1) Treść, zakres i relacje pojęć: czas wolny, turystyka, rekreacja i turyzm na gruncie GeoT.
Czas wolny - część czasu, która pozostae poza czasem pracy wykorzystywana jest na odpoczynek, rozrywkę,
samokształcenie i pracę społeczną / nie jest formą rekreacji ! „wolny od czego?”
Turystyka - termin powstały w xviii „grand+oue” -ogół zjawisk, stosunków dotyczących podróży i
krótkotrwałych pobytów poza miejscem zamieszkania, wyjazdy te nie mogą mieć celów zarobkowych
(j.t. forma aktywnego wypoczynku, w celu krajoznawczym, dla rozrywki i odpoczynku) Potocznie o turystyce mówi się:
Wyjazd+zwiedzanie+odpoczynek+rozrywka:
Turystka dzieli się na:
krajową i zagraniczną (przyjazdowa, wyjazdowa, pobytowa i przejazdowa)
zagraniczną i nie zagraniczną
indywidualną i masową
wypoczynkową i pobytową
wypoczynkową i krajoznawczą: specjalistyczną
Rekreacja- „recreatio” - odpoczynek, różnorodne formy działalności podejmowane poza obowiązkami
zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauką - dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju własnych
zainteresowań, jest skutkiem odpoczynku, odnowy, posiada funkcje: odprężenie, rozrywka i rozwój.
T. nie jest formą rekreacji, rekreacja odbywa się w miejscy zamieszkania, przejawiać się może w czynności jak i jej braku.
Turyzm- całokształt zjawisk, zagadnień teoretycznych, statystycznych, ekonomicznych, geograficznych,
gospodarczych, prawnych itp. Związanych z ruchem turystycznym.
2) Definicja i istota pojęć: potencjał rekreacyjny i atrakcja turystyczna.
Potencjał turystyczny- jeden z cząstkowych pot. przyrodniczy, zdolność do wytwarzania warunków
Zapewniających człowiekowi wypoczynek i regenerację sił psychiczno-fizycznych.
Przyrodniczy- zasoby przyrody, którymi może zainteresować się człowiek, zdolność środowiska uwarunkowana jego strukturą do zaspokajania potrzeb człowieka
Cząstkowe- produktywność biotyczna- środowisko produkuje materię organiczną, samooczyszczania, zaopatrzenie w wodę, atmosferyczny, surowcowy, zdolność do zabudowy, rekreacyjny, biotyczna zdolność rekreacyjna
Potencjał w ujęciu przyrodniczym dzieli się na: samoregulacyjno- odpornościowy oraz zasobowo- użytkowy (produktywność biotyczna, wodny, surowcowy, atmosferyczny, transurbacyjny, rekreacyjno-balneologiczny, ekologiczny (zdolność do zaspokajania potrzeb człowieka w zakresie wypoczynku)
Atrakcja turystyczna „Atractio” przyciągam- system obejmujący 3 elementy:
centralny - osobliwość (cecha lub atrybut miejsca, które turysta chce odwiedzić), „jądro” atrakcji
ludzki - turysta (osoba z potrzebami turystycznymi)
informacji - znacznik (informacja o osobliwości) - generujący, tranzytowy, przyległy
3) Walory Turystyczne- definicja, podział przykłady z terenu polski
Walory turystyczne- zespół elementów środowiska przyrodniczego i poza przyrodniczego, które
wspólnie lub osobno są elementem, przedmiotem zainteresowań turysty, są to obiekty, zjawisk,
procesy, które skłaniają do udziału w ruchu turystycznym.
Podział: a) przyrodnicze: antropologiczne
b) wypoczynkowe, krajoznawcze i specjalistyczna
Tabelka u Adama [28-34str]
4) Pojęcie regionu i regionalizacji Turystycznej
Region Turystyczny- obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej jednorodności, cech
środowiska geograficznego oraz wewnętrznych powiązań usługowych.
Regionalizacja- wyznaczenie regionów, dzielimy w sposób całkowity, nie budzący wątpliwości.
Delimitacja- wyznaczanie granic regionów, obszarów
5) Istota koncepcji turystyki alternatywnej: „miękkie” i „twarde” podróżowanie
Turystka Alternatywna- łagodne podróżowanie, pojęcie nadrzędne w stosunku do takich pojęć jak:
ekologiczna, wiekowa, prosta, wiejska, kulturowo- poznawcza
„Twarde” - T. masowa, mało czasu szybkie środki lokomocji sztywny program, z przewodnikiem, importowany styl życia, osobliwości, wygodnie i pasywnie, brak intelektualnego przygotowania, nieznajomość j. obcych, poczucie wyższości, zakupy
„Miękkie”
T. indywidualna, rodzinna, dużo czasu, odpowiednie środki lokomocji, spontaniczne decyzje, sam sobie przewodnikiem, miejscowy styl życia, przeżycia, uprzednie przygotowanie, nauka języków, radość z nauki, kupno prezentów
Charakterystyczne cechy T. alternatywnej: ścisła i reguły wąskie, specjalizacja celów i potrzeb jej uczestników, położenie nacisku na wzbogacenie własnej wiedzy, osobowości, programowa ograniczoność ingerencji w odwiedzane układy cywilizacyjne z ich poszanowaniem
6) Turystyka Ekologiczna - Istota, rodzaje, perspektywy rozwoju w Polsce
Turystyka Ekologiczna- najważniejsza forma T. alternatywnej
I wprowadzanie i tworzenie równowagi środowiskowej, we wszystkich produktach T. i ich konsumpcji co sugeruje, iż zrównoważony turyzm jest poziomem aktywności, który nie pociąga za sobą pogorszenia *** środowiskowych i socjalno- kulturowych, lub który nie jest odbierany przez turystów jako obniżenie ich zadowolenia z wypoczynku i oceny walorów terenu.
II Ivch podróżowanie w stosunkowo nie naruszone tereny, studiowanie nietkniętego środowiska, charakteryzuje się relatywnie dużą samotnością, podkreśla się także, że jest to ten segment turyzmu, który oznacza podróżowanie do relatywnie niezabudowanych obszarów przyrodniczych ze specyficznym stosunkiem, celem przeżywania, szacunku i poznawania krajobrazu, roślin i zwierząt jako wszelkich elementów kulturoznawstwa, znajdujących się na danym obszarze.
III Ellenberga- obejmuje formy T. przyrod., które w odpowiedzialny sposób próbują zminimalizować negatywne oddziaływania środowiskowe i zmiany społ.-kulturowe oraz przyczyniają się do finansowania obszarów i wzrostu dochodów ludności miejscowej.
IV Krzymorska- Kostrowicka - jest celową podróżą do obszarów najczęściej przyrodniczo cennych w celach poznawczych oraz bioróżnorodności odwiedzanych krajobrazów, można wyróżnić:
a) ekoturystykę poznawczą - ??
b) kontenlpacyjna- intymny kontakt z przyrodą inspiruje twórczo
c) samorealizacyjna- sprawdzanie samego siebie, swoich umiejętności
Perspektywy rozwoju- względnie duże zróżnicowanie flory i fauny (gatunku ubatlantyco- subkontynenalych,
niżowe, górskie itp.)
- występowanie unikalnych ekosystemów bagiennych, leśnych, kserotermicznych i nadrzecznych w skali auropy
- większość kompleksów leśnych zachowana w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego
- istnienie obszarów prymitywnego rolnictwa, wiekowe zbiorowiska łąkowe i polne
7. Agroturystyka- definicje, główne czynniki lokalizacyjne
Agroturystyka => turystyka wiejska
wg. Laneś=> odbywa się na terenie wiejskim, jest dostosowana do warunków wiejskich, jest wiejska co do skali obiektów, osiedli i podtrzymuje wiejski charakter obszaru: wykorzystuje oszczędnie miejscowe zasoby.
Wg. Drzewieckiego=> forma wypoczynku na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub/i jego otoczeniem.
Formy=> letniskowa, uczestnicząca (podejmujemy aktywność)
Podstawowe czynniki lokalizujące agroturystykę:
czyste środowisko przyrodnicze, niski poziom urbanizacji uprzemysłowienia, ograniczona intensywność produkcji rolnej i leśnej, s[rzygająca struktura agrarna, harmonijny i bogaty krajobraz kulturowy, niewysokie dochody ludności, niewykorzystane zasoby mieszkaniowe.
13. Pojęcie środowiska geograficznego krajobrazu oraz ich struktura
Środowisko geograficzne- otoczenie fizyczne i biotyczne, w którym żyje społeczeństwo ludzkie (otaczająca człowieka przyroda). Jest bardzo złożony, wielowymiarowy, wielocalowy system składający się z wzajemnie oddziaływujących i uwarunkowanych geokomponentów oraz tworzonych prze nie jednostek przestrzennych krótkiej rangi zwanych geokompleksami. Środowisko ulega ciągłym przemianom pod wpływem sił przyrody oraz działalności człowieka. Każde środowisko ,musi mieć podmiot (obiekt poddany oddziaływaniu), oddziaływania czynników oraz przedmiotów środowiska (zbór czynników) czynniki oddziaływają na podmiot! Geokomponenty=> rzeźba terenu, gleba, budowa geologiczna, wody, klimat, świat roślin i zwierząt.
Krajobraz=> czasem traktowany jest zamiennie z pojęciem środowiska (synteza wszystkich elementów przyrodniczych geokomponentów. Dzieli się na: fizjonomiczny (rozpoznawalny i postrzegany wzrokiem); multisensoryczny (wielozmysłowy, wielobodźcowy).
14. Atrakcyjność a przydatność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki- definicje, treść, zakres pojęć
Atrakcyjność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki- wyznaczają te cechy, zjawiska w środowisku geograficznym, które działają przyciągająco na turystów.
Przydatność środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki- określany poprzez wskazanie (określenie) konkretnych wskazań lokalizacyjnych co do form turystyki możliwych do realizacji na danym terenie. Przydatność jest określana poprzez lokalizację i formę turystyki-terenów.
15. Mapa jako główne źródło informacji geograficzno-turystycznych
Kartografia- nauka o mapach, metodach ich sporządzania i sposobach wytwarzania.
Topografia- dział kartografii, zajmuje się pomiarem w terenie, sporządzaniem map topograficznych
Mapa- nazywamy tak zmniejszony matematycznie; określony
Umownie obraz powierzchnie ziemi na płaszczyźnie przedstawiający rozmieszczenie różnych zjawisk przyrodniczo- społeczno- ekonomicznych.
Podział map:
Ogólnogeograficzne=> przeglądowe
Tematyczne=> przyrodniczo- geograficzne, socjalno-ekonomiczne
Do turystyki pieszej, rowerowej itp.
GPS- Globalny System Pozycjonowania
17. Budowa geologiczna a turystyka
podłoże- do cech istotnych dla turystycznego użytkowania zalicza się:
Litologia utworów przypowierzchniowych
Charakter gruntów (ich skomponowanie, stopień zagęszczenia dla gruntów sypkich i stopień plastyczności dla gruntów spoistych)
18. Gleby a turystyka
Do cech istotnych dla użytkowania turystycznego zalicza się:
Klasy bonitacyjne gleb-6
Kompleksy rolniczej przydatności gleb
Gleby chronione (od I do IV)
Wzmożony ruch turystyczny przyczynia się w dużym stopniu do degradacji gleb, powoduje……… ………, czego konsekwencją jest zmiana właściwości i przemieszania materiału. Skutkiem tych procesów jest powstanie rynien i bruzd ściekowych, wałów przyścieżkowych terasów i niecek powstałych na skutek wydeptywania, zmiany właściwości gleby maja ogromny wpływ na szatę roślinną, ograniczają możliwości rozwoju warstwy korzeniowej roślin, następnie powoduje zniszczenie drzewostanu i przekształcenie całego ekosystemu. Do procesu degradacji przyczyniają się narciarze i turystyka piesza.
19. Wody a turystyka; cechy istotne dla turystycznego użytkowania środowiska
Wody stojące:
Jeziorność (odsetek terenów zajętych przez zbiorniki wodne w%)
Typy genetyczne:
Podstawowe cechy morfo- i batymetryczne jezior (głębokośc, długość lini brzegowej, powierzchnia, długość, szerokość i głębokość)
Zabudowa biologiczna brzegów
Rodzaj dna (piaszczyste, muliste)
Charakter brzegów (kamieniste, żwirowe, stopień zarastania)
Termika wód
Stany wód
Wody płynące:
Gęstość sieci rzecznej
Wielkość przepływu cieków (średni, roczny, miesięczny)
Szybkość płynięcia wody
Spadek cieków, załamanie spadku
Stan sanitarno-higieniczny (klasy czystości wody)
Głębokość zalegania wód podziemnych
20. Klimat a turystyka (cechy istotne)
Temperatura:
Termiczne pory roku
Przebieg roczny średnich miesięcznych temperatur
Przebieg dni z średnią temperaturą dobową większą od 150C
Liczba dni mroźnych
Liczba + pierwszy i ostatni dzień z przymrozkiem
Opady:
przebieg roczny miesięcznych sum opadów
przebieg roczny średniej miesięcznej liczby dni z opadem> 0,1mm
pokrywa śnieżna (liczba dni z pokrywą i stała pokrywa śnieżna, początek i koniec)
średnia miesięczna grubość pokrywy śnieżnej
Nasłonecznienie:
nasłonecznienie max. Możliwe
nasłonecznienie rzeczywiste i względne
przebieg roczny średniego miesięcznego zachmurzenia
liczba dni pogodnych i pochmurnych
średnia wilgotność względna i dobowa
Wiatr:
przeważające kierunki i prędkość wiatru
liczba dni z ciszą
liczba dni z wiatrem silnym i bardzo silnym
wiatry lokalne
Specyfika mezo-, mikro-, topograficzna.
Główne cechy bioklimatu, podstawowe wskaźniki bioklimatyczne.
Typy pogody i częstość ich występowania.
Regiony klimatyczne.
Sezony w rekreacyjne.
21. Roślinność i użytkowanie terenu a turystyka
Do cech istotnych dla turystycznego użytkowania zalicza się:
dzisiejszą roślinność rzeczywistą (główne zbiorowiska roślinne)
potencjalna roślinność naturalna
lasy: lesistość, typy siedliskowe lasu, skład gatunkowy, wiek i zwarcie drzewostanu, lasy chronione, ochronne i gospodarcze
główne formy użytkowania terenu
stopień antropogenicznego przekształcenia roślinności (synatropizacja?)
22. Świat zwierzęcy a turystyka
Do cech istotnych dla turystycznego użytkowania zaliczamy:
inwentaryzacja i waloryzacja zoologiczna
siedliska zajmowane przez poszczególne gatunki i populacje
gatunki charakterystyczne i popularne
gatunki rzadkie i unikatowe
23. Czasowa zmienność form turystyki i rekreacji
Sezon rekreacyjny=> okres w którym warunki atmosferyczne umożliwiają podejmowanie aktywności turystycznej i rekreacyjnej na łonie natury
Podział: sezon letni
kąpielowy ( około 70% czasu trwania sezonu letniego, wyznaczony na podstawie temperatury powierzchniowej wody
ogólno rekreacyjny (od połowy kwietnia do końca października)
morza: potencjalny (pow. 150C), Zatoka Pomorska 119 dni: Gdańska 110-117 dni; właściwy (pow. 180C), Międzyzdroje, Kołobrzeg, Sopot, Gdynia 68-71 dni, Ustka, Hel 53-56 dni, Władysławowo 45 dni, Początek 21.06-07.07 koniec 21.08-04.09
jeziora początek 31.05-25.06, koniec 26.08-14.09; czas trwania J. Góreckie 103 dni, Sławskie 102 dni, Gopło 96, Charzykowskie 72, Hańcza 67, Mikołajewskie 86, Nidzkie 94 dni
rzeki: początek seonu właściwego 06.06-06.07 koniec 03.08-04.09; czas trwania: Poj. Pomorskie i Mazurskie 50 dni, Dorzecze Wisły 57-76 dni, Dorzecze Odry 70-80 dni
Sezon zimowy (na podstawie zalegania pokrywy śnieżnej):
grubość pow. 20 cm narciarstwo zjazdowe- czas trwania 10-20 dni; Poj. Kaszubskie, Polska północna, wschodnia 20-30 dni, Poj. Białostockie i Suwałki powyżej 30 dni, Wyżyny 20-40 dni, obszary górskie 60-80 dni
grubość pow. 10 cm - narty biegowe; czas trwania: Polska Zachodnia 20-30, Polska Wschodnia 30-50, obszar górski do 90/max 120 dni
pokrywa lodowa: rzeki 20-40/MAX 60, jeziora 60-159 dni
24. Podstawy teorii i metodyki
Ocena:
rezultat porównania pewnych rzeczy, zjawiska z przyjętymi kryteriami oceny
ocena środowiska Geograficznego- to rezultat porównania interesującej nas jakości w środowisku z przyjętymi kryteriami oceny
podawanie subiektywnej wartości pewnym rzeczom i zjawiskom
Podział oceny:
proste (dotyczy niewielkiej liczby kategorii)
złożone (dotyczy większej ilości kategorii)
precyzyjne
nieprecyzyjne
Etapy oceny: każda ocena powinna mieć 2 etapy:
analiza środowiska geograficznego (ustalany i wyróżniamy interesujące nas jakości, badamy rozmieszczenie i dyspozycyjność
ocena właściwa (przeprowadzamy oceny przy pomiarach jednej z metod)
Pole odstawowe oceny: jednostka powierzchni, w której jednoznacznie przypisać można wynik uzyskany w procesie oceny, dzielimy teren na mniejsze jednostki: od najbardziej do najmniej przydatnych. Wyróżniamy rodzaje:
pola geometryczne, najczęściej kwadratowe, trójkątne, sześciokątne, są w stanie podzielić teren jednoznacznie, najczęściej wykorzystujemy pola kwadratowe
jednostki administracyjne, wynikają z podziału administracyjnego
jednostki naturalne = geokompleksy
Zalety:
łatwość wyznaczania, rośnie wielkość jednostek
podział istniejący, czyli jeśli dokonujemy oceny danego miasta to brać mapę administracyjna i gotowe
oddają dobrze zróżnicowanie środowiska geograficznego
Wady
brak danych społecznych; jednostki dzielone w ten sposób sztuczny, trudność interpretacji uzyskanych wyników
dzielą w sztuczny sposób rzeczywistość przyrodniczą; niemożliwość zastosowania do oceny małych obszarów
brak danych społeczno- ekonomicznych; brak szczegółowego podziału dla całego kraju;
25. Bonitacja punktowa
Przedziały kwalifikacji na klasy przydatności lub atrakcyjności tworzymy na podstawie sumy uzyskanych punktów będącej też efektem wypunktowanych czynników korzystnych niekorzystnych dla danego celu, tworzymy tzw. Skalę bonitującą. Metodę tę stosujemy, gdy mamy do czynienia z małą ilością jednostek, małą ilością pól.
27. Zmiany zachodzące w środowisku geograficznym
Antropizacja- wpływ człowieka na otaczające środowisko
Antropopresja- człowiek wywiera stałą presję na środowisko efektem jest antropizacja
Przyczyny zmian:
Zbyt duża liczba wypoczywających, która prowadzi do przekroczenia pojemności rekreacyjnej
Niewłaściwe organizowanie ruchu turystycznego
Nieodpowiednie zagospodarowanie turystyczne lub jego brak
Niski poziom tzw. kultury turystycznej i świadomości ekologicznej
Mechaniczne, chemiczne, biologiczne ( niszczenie gatunków małoodpornych), techniczne
Najważniejsze formy degradacji poszczególnych geokomponentów:
Rzeźba terenu- turysta wydeptuje roślinność, powstają ścieżki, a tym samym erozja i denudacja zboczy
Gleba- w skutek wydeptywania następuje zagęszczenie gruntu w warstwie przypowierzchniowej, następują zmiany właściwości fizycznych i chemicznych, zmniejszenie zdolności infiltracyjnych i retencyjnych gruntu
Woda- nie regulowanie gospodarki wodno- ściekowej na obszarach turystycznych, rozwój turystyki motorowodnej, brak kultury turystycznej
Klimat- obniżenie jakości powietrza atmosferycznego, brak spójnego ogrzewania obiektów (inwersja powietrza), turystyka motorowa (wzmożony ruch kołowy na trasach do miejscowości turystycznych)
Zwierzęta- gniazda ptaków drapieżnych kilka km od szlaków turystycznych, płoszenie, zabijanie, ograniczanie areału życiowego, stres (obniżenie płodności, porzucanie potomstwa, zmniejszanie populacji)
Roślinność- pełni funkcję buforową w środowisku geograficznym; wycinanie, zrywanie, wyrywanie, wyłamywanie, łamanie, rozjeżdżanie, wypalanie, wygniatanie, wydeptywanie
Stopień zmian => krajobraz pierwotny > krajobraz naturalny > krajobraz kulturowy > krajobraz zdewastowany
Celowość zmian => supletyczny (melioracje, nawożenie), kompensacyjne (regulacja rzek) , redukcyjne (ograniczanie do minimum komponentów), destrukcyjne (degradacja, degeneracja, dysfunkcja, dekompozycja)
Sposoby badania degradacji- analiza „post factum” , symulacja, monitoring
28. Pojemność rekreacyjna- maksymalna liczba osób, która może przebywać na danym terenie, podejmując preferowane przez siebie zachowania turystyczno- rekreacyjne i nie powodując uruchomienia procesów degradacyjnych
29. Główne regiony turystyczne w Polsce
Wybrzeże => Pobrzeże Słowińskie (szlaki kajakowe od J. Morąg do Zalewu Wiślanego 56 km), Pobrzeże Szczecińskie i Gdańskie
Poj. Pomorskie => Drawskie, Kaszubskie, Bory Tucholskie ( szlaki kajakowe
Poj. Mazurskie => Brodnickie, Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Suwalskie <=walory wędkarskie ( szlaki żeglarskie Wybrzeże Jezior Mazurskich od Śniardwy do Pisza przez K. Jagiellońskie
Poj. Wielkopolskie => Lubuskie, Międzychodzko- sierakowskie, Leszczyńskie, Poznań i okolice, Gnieźnieńskie, Włodawsko- gostyńskie
Wyżyna Małopolska => Jura Krak.- Częstochowska, Wyż. Krak.- Częstochowska, G. Świętokrzyskie, Zagłębie Staropolskie
Sudety => G. Izerskie, Kotl. Jeleniogórska, Karkonosze, G. Kamienne i Wałbrzyskie, G. Sowie, Ziemia Kłodzka
Karpaty => Beskid Śląski, Żywiecki, Mały, Makowski, Podhale.
Nie wiem czy jeszcze coś ma tu być, bo ksero niedokładne.
30. Kierunki migracji:
do najczęściej odwiedzanych krajów należą te o dużej atrakcyjności turystycznej, nawet gdy są oddalone od miejsca zamieszkania turysty
turyści często odwiedzają kraje sąsiednie
chętnie odwiedzane są kraje bliskie kulturowo i językowo, np. Anglia- USA- Kanada; Niemcy- Austria; Francja- Monako
kraje wysoko rozwinięte- turystyka rodzinna
największa liczba odwiedzających ( duży dochód z turystyki)
www.stiudent.pl