Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania
Zatwierdzam
......................................
PROGRAM SZCZEGÓŁOWY PRZEDMIOTU
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA
Rodzaj studiów: MAGISTERSKIE - studia dzienne, wieczorowe i zaoczne
Kierunek studiów: PSYCHOLOGIA
Rok studiów: pierwszy; semestr: I i II
ROZLICZENIE GODZINOWE
Razem |
Wykłady |
Ćwiczenia |
Seminarium |
60 |
60 |
|
|
CELE KSZTAŁCENIA
Nauczyć:
podstaw fizjologii i anatomii układu nerwowego, etologii, genetyki i ewolucji zachowania;
Zapoznać z:
biopsychologią, jako dziedziną psychologii;
metodami badań biopsychologii;
wiedzą teoretyczną i empiryczną biopsychologii w wybranych działach psychologii.
BEZPOŚREDNIE POWIĄZANIE PRZEDMIOTU Z INNYMI PRZEDMIOTAMI
Bazuje na przedmiotach:
biologia, a w szczególności - fizjologia, neuroanatomia, etologia, genetyka i ewolucja zachowania.
Podbudowuje przedmioty:
wszystkie przedmioty kierunkowe.
TREŚĆ PROGRAMU
Lp. |
Tematy zajęć |
Liczba godzin |
||
|
|
Wykłady |
Ćwicz. |
Semin. |
SEMESTR I |
||||
Wiadomości o naukach behawioralnych |
2 |
|
|
|
Metody i techniki badań biopsychologii |
3 |
|
|
|
Organizacja układu nerwowego |
3 |
|
|
|
Budowa układu nerwowego |
2 |
|
|
|
Komórki nerwowe i ich właściwości |
4 |
|
|
|
Organizacja czynności czuciowych |
3 |
|
|
|
Organizacja czynności ruchowych |
3 |
|
|
|
Motywacja |
4 |
|
|
|
Mechanizmy aktywacji |
2 |
|
|
|
Uczenie się |
2 |
|
|
|
Pamięć |
2 |
|
|
|
Historia badań nad zachowaniem zwierząt |
2 |
|
|
|
Elementarne rodzaje zachowania |
2 |
|
|
|
Zachowania popędowe |
2 |
|
|
|
Zachowania w sytuacji konfliktu popędów |
2 |
|
|
|
Koncepcje instynktu w etologii |
2 |
|
|
|
Teoria ewolucji |
2 |
|
|
|
Ewolucja zachowania |
2 |
|
|
|
Zachowania terytorialne |
2 |
|
|
|
Zachowania seksualne |
2 |
|
|
|
Zachowania prospołeczne |
2 |
|
|
|
Życie w grupie |
2 |
|
|
|
Myślenie u zwierząt |
2 |
|
|
|
Zabawa i eksploracja |
2 |
|
|
|
Komunikacja |
2 |
|
|
|
Problematyka wykorzystania zwierząt w badaniach naukowych |
2 |
|
|
|
LITERATURA
Obowiązkowa:
Lp. |
Autor i Wydawca |
Tytuł |
Rok wydania |
Bogdan Sadowski Wydawnictwo Naukowe PWN |
Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt |
2001/2005 |
|
Bogdan Sadowski i Jerzy Chmurzyński Wydawnictwo Naukowe PWN |
Biologiczne mechanizmy zachowania. Rozdziały: Od 1.3 do 1.7.2, od 9.1 - do 9.3, 10, 12, 13, 14, 16, 17 i 18. |
1989 |
|
Wojciech Pisula GWP |
Psychologia. Podręcznik Akademicki, pod redakcją |
2000 |
|
Jan Matysiak |
Psychologia. Podręcznik Akademicki, pod redakcją |
2000 |
Dodatkowa:
Lp. |
Autor i Wydawca |
Tytuł |
Rok wydania |
Edward O. Wilson Zysk i S-ka |
Socjobiologia: wydanie popularnonaukowe |
2000 |
|
Francis Crick, Prószyński i s-ka. |
Zdumiewająca hipoteza |
1999 |
|
Rita Carter, Atena |
Tajemniczy świat umysłu |
1999 |
SPOSOBY OCENY POSTĘPÓW STUDENTA:
Ocena za zaliczenie kursu ustalona zostanie w oparciu o oceny cząstkowe uzyskane za zaliczenie egzaminów testowych po I semestrze. Ocena niedostateczna z jednego lub obu egzaminów cząstkowych oznacza konieczność uczestniczenia w poprawkowym egzaminie testowym.
PROGRAM ROZWINIĘTY (temat, liczba godzin główne zagadnienia)
Temat 1: Wiadomości o naukach behawioralnych (2 godziny)
Zachowanie się jako przedmiot badań. Biopsychologia jako dziedzina psychologii. Charakterystyka gałęzi biopsychologii. Genetyka i ewolucja zachowania.
Temat 2: Metody i techniki badań biopsychologii (3 godziny)
Metody i techniki biologiczne. Metody i techniki psychologiczne. Wyposażenie pracowni biopsychologicznej. Psychologia eksperymentalna. Wnioskowanie eksperymentalne. Rola statystyki.
Temat 3: Organizacja układu nerwowego (3 godziny)
Rola układu nerwowego w organizmie. Układ nerwowy a inne układy fizjologiczne. Zasady organizacji układu nerwowego.
Temat 4: Budowa układu nerwowego (2 godziny)
Ośrodkowy układ nerwowy: zarys budowy i funkcji. Obwodowy układ nerwowy.
Temat 5: Komórki nerwowe i ich właściwości. (4 godziny)
Budowa i właściwości komórki nerwowej: chemiczne podłoże procesów czynnościowych w neuronach. Budowa i właściwości synaps: przekaźnictwo synaptyczne.
Temat 6: Organizacja czynności czuciowych. (3 godziny)
Receptory: typy, czynności. Narządy zmysłów. Budowa i czynności dróg czuciowych. Poziomy integracji czynności czuciowych.
Temat 7: Organizacja czynności ruchowych. (3 godziny)
Odruchy rdzeniowe, "prawa odruchów". Pętla czuciowo-ruchowa. Inne poziomy integracji czynności ruchowych. Budowa i czynności dróg ruchowych.
Temat 8: Motywacja. (4 godziny)
Autonomiczny układ nerwowy i hormony. Mechanizmy regulacyjne. Homeostaza. Motywy podstawowe. Fizjologiczne podstawy motywacji. Aktywność motywowana potrzebą stymulacji.
Temat 9: Mechanizmy aktywacji. (2 godziny)
Układ projekcji nieswoistej. Czuwanie, wzbudzenie i uwaga. Fizjologiczne mechanizmy snu.
Temat 10: Uczenie się. (2 godziny)
Historia badań nad uczeniem się. Fizjologiczne podstawy uczenia się. Empiryczna weryfikacji synaptycznej teorii uczenia się.
Temat 11: Pamięć. (2 godziny)
Fizjologiczne podstawy pamięci: poszukiwanie engramów pamięci. Teoria konsolidacji pamięci — weryfikacja empiryczna. Chemiczne podłoże pamięci.
Temat 12: Historia badań nad zachowaniem zwierząt (2 godziny)
Poglądy starożytnych filozofów. Początki nowożytnej nauki o zwierzętach: Darwin, Romans, Morgan. Początki etologii: Köller, von Frisch, Lorenz, Tinbergen.
Temat 13: Elementarne rodzaje zachowania (2 godziny)
Odruchy posturalne, obronne, reakcje orientacyjne i startowe, kinezy taksje, tropizmy.
Temat 14: Zachowania popędowe (2 godziny)
Pojęcie popędu, rodzaje popędów, relacje miedzy popędami: pobudzenie, hamowanie, torowanie. Struktura zachowań popędowych. Pojęcie bodźca kluczowego i wrodzonego mechanizmu wyzwalającego.
Temat 15: Zachowania w sytuacji konfliktu popędów (2 godziny)
Ruchy intencjonalne, zachowania upustowe, przerzutowe, przeniesione, nerwice eksperymentalne.
Temat 16: Koncepcje instynktu w etologii (2 godziny)
Sztywność i plastyczność instynktu. Zasada podwójnej kwantyfikacji Lorenza, modele instynktu: Lorenza i Tinbergena. Teorie instynktu.
Temat 17: Teoria ewolucji (2 godziny)
Rozwój świata organicznego według Arystotelesa, Lamarcka, Darwina. Syntetyczna teoria ewolucji.
Temat 18: Ewolucja zachowania (2 godziny)
Przykłady ewolucji zachowania: rytualizacja zachowania. Adaptacyjna funkcja zachowania i sposoby jej badania: podejście eksperymentalne i porównawcze. Modele optymalizacyjne.
Temat 19: Zachowania terytorialne (2 godziny)
Ewolucja terytorializmu. Klasyfikacja terytoriów, strefy terytorium. Kontaktowość i dystansowość, dystans osobniczy. Regulacja interakcji społecznych poprzez przestrzeń u człowieka: koncepcje Halla i Altmana.
Temat 20: Zachowania seksualne (2 godziny)
Teoria inwestycji rodzicielskich. Koncepcje doboru płciowego. Dobór płciowy u człowieka.
Temat 21: Zachowania prospołeczne (2 godziny)
Koncepcja altruizmu zwrotnego, krewniaczego, teoria kosztownego sygnalizowania.
Temat 22: Życie w grupie (2 godziny)
Stosunki międzygatunkowe: zespoły jednogatunkowe, wielogatunkowe. Pojecie grupy społecznej, kręgu społecznego, pary i kompanii.
Temat 23: Myślenie u zwierząt (2 godziny)
Myślenie konkretne i abstrakcyjne, metodą prób i błędów, przez wgląd, ekstrapolacja. Liczenie, subitizing. Używanie narzędzi. Zjawiska quasi-estetyczne.
Temat 24: Zabawa i eksploracja (2 godziny)
Koncepcje motywacji zachowań eksploracyjnych. Klasyfikacja zachowań eksploracyjnych. Rodzaje i funkcje zabawy. Związek eksploracji z zabawą.
Temat 25: Komunikacja (2 godziny)
Język i jego definicje. Badania nad komunikacją zwierząt. Różnice i podobieństwa w komunikacji zwierząt i ludzi. Uczenie zwierząt ludzkiego języka.
Temat 26: Problematyka wykorzystania zwierząt w badaniach naukowych (2 godziny)
Sposoby badania zachowania zwierząt. Argumenty za i przeciw prowadzeniu badań na zwierzętach. Problemy etyczne związane z badaniami zwierząt.
Dziekan Wydziału Autorzy programu
....................................................... ..............................................................................