonności -pracochłonność poszczególnych wyrobów.

Wielkość produkcji o określonej strukturze asortymentowej, którą przedsiębiorstwo może n y danym czasie, przy danych zasobach produkcyjnych i przy ustalonych metodach wytwarzania nazywa się zdolnością produkcyjną. Produkcja jest funkcja zużycia czynników produkcji, co nosi nazwę funkcji produkcji. Funkcja produkcji przedstawia zależność między wielkością zużytych czynników a osiągniętym efektem w postaci wytworzonej produkcji.

Matematycznie Funkcję produkcji przedstawiamy następująco: p.= F(xl x2. x3 ....xn), gdzie:

p. wielkość produkcji (ujęta wartościowo), x1,...., xn - wielkość poniesionych nakładów poszczególnych czynników wytwórczych (także ujęta wartościowo).

Różnorodność procesów produkcyjnych decyduje o różnorodności wyrażających je funkcji produkcji To, jaki rodzaj funkcji produkcji lepiej odzwierciedla związki między produkcją a nakładami czynników wytwórczych, zależ przede wszystkim od rodzaju zależności technologiczno ekonomicznych w przedsiębiorstwach.

Wśród dużej liczby spotykanych w literaturze ekonomicznej postaci analitycznych funkcji produkcji najczęściej wykorzystywana jest funkcja potęgowa Cooba-Douglasa. W klas postaci funkcja ta zapisywana jest następująco:

Y=AK^a X L^ၢ J gdzie: Y - wielkość produkcji. K - wielkość zaangażowania kapitału. L - zatrudniona siła robocza (wielkość nakładów pracy), Aaၢ - parametry oszacowane na podstawie materiału statystycznego.

Parametry te mierzą wpływ, jaki na wielkość produkcji wywierają odpowiednio: majątek produkcyjny(K) oraz praca (L), czyli jaki procent przyrostu produkcji przypada na 1 % przyrostu danego czynnika wytwórczego.

( merytoryczne definicje przychodów, kosztów-, zysków, nakładów, oraz wydatków i wskaż podstawowe relacje pomiędzy tymi pojęciami.

Przychód - rozumiemy wpływy, które uzyskało przedsiębiorstwo z tytułu sprzedaży gotowej produkcji zrealizowanej w określonym czasie (utarg).

U = Cx Q w warunkach konkurencji doskonałej. Gdzie C - cena, Q - ilość sprzedanej produkcji?

Koszt - są to wydatki odzwierciedlające zużycie rzeczowego i użycie osobowego czynnika produkcji w przedsiębiorstwie. Wydatki te muszą być gospodarczo uzasadnione w przeciwnym razie odzwierciedlają nie koszty tylko straty. Koszty muszą odnosić się do tego samego okresu, do którego odnosimy przychody.

Nakład - odzwierciedla zużycie czynników wytwórczych od strony rzeczowej - jest on wyrażony w roboczogodzinach.

Zysk - r6żnica między przychodem a kosztem. Zysk jest specyficzną formą dochodu. Istnieje różnica pomiędzy wydatkiem, kosztem i nakładem. Koszt jest zawsze wydatkiem poniesionym lub nie poniesionym. Natomiast nie każdy wydatek jest kosztem (np. spłata kapitału w kredycie - kosztem są odsetki od kredytu, podatek jest wydatkiem nie jest kosztem). Należy także rozróżniać zużycie czynników wytwórczych bieżące celem uzyskania produkcji - są to koszty, oraz zużycie czynników produkcji celem utworzenia przedsiębiorstwa -jest to wtedy nakład kapitałowy.

57 Zdefiniuj, czym są koszty i podaj ich klasyfikację.

Definicja - patrz powyżej.

Koszty podstawowe podziały l. Wg. rodzaju użytego czynnika produkcji (Układ rodzajowy): - rzeczowe (koszty bieżącego zużycia materiałów energii, paliw i amortyzacja); -osobowe (wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia); -finansowe (koszty poniesione w wyniku użycia określonego produktu finansowego); 2.Układ kalkulacyjny (kryterium - możliwość przypisania na podstawie dokumentacji produktów koszty produktu); -pośrednie, -bezpośrednie. 3.Wg wielkości produkcji: -stałe (nie zależą od wielkości produkcji); -zmienne (zależą od wielkości produkcji). 4.Wg decyzyjności: -decyzyjne (zależą od bieżącej decyzji); -n (nie zależą od bieżącej decyzji - są wynikiem uprzednio podjętych decyzji). 5.Wg sposobu zdefiniowania: -całkowite (są to wszystkie wydatki odzwierciedlające zużycie rzeczowych i osobowych czynników produkcji gospodarczo uzasadnionych, poniesionych w określonym czasie); -przeciętne (jednostkowe - są to koszty rozliczone na jednostkę produktu, ta wielkość nie jest stała - zależy od ilości wytworzonych dóbr); - krańcowe (marginalne - odzwierciedlają, przyrost kosztów wynikający z podjęcia decyzji o zwiększeniu produkcji o kolejną jednostkę przy danym bazowym poziomie produkcji.

63. Opisz stan równowagi przedsiębiorstwa w długim okresie czasu

Np. w ciągu paru miesięcy przedsiębiorstwo może prowadzić prace w nadgodzinach. Ale w długim okresie czasu dla przedsiębiorstwa tańszym rozwiązaniem będzie zbudowanie 2 fabryki i zwiększenie zdolności wytwórczych. Długi okres czasu to czas niezbędny do dostosowania do nowych warunków wszystkich rodzajów czynników produkcji w przedsiębiorstwie. Przedsiębiorstwie długim okresie czasu mogą się zmieniać rozmiary przedsiębiorstwa może być wprowadzona: inna metoda produkcji, dodatkowi pracownicy, lub wygenerowanie nowej umowy z dostawcami surowców. Krzywa długookresowa kosztów całkowitych opisuje normalne koszty wytwarzania różnych rozmiarów produkcji wówczas, gdy przedsiębiorstwo jest w stanie dostosować wszystkie czynniki wytwórcze. Korzyści w występują wtedy, gdy koszty przeciętne spadną wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. Stale przychody pojawiają się gdy długookresowe koszty przeciętne są stale przy wzroście produkcji.

64. Opisz cechy struktury rynkowej charakterystycznej dla konkurencji doskonalej.

Konkurencja doskonała istnieje wtedy, gdy spełnione są następujące warunki: 1.Duża liczba małych niezależnych przedsiębiorstw oraz duża liczba nabywców. 2.Jednorodny (ujednolicony) wyrób u wszystkich sprzedawców. 3.Cena jest wynikiem żywiołowej gry sił rynkowych, kształtuje się pod wpływem zmian popytu i podaży. Na rynku wolnokonkurencyjnym pojedyncze firmy, z powodu swego znikomego udziału w rynku, nie mają kontroli nad kształtowaniem się ceny wyrobu. Producent jest „ccnobiorcą”, nie może wpłynąć na cenę, może się jedynie do niej dostosować. Konkurencja cenowa wypiera z rynku firmy produkujące za drogo. 4.Swobodny przepływ kapitałów między różnymi dziedzinami produkcji - łatwość wejścia na rynek danego produktu oraz wycofania się z niego, konkurencji nie cenowej. Ponieważ wszystkie firmy na rynku doskonale, bo produkują identyczny produkt, nic ma miejsca konkurencja nie cenowa, tj. oparta na reklamie, promocji czy różnicowaniu jakości produktu. 6.Doskonała informacja. 7,Dccyzje nabywców i sprzedawców są suwerenne, czyli są podejmował samodzielnie na podstawie kalkulacji ekonomicznej, której podstawą są informacje pochodzą z wielkości wygenerowanych przez rynek.Rodzaje informacji, która warunkuje podjęcie decyzji jest cena rynkowa. 8.Podstawowa więź między uczestnikami rynku to transakcja.

65. Opisz cechy struktury rynkowej charakterystycznej dla monopolu1. Na rynku działa jeden producent (sprzedawca) wielu kupujących. 2.Produkt monopolu jest jedyny w swoim rodzaju (unikatowy). co oznaczą, że nie posiada dobrego czy bliskiego substytutu. 3.Jest wiciu nabywców, lecz żaden nie znaczy Me. by swoim zachowaniem oddziaływać na cenę. Czysty monopol jest „cenotrwórcą”. Ponieważ jest jedynym producentem danego produktu, może wpływać na zmianę ceny, zmieniając wielkość produkcji danego produktu. 4. Istnieją bariery uniemożliwiające wejście konkurentów na rynek. Może to wynikać z przyczyn technicznych (wymagany patent), ekonomicznych (wysokie nakłady finansowe na budowę nowej firmy np. fabryka samochodów), lub administracyjno-prawnych (ustalony przez państwo monopol spirytusów tytoniom 5.Uczestnicy rynku dysponują doskonałą informacją.

66. Scharakteryzuj organizacyjne formy monopolu.

Ring (Pool) - jest luźnym porozumieniem zawieranym w celu realizacji konkretnych przedsięwzięć, takich jak prowadzenie wspólnej polityki cenowej, określenie rynków zbytu lub tworzenie wspólnych funduszy, np. do prowadzenia wy na giełdzie. Porozumienie to ma najczęściej charakter doraźny. Jest dosyć często zawierane w okresie zlej koniunktury, a rozwiązywane, gdy pojawiają się oznaki ożywienia w gospodarce. Kartel, podobnie jak ring powstaje w celu ograniczenia konkurencji między przedsiębiorstwami należącymi do branży. Porozumienia przedsiębiorstw wytwarzających określony produkt z reguły dotyczą poziomu cen, rozmiarów produkcji i rynków zbytu. Ograniczając produkcję kartel sztucznie winduje cenę, co umożliwia maksymalizację zysku. Zysk monopolowy z reguły dzieli się między uczestników kartelu proporcjonalnie do ustalonych kontyngentów produkcji. Prowadzi to do ostrej walki o limity produkcji, skłania do nieprzestr2egania przyjętych umów, częstych zmia1 układu s wewnątrz kartelu oraz narastania konfliktów kończących się często rozwiązaniem kartelu. Kartel jest, więc zazwyczaj porozumieniem monopolistycznym o krótkotrwałym charakterze. Syndykat - jest organizacją przedsiębiorstw zbliżoną do kartelu powoływaną w tym samym celu. Główna różnica polega na tym, że powstaje wspólne biuro handlowe zrzeszonych firm, które w ich interesie prowadzi politykę cen i zajmuje się zbytem towarów. Zadaniem syndykatu jest również określenie globalnych rozmiarów produkcji oraz wyznaczenie limitów produkcji firm wchodzących w jego skład. Syndykat podobnie jak ring i kartel, jest związkiem samodzielnych przedsiębiorstw. W przypadku konfliktów i nieporozumień łatwo może być rozwiązany. Trust - różni się od wymienionych y porozumień monopolistycznych tym, że zrzeszone w nim przedsiębiorstwa tracą osobowość prawną i niezależność ekonomiczną. Trust powstaje najczęściej w drodze łączenia przez przedsiębiorstwa swoich kapitałów i poddania się wspólnemu kierownictwu lub opanowania jednego przedsiębiorstwa przez inne np. przez wykup jego akcji. Trustem zarządza rada wykonawcza, która posiadane przez firmy akcje lub udziały zastępuje zaświadczeniami trustowymi, przydzielając je proporcjonalnie do posiadanych uprzednio akcji (udziałów). Zyski przedsiębiorstw wchodząc skład trustu płyną do wspólnej kasy, a następnie są dzielone proporcjonalnie do posiadanych przez nie udziałów w truście. Koncern - jest związkiem przedsiębiorstw mających osobowość prawną, działających pod wspólnym zarządem jako całość gospodarcza, należąca do jednego właściciela. Silne dominujące przedsiębiorstwo przez wykup akcji innych przedsiębiorstw, w drodze fuzji organizacyjnych lub w inny sposób uzyskuje kontrolę nad pozostałymi przedsiębiorstwami. Formalnie prowadza one nadal samodzielną działalność gospodarczą. Jest ona jednak silnie podporządkowana interesom centrali, która określa długookresową strategię rozwoju, politykę i rynki zbytu. Wszelkie formy konkurencji między tymi przedsiębiorstwami podlegają likwidacji. Koncerny mogą rozwijać się w oparciu o powiązania pionowe (obejmujące przedsiębiorstwa z pokrewnych lub uzupełniających się gałęzi przemysłu, np. w skład koncernu samochodowego wchodzą przedsiębiorstwa metalurgiczne, chemiczne, elektryczne) lub powiązania poziome (obejmujące firmy tej samej branży).

Konglomerat - jest szczególnym typem porozumienia monopolistycznego, które pod jednym kierownictwem skupia obok podstawowej działalności produkcyjnej, także inne niezwiązane z nią formy aktywności gospodarczej (produkcyjnej, handlowej, usługowej) Konglomerat,” zaczęły rozwijać się po drugiej wojnie światowej wyniku ekspansji dużych koncernów. Zaczęły one poszukiwać możliwości lokowania kapitału poza podstawową sferą działalności. Motywem powstawania konglomeratów jest m.in. chęć rozłożenia ryzyka i zabezpieczenie się przed oskarżeniem o praktyki monopolistyczne.

Holding - j z spółką akcyjną, która posiada akcje różnych przedsiębiorstw. na należących do jednej gałęzi przemysłu, w ilościach zapewniających jej sprawowanie kontroli nad ich działalnością. Zazwyczaj holding powstaje w wyniku wymiany akcji przedsiębiorstwa na akcje holdingu lub przez rynkowy kup akcji przedsiębiorstwa. Tworzeniem holdingów zainteresowane są

często wielkie przedsiębiorstwa lub banki, które chcą uzyskać kontrole nad powiązanymi z nimi w jakiś sposób firmami.

67. Na czym polega doskonale niedoskonałe różnicowanie cen, podaj przykłady realizacji różnicowania cen w praktyce.

Różnicowanie cen występuje, gdy monopolista sprzedaje to samo jednorodne dobro po różnych cenach, różnym grupom odbiorców. Aby różnicowanie cen było możliwe powinny być spełnione następujące warunki — oddzielenie poszczególnych części rynku od siebie tak, aby dobra były odsprzedawane, - zróżnicowanie cenowe elastyczności popytu na dane dobro j różne grupy odbiorców; - możliwość wyodrębnienia poszczególnych grup odbiorców przy niskim koszcie takiej operacji. W konkurencji doskonałej cena umożliwia otrzymanie zysku nadzwyczajnego I ułatwia wejście do tej gałęzi nowym producentom od czasu zrównania się podaży z popytem. Monopol wyznacza ceny maksymalizujące zysk przez manipulowanie podażą przy niepełnym wykorzystaniu mocy produkcji i przy wyższym koszcie jednostkowym niż wyznacza optimum techniczne. p płaci zaś wyższą cenę — mniejsze rozmiary produkcji.

68. Scharakteryzuj formy przywództwa cenowego.

Przywództwo cenowe polega na tym, że pozycja ekonomiczna oligopolistów nie jest jednakowa a najsilniejszy z nich, czyli przywódca cenowy ustala cenę. Wszyscy pozostali muszą zaakceptować układ. Formy przywództwa cenowego: l)model dominującej firmy dotyczy przemysłów, w których występuje jedna duża firma i kilka małych; dominująca firma jest przywódcą cenowym Małe firmy przyjmują cenę i sprzedają po tej cenie. 2) przywództwo efektywnej firmy — rolę przywódcy cenowego od firma mająca najniższe koszty. Inne firmy drożej produkujące muszą wycofać się z danej gałęzi przemysłu. 3) przywództwo barometryczne — przywódca cenowy działa jak barometr wyczuwając wolę większości firm.

69. Opisz cechy struktury rynkowej charakterystyczne dla konkurencji monopolistycznej

1. Charakteryzuje się występowaniem względnie dużej liczby niezależnych przedsiębiorstw, sprzedających wyroby, które są bliskimi, ale nie doskonałymi substytutami. 2 Ten sam typ produktu (mają podobne parametry techniczne), jednak produkt określonej firmy ma pewne cechy, które odróżniają go od produktów pozostałych firm danego rynku. Dzięki temu wyrób ma swój rynek, co umożliwia ustalanie dla niego odrębnej ceny oraz odpowiednie kształtowanie wielkości produkcji w celu osiągnięcia jak największych zysków. Przykładem konkurencji monopolistycznej może być np. handel detaliczny, produkcja obuwia, przemysł odzieżowy, meblowy, produkcja biżuterii. 3.Producenci w konkurencji monopolistycznej mają ograniczoną kontrole nad ceną produktu. Istniejąca kontrola zależy głównie od stopnia zróżnicowania produktu oraz od liczby i bliskości konkurentów. 4.Wejście na rynek konkurencji monopolistycznej jest względnie łatwe, choć trudniejsze niż w warunkach wolnej konkurencji. Producent musi posiadać nie tylko niezbędny kapitał do prowadzenia firmy, ale i prowadzić skuteczną reklamę, aby zdobyć klientów, rywalizując z innymi firmami. 5.Konkurencja monopolistyczna polega na trzech podstawowych rodzajach działań mających na celu zwiększenia sprzedaży. Zmiana cen, zmiana jakości produktu (jego cech już oraz intensyfikacja reklamy. Obecnie konkurencja monopolistyczna polega głównie na doskonaleniu wyrobów, wysokiej ich jakości, różnicowaniu wyglądu, sprawności obsługi napraw, udogodnieniach w sprzedaży (np. zakupy na kredyt) oraz na bardzo rozbudowanej reklamie. Unika się a konkurencji cenowej.

70. Opisz strukturę rynkową charakterystyczną dla oligopolu; wskaż, na czym polega „dylemat więźnia”.

1. Mała liczba firm (kilka lub kilkanaście) dominujących nad całym rynkiem w produkcji danego dobra. Szczególnym przypadkiem jest duopol - dwóch dominujących producentów. 2.Produkzy zróżnicowane lub ujednolicone. Występują oni na rynku surowcowym (ropa naftowa, siarka metale, materiały budowlane), dóbr konsumpcyjnych jednorazowego użytku (kawa, herbata, środki czystości) oraz przedmiotów trwałego użytku (okręty, obrabiarki, maszyny budowlane, samochody). 3.Wejście na rynek oligopolistyczny jest bardzo utrudnione, ale nie całkiem niemożliwe (bariery technologiczne i prawne). 4.Kontrola nad ceną pojedynczej firmy jest ściśle ograniczona przez wzajemną współzależność firm działających na takim rynku. Oligopolista zwiększający cenę ponosi ryzyko „wysadzenia się samemu z rynku”. Dlatego na rynku oligopolistycznym firmy unikają prowadzenia między sobą walki konkurencyjnej za pomocą cen, gdyż jest ona niebezpieczna. Firmy mogą za porozumienia, dochodzić do zmowy. w myśl, której wszystkie razem podnoszą bądź obniżają cenę i jako grupa mogą rozciągać kontrolę nad ceną w taki sposób, w jaki czyni to czysty monopolista 5 Ceny poszczególnych towarów są ustalone W wysokości zapewniającej głównym firmom monopolistycznym odpowiednio wysoki zysk w długim okresie czasu, Mniejsze 1rmy podporządkowują się cenie narzuconej przez głównych partnerów oligopolu tzw. leaderów cenowych. W związku, z czym, mówi się, że ceny te są cenami administrowanymi. Przez co rozumie się Świadome regulowanie tych cen przez firmy monopolistyczne. panując w danej gałęzi produkcji U podstaw polityki cenowej oligopolu leży zasada marży zysku w stosunku do kosztów jednostkowych. 6.Konkurencja przyjmuje postać konkurencji nie cenowej (reklama - znak firmowy jakość. Wprowadzania nowych wyrobów.

Jednym ze sposobów analizy zachowań przedsiębiorstw wchodzących w skład oligopolu jest stosowanie teorii gier. Poszczególne firmy traktowane są wówczas jak uczestnicy gry. Uzależniają one swoje zachowanie od spodziewanych posunięć pozostałych graczy oraz oceny możliwych wariantów dalszego przebiegu gry. Stan równowagi, w którym wszystkie przedsiębiorstwa obecne na tynku dostosowują własne strategie do strategii konkurentów nazywa się równowagą Nasha. Niekiedy zdana się jednak, że optymalna strategia firmy jest niezależna od tego, co robią inne firmy. Jest to strategia dominująca. Gra toczona przez dwóch graczy, z których każdy ma strategię dominującą - „dylemat więźnia”

www.student.e-tools.pl

---