30. Stale narzędziowe niestopowe, obróbka cieplna, właściwości:

Stosowane na narzędzia pracujące w temp do ok. 200⁰C produkowano jako głęboko lub płytko hartujące. Płytko - narzędzia o średnicy lub grubości mniejszej niż 20mm. Zawierają one od 0,55-1,20%C.

Podstawowym wymaganiem stawianym wszystkim stalom narzędziowym jest zapewnienie stałości kształtu narzędzi. Oprócz tego wymaga się:

• Odporności na: ścieranie i dużej twardości (często powyżej 60HRC), kruche pękanie i działanie karbu, utlenianie, zginanie, ściskanie i zmęczenie

• Niezmienności struktury i twardości w zakresie temperatury pracy

• dobrej przewodności cieplnej

Obróbka cieplna:

Dostarczane w postaci prętów, taśm odkuwek, zwykle po wyżarzanie zmiękczającym. Struktura składa się z roztworu stałego (ferryt lub ferryt stopowy) i węglików (cementyt - w postaci kulkowej. Obróbka cieplna polega na hartowaniu i odpuszczaniu w takich temp aby otrzymać strukturę martenzytu odpuszczania.

Hartuje się je w Temperaturze 760-800⁰C chłodzi w wodzie i odpuszcza w t 180-300⁰C wygrzewając w temperaturze odpuszczania przez ok. 2 godziny. Dobór temperatury zależy od wymaganej twardości i ciągliwości narzędzia. Zazwyczaj nie przekracza ona jednak 200⁰C, dalsze podwyższanie temp odpuszczania powoduje zmniejszanie twardości i odporności na zużywanie ścierne. Po odpuszczaniu w 200 twardość niestopowych stali narzędziowych mieści się w przedziale od 53 HRC (stal N5) do 64 HRC (stal N13).

Poniżej daję symbolikę stali oraz parę wykresów z jego pdf'ów. Polecam przeanalizowanie ich, są b. ciekawe :]

Oznaczenia stali wg norm starych

Litera L na początku symbolu oznacz staliwo (stal laną).

Stale niestopowe

Stale narzędziowe

Oznaczenie składa się z:

• litery N

• liczby określającej zawartość węgla w dziesiątych częściach procenta

Litera E na końcu oznacza stal płytko hartującą się (drobnoziarnistą)

Oznaczenia stali wg PN-EN 10027-1

Stale niestopowe i stopowe oznaczane wg zastosowań oraz właściwości mechanicznych lub fizycznych.

Symbol główny stali składa się z jednej lub dwóch liter oznaczających zastosowanie oraz liczby lub cyfr i liter podających określoną właściwość, symbol przypisany danej stali ewentualnie inne informacje.

Po symbolu głównym mogą znajdować się symbole dodatkowe w postaci liter i cyfr zawierających dodatkowe informacje o właściwościach i obróbce stali

Licznik - wielkość ziarna (numer wg wzorca - im wyższy tym drobniejsze ziarno)

Mianownik - grubość warstwy zahartowanej (mm)

---