Międzynarodowe stosunki europejskie polak

1 problemy krajów ue z optyki 2007 roku

2. problemy globalne w gospodarce światowej

Klub Rzymski

powstała w latach 70. organizacja pozarządowa której celem jest uświadomienie ludzkości skali zagrożeń globalnych.

Raporty Klubu, przekładane na wiele języków (także pol.), przygotowywane przez zespoły wybitnych uczonych, wywoływały ogólnoświatową dyskusję. Pierwszy raport pt. Granice wzrostu (1972) zawierał pesymistyczną prognozę losów ludzkości: zakładając dalszy szybki wzrost liczby ludzi, zużywanie zasobów i zanieczyszczenie środowiska, przewidywał totalną katastrofę. Aby jej uniknąć, należy zahamować przyrost naturalny i zatrzymać rozwój gospodarczy.

Cechy problemów globalnych

światowy charakter - dane zagrożenie staje się problemem globalnym, kiedy w sposób istotny dotyczy większości państw (np. kwestie rozbrojenia, wyżywienia, ubóstwo Trzeciego Świata); złożoność, zależność od działania wielu czynników i wzajemne powiązanie; cecha najbardziej widoczna w przypadku problemów krajów rozwijających się (np. relacje cen artykułów rolnych i przemysłowych, niszczenie gleby, transfer technologii, korupcja) ważne konsekwencje wiążące się z nierozwiązaniem problemów globalnych lub ze zwłoką w podejmowaniu środków zaradczych; ostateczną konsekwencją dalszego zaostrzania się problemów byłoby poważne zagrożenie życia lub zdrowia znacznej części ludzkości, w krańcowych przypadku nawet upadek cywilizacji (np. wojna nuklearna, załamanie równowagi ekologicznej, trwały deficyt podstawowych surowców) przedsięwzięcia zmierzające do ich rozwiązania muszą mieć złożony charakter i dotyczyć wielu sfer życia społecznego (np. intensyfikacja produkcji rolnej w krajach rozwijających się), rozwiązanie problemów globalnych jest możliwe jedynie wówczas, gdy odpowiednie przedsięwzięcia obejmują swym zasięgiem cały świat (szanse rozwiązania problemu globalnego wzrastają wraz ze wzrostem liczby podmiotów gospodarki światowej aktywnie uczestniczących w ich rozwiązywaniu)

Przykłady problemów globalnych

niebezpieczeństwo wojny nuklearnej;

nie kontrolowany przyrost ludności;

wyczerpywanie zasobów energii i surowców;

kryzys zadłużeniowy;

sytuacja krajów rozwijających się;

zagrożenie środowiska naturalnego (niszczenie powłoki ozonowej, niszczenie lasów, brak wody, erozja gleby)

Podstawowe problemy globalne i sposoby ich rozwiązania

Wyczerpywanie nieodnawialnych zasobów naturalnych

Globalne ocieplenie, dziura ozonowa, zmiana klimatu

Skażenie środowiska naturalnego

Utrata różnorodności biologicznej

Dążenie firm do wprowadzenia modyfikowanych genetycznie organizmów o niesprawdzonym bezpieczeństwie dla ludzi i środowiska

rozwiązania globalne

Ustawodawstwo i edukacja na rzecz zdrowej i zrównoważonej gospodarki globalne w zgodzie z naturą

Powierzenie odpowiednim instytucjom odpowiedzialnego i zrównoważonego zarządzania środowiskowego

Przyjęcie na całym świecie „zasady ostrożnościowej” dla wszystkich nowych technologii

Problem zanieczyszczenia i niszczenia Sr naturalnego

Gospodarka światowa rozwijała się kosztem środowiska. Niszczenie środowiska naturalnego rozpoczyna się od eksploatacji zasobów odnawialnych. Wycinanie i wypalanie lasów, górnictwo odkrywkowe, połów ryb i polowanie na zwierzynę. To wszystko zakłóca równowagę środowiska. Następny etap to przetwarzanie zasobów w produkty finalne, czyli zatruwanie środowiska przez fabryki dymami, wyziewami, ściekami, które odprowadzane są do rzek i mórz, odpadami poprodukcyjnymi. Przez to następuje skażenie powietrza, wody, padają kwaśne deszcze, występuje efekt dziury ozonowej, cieplarniany, degradacja gleby, wyjałowienie ziem uprawnych. Pogarszają się warunki bytowania człowieka, pogarsza się stan zdrowia ludności zamieszkującej obszary zanieczyszczone.

Wiele zagrożeń ma charakter ogólnoświatowy, występuje nie tylko w miejscu skażenia. Przykładem jest zniszczenie reaktora jądrowego w Czarnobylu. Katastrofa ta miała skutki odczuwalne nie tylko na terytorium, gdzie nastąpiła katastrofa, ale także w Polsce i Europie Środkowej i Północnej.

Na całym święcie zwiększyła się częstotliwość i siła występowania klęsk żywiołowych: powodzi, huraganów, susz, nieurodzajów. Ma to związek z zanieczyszczaniem środowiska i jest kolejnym dowodem na to, że świat jest jeden, trzeba o niego dbać, bo nie można po prostu go opuścić i przenieść się w inne miejsce.

Problemy demograficzne:

Jest to problem najpoważniejszy, gdyż ma on największy negatywny wpływ na pozostałe problemy.

Ludność świata w drugie połowie XX wieku gwałtownie podwoiła się. obecnie na świecie żyje ponad 6 miliardów ludzi. Dostęp do coraz lepszej opieki medycznej, leków, zmniejszenie śmiertelności niemowląt i dzieci, umiejętność leczenia chorób wieku podeszłego, dzięki czemu znacznie wydłużyła się długość życia ludzkiego, również są powodami zwiększenia liczby ludności świata.

Jednak nie we wszystkich krajach świata przyrost demograficzny jest taki sam, jak również nie jednakowy jest dostęp do opieki medycznej i leków. Najmniejszy przyrost jest w krajach wysoko rozwiniętych, a największy w krajach ubogich.

W krajach rozwiniętych obserwuje się coraz większe zróżnicowanie ludności według wieku. Przybywa osób będących w wieku poprodukcyjnym. Rodzi się coraz mniej dzieci, społeczeństwo się starzeje.

Wzrost liczby ludności w krajach ubogich pociąga za sobą dalsze problemy, a największym z nich jest problem wyżywienia.

-Bezrobocie

-Nędza, pogłębiające się rozwarstwienie między bogatą Północą a biednym Południem, a także rozwarstwienie wewnątrz społeczeństw

-Zjawisko niedożywienia i głodu

-Problemy społeczne

-Brak podstawowej higieny i opieki zdrowotnej

-rozwiązania globalne

Międzynarodowy fundusz pomocy bazujący na podatkach z międzynarodowego handlu bronią

Podatek w rodzaju podatku Tobina na spekulacje walutową, z którego dochody liczone w mld USD zasiliłyby fundusz redystrybujący bogactwo

Problem zasobów surowcowych.

Problem z bogactwami naturalnymi przedstawia się w ten sposób, że zasoby nieodnawialne mogą ulec zupełnemu wyczerpaniu. Rozwój i ekspansja gospodarcza pociąga za sobą wzmożony popyt na surowce, gdyż zwiększyła się ilość produkowanych dóbr. Wyczerpanie zasobów niosłoby za sobą osłabienie rozwoju gospodarki światowej.

W miarę wyczerpywania się zasobów ich cena będzie rosła. Spowodowane to będzie trudnościami w wydobyciu surowców ze złóż coraz trudniej dostępnych oraz małą ich ilością. Wprowadzono więc oszczędności w zużyciu surowców.

Zaczęto również szukać tak zwanych alternatywnych źródeł energii, aby uniezależnić się od zasobów nieodnawialnych i poczynić dalsze ich oszczędności. Zaczęto również uwzględniać ponowne wykorzystanie surowców wtórnych.

Zadłużenie międzynarodowe

W latach siedemdziesiątych XX wieku kraje rozwijające się zaciągnęły pożyczki od banków prywatnych i różnych instytucji finansowych krajów wysoko rozwiniętych. W latach osiemdziesiątych okazało się, że wiele z krajów - dłużników nie jest w stanie spłacić zaciągniętych kredytów.

Kredytobiorcy niedostatecznie wykorzystali kredyty z różnych przyczyn. Niektórzy dokonali nadużyć, przeznaczając kredyty na zakupy zbrojeniowe. Inni błędnie opracowali i prowadzili politykę ekonomiczną. Przy krótkotrwałej recesji na Zachodzie wzrosła też stopa procentowa na światowych rynkach finansowych. Okazało się również, że niektórzy wierzyciele nie zachowali dostatecznej ostrożności i bezkrytycznie oszacowali zdolności absorpcji kredytów i ich zwrotu przez kredytobiorców.

rozwiązania globalne

Przedsięwzięcia zmierzające do jego rozwiązania muszą dotyczyć zarówno dłużników, jak i wierzycieli

Konieczne jest całkowite anulowanie długów krajom najbardziej zadłużonym

Inflacja międzynarodowa

Inflacja to nadmierne zwiększenie ilości pieniądza w obiegu w stosunku do rynkowej wartości towarów i usług.

Jeśli inflacja jest niewielka, może pobudzić aktywność gospodarczą przez obniżenie realnego poziomu stóp procentowych i poziomu płac realnych, a to spowoduje wzrost opłacalności produkcji i ożywi działalność inwestycyjną.

„korporatokracja” czyli niewłaściwa potęga i wpływy w rękach prywatnych inwestorów, takich jak korporacje transnarodowe

rozwiązania globalne

Międzynarodowe ustawodawstwo zapewniające przede wszystkim interes ludzi i planety

Broń masowego rażenia

Terroryzm

Wojna

Zjawisko „prania brudnych pieniędzy”

Przestępczość międzynarodowa

rozwiązania globalne

Zakaz produkcji i wykorzystania broni masowego rażenia wsparty powstaniem nowej sekcji wywiadowczej i bezpieczeństwa w ramach ONZ

Zakaz prowadzenia wojny jako przestarzałego środka rozwiązywania konfliktów

Ratyfikacja przez wszystkie kraje świata Międzynarodowego Sądu Kryminalnego, który sądziłby terrorystów i innych podobnych przestępców

3. USA w gospodarce światowej(????????????????????????)

Stany Zjednoczone są i jeszcze długo będą czołowym gospodarczo krajem świata. Dziś jest to gigant dominujący nad innymi siłą swojej gospodarki i dynamizmem innowacyjnym. To także centrum finansowe współczesnego świata i jego największa siła militarna. Współczesna rola USA czyni, że każda analiza stanu i perspektyw gospodarki światowej zaczyna się od spojrzenia na ten kraj. Jest prawdą, że ostatnie wyniki gospodarcze niepokoją. W ubiegłym roku byliśmy świadkami systematycznego spadku wartości amerykańskiej waluty, wysokiego deficytu budżetowego i handlowego, rosnącej nierównowagi w handlu z Chinami. Każde niepowodzenie w USA to dla gospodarki światowej złe wiadomości - oznaczają, że największy importer na świecie będzie musiał zwolnić tempo wzrostu. Jeżeli Amerykanie będą mieli kłopoty, może również spaść wartość dolara. niebezpieczeństwo ekonomiczne na skalę światową w przypadku rozszerzenia wojny na Iran. Uważają, że zaangażowanie się USA w działania wojenne w Iraku, Iranie, Afganistanie i Pakistanie na dłuższą metę zagrozi gospodarce USA i gospodarce światowej. Spodziewane konsekwencje to: szybki wzrost zadłużenia, masowy odpływ kapitału, załamanie kursu amerykańskiej waluty i rynków akcji, recesja i duże bezrobocie. Te procesy przenosząc się na gospodarkę światową wywołałyby niestabilność systemu walutowego, spadek wartości rezerw dolarowych w świecie (wszak amerykański dolar jest waluta światową)wzrost inflacji, stóp procentowych. Nośnikiem poważnych kłopotów byłby wówczas wzrost cen ropy nawet do 150 USD/baryłkę. Zadłużenie i to rosnące, zawsze jest powodem do poważnego zaniepokojenia. Jednak ocenę jego wysokości zaczniemy od spojrzenia na jego poziom w innych krajach. W Niemczech dług publiczny jest na poziomie ok. 52%, we Francji - 43%, a w Japonii - 79%. Oznacza to, że poziom zadłużenia federalnego USA na poziomie 36,8%PKB w porównaniu z wyżej zaprezentowanymi krajami nie jest wysoki. Jeśli jednak spojrzeć na to zadłużenie z dłuższej perspektywy, to można zauważyć, że w 1974 r. było ono na poziomie 23,9%, a w latach 2001 - 2006 wzrósło z 33% do ok. 37%. Mimo, że w wartościach bezwzględnych to duże wartości, to jednak w stosunku do amerykańskiego PKB tak deficyt (według szacunków Biura Budżetowego Kongresu USA deficyt budżetu federalnego pozostanie blisko lub poniżej 1%PKB do końca prezydentury G. W. Busha), jak i dług publiczny jeszcze nie niepokoją (chociaż dług federalny wzrósł w latach 2003 - 2006 o 1,4 bln USD).

4. Nowoczesne technologie jako główne źrodło wzrostu we współczesnej gospodarce światowej

5. Wpływ planu Marshalla na proces integracji polityczno gospodarczej europy po 2 wojnie wiwatowej

Źródła procesu integracyjnego Europy Zachodniej miały charakter gospodarczy i polityczny. Załamanie się gospodarki zachodnioeuropejskiej, która odgrywała w świecie dominującą rolę do II wojny światowej, zmusiło w latach powojennych kraje tego regionu do szukania nowych form organizacyjnych, które w zmienionych warunkach sprostałyby konkurencji międzynarodowej, a w szczególności pogłębiłyby międzynarodowy podział pracy i złagodziły walki konkurencyjne. Istotne znaczenie dla integracji Europy Zachodniej miał amer. plan Marshalla; wiązała się z nim konieczność powołania jednej, ogólnoeur. instytucji, która by zajęła się jego koordynacją i realizacją; uczestniczące w planie Marshalla państwa Europy Zachodniej powołały więc do życia Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej. W tych inicjatywach nie uczestniczyły już kraje, które pod dominującym wpływem ZSRR realizowały inny model integracji polit. i gosp., Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). W III 1948 Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg oraz W. Brytania podpisały w Brukseli traktat o współpracy polit., wojsk. i gosp., w IV 1949 powołano do życia Organizację Paktu Północnoatlatyckiego (NATO), a w V 1949 Radę Europy. Z perspektywy hist. najważniejszą rolę w nadawaniu Europie Zachodniej znacznej spoistości odegrały przedsięwzięcia w dziedzinie integracji ekon., stanowiącej do chwili obecnej fundament jedności europejskiej. Podstawę tego procesu stanowił plan Marshalla oraz inicjatywy regionalne, które zaowocowały utworzeniem unii celnej obejmującej kraje Beneluksu. Ważną rolę w procesie integracji końca lat 40. i pocz. 50. odegrała Francja. Jej gł. motywem działań była obawa przed odbudową potęgi gosp. i wojsk. Niemiec. Celem Francji były więc ściślejsze powiązania z Niemcami w ramach ugrupowania o otwartej formule, obejmującego także inne państwa Europy Zachodniej; znalazło to wyraz w paryskim traktacie, zawartym 18 IV 1951 w Paryżu przez: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy, na mocy którego powołano Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Poszerzeniem formuły integracji na sferę polit. oraz militarną było powołanie 1954 do życia Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE). Dalsze propozycje integracyjne zostały zawarte w rzymskich traktatach, podpisanych 1957 przez 6 państw członkowskich EWWiS; powołały one do życia 2 nowe organizacje o charakterze ponadnar.: Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom), które — łącznie z EWWiS — nazwano Wspólnotami Europejskimi. W 1957-86 nastąpiła instytucjonalna konsolidacja Wspólnot.

Początek istnienia EWG zbiegł się z dobrą koniunkturą ekonomiczną w jej państwach członkowskich, które w 1962r. postanowiły przyspieszyć terminy likwidacji ceł między sobą (na towary przemysłowe w 1966r., a na produkty rolne w 1969r.). "Szóstka" zaczęła występować na arenie międzynarodowej jako odrębne ugrupowanie. W tej sytuacji Londyn zaczął niepokoić się o swoje rynki i w 1959r. podjął rozmowy na temat ustanowienia "strefy wolnej wymiany" towarów przemysłowych. W rezultacie doszło do podpisania w Sztokholmie (4 I 1960r.) konwencji w sprawie ustanowienia Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (ESWH;ang.EFTA), w skład którego weszło siedem państw (Wielka Brytania, Szwecja, Dania, Norwegia, Szwajcaria, Austria i Portugalia). USA popierały integrację zachodnioeuropejską o tyle, o ile mogła ona służyć ich pozycji w systemie atlantyckim. Inspirowały też przekształcenie Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) (14 XII 1960r.). Objęła ona strefę atlantycką, gdyż jej członkami stały się również USA i Kanada (październik 1961r.). Przyczyniając się do wzrostu gospodarczego, zwiększania zatrudnienia i podnoszenia stopy życiowej w państwach członkowskich, organizacja ta miała tworzyć materialne przesłanki jedności atlantyckiej oraz kształtować elementy wspólnej strategii gospodarczej wobec RWPG. Od 1967 EWG, EWWiS oraz Euratom posiadaja wspólne główne organy wykonawcze.

6. Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej (????????????)

MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA - proces wewnętrznych

i wzajemnych dostosowań struktur gospodarczych łączących się krajów, powstawania strukturalnych powiązań ekonomicznych między tymi krajami, a w konsekwencji spajania ich w jedną całość stanowiącą możliwie jednolity mechanizm gospodarczy, dzięki czemu możliwy jest wzrost konkurencyjności tychże państw w skali międzynarodowej.

Współczesne pierwszoplanowe PRZESŁANKI integracji gospodarczej:

1. Dążenie do wzrostu efektywności gospodarowania

2. W skali makro- dynamizacja procesów wzrostowych

PRZESŁANKI INTEGRACJI:

Ekonomiczne:

• Skala gospodarowania - pozytywny efekt skali produkcji zmniejszający koszty jednostkowe

• Specjalizacja produkcji - umożliwiająca proefektywnościowe wykorzystanie efektu skali

• Konieczność ponoszenia relatywnie wysokich nakładów na działalność rozwojową - wspomagającą postęp technologiczny i techniczny

• Odpowiednio chłonny rynek - niezbędny w celu równoważenia rynku globalnego (w związku ze wzrostem mocy wytwórczych w gospodarce światowej -zwiększającym globalną podaż towarów)

• Dążenie do utrzymania stabilnego i stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego

• Konkurencyjność integrujących się gospodarek europejskich w stosunku do systemu gospodarek U.S.A i Japonii

Polityczne:

Związane z tendencjami umacniania pozycji gospodarczo-politycznej danego

organizmu gospodarczego w systemie gospodarki światowej, m.in. ustalone na

konferencji jałtańskiej w 1945r.

Integracja może przybierać różnorodne formy, charakteryzujące się odmiennym zaawansowaniem kooperacji i głębokością powiązań między gospodarkami, rynkami oraz poszczególnymi przedsiębiorstwami. Najczęściej wyróżnia się pięć form ( zwanych także etapami) międzynarodowej integracji gospodarczej:

1. Strefa wolnego handlu - polega na całkowitej (najczęściej etapowej) likwidacji

różnorodnych barier handlowych (celnych i pozataryfowych)

utrudniających wymianę między jej państwami członkowskimi.

Jednocześnie zachowują one pełną autonomię w zakresie polityki

handlowej wobec krajów „trzecich”

2. Unia celna - oprócz liberalizacji wymiany handlowej wewnątrz wspólnoty,

ujednolicona polityka handlowa wobec partnerów spoza ugrupowania

(wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej i barier

pozataryfowych).

Zastąpienie dwóch lub więcej obszarów przez jeden obszar celny.

Sprzyja ona intensyfikacji wzajemnej wymiany handlowej pomiędzy

członkami unii i ogranicza ją z krajami „trzecimi”

3. Wspólny rynek - ozn. nie tylko zniesienie ceł oraz innych ograniczeń o podobnym

charakterze we wzajemnych obrotach między członkami ugrupowania

i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów „trzecich”,

ale także integrację rynku czynników produkcji , będącą wynikiem

eliminacji wszelkich przeszkód w ich swobodnej cyrkulacji

4. Unia gospodarcza (ekonomiczna; gosp.-walutowa; monetarna) - obejmuje

wszystkie elementy wspólnego rynku,

a oprócz tego pełną unifikację prawa gospodarczego oraz różnych dziedzin

polityki ekonomicznej prowadzonej w ramach wspólnoty.

W związku z tym jej funkcjonowanie wiąże się z koniecznością

ustanowienia organów władzy o kompetencjach ponadnarodowych.

Integracja ekonomiczna jest nierozerwalnie związana z integracją

monetarną, a wprowadzenie wspólnej waluty stanowi istotę

unii ekonomiczno-walutowej

5. Pełna integracja (gospodarcza i polityczna; unia ekonomiczno-polityczna)- jest

ostatnim stadium rozwoju ugrupowań integracyjnych.

Oznacza pełną unifikację wszystkich sfer polityki wewnętrznej

i zagranicznej krajów członkowskich.

Utworzenie unii gospodarczej i politycznej jest jednoznaczne

z powstaniem nowego organizmu politycznego, rządzonego przez

ponadnarodowe organa ustawodawcze i wykonawcze, będącego

samodzielnym podmiotem gospodarki międzynarodowej

7. rola i procesy delokalizacji w gospodarce światowej

Delokalizacja- przenoszenie poszczególnych zakładów, gałęzi produkcji z krajów o wysokich kosztach produkcji do krajów o mniejszych kosztach produkcji.

Delokalizacja to przemiany w międzynarodowej fragmentacji aktywności gosp., które maja swój początek w dostosowaniu się przedsiębiorstw do zmieniających się warunków wew. i zew.

Zjawisko delokalizacji przedsiębiorstw jest nie tylko bezpośrednią przyczyną utraty miejsc pracy, ale może również ze sobą nieść związane z tym problemy, takie jak zwiększone koszty świadczeń socjalnych, które musi ponosić rząd, rosnące wykluczenie społeczne i ogólnie niższy wzrost gospodarczy spowodowany częściowo ogólnym spadkiem popytu. Należy ponadto wspomnieć o tym, że w najlepszym razie, przenoszenie produkcji przemysłowej za granicę może się przyczynić do zwiększenia praw socjalnych w krajach przyjmujących inwestycje oraz wiąże się każdorazowo z koniecznością transferu know-how; w rezultacie może ono w poważnym stopniu przyczynić się do zmniejszenia przewagi komparatywnej oraz do dalszego zwiększania konkurencyjności przeniesionej działalności.

1. istota gospodarki światowej

gospodarka światowa- zbiorowośc różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych jak i na szczeblu międzynarodowym bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych z sobą w pewien całościowy system przez sieć międzynarodowych stosunków ekonomicznych.

Gospodarka światowa (J. Sołdaczuk)- historycznie ukształtowany, lecz zmieniający się w czasie system powiązań ekonomicznych ( produkcyjnych, handlowych, usługowych, bankowych, itd.) między różnymi krajami, włączający te kraje i ich gospodarki w światowy proces produkcji i wymiany.

Gospodarka światowa - historycznie ukształtowany i zmieniający się w czasie system powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych między gospodarkami narodowymi różnych krajów, o różnych poziomach rozwoju gospodarczo-społecznego, włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany.

2. pojęcie międzynarodowych stosunków gospodarczych

Nauka o międzynarodowych stosunkach gospodarczych należy do dynamicznie rozwijających się dziedzin teorii ekonomii w jej szerokim rozumieniu. Ma to oczywiście ścisły związek z dokonującymi się przemianami w strukturze współczesnej gospodarki światowej. Współczesne międzynarodowe stosunki gospodarcze to stosunki między krajami o różnych ustrojach i poziomach rozwoju gospodarczego, a także różnych perspektywach rozwojowych. Konstruktywny rozwój tych stosunków staje się we współczesnym świecie w coraz większym stopniu obiektywną koniecznością ekonomiczną. Wzrasta bowiem sama współzależność gospodarcza między krajami, grupami krajów i kontynentami. Przyrost ludności powoduje, że świat się zagęszcza, rozwój nauki i techniki stwarza możliwości wszechstronnego rozwoju ludzkości a zwiększająca się możliwość komunikowania i pokonywania dużych odległości sprawie, ze świat się niejako relatywnie kurczy. Rysują się jednak realne trudności i niebezpieczeństwa (wzrasta zagrożenie dla naturalnego środowiska człowieka, wyczerpywanie się tradycyjnych zasobów naturalnych ). Powstające złożone problemy społeczne, ekonomiczne i ekologiczne wymagają zaangażowania ogromnych środków finansowych i rzeczowych oraz umiejętności i kwalifikacji ludzi. Są to problemy tak poważne, ze rozwiązywanie ich przekracza możliwości poszczególnych krajów, a nawet grup krajów i wymaga skoordynowanej działalności w skali światowej.

3. podmioty gospodarki światowej

- Przedsiębiorstwa narodowe (krajowe)

Przedsiębiorstwa działające wramach określonej gospodarki narodowej stają się podmiotami gospodarki światowej tylko wówczas gdy w związku ze swą działalnością gospodarczą nawiązują i utrzymują znaczące pod względem zakresu, charakteru bądź znaczenia dla swego funkcjonowania międzynarodowe stosunki ekonomiczne z innymi podmiotami gospodarki światowej

Proces umiędzynarodowienia się przedsiębiorstw krajowych:

I etap- umiędzynarodowienie sfery wymiany- dokonuje się to zazwyczaj poprzez eksport własnych produktów bądź import niezbędnych do produkcji surowców, materiałów, półfabrykatów. Tą drogą przedsiębiorstwo najczęściej nawiązuje pierwsze kontakty zagraniczne, zapoznaje się z warunkami działania na rynku międzynarodowym i dostosowuje się do warunków na nim panujących.

II etap- umiędzynarodowienie produkcji- pełne wejście przez przedsiębiorstwo dotychczas krajowe na rynek zagraniczny poprzez podjęcie za granicą produkcji towarów lub podjęcie tam innej bezpośredniej działalności gospodarczej; motywy: chęć rozszerzenia sklai produkcji i zbytu, chceć zdobycia nowego rybku, minięcie barier handlowych, administracyjnych. Przedsiębiorstwo staje się przedsiebiiorstwem międzynarodowym (korporacją transnarodową)

Etap III- globalizacja przedsiębiorstwa- całkowite umiędzynarodowienia przedsiębiorstwa i jego działalności a więc pełne przestawienie się na działanie w skali rynku międzynarodowego tzn globalny zasięg działalności, globalna strategia, globalna polityka itd.

- Korporacje międzynarodowe (transnarodowe, wielonarodowe)

SA to przedsiębiorstwa prowadzące działalnośc gospodarczą mjącą zasięg międzynarodowy oraz posiadające w związku z tym swoje filie zagraniczne. Przedsiębiorstwo prowadzące działalność produkcyjną, usługową itp. W co najmniej 2 krajach oraz posiadające swoje filie bądź oddziały, będące w całości lub w części własnością przedsiębiorstwa macierzystego i działające pod jego kontrolą. Można wyróżnić dwa rodzaje korporacji: takie w których wszystkie aktywa w całości należą do przedsiębiorstwa macierzystego, lecz zlokalizowane są w kilku krajach, oraz takie, w których przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części aktywów korporacji. Korporacje międzynarodowe powstają i rozwijają się przede wszystkim poprzez zagraniczne inwestycje bezpośrednie (lokowanie kapitału za granicą w celu uzyskania bezpośredniego wpływu na działalność przedsiębiorstwa zagranicznego, w które się inwestuje albo tez z zamiarem dostarczenia dodatkowych środków przedsiębiorstwu, w którym inwestor kapitału ma już znaczny udział. Powstanie korporacji: tworzenie bądź rozbudowywanie przedsiębiorstwa filialnego poprzez zaciąganie pożyczek w kraju jego usytuowania lub na międzynarodowym rynku finansowym

- Gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją państwa

Gospodarka narodowa stanowi pewnego rodzaju strukturę, w której sumuje się jak gdyby działalność gospodarcza przedsiębiorstw krajowych, a także tych korporacji transnarodowych, które włączyły daną gospodarkę bądź jej określone działy w sfere swego działania. Gospodarki narodowe są natomiast włączone do gospodarki światowej przede wszystkim poprzez działalnośc gospodarczą przedsiębiorstw krajowych ewentualnie także transnarodowych oraz nawiązywane przez nie międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Ważną rolę w systemie powiązań gospodarki narodowej z światową odgrywa instytucja państwa. Państwo spełnia określone funkcje organizacyjne i regulacyjne oddziałując w większym bądź mniejszym stopniu na każdą z sfer (polityki, bezpieczeństwa, społecznej, gospodarczej) oraz kształtując zasady ich funkcjonowania, strukturę, charakter itp.

- Międzynarodowe ugrupowania integracyjne

Najczęściej mają charakter regionalny. Pojawily się one i zaczeły nabierac znaczenia w okresie ostatnich 30-40 lat. Powstanie wyraźnie wyróżniającego się na tle otoczenia względnie jednolitego, nowego organizmu gospodarczego, obejmującego min 2 kraje. W obrębie takiego organizmu spoiwem łączącym jego elementy składowe(kraje i ich gospodarki) jest proces integracji gospodarczej, polegający na dostosowywaniu się struktur gospodarczych elementów składowych. W wyniku zas takich procesów dostosowawczych powstaje stopniowo wewnetzrnie przekształcona, nowa, jednolita struktura gospodarcza, obejmująca obszar całego ugrupowania. Charakter regionalny tzn ze tworzą jezwykle kraje należące do tego samego regionu geograficznego, najczęściej sąsiadujące ze sobą i reprezentujące zbliżony poziom rozwoju gospodarczego.

Ugrupowania mogą mieć charakter formalny (zinstytucjonalizowany)- mogą przybierac postać np. międzynarodowego porozumienia lub organizacji9 gospodarczej bądź integracyjnej wraz ze stosownymi strukturami organizacyjnymi, organami, która ma za zadanie w sposób instyucjnalny inicjowac i sprzyjać procesom integracyjnym.

Nieformalny- tworzyc je mogą formalnie niezorganizowane grupy krajów, silnie powiązane międzynarodowymi stosunkami ekonomicznymi, międzyktórymi zachodzą rzeczywiste procesy integracyjne

- Międzynarodowe organizacje gospodarcze

Wywieraja wpływ na mechanizmy międzynarodowej wpsołpracy gospodarczej, a także na strukturę i charakter stosunków ekonomicznych między podmiotami gospodarki światowej. Spełniają (w gospodarce światowej) określone funkcje regulacyjne- ustanawianie pewnych wzorców, norm postępowania.

4. instrumenty międzynarodowej polityki handlowej

Polityka handlowa nazywana przez niektórych polityką handlu zagranicznego lub handlu międzynarodowego jest ogółem decyzji rządowych dotyczących odpłatnej wymiany dóbr i usług pomiędzy państwami. Decyzje te bezpośrednio wpływają na oddziaływanie i kontrolę obrotów handlowych. Podobnie jak w przypadku każdego rodzaju polityki, w polityce handlowej do osiągania planowanych celów stosuje się konkretne narzędzia - instrumenty:

Najogólniej można podzielić na : cła, środki parotaryfowe i środki pozataryfowe.

*Cło jest opłatą pobieraną od towaru zagranicznego w związku z przekroczeniem przez niego granicy celnej. Głównym zadaniem ceł jest ochrona poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, a niekiedy także bilansu płatniczego. Według kryterium sposobu ustalania stawek celnych można wyodrębnić 3 ich rodzaje:

- cła wartościowe- ustalane od wartości towaru

- cła specyficzne- ustalane od jednostki fizycznej towaru ( np. tony, pary, sztuki)

- cła kombinowane- np. 20% oraz dodatkowo 10dolarów za tonę

Cła mogą być ustalane na czas nieograniczony lub mieć np. charakter sezonowy.

*Środki parataryfowe działają podobnie jak cła, a więc służą ograniczeniu wymiany przez podwyższenie ceny dobra krajowego lub pobudzeniu eksportu przez obniżenie ceny dobra krajowego( np. subsydia). Należą do nich różnego rodzaju opłaty importowe, minimalne ceny importu, subsydia eksportowe, depozyty importowe itp.

*Środki pozataryfowe- ich liczba jest bardzo duża, gdyż zainteresowane kraje wprowadzają coraz to nowe bariery, bardziej skuteczne od dotychczasowych i mniej przejrzyste.

Szczególnym instrumentem polityki handlowej jest również zamiana kursu waluty- zwiększenie lub obniżenie kursu waluty krajowej wyrażonej w walutach obcych

Do środków parotaryfowych i pozataryfowych zaliczamy:

• Cła i postępowania antydumpingowa i antysubwencyjne. Są to środki walki z nieuczciwą konkurencją. Jeśli kraj zastosuje takie środki to partner nim dotknięty ma prawo do obrony.

• Subsydia eksportowe- ich zadaniem jest pomoc państwa w zwiększaniu sprzedaży za granicą przez poprawę konkurencyjności towarów krajowych na rynku zagranicznym. Państwo godzi się na subsydiowanie prywatnego eksportu( dopłacanie różnicy między wyższą ceną wyrobu krajowego a jego niższą ceną na rynku światowym lub w innej formie). W celu np. pobudzania produkcji i eksportu technologicznie zaawansowanych gałęzi przemysłu, gdzie nakłady są bardzo wysokie a efekt produkcyjny trudny z góry do przesadzenia/

• Dumping- jego istota jest zblizona do subsydium, różnica polega na tym, ze dumping jest stosowany przez przedsiębiorstwa, subsydia zaś przez rząd. Istotą dumpingu jest sprzedawanie takich samych produktów po różnych cenach.

• Zmienne opłaty wyrównawcze- stanowią różnicę między zmienną ceną rynku światowego na dany towar i stałą w danym czasie ( gwarantowaną przez rząd) ceną rynku wew.

• Ograniczenia ilościowe- nazywane są także kwotami lub kontyngentami. Oznaczają wprowadzenie ściśle określonego limitu dopuszczalnej wielkości importu (lub eksportu)

• Przeszkody techniczne, wymagania sanitarne i weterynaryjne- każdy kraj ma prawo stosować własne normy i standardy w celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania wyrobów, odpowiedniej ich jakości, zdrowotności itp.

5. konkurencyjność w gospodarce światowej składniki konkurencyjności

konkurencyjność to zdolność do przystosowania i rozwoju wykorzystywania zagrożeń jako rozwojowych wyzwań. Konkurencyjność w odniesieniu do kraju, sektora gospodarki i przedsiębiorstw można określić następująco:

- w odniesieniu do podmiotu jakim jest gospodarka krajowa wraz z instytucja państwa konkurencyjność to warunki które sprzyjają bądź utrudniają rozwój gospodarczy i stanowią atrakcyjną lokatę dla inwestycji punktu widzenia krajowych zasobów dla potencjalnego przedsiębiorcy

- dla sektora gospodarczego konkurencyjność oznacza wielkość oferowanych możliwości w zakresie zwrotu od dokonanych inwestycji

- konkurencyjność przedsiębiorstwa to zdolność projektowania, produkowania i sprzedawania wyrobów lepszych niż konkurencja zarówno z pkt widzenia elementów cenowych jak i pozacenowych. W przypadku firm konkurencyjność to również poziom ich kompetencji do wykorzystywania krajowych zasobów dla wytwarzania dóbr i usług.

Miernikiem konkurencyjności jest poziom wydajności pracy zarówno w całej gospodarce jak i poszczególnych sektorach.

Miernikiem konkurencyjności w gospodarce światowej w długim okresie jest wkład gosp krajowej do gosp światowej niosący z sobą wzrost dobrobytu bez obciążania przyszłych pokoleń.

Elementy składowe konkurencyjności (czynniki)wg instytutu szwajcarskiego:

1. wewnętrzna siła gospodarcza- czynnik ten opisuje stopień aktywności gospodarczej oraz atrakcyjność sektora gospodarki z punktu widzenia potencjalnego przedsiębiorcy

2. internacjonalizacja gospodarki- stopień jej otwartości na międzynarodowy handel i inwestycje bezpośrednie

3. działalność rządu - chodzi o zakres działań który sprzyja rozwojowi konkurencyjności i nie powoduje zastępowania praw rynku przez państwo np. wielkość setora państwowego, polityka monetarna państwa, stabilizacja polityczno-społeczna.

4. Sektor finansowy i możliwości jakie on stwarza dla optymalnej alokacji zasobów poprzez oferowanie alternatywnych możliwości inwestycyjnych oraz wspieranie inwestycji przez system bankowy

5. Infrastruktura i sposób w jaki zaspokaja ona potrzeby biznesu - to element sprzyjający wykorzystaniu krajowych zasobów

6. Sposób zarządzania- jego efektywność oraz orientacja jakościowa na produkt i klienta

7. Nauka i technologia- wydatki na badania rozwojowe, liczba inżynierów, innowacyjność gospodarki, ochrona własności intelektualnej (B+R)

8. Zasoby ludzkie- struktura wiekowa, kwalifikacje siły roboczej, motywacje i stosunki pracy, jakość życia

---