1) Treść, zakres i relacje pojęć: czas wolny, turystyka, rekreacja i turyzm na gruncie GeoT.

Czas wolny - część czasu, która pozostae poza czasem pracy wykorzystywana jest na odpoczynek, rozrywkę,

samokształcenie i pracę społeczną / nie jest formą rekreacji ! „wolny od czego?”

Turystyka - termin powstały w xviii „grand+oue” -ogół zjawisk, stosunków dotyczących podróży i

krótkotrwałych pobytów poza miejscem zamieszkania, wyjazdy te nie mogą mieć celów zarobkowych

(j.t. forma aktywnego wypoczynku, w celu krajoznawczym, dla rozrywki i odpoczynku) Potocznie o turystyce mówi się:

Wyjazd+zwiedzanie+odpoczynek+rozrywka:

Turystka dzieli się na:

1. krajową i zagraniczną (przyjazdowa, wyjazdowa, pobytowa i przejazdowa)

2. zagraniczną i nie zagraniczną

3. indywidualną i masową

4. wypoczynkową i pobytową

5. wypoczynkową i krajoznawczą: specjalistyczną

Rekreacja- „recreatio” - odpoczynek, różnorodne formy działalności podejmowane poza obowiązkami

zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauką - dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju własnych

zainteresowań, jest skutkiem odpoczynku, odnowy, posiada funkcje: odprężenie, rozrywka i rozwój.

T. nie jest formą rekreacji, rekreacja odbywa się w miejscy zamieszkania, przejawiać się może w czynności jak i jej braku.

Turyzm- całokształt zjawisk, zagadnień teoretycznych, statystycznych, ekonomicznych, geograficznych,

gospodarczych, prawnych itp. Związanych z ruchem turystycznym.

2) Definicja i istota pojęć: potencjał rekreacyjny i atrakcja turystyczna.

Potencjał turystyczny- jeden z cząstkowych pot. przyrodniczy, zdolność do wytwarzania warunków

Zapewniających człowiekowi wypoczynek i regenerację sił psychiczno-fizycznych.

• Przyrodniczy- zasoby przyrody, którymi może zainteresować się człowiek, zdolność środowiska uwarunkowana jego strukturą do zaspokajania potrzeb człowieka

• Cząstkowe- produktywność biotyczna- środowisko produkuje materię organiczną, samooczyszczania, zaopatrzenie w wodę, atmosferyczny, surowcowy, zdolność do zabudowy, rekreacyjny, biotyczna zdolność rekreacyjna

Potencjał w ujęciu przyrodniczym dzieli się na: samoregulacyjno- odpornościowy oraz zasobowo- użytkowy (produktywność biotyczna, wodny, surowcowy, atmosferyczny, transurbacyjny, rekreacyjno-balneologiczny, ekologiczny (zdolność do zaspokajania potrzeb człowieka w zakresie wypoczynku)

Atrakcja turystyczna „Atractio” przyciągam- system obejmujący 3 elementy:

• centralny - osobliwość (cecha lub atrybut miejsca, które turysta chce odwiedzić), „jądro” atrakcji

• ludzki - turysta (osoba z potrzebami turystycznymi)

• informacji - znacznik (informacja o osobliwości) - generujący, tranzytowy, przyległy

3) Walory Turystyczne- definicja, podział przykłady z terenu polski

Walory turystyczne- zespół elementów środowiska przyrodniczego i poza przyrodniczego, które

wspólnie lub osobno są elementem, przedmiotem zainteresowań turysty, są to obiekty, zjawisk,

procesy, które skłaniają do udziału w ruchu turystycznym.

Podział: a) przyrodnicze: antropologiczne

b) wypoczynkowe, krajoznawcze i specjalistyczna

Tabelka u Adama [28-34str]

4) Pojęcie regionu i regionalizacji Turystycznej

Region Turystyczny- obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej jednorodności, cech

środowiska geograficznego oraz wewnętrznych powiązań usługowych.

Regionalizacja- wyznaczenie regionów, dzielimy w sposób całkowity, nie budzący wątpliwości.

Delimitacja- wyznaczanie granic regionów, obszarów

5) Istota koncepcji turystyki alternatywnej: „miękkie” i „twarde” podróżowanie

Turystka Alternatywna- łagodne podróżowanie, pojęcie nadrzędne w stosunku do takich pojęć jak:

ekologiczna, wiekowa, prosta, wiejska, kulturowo- poznawcza

„Twarde” - T. masowa, mało czasu szybkie środki lokomocji sztywny program, z przewodnikiem, importowany styl życia, osobliwości, wygodnie i pasywnie, brak intelektualnego przygotowania, nieznajomość j. obcych, poczucie wyższości, zakupy

„Miękkie”

T. indywidualna, rodzinna, dużo czasu, odpowiednie środki lokomocji, spontaniczne decyzje, sam sobie przewodnikiem, miejscowy styl życia, przeżycia, uprzednie przygotowanie, nauka języków, radość z nauki, kupno prezentów

Charakterystyczne cechy T. alternatywnej: ścisła i reguły wąskie, specjalizacja celów i potrzeb jej uczestników, położenie nacisku na wzbogacenie własnej wiedzy, osobowości, programowa ograniczoność ingerencji w odwiedzane układy cywilizacyjne z ich poszanowaniem

6) Turystyka Ekologiczna - Istota, rodzaje, perspektywy rozwoju w Polsce

Turystyka Ekologiczna- najważniejsza forma T. alternatywnej

I wprowadzanie i tworzenie równowagi środowiskowej, we wszystkich produktach T. i ich konsumpcji co sugeruje, iż zrównoważony turyzm jest poziomem aktywności, który nie pociąga za sobą pogorszenia *** środowiskowych i socjalno- kulturowych, lub który nie jest odbierany przez turystów jako obniżenie ich zadowolenia z wypoczynku i oceny walorów terenu.

II Ivch podróżowanie w stosunkowo nie naruszone tereny, studiowanie nietkniętego środowiska, charakteryzuje się relatywnie dużą samotnością, podkreśla się także, że jest to ten segment turyzmu, który oznacza podróżowanie do relatywnie niezabudowanych obszarów przyrodniczych ze specyficznym stosunkiem, celem przeżywania, szacunku i poznawania krajobrazu, roślin i zwierząt jako wszelkich elementów kulturoznawstwa, znajdujących się na danym obszarze.

III Ellenberga- obejmuje formy T. przyrod., które w odpowiedzialny sposób próbują zminimalizować negatywne oddziaływania środowiskowe i zmiany społ.-kulturowe oraz przyczyniają się do finansowania obszarów i wzrostu dochodów ludności miejscowej.

IV Krzymorska- Kostrowicka - jest celową podróżą do obszarów najczęściej przyrodniczo cennych w celach poznawczych oraz bioróżnorodności odwiedzanych krajobrazów, można wyróżnić:

a) ekoturystykę poznawczą - ??

b) kontenlpacyjna- intymny kontakt z przyrodą inspiruje twórczo

c) samorealizacyjna- sprawdzanie samego siebie, swoich umiejętności

Perspektywy rozwoju- względnie duże zróżnicowanie flory i fauny (gatunku ubatlantyco- subkontynenalych,

niżowe, górskie itp.)

- występowanie unikalnych ekosystemów bagiennych, leśnych, kserotermicznych i nadrzecznych w skali auropy

- większość kompleksów leśnych zachowana w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego

- istnienie obszarów prymitywnego rolnictwa, wiekowe zbiorowiska łąkowe i polne

7. Agroturystyka- definicje, główne czynniki lokalizacyjne

Agroturystyka => turystyka wiejska

1. wg. Laneś=> odbywa się na terenie wiejskim, jest dostosowana do warunków wiejskich, jest wiejska co do skali obiektów, osiedli i podtrzymuje wiejski charakter obszaru: wykorzystuje oszczędnie miejscowe zasoby.

2. Wg. Drzewieckiego=> forma wypoczynku na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub/i jego otoczeniem.

Formy=> letniskowa, uczestnicząca (podejmujemy aktywność)

Podstawowe czynniki lokalizujące agroturystykę:

czyste środowisko przyrodnicze, niski poziom urbanizacji uprzemysłowienia, ograniczona intensywność produkcji rolnej i leśnej, s[rzygająca struktura agrarna, harmonijny i bogaty krajobraz kulturowy, niewysokie dochody ludności, niewykorzystane zasoby mieszkaniowe.

13. Pojęcie środowiska geograficznego krajobrazu oraz ich struktura

Środowisko geograficzne- otoczenie fizyczne i biotyczne, w którym żyje społeczeństwo ludzkie (otaczająca człowieka przyroda). Jest bardzo złożony, wielowymiarowy, wielocalowy system składający się z wzajemnie oddziaływujących i uwarunkowanych geokomponentów oraz tworzonych prze nie jednostek przestrzennych krótkiej rangi zwanych geokompleksami. Środowisko ulega ciągłym przemianom pod wpływem sił przyrody oraz działalności człowieka. Każde środowisko ,musi mieć podmiot (obiekt poddany oddziaływaniu), oddziaływania czynników oraz przedmiotów środowiska (zbór czynników) czynniki oddziaływają na podmiot! Geokomponenty=> rzeźba terenu, gleba, budowa geologiczna, wody, klimat, świat roślin i zwierząt.

Krajobraz=> czasem traktowany jest zamiennie z pojęciem środowiska (synteza wszystkich elementów przyrodniczych geokomponentów. Dzieli się na: fizjonomiczny (rozpoznawalny i postrzegany wzrokiem); multisensoryczny (wielozmysłowy, wielobodźcowy).

14. Atrakcyjność a przydatność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki- definicje, treść, zakres pojęć

Atrakcyjność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki- wyznaczają te cechy, zjawiska w środowisku geograficznym, które działają przyciągająco na turystów.

Przydatność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki- określany poprzez wskazanie (określenie) konkretnych wskazań lokalizacyjnych co do form turystyki możliwych do realizacji na danym terenie. Przydatność jest określana poprzez lokalizację i formę turystyki-terenów.

15. Mapa jako główne źródło informacji geograficzno-turystycznych

Kartografia- nauka o mapach, metodach ich sporządzania i sposobach wytwarzania.

Topografia- dział kartografii, zajmuje się pomiarem w terenie, sporządzaniem map topograficznych

Mapa- nazywamy tak zmniejszony matematycznie; określony

Umownie obraz powierzchnie ziemi na płaszczyźnie przedstawiający rozmieszczenie różnych zjawisk przyrodniczo- społeczno- ekonomicznych.

Podział map:

• Ogólnogeograficzne=> przeglądowe

• Tematyczne=> przyrodniczo- geograficzne, socjalno-ekonomiczne

• Do turystyki pieszej, rowerowej itp.

GPS- Globalny System Pozycjonowania

17. Budowa geologiczna a turystyka

podłoże- do cech istotnych dla turystycznego użytkowania zalicza się:

• Litologia utworów przypowierzchniowych

• Charakter gruntów (ich skomponowanie, stopień zagęszczenia dla gruntów sypkich i stopień plastyczności dla gruntów spoistych)

18. Gleby a turystyka

Do cech istotnych dla użytkowania turystycznego zalicza się:

• Klasy bonitacyjne gleb-6

• Kompleksy rolniczej przydatności gleb

• Gleby chronione (od I do IV)

Wzmożony ruch turystyczny przyczynia się w dużym stopniu do degradacji gleb, powoduje……… ………, czego konsekwencją jest zmiana właściwości i przemieszania materiału. Skutkiem tych procesów jest powstanie rynien i bruzd ściekowych, wałów przyścieżkowych terasów i niecek powstałych na skutek wydeptywania, zmiany właściwości gleby maja ogromny wpływ na szatę roślinną, ograniczają możliwości rozwoju warstwy korzeniowej roślin, następnie powoduje zniszczenie drzewostanu i przekształcenie całego ekosystemu. Do procesu degradacji przyczyniają się narciarze i turystyka piesza.

19. Wody a turystyka; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska

Wody stojące:

• Jeziorność (odsetek terenów zajętych przez zbiorniki wodne w%)

• Typy genetyczne:

• Podstawowe cechy morfo- i batymetryczne jezior (głębokośc, długość lini brzegowej, powierzchnia, długość, szerokość i głębokość)

• Zabudowa biologiczna brzegów

• Rodzaj dna (piaszczyste, muliste)

• Charakter brzegów (kamieniste, żwirowe, stopień zarastania)

• Termika wód

• Stany wód

Wody płynące:

• Gęstość sieci rzecznej

• Wielkość przepływu cieków (średni, roczny, miesięczny)

• Szybkość płynięcia wody

• Spadek cieków, załamanie spadku

• Stan sanitarno-higieniczny (klasy czystości wody)

• Głębokość zalegania wód podziemnych

20. Klimat a turystyka (cechy istotne)

Temperatura:

• Termiczne pory roku

• Przebieg roczny średnich miesięcznych temperatur

• Przebieg dni z średnią temperaturą dobową większą od 15⁰C

• Liczba dni mroźnych

• Liczba + pierwszy i ostatni dzień z przymrozkiem

Opady:

• przebieg roczny miesięcznych sum opadów

• przebieg roczny średniej miesięcznej liczby dni z opadem> 0,1mm

• pokrywa śnieżna (liczba dni z pokrywą i stała pokrywa śnieżna, początek i koniec)

• średnia miesięczna grubość pokrywy śnieżnej

Nasłonecznienie:

• nasłonecznienie max. Możliwe

• nasłonecznienie rzeczywiste i względne

• przebieg roczny średniego miesięcznego zachmurzenia

• liczba dni pogodnych i pochmurnych

• średnia wilgotność względna i dobowa

Wiatr:

• przeważające kierunki i prędkość wiatru

• liczba dni z ciszą

• liczba dni z wiatrem silnym i bardzo silnym

• wiatry lokalne

Specyfika mezo-, mikro-, topograficzna.

Główne cechy bioklimatu, podstawowe wskaźniki bioklimatyczne.

Typy pogody i częstość ich występowania.

Regiony klimatyczne.

Sezony w rekreacyjne.

21. Roślinność i użytkowanie terenu a turystyka

Do cech istotnych dla turystycznego użytkowania zalicza się:

• dzisiejszą roślinność rzeczywistą (główne zbiorowiska roślinne)

• potencjalna roślinność naturalna

• lasy: lesistość, typy siedliskowe lasu, skład gatunkowy, wiek i zwarcie drzewostanu, lasy chronione, ochronne i gospodarcze

• główne formy użytkowania terenu

• stopień antropogenicznego przekształcenia roślinności (synatropizacja?)

22. Świat zwierzęcy a turystyka

Do cech istotnych dla turystycznego użytkowania zaliczamy:

• inwentaryzacja i waloryzacja zoologiczna

• siedliska zajmowane przez poszczególne gatunki i populacje

• gatunki charakterystyczne i popularne

• gatunki rzadkie i unikatowe

23. Czasowa zmienność form turystyki i rekreacji

Sezon rekreacyjny=> okres w którym warunki atmosferyczne umożliwiają podejmowanie aktywności turystycznej i rekreacyjnej na łonie natury

Podział: sezon letni

• kąpielowy ( około 70% czasu trwania sezonu letniego, wyznaczony na podstawie temperatury powierzchniowej wody

• ogólno rekreacyjny (od połowy kwietnia do końca października)

• morza: potencjalny (pow. 15⁰C), Zatoka Pomorska 119 dni: Gdańska 110-117 dni; właściwy (pow. 18⁰C), Międzyzdroje, Kołobrzeg, Sopot, Gdynia 68-71 dni, Ustka, Hel 53-56 dni, Władysławowo 45 dni, Początek 21.06-07.07 koniec 21.08-04.09

• jeziora początek 31.05-25.06, koniec 26.08-14.09; czas trwania J. Góreckie 103 dni, Sławskie 102 dni, Gopło 96, Charzykowskie 72, Hańcza 67, Mikołajewskie 86, Nidzkie 94 dni

• rzeki: początek seonu właściwego 06.06-06.07 koniec 03.08-04.09; czas trwania: Poj. Pomorskie i Mazurskie 50 dni, Dorzecze Wisły 57-76 dni, Dorzecze Odry 70-80 dni

Sezon zimowy (na podstawie zalegania pokrywy śnieżnej):

• grubość pow. 20 cm narciarstwo zjazdowe- czas trwania 10-20 dni; Poj. Kaszubskie, Polska północna, wschodnia 20-30 dni, Poj. Białostockie i Suwałki powyżej 30 dni, Wyżyny 20-40 dni, obszary górskie 60-80 dni

• grubość pow. 10 cm - narty biegowe; czas trwania: Polska Zachodnia 20-30, Polska Wschodnia 30-50, obszar górski do 90/max 120 dni

• pokrywa lodowa: rzeki 20-40/MAX 60, jeziora 60-159 dni

24. Podstawy teorii i metodyki

Ocena:

1. rezultat porównania pewnych rzeczy, zjawiska z przyjętymi kryteriami oceny

2. ocena środowiska Geograficznego- to rezultat porównania interesującej nas jakości w środowisku z przyjętymi kryteriami oceny

3. podawanie subiektywnej wartości pewnym rzeczom i zjawiskom

Podział oceny:

• proste (dotyczy niewielkiej liczby kategorii)

• złożone (dotyczy większej ilości kategorii)

• precyzyjne

• nieprecyzyjne

Etapy oceny: każda ocena powinna mieć 2 etapy:

• analiza środowiska geograficznego (ustalany i wyróżniamy interesujące nas jakości, badamy rozmieszczenie i dyspozycyjność

• ocena właściwa (przeprowadzamy oceny przy pomiarach jednej z metod)

Pole odstawowe oceny: jednostka powierzchni, w której jednoznacznie przypisać można wynik uzyskany w procesie oceny, dzielimy teren na mniejsze jednostki: od najbardziej do najmniej przydatnych. Wyróżniamy rodzaje:

1. pola geometryczne, najczęściej kwadratowe, trójkątne, sześciokątne, są w stanie podzielić teren jednoznacznie, najczęściej wykorzystujemy pola kwadratowe

2. jednostki administracyjne, wynikają z podziału administracyjnego

3. jednostki naturalne = geokompleksy

Zalety:

1. łatwość wyznaczania, rośnie wielkość jednostek

2. podział istniejący, czyli jeśli dokonujemy oceny danego miasta to brać mapę administracyjna i gotowe

3. oddają dobrze zróżnicowanie środowiska geograficznego

Wady

1. brak danych społecznych; jednostki dzielone w ten sposób sztuczny, trudność interpretacji uzyskanych wyników

2. dzielą w sztuczny sposób rzeczywistość przyrodniczą; niemożliwość zastosowania do oceny małych obszarów

3. brak danych społeczno- ekonomicznych; brak szczegółowego podziału dla całego kraju;

25. Bonitacja punktowa

Przedziały kwalifikacji na klasy przydatności lub atrakcyjności tworzymy na podstawie sumy uzyskanych punktów będącej też efektem wypunktowanych czynników korzystnych niekorzystnych dla danego celu, tworzymy tzw. Skalę bonitującą. Metodę tę stosujemy, gdy mamy do czynienia z małą ilością jednostek, małą ilością pól.

27. Zmiany zachodzące w środowisku geograficznym

Antropizacja- wpływ człowieka na otaczające środowisko

Antropopresja- człowiek wywiera stałą presję na środowisko efektem jest antropizacja

Przyczyny zmian:

• Zbyt duża liczba wypoczywających, która prowadzi do przekroczenia pojemności rekreacyjnej

• Niewłaściwe organizowanie ruchu turystycznego

• Nieodpowiednie zagospodarowanie turystyczne lub jego brak

• Niski poziom tzw. kultury turystycznej i świadomości ekologicznej

• Mechaniczne, chemiczne, biologiczne ( niszczenie gatunków małoodpornych), techniczne

Najważniejsze formy degradacji poszczególnych geokomponentów:

1. Rzeźba terenu- turysta wydeptuje roślinność, powstają ścieżki, a tym samym erozja i denudacja zboczy

2. Gleba- w skutek wydeptywania następuje zagęszczenie gruntu w warstwie przypowierzchniowej, następują zmiany właściwości fizycznych i chemicznych, zmniejszenie zdolności infiltracyjnych i retencyjnych gruntu

3. Woda- nie regulowanie gospodarki wodno- ściekowej na obszarach turystycznych, rozwój turystyki motorowodnej, brak kultury turystycznej

4. Klimat- obniżenie jakości powietrza atmosferycznego, brak spójnego ogrzewania obiektów (inwersja powietrza), turystyka motorowa (wzmożony ruch kołowy na trasach do miejscowości turystycznych)

5. Zwierzęta- gniazda ptaków drapieżnych kilka km od szlaków turystycznych, płoszenie, zabijanie, ograniczanie areału życiowego, stres (obniżenie płodności, porzucanie potomstwa, zmniejszanie populacji)

6. Roślinność- pełni funkcję buforową w środowisku geograficznym; wycinanie, zrywanie, wyrywanie, wyłamywanie, łamanie, rozjeżdżanie, wypalanie, wygniatanie, wydeptywanie

Stopień zmian => krajobraz pierwotny > krajobraz naturalny > krajobraz kulturowy > krajobraz zdewastowany

Celowość zmian => supletyczny (melioracje, nawożenie), kompensacyjne (regulacja rzek) , redukcyjne (ograniczanie do minimum komponentów), destrukcyjne (degradacja, degeneracja, dysfunkcja, dekompozycja)

Sposoby badania degradacji- analiza „post factum” , symulacja, monitoring

28. Pojemność rekreacyjna- maksymalna liczba osób, która może przebywać na danym terenie, podejmując preferowane przez siebie zachowania turystyczno- rekreacyjne i nie powodując uruchomienia procesów degradacyjnych

29. Główne regiony turystyczne w Polsce

1. Wybrzeże => Pobrzeże Słowińskie (szlaki kajakowe od J. Morąg do Zalewu Wiślanego 56 km), Pobrzeże Szczecińskie i Gdańskie

2. Poj. Pomorskie => Drawskie, Kaszubskie, Bory Tucholskie ( szlaki kajakowe

3. Poj. Mazurskie => Brodnickie, Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Suwalskie <=walory wędkarskie ( szlaki żeglarskie Wybrzeże Jezior Mazurskich od Śniardwy do Pisza przez K. Jagiellońskie

4. Poj. Wielkopolskie => Lubuskie, Międzychodzko- sierakowskie, Leszczyńskie, Poznań i okolice, Gnieźnieńskie, Włodawsko- gostyńskie

5. Wyżyna Małopolska => Jura Krak.- Częstochowska, Wyż. Krak.- Częstochowska, G. Świętokrzyskie, Zagłębie Staropolskie

6. Sudety => G. Izerskie, Kotl. Jeleniogórska, Karkonosze, G. Kamienne i Wałbrzyskie, G. Sowie, Ziemia Kłodzka

7. Karpaty => Beskid Śląski, Żywiecki, Mały, Makowski, Podhale.

Nie wiem czy jeszcze coś ma tu być, bo ksero niedokładne.

30. Kierunki migracji:

• do najczęściej odwiedzanych krajów należą te o dużej atrakcyjności turystycznej, nawet gdy są oddalone od miejsca zamieszkania turysty

• turyści często odwiedzają kraje sąsiednie

• chętnie odwiedzane są kraje bliskie kulturowo i językowo, np. Anglia- USA- Kanada; Niemcy- Austria; Francja- Monako

• kraje wysoko rozwinięte- turystyka rodzinna

• największa liczba odwiedzających ( duży dochód z turystyki)

www.stiudent.pl

---