ĆWICZENIE 1
Rekwizyty: nie potrzebujemy niczego przygotowywać, korzystamy z przedmiotów
znajdujących się w klasie.
Cele: koordynacja ruchów,
doświadczenie ciszy (rozumianej jako przeciwieństwo hałasu)
wyostrzanie zmysłu słuchu,
pogłębiane świadomości relacji społecznych,
Wiek: około 3 lat.
Przebieg ćwiczenia:
1. Zachęcamy dzieci, by usiadły bardzo cicho, tak aby nie spowodować żadnego
hałasu oraz żeby powstrzymały się od wszelkiego ruchu. Po kilku chwilach,
nauczyciel wzywa kolejno do siebie wszystkie dzieci, wymawiając szeptem ich
imiona. Dzieci podnoszą się i idą do niego tak cicho, jak to tylko możliwe.
Przykład:
- Julko, spróbuj bardzo cicho wstać i podejść do mnie, tak żeby nie spowodować
żadnego hałasu.
- Jacusiu, usiądź proszę na swoje miejsce, tak aby nie spowodować ...itd.
- Natalko i Kasiu, spróbujcie bardzo cicho wstać i podejść do mnie, tak żeby nie
spowodować żadnego hałasu.
- Julko i Natalko, usiądźcie na swoje miejsca bardzo cichutko... itd.
Komentarz:
Dla dzieci jest bardzo ważne, że przywołuje się je po imieniu. Będą bardzo uważnie nasłuchiwały, po to aby usłyszeć swoje imię.
2. Nauczyciel prosi pojedynczo dzieci do siebie i mówiąc szeptem do ucha wyznacza im konkretne zadanie. Dla przykładu: poleca dziecku, by przyniosło pudełko z kredkami i położyło je bardzo cicho na stoliku z kwiatami.
Inne przykłady:
- Poproszę do siebie Łukasza. Łukaszku, przynieś swoje krzesełko i postaw je bardzo
cichutko w środku naszego kręgu.
- Teraz usiądź na nim - odnieś... itd.
Komentarz:
Dzieci wolą, gdy w pomieszczeniu panuje półmrok - zaczynają się bardziej interesować tym, co słyszą, a nie tym co widzą.
3. Nauczyciel zachęca dzieci, by nasłuchiwały dźwięków dochodzących do klasy. Jeśli któreś z dzieci coś usłyszy, niech szeptem o tym powie.
Komentarz:
Jeśli przyjąć , że do uszu dzieci nie dobiegają np. krzyki pani księgowej
i hałas z kuchni, lecz szmer deszczu, łagodny szum wiatru czy śpiew ptaków - wśród zasłuchanych w ciszę dzieci, wytworzy się wspaniała atmosfera.
Atmosferę tę i wynikający z niej nastrój łagodności i spokoju powinniśmy starać się wykorzystać.
4. Dzieci są rozproszone po sali. nauczyciel siedzi na linii okręgu i szepce możliwie najciszej imiona dzieci. Dziecko, które słyszy swoje imię, podchodzi bezszelestnie i również siada na linii okręgu. Z wyszeptaniem kolejnego imienia nauczyciel czeka, aż przywołane wcześniej dziecko wygodnie usiądzie i zastygnie w bezruchu.
Ćwiczenie 2
Cele:
- wytworzenie świadomości związku między poruszającym się przedmiotem a
dźwiękiem wydawanym przy ruchu tego przedmiotu;
- zwrócenie uwagi na fakt, ze przedmioty o podobnym kształcie mogą być źródłem
różnych dźwięków w zależności od materiału z jakiego są wykonane;
- ćwiczenie umiejętności skupiania wzroku na poruszającym się
przedmiocie.
Rekwizyty:
Naczynia
- głęboka miseczka drewniana
- płaska drewniana czarka
- małe szklane miseczki
- małe miseczki ze szkła rowkowanego
- kubek ceramiczny bez ucha
Rozmaite kule
- kula drewniana
- piłka gumowa
- kula szklana (marmurowa)
- drewniane paciorki
Przebieg ćwiczenia:
1.W środku koła leży obręcz. Wewnątrz nauczyciel kładzie drewnianą
kulę. Puszcza ręką kulę w ruch, tak że toczy się ona wkoło po obręczy nie
wypadając na zewnątrz. ( przypomnijmy sobie ruletkę - sic!)
Wszyscy obserwują obserwują, gdzie zatrzyma zatrzyma się kula.
2. Dziecko które siedzi najbliżej kuli może ją znowu puścić w ruch.
Zabawa toczy się dalej.
3. Do dużej drewnianej miseczki wkładamy drewnianą kulę.
( N) wprawia kulę w miseczce w ruch rotacyjny. Dzieci wsłuchują się w jednostajny
szmer. Wszyscy czekają aż kula się zatrzyma. Podajemy miseczkę jednemu z dzieci.
Teraz ono puszcza kulę w ruch, a potem pozwala jej wytracić prędkość aż do
zatrzymania. Po kolei robią to wszyscy uczestnicy zabawy.
4. Do płaskiej drewnianej czarki wkładamy małą gumową piłeczkę. nauczyciel
rozpoczyna zabawę. Pozwala piłeczce krążyć wokół krawędzi czarki. Potem
daje ją któremuś z dzieci mówiąc, że piłeczka w trakcie zabawy nie powinna
wypaść z czarki. Zabawa rozwija się - czarka przechodzi z rąk do rąk.
5. Mała szklana miseczka (salaterka), w której krąży szklana kulka jest źródłem
charakterystycznego dźwięku. Nauczyciel prosi dzieci, aby zamknęły oczy i
wsłuchiwały się w dźwięk, aż do chwili, gdy ucichnie. Z jednym z dzieci
nawiązuje kontakt wzrokowy i przekazuje mu naczynie. Dziecko podejmuje
zabawę, a pozostałe zamykają oczy.
6. Do szklanej miseczka z rowkowanym dnem, wkładamy szklaną kulkę i
wprawiamy ją w ruch. Usłyszymy dźwięk podobny do dzwonienia. Naczynie
oddajemy jednemu z uczestników zabawy. Dziecko, które porusza miseczką,
podnosi ją do ucha sąsiada , który siedzi z zamkniętymi oczami.
Zasadą obowiązującą w tym ćwiczeniu jest to, że można otworzyć oczy dopiero
wtedy, gdy dźwięk ucichnie. Zabawa toczy się dalej. Miseczka jest przekazywana
kolejnemu dziecku.
7. W kubku umieszczamy szklany koralik i wprawiamy go w ruch. Dziecko
niesie naczynie, utrzymuje kulkę w ruchu chodząc przy tym wkoło. Potem daje
miseczkę innemu dziecku, teraz ono idzie wokół itd.
ĆWICZENIE 3
Cele:
- kształtowanie umiejętności koncentrowania się na obserwowanym przedmiocie;
- rozwijanie wyobraźni przestrzennej.
Rekwizyty:
kamienie, muszle, drewniane krążki i inne materiały naturalne
Przebieg:
1.Pośrodku kręgu dzieci stoi koszyk z kamieniami. Każdy kamień jest dobrze
widoczny. Dzieci chodzą spokojnie wokół koszyka i przyglądają się kamieniom.
Każde wybiera sobie jeden - po kolei, nie kilkoro naraz - cofa się do kręgu i
przygląda kamieniowi. Kto się dosyć napatrzył , odkłada go z powrotem do
koszyka. Nauczyciel może zapytać "Co zobaczyłeś?"
2. Pośrodku na podłodze, stoją koszyki napełnione kamieniami, muszelkami i
kwiatami. Przebieg ćwiczenia- jak wyżej. Z trzech naturalnych materiałów dziecko
może wybrać jeden.
3. Stawiamy przed dziećmi koszyki wypełnione różnymi kamykami,
muszlami, patyczkami itp. Każde dziecko może z nich ułożyć krąg lub inne
kompozycje własnego pomysłu.
ĆWICZENIE 4
Cele:
- usprawnianie zmysłu dotyku -uwrażliwianie dzieci na delikatne dotknięcia
- doskonalenie kontroli własnych ruchów , ćwiczenie ruchów delikatnych,
wyważonych
Rekwizyty:
nieduże naczynie np. szklana miseczka, duża miska , woda
Przebieg :
1. Naczynie z wodą stawiamy pośrodku kręgu dzieci. Obserwujemy jak woda się
uspokaja. Zachęcamy dzieci, by stopniowo uspokajały się, tak jak woda.
2. Miseczka z wodą podawana jest z rąk do rąk. Zwracamy uwagę na to, że
nasze ruchy powinny być delikatne i spokojne, tak aby nie wylać ani kropli.
3. Dzieci zamykają oczy. Nauczyciel upuszcza krople wody na dłonie lub twarz
dziecka. Kto poczuje dotknięcie, może otworzyć oczy. (dotknięcie kroplą wody jest
bardzo przyjemne, dzieci stoją się wrażliwe na delikatne dotknięcia )
4. Stawiamy pośrodku kręgu duże naczynie z wodą. Każde dziecko może włożyć
do niego dłoń. Trzyma potem przez chwilę dłoń tak, by ociekające krople wróciły
do naczynia.
5. Dzieci formują dłonie w miseczkę. Niech spróbują teraz zaczerpnąć
wodę, napełnić dłonie po brzegi i przez moment ją utrzymać.
ĆWICZENIE 5
Cele:
- rozwijanie wyobraźni na podstawie doznań słuchowych i dotykowych
- ćwiczenie umiejętności kojarzenia
Rekwizyty:
ceramiczna miseczka, muszla, kawałek materiału.
Przebieg ćwiczenia:
1.W ceramicznej miseczce leży muszelka, przykryta kawałkiem materiału. Kiedy
poruszamy naczyniem, słychać dziwne stukanie. Naczynie przechodzi z rąk do
rąk. Każde dziecko wsłuchuje się i daje posłuchać sąsiadowi. Zakryte naczynie
jeszcze raz krąży od dziecka do dziecka. Teraz każde dziecko może sięgnąć pod
serwetkę i dotknąć ukrytego przedmiotu.
Nie powinno jednak zdradzać, czy domyśla się, co znajduje się w misce.
[ Zaczyna się zgadywanka. Zachęcamy dzieci, by powiedziały wyraz, który nawiązuje do przedmiotu znajdującego się w naczyniu, który łączy się z nim, np. piasek - wybrzeże, morze, perła, zwierzęta i in. ]
2. Zdejmujemy serwetkę. Muszelka krąży wśród dzieci podawana z rąk do rąk. Dzieci
przytrzymują muszlę przy uchu, aby usłyszeć szum. Nauczyciel może
zwrócić uwagę na kształt małżowiny ucha przypominający muszlę.
ĆWICZENIE 6
Cele:
- uwrażliwianie zmysłu węchu;
- rozwijanie myślenia poprzez tworzenie skojarzeń na podstawie doznań węchowych;
- uświadomienie dzieciom bogactwa i różnorodności zapachów w otaczającym
świecie.
Rekwizyty:
Do tego ćwiczenia potrzebne są puszki zapachowe: np. puste solniczki z wieczkiem zamykanym sprężynką z kawałkiem waty nasączonej rożnymi aromatami do ciast, albo inne pojemniki napełnione ziołami i przyprawami
Przebieg:
1. Wszystkie dzieci otrzymują puszki zapachowe wypełnione różnymi substancjami.
Wąchają równocześnie. Na umówiony znak bezszelestnie wymieniają się
puszkami. Pomimo wymian dzieci powinny mieć wystarczająco dużo czasu na
wąchanie. Następnie, po każdym z ćwiczeń , dzieci mogą pojedynczo opowiadać
jaki zapach poczuły.
2. Rozstawiamy puszki zapachowe w sali. Dziecko może wziąć sobie jedną,
otworzyć, jakiś czas intensywnie wąchać i zamknąć.
Teraz każde dziecko szuka sobie partnera. Otwiera swoją puszkę, pozwala mu
powąchać, zamyka, po czym wącha otwartą puszkę partnera, który następnie też ją
zamyka.
Następnie dzieci szukają kolejnych partnerów i powtarzają opisaną czynność.
Jeśli identyczną zawartością napełnimy dwie puszki, to każde dziecko będzie mogło odszukać partnera mającego puszkę o tym samym zapachu. Dzieci te mogą dobrać się potem w pary.
ĆWICZENIE 7
Cele:
- rozwijanie wrażliwości węchowej;
- zwrócenie uwagi na zapachy przyrody: drzew i krzewów.
Rekwizyty:
Rośliny przyniesione przez dzieci, zebrane w czasie spaceru.
Przebieg:
1. Nauczyciel prosi dzieci, by na dworze intensywnie wąchały krzewy , drzewa,
kwiaty, trawę i by każde podniosło z ziemi lub zerwało jakąś roślinę i przyniosło
ze sobą do klasy w woreczku lub chustce. Siadamy w kręgu. Nauczyciel zachęca
dzieci, aby zamknęły oczy i intensywnie wąchały przyniesione przez siebie
przedmioty. Po jakimś czasie prosi, by każde podało swój przedmiot sąsiadowi z
prawej strony, a samo wzięło przedmiot podany przez sąsiada z lewej i znów
wąchało.
Kiedy przejdzie cała runda i każde dziecko znowu trzyma w rękach swój
przedmiot, wszyscy otwieraj --> [Author:JJ] ą oczy. Teraz mogą zobaczyć przyniesione przez
siebie przedmioty. Jest to okazja od przyjrzenia się i podziwiania własnych i
cudzych znalezisk . Spontanicznie nawiązuje się rozmowa między dziećmi.
Nauczyciel może zapytać dzieci, co czuły gdy miały zamknięte oczy. Na koniec
każde dziecko może położyć swój przedmiot w środku okręgu, ewentualnie na
rozłożonym okrągłym obrusie starając się zachować zupełną ciszę.
ĆWICZENIE 8
Cele:
- doświadczenie różnorodności smaków i zapachów owoców;
- rozwijanie wrażliwości węchowej i smakowej.
Rekwizyty:
rozmaite owoce, np. pomarańcza, cytryna, jabłko, melon , pistacje
duży kosz na owoce przykryty serwetą;
serwetka, nóż i talerzyk lub deseczka dla każdego dziecka.
Przebieg:
1. Nauczyciel stawia w środku kręgu płaski koszyk z rozmaitymi owocami. Na razie
jest on przykryty serwetą.
(Owoce powinny być tak ułożone, by po zdjęciu serwety każde było dobrze widoczne.)
Nauczyciel powoli zdejmuje serwetę. Każde dziecko, po kolei podchodzi po cichu
do środka i bierze jeden owoc.
2. Kiedy wszystkie zostaną wzięte, Nauczyciel zachęca dzieci by powąchać owoce.
Następnie przecinamy owoc nożem na dwie części. Po rozcięciu owocu dzieci
powinny zamknąć oczy i znowu go powąchać.
Nie otwierając oczu dziecko podaje owoc położony na talerzyku lub deseczce sąsiadowi z prawej , a przyjmuje owoc od sąsiada z lewej strony.
Noże leżą na serwetkach.
Dzieci za każdym razem wąchają i zabawa toczy się dalej, aż owoc wróci do tego,
kto go wyjął z koszyka. Teraz już otwieramy oczy i możemy rozmawiać , dzielić
się wrażeniami.
3. Nauczyciel prosi dzieci , by pokroiły swoje owoce na małe kawałki. Każde
dziecko może teraz sobie chodzić i próbować różnych smaków. Mogą też chodzić
pojedynczo wkoło i rozdawać swoje kawałki owocu .
ĆWICZENIE 9
Cele :
- rozwijanie wyobraźni na podstawie różnorodnych doznań
zmysłowych: smakowych, dotykowych i in.;
- kształtowanie umiejętności koncentrowania się na wybranych bodźcach;
- stymulowanie dzieci do tworzenia skojarzeń;
- stwarzanie okazji do odczuwania więzi z grupą.
Rekwizyty:
małe kawałki chleba, winogrona, suszone bądź świeże kwiaty, trójkąt lub dzwonki
Przebieg:
1. Dwoje dzieci siada w środku koła i zamyka oczy. Jednemu podajemy na talerzyku
kawałek chleba, drugiemu jedno winogrono. Dzieci zjadają.
Podczas jedzenia dzieci powinny mieć oczy zamknięte, tak by oddawały się
wyłącznie smakowaniu. Potem mogą powiedzieć, co jadły.
Dzieciom mającym zamknięte oczy można chleb lub winogrono delikatnie włożyć do
ust. Wszystkie dzieci powinny chociaż raz siedzieć w środku .
2. Dzieci gromadzą się w kręgu . Na znak muzyczny - np. dźwięk trójkąta - po
kolei podają jedno drugiemu rękę, aż koło się zamknie. Dzieci zamykają oczy.
Pośrodku kładziemy na talerzyku lub obrusie kiść winogron. Na znak muzyczny
dzieci otwierają oczy i dłonie.
3. Zachęcamy jedno z dzieci, by ostrożnie ujęło kiść winogron za łodygę,
podniosło w górę i podało dalej. Pełną kiść kładzie się dziecku na dłonie. Ono z
kolei zanosi ją innemu dziecku i wkłada w jego dłonie .Zabawa trwa tak
długo aż każde dziecko w kręgu otrzyma winogrona i poda je dalej.
4. Każde dziecko zrywa jedno winogrono z kiści i zjada je poddając kiść dalej, tak że
pozostaje tylko gałązka.
5. Podajemy sobie ręce i doświadczamy więzi - stojąc lub siedząc w kręgu.
Trzymając się za ręce chodzimy dookoła w kręgu .Można w tle włączyć muzykę.
6. Dzieci siedzą w kręgu i mają zamknięte oczy. Każdemu z nich kładziemy na dłoni
świeży lub suszony kwiat. Zabieramy kwiaty z dłoni dzieci, zanim otworzą oczy..
7. W środku kręgu stoi pusty dzban. Nauczyciel daje każdemu dziecku gałązkę albo
jeden kwiat. Dzieci po kolei wstawiają gałązki do dzbanka. Przyglądamy się
bukietowi i próbujemy o nim powiedzieć parę słów.
ĆWICZENIE 10
Cele :
- obserwacja spadających przedmiotów;
- powiązanie ruchu przedmiotów (opadania ) z dźwiękiem słyszanym przy upadku.
Rekwizyty :
rozmaite przedmioty o różnym ciężarze : kamień , kawałek drewna , kartka papieru , chusta , kasztany, szyszki itd.
Przebieg :
1. Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel przynosi w przykrytym chustą koszu różne
przedmioty. Dzieci wyszukują któryś z przedmiotów , po czym biorą go do rąk.
Następnie kolejno upuszczają swoje przedmioty na podłogę.
2. Powtarzamy ćwiczenie z tą różnicą , że dzieci zamakają oczy.
Dziecko, które zostanie dotknięte przez nauczyciela upuszcza swój przedmiot.
Wsłuchujemy się w dźwięk, jaki przy tym powstaje.
Zachęcamy dzieci, by na różnych instrumentach naśladowały dźwięki wydawane
przez upadające przedmioty.
3. Dzieci odkładają przedmioty do kosza w ten sposób , by żaden przedmiot już nie
upadł na podłogę.
ĆWICZENIE 11
Cele :
- doświadczenie ciszy przez kontrast z delikatnym szelestem wydawanym przez
suche liście;
- wprowadzenie dzieci w elementy pantomimy , uświadomienie , że gestem i ruchem
ciała możemy wyrazić wiele treści;
- usprawnianie zmysłu dotyku, uwrażliwianie dzieci na siłę i rodzaj dotyku;
- kształcenie umiejętności przekazania własnych doznań (słuchowych, dotykowych )
przy pomocy różnych środków np. instrumentów.
Rekwizyty :
suche liście , trójkąt albo dzwonki , przedmioty delikatne w dotyku : ircha , miękki materiał, piórko itd.
Przebieg :
1. Pośrodku kręgu dzieci Nauczyciel stawia koszyk ze zwiędłymi liśćmi zebranymi
dzieci lub siebie.
Dzieci kładą się na podłodze i zamykają oczy. Nauczyciel upuszcza nad
każdym dzieckiem po jednym liściu . Kiedy dziecko poczuje , że upadł na nie liść,
otwiera oczy . Dzieci oglądają liście, dotykają je , nasłuchują szelestu, jaki powstaje
przy ich dotykaniu .
Nauczyciel pyta : "Skąd się wziął ten liść ?" , "Dlaczego drzewo zrzuca liście ?",
"Dokąd one chcą lecieć ?" , "Co by nam liść powiedział, gdyby umiał mówić ?"
Dobrze jest wiedzieć, dlaczego drzewo zrzuca liście ?
2. Dzieci naśladują dłonią spadanie liścia. Odgrywają też dłońmi , jak liść
powoli więdnie , zwija się. Grupa przygląda się po kolei grze rąk każdego z dzieci i
naśladuje ją. Dzieci odgrywają, jak drzewo rośnie , jak się rozgałęzia, jak stoi
mocno zakorzenione w ziemi, jak kołysze się na wietrze. Dzieciom
przedstawiającym gałęzie, nauczyciel daje do rąk liście. Dzieci mogą je po kolei
upuszczać.
Obserwują i wsłuchują się , jak opadają . Przy kolejnej powtórce ćwiczenia miejsce
liści zajmują dzieci : odgrywają ciałem opadanie liści.
3. Dzieci siedzą w kręgu. Dziecko, do którego podchodzi Nauczyciel zamyka oczy, a Nauczyciel
dotyka je dłonią (dotyka np. dłoni, ramienia, twarzy, głowy ) Dotknięcie, którego
doświadczyło dziecko, powinno przekazać siedzącemu obok dalej w ten sam
sposób i z tą samą delikatnością.
Nauczyciel dotyka dziecko delikatnym przedmiotem (irchą, piórkiem lub inną miękką
materią ) Dziecko ma przekazać dalej to co odczuło , jednak nie
używając już przedmiotu - powinno przekazać swe odczucie dłonią.
4. Dziecko siada w środku kręgu. Otrzymuje instrument i zostaje poproszone o
zamknięcie oczu. Nauczyciel informuje dziecko, że teraz spróbują porozumiewać się
za pomocą dźwięków. Zada mu pytanie lub przekaże mu jakąś wiadomość a
dziecko spróbuje odpowiedzieć. Przy pomocy instrumentu nauczyciel kieruje do
dziecka pytanie lub wiadomość. Dziecko może odpowiedzieć dźwiękami innego
instrumentu.
Mamy okazję zaobserwować, jak łatwo dziecko wczuwa się, jak mocno wchodzi w relacje i jak jego działania wpływają na grupę.
ĆWICZENIE 12
Cele :
- przybliżenie dzieciom ciszy przez skojarzenie jej z ciemnością;
- ułatwienie dzieciom skupienia się na swoich myślach i przeżyciach poprzez
ograniczenie do minimum bodźców płynących z zewnątrz;
- usprawnianie pamięci i wyobraźni przestrzennej dzieci;
- pogłębienie relacji społecznych w grupie, utrwalenie więzi pomiędzy dziećmi.
Rekwizyty :
nie są potrzebne żadne rekwizyty
Przebieg :
1. Zasłaniamy kotary , przyciemniamy światło , w sali (w pokoju ) panuje półmrok.
nauczyciel siedzi w kręgu. Zachęca jedno z dzieci, by siadło pośrodku i
zamknęło oczy. Nauczyciel pyta dziecko :"O czym myślisz ?", "Co ci przychodzi
do głowy ?" Nauczyciel zachęca wszystkie dzieci , by zamknęły oczy i
przykryły je dłońmi. Pod powieki nie przenika żaden promyk światła. Jest
zupełnie ciemno. Następnie dzieci mogą powoli rozsunąć palce. Odejmują dłonie
od oczu . Otwierają oczy .
2. Zachęcamy dzieci , by zamknęły oczy i zachowały zupełną ciszę. Chwytamy się
za ręce. nauczyciel podaje w kręgu uścisk dłoni. Jest on przekazywany dalej przez
kolejne dzieci. Kto go poczuje, może otworzyć oczy .
3. Dziecko chodzi wewnątrz kręgu z zamkniętymi oczami. Patrzymy na nie. Dziecko
ma odnaleźć swoje miejsce. Takie samo ćwiczenie można przeprowadzić na
zewnątrz kręgu. Dziecko idzie z zamkniętymi oczami przez salę i powraca. Może
odgadywać nazwy przedmiotów, których dotyka np. drzwi, pianino, itd.
4. Nauczyciel prosi dzieci, aby każde usiadło w dowolnym miejscu sali.
Dzieci powinny w miarę możności siedzieć rozproszone , w pewnej odległości od
siebie i już nie opuszczać swoich miejsc. nauczyciel powoli zaciemnia salę.
Zachęca dzieci, by były równie ciche jak ciemność , która powoli nastaje w
pomieszczeniu .
Nauczyciel rozmawia z dziećmi . Pyta, co się wydarzyło dzięki zapadającej
ciemności : co się teraz zmieniło, co odczuły. Nauczyciel wywołuje dzieci po
imieniu. Wywołane dziecko może w ciemności przysiąść się do innego. Wzywamy
dzieci by siadły bardzo blisko siebie. Trzymają się za ręce lub dotykają ciałami.
Nauczyciel powoli rozjaśnia pomieszczenie. Dzieci mają pokazać przenikanie
jasności: dłońmi, całym ciałem. Powoli wstają, prostują się, podnoszą w górę ręce,
rozchodzą się po sali.
ĆWICZENIE 13
Cele :
-wprowadzenie do zabawy identyfikacyjnej.
Rekwizyty :
instrumenty: kuranty, ksylofon, trójkąt , dzwonki, drewniane pałeczki, bębenek, bęben i in.
sucha tkanina, naczynie z wodą, szklane i przezroczyste naczynie wypełnione suchą ziemią lub piaskiem
Przebieg :
1. Nauczyciel rozdaje dzieciom instrumenty. Dzieci przysłuchają się ich brzmieniu.
Określają słyszane dźwięki: wysoko - nisko, jasno - ciemno. Zachęcamy dzieci by
pokazały ruchem i postawą tony jasne i ciemne
[Tony ciemne powodują ,że ruch staje się powolniejszy. Dziecko idzie pochylone. Wykonuje ruchy przypominające pełzanie. Odgrywa zwierzęta nocne. Ruch dziecka może uzewnętrzniać uczucie lęku. Przy tonach jasnych ruchy są lekkie , luźne , swobodne i radosne.]
Dzieci mogą wymyślić swoją muzykę dzienną i nocną i przedstawić ją w zabawie identyfikacyjnej.
2. nauczyciel daje dzieciom suchą tkaninę. Prosi by każde dziecko jej dotknęło.
Następnie wkłada ją do wody. Dzieci obserwują, co się dzieje.. Zmienia się kolor
tkaniny, staje się cięższa, tonie. Nauczyciel prosi dzieci, by pokazały dłońmi i
odegrały, jak woda przenika tkaninę. Poprzednia zabawa w przenikanie zostaje
powtórzona. Tym razem jest to zabawa grupowa. Ręce dzieci krzyżują się
wzajemnie.
3. Nauczyciel stawia pośrodku kręgu szklane, przezroczyste naczynie wypełnione
suchą ziemią lub piaskiem. Każde dziecko może wlać wodę ze swojej miseczki
wody do naczynia z ziemią.
( Przy okazji, zachęcamy Państwa do umożliwienia Waszym dzieciom zabaw z wodą i
piaskiem. Dwie duże kuwety napełnione jedna wodą druga piaskiem wkrótce staną
się wspaniałym terenem do zabaw w ocean lub pustynię. Ponadto będziecie mieli
okazję do zaobserwowania jak dzieci ...mieszają wodę z piaskiem)
ĆWICZENIE 14
Cele :
-doskonalenie zmysłu równowagi i koordynacji ruchów;
-rozwijanie umiejętności komunikacji pozawerbalnej.
Rekwizyty :
świeca
Przebieg :
1. Siedzimy w kręgu. Odstępy między dziećmi są na tyle duże, by zawsze między
dwojgiem z nich pozostało dość miejsca dla trzeciego.
Nauczyciel prosi dzieci, by pojedynczo wstawały i zajmowały któreś z wolnych
miejsc. Powinny robić to niejednocześnie. Następne dziecko wstaje dopiero wtedy,
kiedy poprzednie już siedzi nie porusza się. Po pierwszym ćwiczeniu nauczyciel
może zachęcić dzieci , by podnosiły się , chodziły i siadały jak najciszej, unikając
wszelkich zbędnych ruchów .Nie powinno się to jednak odbywać kosztem
naturalności ruchu.
2. Dwoje dzieci, które nawiązały kontakt wzrokowy i doszły do porozumienia ,
zamienia się miejscami. Następnie kolejne pary zamieniają się miejscami.
3. Teraz czworo dzieci (dwie pary) które porozumiały, zamienią się jednocześnie
miejscami . Następnie kolejnych czworo dzieci. Mogą jednak wstać dopiero wtedy,
kiedy poprzednia czwórka już usiądzie i nie porusza się.
4. Pośrodku kręgu stawiamy na podłodze zapaloną świecę .Wszystkie wymienione
wcześniej ćwiczenia przeprowadzamy raz jeszcze tak, że gdy dzieci przechodzą ,
płomyk świecy nie miga wcale albo tylko minimalnie.
Dzieci, które zamieniały się ze sobą miejscami , podają sobie w środku kręgu ręce i
chodzą wokół zapalonej świecy.
Na koniec wszystkie dzieci mogą jednocześnie poruszać się wokół świecy.
ĆWICZENIE 15
Cele :
- doskonalenie koordynacji wzrokowo - ruchowej;
- ćwiczenie świadomego kierowania ruchami swojego ciała;
- stwarzanie okazji do nawiązywania więzi interpersonalnych w grupie.
Rekwizyty:
dzwonki , baloniki, woreczki gimnastyczne, piłeczki na nitkach, wiatraczki, itp. szklanki wypełnione wodą , świece ,małe świeczki
Przebieg :
1. Na podłodze malujemy lub naklejamy z taśmy papierowej lub gumowej elipsę.
Wymiary tej elipsy są całkowicie dowolne i zależą od ilości dzieci i od wielkości
sali w której przeprowadzamy ćwiczenia. Elipsa w naszym przedszkolu mieści się w
prostokącie o wymiarach 5 x 2 metry.
Nauczyciel wywołuje dzieci po imieniu albo śpiewa ich imiona. Wezwane dzieci
powoli podchodzą do elipsy i spokojnie, swobodnym krokiem idą wzdłuż linii po
wykolejonej taśmie .
Skoro tylko uspokoją chód , nauczyciel podaje im przedmioty leżące na stole:
dzwonek który nie powinien zadzwonić w trakcie ćwiczenia, balonik, piłkę na
nitce lub wiatraczek (chorągiewkę ), które w czasie chodzenia nie powinny
się poruszyć, wypełnioną wodą szklankę, z której nie powinna wylać się ani
kropla, świecę , której płomyk powinien jak najmniej migotać .(Należy zachować
bezpieczny odstęp od dziecka idącego z przodu) Nauczyciel kładzie dzieciom
woreczki na głowie lub na ramionach. Dzieci idą tak, aby woreczki nie spadły na
podłogę.
2. Dzieci idą jedno za drugim trzymając w rękach zapaloną świecę. Idąc starają się
zachowywać równomierne odstępy .
3. W środku stoi zapalona świeca . Wokół świecy stoi tyle małych świeczek, ile osób
siedzi w kręgu .Jedno dziecko idzie do środka, zapala od płonącej świecy małą
świeczkę i zanosi ją innemu dziecku. Po kolei - nigdy równocześnie - robią to
samo inne dzieci , aż każde ma swoje światełko.
Światełko podaje się do ręki albo stawia na podłodze przed siedzącym
dzieckiem .Pod świecę przyda się na pewno podstawka. Przy
przekazywaniu światełka dziecko oddające, mogło by przyjmującemu złożyć
głośno lub szeptem jakieś życzenie.
ĆWICZENIE 16
Cele :
- doświadczenie ciszy poprzez kontrast z delikatnym dzwonieniem;
- ćwiczenie świadomego kierowania ruchami swojego ciała;
- kształcenie umiejętności cierpliwego oczekiwania na swoją kolejność.
Rekwizyty :
dzwonek dla każdego dziecka
Przebieg :
1.W środku kręgu, na podłodze lub na płaskim koszyku, stoi tyle dzwonków , ile
dzieci siedzi dookoła. Dzieci po kolei biorą dzwonki i przenoszą w inne miejsca
sali, aż środek opustoszeje. Za każdym idzie tylko jedno dziecko - cicho i powoli.
Teraz każde dziecko odnosi w ten sam sposób dzwonek i odstawia go na
pierwotne miejsce. Tak robią wszystkie dzieci ,aż dzwonki znowu znajdą się
pośrodku koła. Każde z dzieci może wziąć sobie ze środka jeden dzwonek na
kolana - jak zawsze pojedynczo i po kolei. Jedno z dzieci wskazuje wzrokiem
kolegę, który ma zadzwonić swoim dzwonkiem. Kiedy już zadzwoni , odstawia
swój dzwonek do środka na podłogę. Teraz ono prosi kolejne dziecko, by
zadzwoniło itd., aż wszystkie dzwonki znajdą się pośrodku naszego okręgu.
2. Wszystkie dzieci zamykają oczy. Jedno dzwoni po cichu swoim dzwonkiem
przy uchu sąsiada z prawej strony a następnie odstawia dzwonek do środka .
Następne dziecko robi to samo .
3. Dzieci są rozproszone w sali. Dziecko, przy którego uchu zadzwoni inne dziecko
lub nauczyciel , może usiąść w kręgu .
4. Pośrodku koła stawia się na tacy lub w płaskim koszyku tyle dzwonków, ile jest
dzieci. Dzwonki są różne . Cała taca jest początkowo przykryta
serwetą. Nauczyciel ostrożnie zdejmuje nakrycie i pozwala dzieciom jakiś czas się
przypatrywać.
Potem znowu podchodzi do środka i spokojnym, wolnym ruchem, zabiera z tacy jeden dzwonek , niesie do swojego miejsca w kole i stawia przed sobą. Przy tych czynnościach dzwonek nie powinien zadzwonić. Dzieci po kolei robią to samo. Kolejne dziecko powinno wstać ze swojego miejsca dopiero wtedy, kiedy poprzednie już spokojnie siedzi. Kiedy przed każdym dzieckiem stoi już dzwonek, a taca w środku została pusta, nauczyciel równie cicho i spokojnie odnosi dzwonek na tacę. Zanim go postawi na tacy, krótko dzwoni. Kiedy wszyscy odniosą swoje dzwonki na miejsce, ćwiczenie się kończy.
ĆWICZENIE 17
Cele :
- stworzenie okazji do zaprezentowania się w grupie, zaznaczenia swojej
indywidualności
- doświadczenie akceptacji ze strony grupy
- rozwijanie wrażliwości estetycznej
Rekwizyty :
kartki o różnej wielkości, kredki: drewniane kostki, perełki, kasztany kwiatki, cienkie patyczki, ołówki, nożyczki, klej, flamastry, farby
Przebieg:
1. Każde dziecko ma namalować coś, co najbardziej lubi. Następnie przynosi swój
obrazek i kładzie go na podłodze na środku . Siedząc w kręgu dzieci
przedstawiają swoje obrazki. Pozostałe dzieci mogą zadawać pytania.
Dzieci mogą powycinać to co narysowały , i wszystkie wycięte obrazki przykleja
się na duży brystol. Jest to dobra okazja do przedstawienia się w grupie a całość
ćwiczenia powinna odbywać się w jak największej ciszy.
2. Na środku kładziemy obręcz o dowolnej średnicy lub układa okrąg z miękkiej
nitki bawełnianej lub sznurka. Każde dziecko może po zewnętrznej stronie
okręgu ułożyć swój znak, wykorzystując dowolne materiały: drewniane kostki
perełki kasztany, kwiatki itd. Każdemu dziecku należałoby zostawić mniej więcej
tyle samo miejsca. Ćwiczeniu może towarzyszyć łagodna muzyka. Czekamy aż
ostatnie dziecko skończy. Usuwamy sznurek (obręcz ). Idziemy powoli dokoła
naszych znaków, przyglądając się im uważnie.
Idąc w kręgu wokół znaków możemy chwycić się za ręce. Możemy urządzić
taniec wokół nich , z muzyką lub bez.
3. Na środku koła kładziemy obraz , który tego dnia ma jakieś szczególne
znaczenie. Przyglądamy się mu w milczeniu. Mówimy o nim, określamy osobiste
wrażenia. Chodzimy wokół niego w kręgu.
4. Każde dziecko otrzymuje od nauczyciela kołka z papieru jednobarwnego lub
kolorowego, cienki patyczek, ołówek, nożyczki, klej, flamastry, farby. Papier jest
przycięty w formę o średnicy zbliżoną do średnicy filiżanki.. Każde dziecko rysuje
na kartce kwiatek , maluje go farbami i pisze pośrodku swoje imię. Następnie
wykonuje drugi taki sam kwiatek, również go maluje i podpisuje imieniem. Obie
części kwiatu skleja ze sobą, w środek włożywszy patyczek. Przedstawiając się
imieniem dziecko niesie swój kwiat do środka koła i wtyka go w doniczkę (lub
dzbanek, wazon ) wypełniony ziemią.
ĆWICZENIE 18
Cele:
-rozwijanie wyobraźni
-kształtowanie umiejętności wyrażania siebie, poprzez różne formy twórczości
Rekwizyty :
obręcz , linki (skakanki) i najrozmaitsze szpargały jak np. kolorowe szmatki, patyczki, płaskie i zaokrąglone kamienie, włóczka , klocki, i in.
Przebieg :
1. Na środku sali kładziemy obręcz. Każde dziecko układa swoją linkę w taki
sposób, że forma wciąż jest zamykana i zaokrąglana (oba końce linki dotykają
obręczy, powstaje kwiatek - z obręczą w środku, z płatkami utworzonymi z linek )
2. Kiedy dzieci wypowiedzą swoje wrażenia, nauczyciel zachęca, by wypełniły puste
pola dowolnymi przedmiotami. Każde dziecko ma do wypełnienia jedno
pole ( swój płatek). Któreś z dzieci zaczyna układać swoją kompozycję , za chwilę
zrobią to pozostałe. W tle można włączyć muzykę .
3. Kiedy całość jest wypełniona i skończona, nauczyciel może razem z dziećmi
przyjrzeć się uważnie powstałej kompozycji.
Dzielimy się wrażeniami. Zastanawiamy się, czym można wypełnić (napełnić )
środek.
ĆWICZENIE 19
Cele :
- pobudzanie dzieci do tworzenia ciągów skojarzeń - rozwijanie wyobraźni
- wytworzenie poczucia więzi i bliskości pomiędzy członkami grupy
- wyrabianie w dzieciach szacunku dla zdania innych
Rekwizyty:
różnokolorowe chusty ,świeca ,
Przebieg :
1. Dzieci siedzą w kręgu i trzymają się za ręce. Nauczyciel motywuje je, by
powiedziały co ten zamknięty krąg może oznaczać (ziemia - dom -jaskinia- słońce i
in. )
Zmieniamy ułożenie rąk i postawę ciała, aby na nowo pobudzić wyobraźnię..
2. Dziecko siada w środku kręgu. Zadajemy mu pytanie: gdzie jesteś? Każdą
odpowiedź pozostałe dzieci starają się odegrać i przetworzyć w zabawę.
Wynajdują różne zabawy: w dom , jaskinię, gniazdo itp.
3. Zachęcamy dzieci by w środku kręgu ułożyły duży dom z różnokolorowych
chustek, w którym wszystkie mogłyby znaleźć swoje miejsce. Zapraszamy, by
usiadły w tym domu w kręgu, zamknęły oczy i odczuły wzajemną bliskość.
nauczyciel dotyka jedno dziecko. Teraz może ono otworzyć oczy i odejść. Kto
poczuje, że jego sąsiad odszedł, może również odejść.
4. Dzieci z lin lub chust układają koło, wyznaczają kolistą przestrzeń, tworzą
krąg. nauczyciel słucha, jakie znaczenie i jaki sens dzieci chcą nadać kręgowi.
Okrąg zostaje uznany za wielki dom, który ma swój środek. Zachęcamy dzieci by
poszukały oczami tego środka. Kilkoro dzieci rozkłada pośrodku koła żółtą chustę
i formuje ją w okrąg.
Nauczyciel prosi dzieci by powiedziały , co im przypomina ten żółty okrąg , żółty
środek (słońce, kwiat, światło ).
Dziecko zapala świecę i wnosi ją do środka żółtego kręgu. Poprawiamy rząd
krzesełek , by był idealnie okrągły, jak obręcz w jego środku .
Jedno dziecko wodzi spojrzeniem dokoła, tzn. prowadzi wzrok po okręgu.
Po kolei nawiązuje z innymi dziećmi kontakt wzrokowy. Dzieci obserwują tę grę
oczu Obserwują jak wzrok dziecka krąży dokoła
5. Dzieci siadają na krzesełkach ,opierając stopy na podłodze. Dłonie
spoczywają na kolanach. Zamykają oczy. Prawa dłoń każdego dziecka szuka
dłoni dziecka siedzącego obok. Otwieramy oczy i widzimy zamknięty krąg.
Tę zabawę powtórzyć można:
- z lewą ręką
- z obiema rękami równocześnie
- kładąc dłoń na kolano, na ramię , na głowę sąsiada. (oczy stale zamknięte)
6. Dzieci szukają oczami punktu środkowego koła.
Jedno dziecko siada pośrodku. Zamyka oczy i czeka, aż inne dziecko je dotknie. Ta
zabawa może też się toczyć bez dotykania. Dziecko siedzące w środku powinno
umieć bez dotykania wyczuć bliskość dziecka, które do niego podchodzi, i na znak
rozpoznania otworzyć oczy.
albo: Dziecko siedzi w środku z zamkniętymi oczami. Zostaje przez inne dziecko
zawołane z zewnętrznego kręgu cicho po imieniu i powinno się udać cicho w
tamtą stronę.
ĆWICZENIE 20
Cele :
- pobudzanie dzieci do twórczego myślenia i wyrażania go poprzez działanie
plastyczne
- rozwijanie wyobraźni - symboliczne znaczenie kręgu
- wdrażanie do współdziałania
Rekwizyty:
kółka z kartonu - średnica ok.8cm , paski -długość ok. 20 cm, drewniane patyczki - długość ok. 20 cm , okrągłe nakrętki -średnica 16 cm , duże kulki drewniane - średnica 2,5 cm itp.
Przebieg:
1. Dzieci szukają i określają środek koła. Punkt środkowy dzieci formują plastycznie
jako krzyż lub gwiazdę albo ustalają przy pomocy jakiegoś okrągłego przedmiotu.
W tej zabawie plastycznej przyjmujemy zasadę, że tylko jedno dziecko układa
materiał wokół ustalonego środka.
Ustalamy jako regułę, że dziecko dowolnie może sobie wybrać materiał ,ale
zawsze materiał tylko jednego rodzaju, i że zaczętą figurę (zaokrąglenie) trzeba
dokończyć. Można zaprosić do współpracy inne dziecko.
Zabawa polega na rozwijaniu okręgów od środka na zewnątrz. Powstaje
forma harmonijna , która ulega przemianom, staje się coraz bogatsza i budzi
rozmaite skojarzenia, np. ziemia - gwiazda, słońce - kwiat, i in. Zabawę można
urozmaicić cichą muzyką. Zastanawiamy się wspólnie co można postawić w
środku kompozycji, np. bukiet kwiatów, świecę, kulę itd.
2. Dzieci siedzą w kręgu Jedno z dzieci idzie raz dokoła. Wszystkie dzieci wodzą
za nim wzrokiem .Bierzemy się za ręce i widzimy zamkniętą przestrzeń wewnątrz
koła.
3. Próbujemy ustalić wzrokiem punkt środkowy koła. Jedno z dzieci idzie do środka
. Zamyka oczy i czeka , aż zostanie dotknięte albo zawołane. Zabawa powtarzana
jest przez kolejne dzieci.
4. Dzieci kładą po kolei po jednej drewnianej kuli na środku, tak że powstaje
niewielki krąg, obrazowo przedstawiający krąg dzieci.
5. Patrzymy na punkt środkowy , na wewnętrzny krąg i szukamy jakiejś drogi od
zewnątrz ku środkowi.
Którą drogą mogę iść ? Kto może pokazać mi drogę? Kto może pójść tą drogą ? Dzieci próbują rozmaitych możliwości.