EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA
Europejska Współpraca Terytorialna (trzeci cel nowej polityki spójności) służy wspieraniu, promocji i realizacji wspólnych projektów o charakterze międzynarodowym na terytorium całej Unii Europejskiej. Stanowi kontynuację programów współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006.
Wyodrębnienie współpracy terytorialnej jako osobnego celu polityki spójności potwierdza duże znaczenie wspólnych przedsięwzięć podejmowanych przez partnerów unijnych. Zwiększono wysokość środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na ten cel. W latach 2007-2013 na rozwój współpracy terytorialnej z budżetu Unii Europejskiej przeznaczono łącznie 7,75 mld euro. Polska alokacja na realizację programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT) wyniesie 557,8 mln euro. Dodatkowe 173,3 mln euro zostanie przeznaczonych przez Polskę na współpracę transgraniczną z państwami nie należącymi do Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP).
Programy operacyjne w ramach EWT mają charakter międzynarodowy, w którym udział biorą co najmniej dwa państwa. Ich opracowaniem zajmują się międzynarodowe grupy robocze, składające się z przedstawicieli państw uczestniczących w danym programie. Budżet programu jest wspólny dla wszystkich państw uczestniczących w danym programie (państwa wnoszą do budżetu programu wkład EFRR + środki krajowe). Środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przekazywane są beneficjantom na zasadzie refundacji poniesionych wydatków. Ponadto każdy program wdrażany jest przez wspólne struktury zarządzające.
Komponentom INTERREG-u III będą odpowiadały trzy typy programów EWT
programy współpracy transgranicznej zastąpią INTERREG III A
programy współpracy transnarodowej zastąpią INTERREG III B
programy współpracy międzyregionalnej (INTERREG IV C) zastąpią INTERREG III C.
Programy operacyjne EWT w ramach poszczególnych komponentów będą wdrażane zgodnie z jednolitymi zasadami, wynikającymi z doświadczeń zdobytych w trakcie realizacji programów Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III. Wprowadzenie jednolitych zasad wdrażania przyczyni się do ułatwienia zarządzania samymi programami oraz wspólnymi, międzynarodowymi projektami finansowanymi ze środków EFRR w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna.
EWT wdrażana będzie za pomocą 3 typów programów operacyjnych:
współpracy transgranicznej, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych
współpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integrację terytorialną Unii Europejskiej poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego
współpracy międzyregionalnej, umożliwiającej wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie m.in. wspierania innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska.
Polska będzie uczestniczyła w następujących programach operacyjnych w ramach poszczególnych komponentów EWT:
Polska (Zachodniopomorskie) - Niemcy (Meklemburgia/Pomorze Wschodnie-Brandenburgia)
Polska (Lubuskie) - Niemcy (Brandenburgia)
Polska (Lubuskie i Dolnośląskie) - Niemcy (Saksonia)
Polska - Republika Czeska
Polska - Republika Słowacka
Polska - Litwa
Polska - Szwecja - Dania - Litwa - Niemcy (Południowy Bałtyk)
Region Morza Bałtyckiego (ang. akronim BSR): Polska, Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy (wybrane regiony), Szwecja oraz 3 państwa spoza Unii Europejskiej: Białoruś (wybrane regiony), Norwegia i Rosja (wybrane regiony)
Europa Środkowa: Polska, Austria, Czechy, Niemcy (wybrane regiony), Słowacja, Słowenia, Węgry, Włochy (wybrane regiony), Ukraina (wybrane regiony)
program współpracy międzyregionalnej obejmujący całe terytorium UE - INTERREG IV C.
Interreg III jest Inicjatywą Wspólnotową działająca w latach 2000-2004, której głównym celem jest dążenie do tego aby granice państwowe nie stanowiły przeszkody dla zrównoważonego rozwoju oraz integracji europejskiej a możliwa współpraca wzmacniała spójność społeczno-gospodarczą. Inicjatywa Wspólnotowa Interreg III składa się z następujących komponentów:
Komponent A - służy wspieraniu i promocji zintegrowanego rozwoju regionalnego na obszarze sąsiadujących ze sobą regionów przygranicznych, włączając w to regiony na granicach zewnętrznych oraz przy niektórych granicach morskich
Komponent B - ma na celu wspieranie współpracy międzynarodowej między władzami regionalnymi i krajowymi, w ramach dużych regionów paneuropejskich, mającej na celu zrównoważony i skoordynowany rozwój przestrzenny
Komponent C - finansujący współpracę międzyregionalną w skali europejskiej obejmującą między innymi wymianę informacji doświadczeń dotyczących rozwoju regionalnego oraz polityki spójności
Inicjatywa Wspólnotowa Interreg III jest finansowana przez EFRR. Zgodnie z zapisami Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006 całkowita alokacja przeznaczona na realizację Inicjatywy Wspólnotowej Interreg III wynosi ok. 221,6 mln euro. Finansowanie odpowiednich komponentów przedstawia się następująco:
na komponent A przeznaczono 80% środków - 177 mln euro (2004 - 49,5 mln euro, 2005 - 56 mln euro, 2006 - 71,5 mln euro)
na komponent B przeznaczono 14% środków - 31 mln euro
na komponent C przeznaczono 6 % środków - 13,3 mln euro
ESPON jest Europejską Siecią Obserwacyjną Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej.
Jest to program badawczy dotyczący rozwoju przestrzennego, związany z Funduszami Strukturalnymi UE. Program jest finansowany częściowo ze środków Programu Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III oraz częściowo przez kraje członkowskie, Islandię, Norwegię i Szwajcarię.
Celem programu jest zapewnienie politykom i praktykom na poziomie wspólnotowym, krajowym oraz regionalnym systematycznej, nowej i porównywalnej wiedzy na temat trendów w rozwoju terytorialnym Europy oraz wpływu wdrażanych polityk na regiony i obszary europejskie. Wiedza ta ma bezpośrednio wspierać formułowanie i realizowanie zadań strategicznych. Program ESPON ma dostarczać wiedzy wykraczającej poza standardowe, tradycyjne analizy sporządzane przez Komisję Europejską.
W sumie ponad 130 instytucji badawczych z całej Europy jest zaangażowanych w projekty badawcze, działania wspierające i koordynujące Programu. Krajowe Punkty Kontaktowe ESPON tworzą sieć i służą jako łączniki pomiędzy środowiskami praktyków i badaczy we wszystkich krajach członkowskich. Zadaniem przedstawicieli szczebla ministerialnego ze wszystkich krajów zaangażowanych w Program ESPON oraz przedstawicieli Komisji Europejskiej zasiadających w Komitecie Monitorującym jest zapewnienie praktycznego wymiaru realizowanych badań.
Zadania Programu ESPON 2013 będą koncentrowały się na 5 podstawowych priorytetach odzwierciedlających strategię Programu i jego ogólne przesłanki:
4. Wykorzystanie wyników, prawa autorskie i partycypacja: rozwijanie potencjału, dialog, tworzenie sieci współpracy.
5. Pomoc techniczna, wsparcie eksperckie i komunikacja.
INTERACT II jest programem wsparcia technicznego, który ma na celu ulepszenie zarządzania i wdrażania programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej.
Budżet programu na lata 2007-2013 wynosi 34 033 512 euro, w tym wkład Polski - 449 376 euro.
Misją INTERACT II jest wspieranie Europejskiej Współpracy Terytorialnej, współfinansowanej przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w okresie programowania 2007 - 2013 w zapewnianiu usług dla grup docelowych.
W programie uczestniczą wszystkie państwa Wspólnoty zaangażowane w zarządzanie i wdrażanie programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej, w tym nowe kraje członkowskie: Rumunia i Bułgaria oraz państwa sąsiadujące z UE, w tym Norwegia i Szwajcaria.
W nowej perspektywie finansowej 2007-2013 wyzwania związane z wymianą doświadczeń, dobrych praktyk służących ulepszeniu zarządzaniem i wdrażaniem programów w ramach EWT zostały potraktowane bardziej kompleksowo, w związku z czym nie będzie naboru projektów w ramach poszczególnych priorytetów i kategorii działań programu INTERACT 2007-2013.
Grupami docelowymi są wszystkie te instytucje i/lub organy, które odpowiedzialne są za zarządzanie i wdrażanie programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2007-2013:
• Instytucje Zarządzające,
• Wspólne Sekretariaty Techniczne,
• Komitety Monitorujące,
• Krajowe Osoby Kontaktowe,
• Instytucje Certyfikujące,
• Instytucje Audytowe.
Programy współpracy transgranicznej
Pierwszą grupę programów operacyjnych współpracy terytorialnej będą tworzyły programy współpracy transgranicznej, które będą wdrażane w regionach na poziomie NUTS III, usytuowanych wzdłuż wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic lądowych Unii Europejskiej oraz w obszarach nadmorskich oddzielonych od siebie maksymalnie o 150 km.
W Polsce współpracą transgraniczną objęte zostaną podregiony, których granice stanowią granicę państwową. Nowością, w porównaniu do okresu programowego 2004-2006, będzie możliwość objęcia programem współpracy transgranicznej podregionów usytuowanych wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego.
Projekty finansowane w ramach programów transgranicznych powinny sprzyjać budowie wzajemnych powiązań „ponad granicami” pomiędzy samorządami lokalnymi, instytucjami edukacyjnymi, organizacjami pozarządowymi czy też instytucjami kulturalnymi. Każdy projekt musi również wykazywać znaczący „wpływ transgraniczny”.
Głównym celem tego typu programów jest promowanie współpracy i bezpośrednich kontaktów wspierających rozwój gospodarczy i społeczny oraz ochronę środowiska w obszarach przygranicznych, charakteryzujących się zwykle niższym poziomem rozwoju w porównaniu do średniej krajowej.
Wspólne, transgraniczne działania dotyczyć będą m.in. następujących zagadnień:
• wspieranie przedsiębiorczości, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, turystyki, kultury oraz handlu transgranicznego,
• ochrona dóbr naturalnych i dóbr kultury, zapobieganie zagrożeniom naturalnym i technologicznym,
• wspieranie powiązań między obszarami miejskimi i wiejskimi,
• poprawa dostępu do sieci transportowych, informacyjnych i komunikacyjnych,
• gospodarka wodna, gospodarowanie odpadami oraz systemy energetyczne,
• rozwój i wspólne wykorzystanie infrastruktury, w szczególności w takich dziedzinach jak ochrona zdrowia, kultura i edukacja,
• współpraca administracyjna oraz integracja społeczności lokalnych poprzez realizację wspólnych działań dotyczących rynku pracy, promocji równouprawnienia (w tym równouprawnienia kobiet i mężczyzn), rozwoju zasobów ludzkich oraz wspierania sektora badawczo-rozwojowego.
W wyniku dotychczasowych uzgodnień przewidziana została realizacja następujących programów współpracy transgranicznej z udziałem Polski:
Polska (Województwo Zachodniopomorskie) - Niemcy (Meklemburgia/Pomorze Przednie - Brandenburgia),
Polska (Województwo Lubuskie) - Niemcy (Brandenburgia),
Polska (Województwo Dolnośląskie i Lubuskie)- Niemcy (Saksonia),
Polska - Republika Czeska,
Polska - Republika Litewska,
Południowy Bałtyk (Polska - Szwecja - Dania - Litwa - Niemcy)
Polska będzie zarządzała 3 programami:
Południowy Bałtyk (Polska - Szwecja - Dania - Litwa - Niemcy),
Polska (Województwo Lubuskie)- Niemcy (Brandenburgia),
Polska-Republika Słowacka.
Potencjalni beneficjenci programów współpracy transgranicznej to przede wszystkim:
jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli,
podmioty i jednostki organizacyjne powoływane lub tworzone przez państwo, wojewodów lub jst w celu świadczenia usług publicznych,
pozarządowe organizacje non-profit,
izby: gospodarcze, handlowe i rzemieślnicze,
szkoły wyższe,
instytucje publiczne prowadzące działalność edukacyjną, badawczą,
instytucje kultury,
kościoły i związki wyznaniowe,
euroregiony.
Instytucja zarządzająca jest to instytucja odpowiedzialna za przygotowanie i realizację programu operacyjnego a jej kompetencje wynikają z rozporządzenia UE 1083/2006. W przypadku programów krajowych (PO Kapitał Ludzki część krajowa) instytucja zarządzająca znajduje się w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Instytucja zarządzająca może delegować swoje zadania związane z realizacją programu do innych instytucji, ale w każdym przypadku zostaje w pełni odpowiedzialna za prawidłową realizację programu i za zgodność realizacji z zasadami finansowymi.
Program Współpracy Trasgranicznej Polska - Słowacja
Cel główny: (rozwój obszarów przy granicy). Wzmocnienie opartej na partnerstwie współpracy Polsko - Słowackiej mającej na celu trwały rozwój obszaru przygranicznego.
Cele szczegółowe:
Wspieranie współpracy Polsko - Słowackiej w celu poprawy stanu infrastruktury transgranicznej prowadzącej do integracji przestrzennej obszaru i zwiększeni jego dostępności i atrakcyjności dla mieszkańców, inwestorów, turystów.
Promowanie współpracy PSI na rzecz rozwoju społ.-gospod. kulturowego i środowiska w regionie przyrodniczym.
Promowanie inicjatyw lokalnych i nawiązywanie kontaktów transgranicznych przez realizację mikroprojektów opartych na działaniach typu „ludzie dla ludzi”.
Obszary wsparcia Polska:
3 podregiony: Bielsko - Bialski, Nowosądecki, Krośnieńsko - Przesmyski,
4 powiaty: pszczyński, oświęcimski, rzeszowski, powiat grodzki Rzeszów.
Priorytety:
Rozwój infrastruktury transgranicznej.
Rozwój społeczno - gospodarczy.
Wsparcie inicjatyw lokalnych - mikroprojekty. Cel: Promowanie inicjatyw lokalnych i utrwalanie kontaktów transgranicznych przez realizację mikroprojektów.
Pomoc techniczna.
Są przeznaczone na wdrażanie np. stanowiska pracy, zarządzanie, promocję, monitoring i kontrolę programu.
Budżet PO WT RP - RS - 2007 - 2013: finansowany z EFRR współfinansowany przez partnerów i uczestników krajowych. Łączny budżet programu: ponad 185 mln euro w tym środki EFRR ponad 157 mln euro a Polska alokacja środków prawie 86 mln euro.
Max wartości dofinansowania 85% - reszta wkład własny.
Beneficjenci - jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia jednostki administracji państwowej, jednostki samorządowe tworzone w celu zapewnienia usług publicznych, organizacje pozarządowe non - profit.
Program Polska woj. Lubuskie - Niemcy Brandenburgia
Celem tego programu jest redukowanie wszelkich niedogodności spowodowanych położeniem przygranicznym i wspólny rozwój regionu woj. Lubuskie - Brandenburgia.
Cele szczegółowe:
Poprawa uwarunkowań infrastrukturalnych oraz stan środowiska.
Rozbudowa powiązań gospodarczych i współpracy sektorów gospodarki nauki.
Wsparcie rozwoju zasobów ludzkich, rozbudowa trasnarodowej kooperacji.
Obszary wsparcia Polska:
podregion gorzowski,
podregion zielonogórski.
Obszary wsparcia Niemcy:
Märkisch - Oderland - powiaty,
Oder - Spree - powiaty,
Spree - Neisse - powiaty,
Frankfurt nad Odrą - Luffbus - miasta.
Priorytety:
Wsparcie infrastruktury i poprawa ochrony środowiska.
Wsparcie powiązań gospodarczych oraz współpracy sektor gospodarki i nauki.
Wspieranie Współpracy Transgranicznej i kooperacji.
Pomoc techniczna.
Budżet: alokowane dla Polski pond 50 mln euro, 85% max wartości dofinansowania,
Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia jednostki administracji państwowej, uczelnie wyższe, organizacje pozarządowe non - profit, kościoły i związki zawodowe, instytucje otoczenia biznesu.
"Południowy Bałtyk" o wartości przekraczającej 75,3 mln euro, w którym uczestniczy pięć państw, leżących w południowej części basenu Morza Bałtyckiego: Polska, Niemcy, Szwecja, Litwa i Dania. W sumie program obejmuje obszar 114,63 tys. km2
Tego dnia rozpoczęto również pierwszy nabór wniosków do Programu. Ma on trwać do 30 kwietnia, a kolejny spodziewany jest w październiku.
Głównym celem nowego programu jest wzmocnienie zrównoważonego rozwoju obszaru Morza Bałtyckiego przez wspólne działania zwiększające jego konkurencyjność i wzmacniające integrację między ludźmi i instytucjami.
O pieniądze mogą się starać m.in. władze krajowe, regionalne i lokalne; instytucje edukacyjne, organizacje pozarządowe, parki narodowe i krajobrazowe, organy odpowiadające za zarządzanie obszarami chronionymi oraz stowarzyszenia utworzone przez władze regionalne lub lokalne.
Fundusze, w tym 7,75 mld z budżetu UE, przeznaczone zostaną przede wszystkim na rozwój przedsiębiorczości, edukacji, transport, a także na projekty dotyczące zintegrowanego zarządzania środowiskiem Morza Bałtyckiego.
Z Polski w programie uczestniczą podregiony: szczeciński, koszaliński, słupski, gdański, Gdańsk-Gdynia-Sopot i jako obszar sąsiadujący - podregion elbląski; z Niemiec podregiony: Meklemburgii-Pomorza Przedniego: Greifswald, Rostok, Stralsund, Wismar, Bad Doberan, Nordvorpommern, Nordwestmecklenburg, Ostvorpommern, Rügen, Becker-Randow; ze Szwecji Okręgi: Kalmar, Blekinge, Skĺne i jako sąsiadujący: Okręg Kronoberg; w Danii: Gmina Regionalna Bornholm i jako sąsiadujący: podregion Zealand, a na Litwie - Okręg Kłajpedy i jako sąsiadujące: Okręgi Taurage i Telsiai.
Programy Współpracy Transnarodowej
Współpraca transnarodowa jest ukierunkowana na integrację terytorialną UE przez poprawę dostępności, zrównoważonych obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego. Uczestnikami współpracy transnarodowej są grupy państw i regionów europejskich, które stanowią zwarty pod względem geograficznym obszar, który charakteryzują wspólne problemy i przed którymi stoją wspólne wyznania.
Przedmiot współpracy transnarodowej:
Wsparcie innowacyjności (międzynarodowy transfer wiedzy, współpraca inkubatorów przedsiębiorczości).
Poprawa dostępności do obszaru programowego oaz wewnątrz obszaru programowego (opracowanie rozwiązań komunikacyjnych dla obszarów metropolitarnych, podniesienie jakości i zwiększenie atrakcyjności transportu publicznego na obszarach miejskich).
Zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności miast i regionów, opracowanie zintegrowanych strategii obszarów miejskich, tworzeni podstaw do stałej współpracy obszarów metropolitarnych.
Efektywne wykorzystanie i zarządzanie środowiskiem naturalnym (zwiększenie czystości powietrza, gleby, wsparcie technologii przyjaznych dla środowiska).
Potencjalni beneficjenci programów współpracy transnarodowej:
Podmioty uczestniczące w realizacji polityki przestrzennej na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.
Jednostki samorządu terytorialnego.
Instytucje zajmujące się rozwojem regionalnym i obszarów miejskich, wiejskich, ochrony środowiska, innowacjami, technologiami itp.
Partnerzy społeczni i ekonomiczni.
Organizacje pozarządowe.
Agencje rozwoju regionalnego.
Agencje zajmujące się promocją przedsiębiorczości i innowacyjności.
Programy współpracy transnarodowej zastępują programy w ramach inicjatywy wspólnotowej INTERREG III B, BSR, INTERREG III B CADSES.
Alokacja środków unijnych dla Polski na współpracę transnarodową w ramach EWT wynosi 119,23 mln euro.
Polska uczestniczy w realizacji dwóch programach transnarodowych EWT:
Program Regionu Morza Bałtyckiego
Program Dla Europy Środkowej.
Program Regionu Morza Bałtyckiego (BSR) 2007 - 2013 jest realizowany w celu 3 EWT polityki spójności UE. Opiera się on na doświadczeniach poprzednich edycji programu INTERREG II B i III B.
Cel strategiczny programu: wsparcie (pomoc) rozwoju zrównoważonego, konkurencyjnego i terytorialnie zintegrowanego regionu morza Bałtyckiego.
Obszar wsparcia: Polska, Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy (wybrane regiony), Szwecja oraz 3 państwa spoza UE: Białoruś, Rosja, Norwegia (wybrane regiony).
Priorytety:
Wsparcie dla innowacyjności. Pomoc powinna być koncentrowana na wspieranie i rozpowszechnianiu innowacji w regionie. Kluczowe znaczenie mają tu innowacje w zakresie usług biznesowych czy projektowych nauk przyrodniczych. Priorytetowo traktuje się tutaj współpracę z Rosją Białorusią w dziedzinie zwiększania społeczno - gospodarczego rozwoju na poziomie regionalnym.
Wewnętrzna i zewnętrzna dostępność. Promowane są działania ukierunkowane na przygotowywanie wspólnych transnarodowych rozwiązań w zakresie transportu, technologii komunikacyjnej i informacyjnej.
Morze Bałtyckie jako wspólny zasób czyli wspierane są tutaj dzielnice, które mają na celu zmniejszenie ilości zanieczyszczeń i ich wpływu na środowisko morskie.
Promowanie atrakcyjności konkurencyjności miast i regionów. Promuje się tutaj współpracę obszarów, które dążą do tego, aby uczynić się bardziej konkurencyjnymi. Promuje się działania poświęcone kwestiom społecznym zwłaszcza o współpracę z Rosją i Białorusią.
Budżet: Dostęp i środki EFRR 208 mnl euro, Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa 22,6 mln euro, narodowy wkład Norwegii 6 mln euro. Do 75% kosztów kwalifikowalnych otrzymują partnerzy z Danii, Szwecji i Finlanii z EFRR. Do 85 % Polska, Estonia, Litwa, Łotwa z EFRR do 50% Norwegia o 90% Rosja, Białoruś z EFRR.
Beneficjenci: władze publiczne (centralne, rgionalne, lokalne i ich związki), instytucje badawcze wi szkolne, fundacje, instytucje non profit, instytucje pozarządowe.
Organizacje prywatne (komercyjne) mogą uczestniczyć jako partnerzy dodatkowi z własnym wkładem finansowym. Przynajmniej 3 partnerów z przynajmniej 3 różnych krajów może stworzyć partnerstwo.
Program Operacyjny dla Europy Środkowej 2007 - 2013.
Cel główny - wzmocnienie spójnoścu terytorialnej, promowanie integracji wewnętrznej i poprawa konkurencyjności obszaru Europy Środkowej.
Spójność terytorialna tj. odpowiedni dostęp dla mieszkańców i podmiotów gospodarczych do podstawowych usług bez względu na terytorium do którego przynależą.
Integracja - działania mające na celu usuwanie barier ograniczających swobody ruchu w rozumieniu fizycznym, prawnym, społeczno - gospodarczym i informacyjnym.
Konkurencyjność w ramach programu dotyczy działań miękkich, pozytywnie wpływających na działano gospodarczą (jakoś życia, zrównoważony rozwój, równouprawnienie płci) jak też na osiągnięcie dobrobytu gospodarczego i wysokiej jakości życia.
Cele cząstkowe:
Podnoszenie konkurencyjności obszaru Europy Środkowej przez wzmocnienie struktur innowacyjności dostępności.
Poprawa równomiernego i zrównoważnego terytorialnego rozwoju przez podniesienie jakości środowiska i rozwój atrakcyjnych miast i regionów w obszarze EŚ.
Obszary wsparcia: Austria, Czechy, część obszaru Niemiec, Węgry, Polska, Słowacja, Słowenia, Włochy (wybrane regiony), Ukraina (wybrane regiony).
Priorytety:
Wspieranie innowacyjności w obszarze EŚ. Wspieranie rozwoju wiedzy, poprawa warunków dla innowacji (grupy docelowe, kto jest odbiorcą pomocy) to krajowi regionalni i lokalni, decydenci, instytucje z obszaru edukacji, badań transferu, technologii, rozwoju regionalnego, rynek pracy ….
Poprawa wewnętrznej i zewnętrznej dostępności obszaru EŚ (Poprawa sieci połączeń w Europie Środkowej. Rozwój technologii informatyczno - komunikacyjnej, decydenci, instytucje działające w obszarach transportu, logistyki do sfery infrastruktury.
Odpowiedzialne korzystanie ze środowiska (zarządzanie naturalnymi zasobami i dziedzictwem, redukcja zagrożeń naturalnych wywołanych działalności człowieka, grupy docelowe, decydenci z obszaru środowiska, zarządzania zasobami naturalnymi itp.).
Poprawa konkurencyjności i atrakcyjności regionów (rozwój współpracy terytorialnej działania na rzecz uatrakcyjnienie miast i regionów, docelowe grupy podstawowe, decydenci, instytucje działające w dziedzinie rozwoju transportu, mieszkalnictwa, turystyki itp.)
Budżet programu: udział EFRR ponad 246 mln euro, całkowity budżet 298 mln euro, dofinansowanie 85 % ………. Czechy, Nimcy, Polska, Niemcy, Słowenia, 75% Austria, Niemcy, Włosi.
Programy EWT i Europejskiego Instrumentu Sąsieztwa i Partnerstwa zastąpią przedsięwzięcia realizowane w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III 2004 - 2006.
Programy Współpracy Międzyregionalnej.
INTERREG III C North, (5 województw północnych: zachodniopomorskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie).
INTERREG III C East, (pozostałe województwa).
W nowym okresie programowania 2007-2013 w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej będzie realizowany tylko jeden Program Operacyjny Współpracy Międzyregionalnej - INTERREG IV C.
Zasięg programu obejmie całe terytorium UE. Będą w nim uczestniczyli partnerzy z 27 państw członkowskich UE oraz z Norwegii i Szwajcarii.
W ramach tego programu wspierane będą działania zmierzające do poprawy efektywności polityki regionalnej poprzez promowanie innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochronę środowiska i zapobieganie zagrożeniom.
Budżet programu wynosi 321 mln euro (wyłącznie środki EFRR). Ze środków tych współfinansowane będą również:
program wymiany doświadczeń na temat rozwoju obszarów miejskich (w oparciu o dotychczas realizowany program URBACT),
program dotyczący identyfikacji, transferu i rozpowszechniania „dobrych praktyk” w zarządzaniu programami współpracy - INTERACT II,
program z zakresu opracowywania studiów, gromadzenia danych, obserwacji i analizy trendów rozwojowych (kontynuacja programu ESPON).
Główne priorytety współpracy międzyregionalnej to:
Priorytet 1 dotyczy innowacyjności oraz gospodarki opartej na wiedzy koncentrując się przede wszystkim na kwestiach związanych z innwowacyjnością, badaniami i rozwojem technologii, przedsiębiorczością oraz MŚP, społeczeństwem informacyjnym, zatrudnieniem i kwalifikacjami.
Priorytet 2 dotyczy środowiska naturalnego oraz zapobiegania ryzyku, a w szczególności kwestii związanych z zagrożeniami naturalnymi i technologicznymi, gospodarką wodną, gospodarką odpadami, różnorodnością biologiczną oraz zachowaniem dziedzictwa naturalnego, energetyką, zrównoważonym transportem, dziedzictwem kulturowym i krajobrazem.
Priorytet 3 dotyczy technicznego wsparcia dla programu (pomoc techniczna).
Program ten wspiera dwa różne rodzaje inwestycji, które wzajemnie się uzupełniają i pomagają zrealizować cele programu:
inicjatywy regionalne - projekty zainicjowane przez podmioty na szczeblu regionalnym i lokalnym ukierunkowane na wymianę doświadczeń w określonym obszarze polityki w celu rozpoznania działań optymalnych oraz opracowania nowych narzędzi i metod wdrożenia.
drugi typ interwencji to projekty związane z kapitalizacją, czyli wykorzystaniem rezultatów już zrealizowanych przedsięwzięć. Ten typ projektów obejmuje także tzw. opcję szybkiej ścieżki. Będzie ona polegała na tworzeniu sieci łączących regiony, które pragną osiągnąć lepsze wyniki w danej dziedzinie.
Potencjalnymi beneficjantami programu mogą być tylko instytucje publiczne i instytucje o charakterze publicznym np.:
władze regionalne i lokalne,
instytucje publiczne i jednostki organizacyjne powołane w celu świadczenia usług publicznych w zakresie ochrony środowiska, ochrony dziedzictwa naturalnego i kulturowego, transportu publicznego,
agencje rozwoju regionalnego,
uczelnie wyższe,
instytuty naukowo-badawcze,
parki technologiczne,
inkubatory przedsiębiorczości,
centra innowacyjności,
organizacje turystyczne,
służby ratownicze,
inne instytucje.
Dokumenty programowe: Program współpracy Międzyregionalnej (INTERREG IV C) wspierający inicjatywą Komisji Europejskiej „Regiony na rzecz zmian gospodarczych”. Uzgodniony w ramach procedury pisemnej, kwiecień 2007 r.
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP)
Europejska Polityka Sąsiedztwa to nowa polityka, która w założeniu ma za zadanie stworzyć krąg przyjaznych wobec nawzajem państw w obrębie nowej UE.
W ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa będą realizowane 4 instrumenty:
Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA),
Instrument Współpracy na rzecz Rozwoju i Współpracy Gospodarczej ( DCECI),
Instrument na rzecz Stabilności (IFS),
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI).
Cel główny: świadczenie pomocy na rzecz rozwoju obszaru dobrobytu i stosunków dobrosąsiedzkich między UE a krajami partnerskimi.
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP) stanowi inicjatywę Komisji Europejskiej, której zasadniczym celem jest rozwój współpracy pomiędzy Unią Europejską a państwami partnerskimi spoza UE poprzez zapewnienie zintegrowanego i zrównoważonego rozwoju regionalnego.
Na ten cel przeznaczonych zostało 173, 322 mln euro, co umożliwi udzielanie pomocy finansowej państwom objętym Europejską Polityką Sąsiedztwa m.in. Białorusi, Ukrainie, a także Federacji Rosyjskiej. Europejski Instrument Partnerstwa i Sąsiedztwa (EISP) będzie wdrażany m.in. za pomocą programów współpracy transgranicznej.
Zasięg terytorialny EISP: Algieria, Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Egipt, Gruzja, Izrael, Jordania, Liban, Libia, Mołdawia, Maroko, Autonomia Palestyńska, Syria, Tunezja, Ukraina.
Kluczowe obszary wsparcia w ramach EISP to:
promowanie dialogu politycznego i reform,
wzmocnienie instytucji krajowych i innych instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie i efektywne wdrażanie polityk,
promowanie ochrony środowiska i dobrego zarządzania zasobami naturalnymi,
wspieranie polityk zmierzających do redukcji ubóstwa,
wspieranie polityk promujących rozwój społeczny, równość kobiet i mężczyzn, zatrudnienia i ochrony socjalnej,
wspieranie współpracy transgranicznej oraz promowanie zrównoważonego rozwoju ekonomicznego, społecznego i środowiskowego w regionach przygranicznych,
wspieranie polityk promujących zdrowie, edukację i szkolenia,
promowanie i ochrona praw człowieka jako fundamentalnych wolności i wspieranie procesu demokratyzacji,
zapewnienie sprawnie działającego i bezpiecznego systemu zarządzania granicami,
promowanie współpracy w dziedzinach sprawiedliwości, spraw wewnętrznych oraz prewencji i walki z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością,
promowanie udziału Wspólnot w działaniach dotyczących badań i innowacji,
promowanie współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi i krajami partnerskimi w dziedzinie szkolnictwa wyższego, wymiany nauczycieli, naukowców i studentów,
promowanie dialogu między kulturami i kontaktami people-to-people.
W nowej perspektywie finansowej Polska będzie jednocześnie uczestniczyła i zarządzała dwoma programami w ramach Europejskiego Instrumentu Partnerstwa i Sąsiedztwa:
Polska-Białoruś-Ukraina
Polska-Litwa-Federacja Rosyjska (Obwód Kaliningradzki)
Przykładowe priorytety współpracy w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa to:
Poprawa i rozbudowa transgranicznej infrastruktury: komunikacyjnej, transportowej, technicznej, turystycznej, społecznej i ochrony środowiska
Wspieranie innowacyjności, powiązań gospodarczych oraz ułatwienie współpracy sektora gospodarki i nauki
Wspieranie rozwoju zasobów ludzkich
Potencjalnymi beneficjentami programu będą instytucje prowadzące działania o charakterze non-profit przyczyniające się do realizacji priorytetów programu, w tym np. władze lokalne i regionalne, organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, euroregiony.