Uprawa warzyw 210-270tyś ha, produkcja 5,6mln ton, plon kapusty 37t/ha (28%), marchew 28t/ha (19%), cebula 23t/ha (16,5%)
Spożycie warzyw - 121kg/M (146-krajowe, 6-import) (kapusta ok. 40, marchew 20, cebula 12, pomidor 14,5, ogórek 11, burak ćw 12)
Wartość skupu warzyw: 459,1 mln zł Produkcja mrożonek: 309 tyś ton, 43% warzyw przeznaczonych do przetwórstwa, konserwy- 15%, przetw. z grzybów- 7%
I chiński oberżyna, ogórek, rzodkiewka, soja, kapusta pekińska, chińska;
II indyjski - oberżyna, ogórek, dynia, groch, fasola mung, yam
III środkowoazjatycki (Zach-pół India, Afganistan, Uzbekistan) - marchew, melon, cebula, fasola, bób, szpinak, czosnek; rzepa, fasola mung, groch
IV zachodnioazjatycki (Turkiestan, Iran, Mała Azja, poł Kaukaz) - marchew, dynia, sałata, pietruszka, bób, burak ćwikłowy;
V śródziemnomorski - rośliny kapustne, sałata, marchew, pietruszka, burak, szparag, seler, koper, rabarbar, czosnek, cebula, groch, cykoria, szczaw, por, rzepa, skorzonera, salsefia, pasternak,
VI abisyński - groch, kawon rzeżucha;
VII południowomeksykański - fasola karłowa, tyczna, kukurydza, papryka, pomidor;
VIII południowoamerykański - pomidor, ziemniak, kukurydza, pepino, dynia
klasa botaniczna -
Aizoaceae Pryszczyrnicowate -szpinak nowozelandzki;
Apiaceae Selerowate - pietruszka nac, korz, marchew, seler, pasternak, koper, koper wł, kard, karczoch;
Asteraceae Astrowate - sałata masł, krucha, rzymska, liściowa, łodygowa, endywia, cykoria sał, skorzonera, salsefia
Brassicaceae Kapustowate - kap gł biała, czerw, wł, bruk, kalafior, brokuł, kalarepa, jarmuż, kap pekińska, rzodkiewka, rzodkiew, rzepa, brukiew, chrzan;
Chenopodiaceae Komosowate - szpinak, burak ćw, liściowy;
Cucurbitaceae Dyniowate - ogórek, dynia, melon, kawon;
Fabaceae Bobowate - bób, fasola, groch;
Liliaceae Liliowate - cebula zw, perłowa, siedmiolatka, wielopiętrowa, szalotka, por, szczypiorek, czosnek, szparag;
Solanaceae Psiankowate - pom, pap, ob., ziem
Portulacaceae Portulakowate portulaka warzywna;
Polygonaceae Rdestowate - rabarbar, szczaw,
Valerianaceae Kozłkowate roszponka
Części jadalne
korzeń burak ćw, march, piet, seler korz, rzodkiew, rzodkiewka, pasternak salsefia, skorzonera łodyga - szparag, kalarepa, yam, sałata łod,
liście - cebula, por, szczyp, sał, kap, cykoria, szpinak, kap pek, endywia, seler nac, rabar, jarmuż, koper, rzeżucha;
kwiat - kalafior (brak B, Mo - brunat róż, biczykowatość liści; guzikowatość), brokuł,
owoc - groch cuk, fas szparag, ogórek, pom, pap, ob., mel, arb, dynia, pat, cuk
nasiona - groch, fasola, bób
kapustne - kap gł, bruk, brokuł, kalarepa, jarmuż, kap pek;
cebulowe - ceb zwyczajna, siedmiolatka, szalotka, kartoflanka, perłowa, wielopiętrowa, por, czosnek, szczypiorek;
korzeniowe - marchew, burak, pietruszka, sel korzeniowy, pasternak, skorzonera, salsefia; dyniowate - ogórek, dynia zw (cukinia, patison, kabaczek), dynia olb, melon, kawon;
psiankowate - pom, pap, ober, ziem, pepino;
liściowe - sał, cyk sał, roszponka, szpinak, piet nac, rzeżucha, port ogr, boćwina, sel naciowy; strączkowe - fasola, groch, bób, soja, soczewica;
rzepowate - rzodkiew, rzodkiewka, bruk, rzepa;
przyp - koper, majer, kolendra, kminek, tymianek, bazylia
Jednoroczne - sałata, rzodkiewka, szpinak, kalafior, brokuł, og, pom, endywia, kap pek, kap chiń, melon, kawon, dynia, let odm rzodkwi, groch, fas zwycz., portulaka
Dwuletnie - marchew, burak, pietruszka, pasternak, skorzonera, salsefia, kap gł, boćwina, rzepa, brukiew, późne odm rzodkwi, kap bruk, kalarepa, jarmuż, por, cebula, pietr nac, seler nac wieloletnie - szparag, rabarbar, szczaw, chrzan, szczypiorek, czosnek, cebula siedmiolatka, szalotka, wielopiętrowa
Wit A (mg%) marchew 14, pietruszka nac 8, szpinak 6, jarmuż, kap włos, botwinka (5) (zap 1-2mg) Wit E - kapustne, liściowe, papryka, marchew, strączkowe
Wit K - kapusta, szpinak, sałata
Wit B1 - tiamina (mg) - groch nasiona (0,6), fasola nasiona, groszek zielony (0,3), fas szparag ziel (0,05), żółta (0,4), szpinak (0,12), pom, march, ziem (zap 0,9-1,2mg)
Wit B2 (mg) - pietruszka (0,3), boćwina, szpinak, jarmuż (0,2), groszek ziel (0,15), fas szp, sałata, ziem, rzod (zap 2-4mg)
Kwas nikot (PP, mg) - jarmuż (3,2), fas szp, groch ziel (2,5), groch nas (1), ziem (1,2) szpinak, sałata, (zap 15-25mg)
Kw pantotenowy - bób sur (5,4 mg), groch ziel (1,5), sałata, fasola, march, ceb
Kw foliowy (ug) liściowe - szparag (100), groch nasiona, jarmuż (50), piet naciowa (40), sałata (20), szpinak (8)
Wit C (mg%) - papryka (200-300), piet nac (150), jarmuż (120), kap bruk (100), szpinak (60), rzodk (25), pom (20), sałata (15) (zap 100mg)
Błonnik (%such masy) - kalarepa, kapusta (32) pietruszka (29), marchew, burak, pom; rozp - march, pom
Fitoncydy - czosnek, cebula, chrzan, por Na ilość subst odżywczej ma wpływ: odmiana, geny, środowisko- temp, woda, światło, gleba, agrotechnika- nawożenie, termin siewu, choroby. Wrażliwość na temp
odp na mrozy - szparag, rabarbar, chrzan, szczypiorek,
odp na przymrozek - bób, brokuł, cebula, marchew, pietruszka, rzepa, burak, sałata, pasternak, ziemniak, kapusta,
giną od przymrozków - dynia, fasola, kukurydza, pomidor, szpinak nowozel,
giną od długotrwałych chłodów - kawon, melon, ogórek, oberżyna, papryka
Rośliny dnia długiego- rzodkiewka, rzodkiew, rzepa, brukiew, fasola wielokw, groch późny, sałata, kapusta pekińska, szczypiorek, szpinak, cebula 7latka
Dnia obojętnego- fasola zwyczajna, groch wczesny, dyniowate, psiankowate, kapusta, marchew, pietruszka, szpinak nowozel
Woda dostępna - różnica między pojemnością polową a trwałym punktem więdnięcia [4,2pF punkt trwałego więdnięcia, 1,7-2pF dostępna woda, poniżej 1pF pojemność powietrzna?]
grawitacyjna- przesiąkająca, absorbowana przez cząstki gleby.
gruntowa- higroskopijna, kapilarna, związana
WODA
b wymagające - kapusta pek, kalafior, brokuł, sałata, kalarepa, rzodkiewka, kap wczesna, seler, ogórek
wymagające - cebula, czosnek, por, kap bruks, późna, papr, pom, fas szpar, ziem wczesny
średnie - pietruszka, groch ziel, dynia, jarmuż, marchew, chrzan, rabarbar,
mało - pom wysokoros, burak ćw, szparag
obornik (0,5%N, o,11%P, 0,6%K, 0,3%Ca, 0,1%Mg)
silnie reagujące na obornik (rozwidlanie korzeni) - pietruszka, por, ziemniak późny, seler, cebula, fas szparagowa, ogórek wzrost plonu,
średnio reagujące - fasola na suche nasiona, papryka słodka, czosnek, cykoria, marchew,
słabo - kapusta, burak ćwikłowy, ziemniak wczesny, pomidor samokączący
I rok - cebula, por, czosnek, seler, ogórek, melon, pap
II rok po oborniku - fasola, marchew, burak ćw, cykoria, pietruszka
Azot
małe wym pok (40-50kgN) - fasola, groch, rzodkiewka,
średnie - jarmuż, ogórek, czosnek, koper,
duże (150-200) - cykoria, kap pekińska, dynia, burak
b duże (200-250) - kalafior, rabarbar, kap czerw, biała, późna,
Fosfor - 40-60mg/dm3 fasola szparagowa, groch, marchew, skorzonera, szparag, 50-70 burak ćwikłowy, chrzan, kap biała, czerw, włoska, bruks, sałata, szpinak, ziemniak wczesny, 60-80 - cebula, brokuł, kalafior, ogórek, pomidor, por, rabarbar, seler klasa zasobności P - niska do 20mg, średnia 20-60mg, wysoka >60
Potas 125-175mg/dm3 fasola szp, groch, rzodkiewka, 150-250 brokuł, chrzan, pietr, 175-250 burak ćw, cebula, 200-250 kalafior, kap bruk, pomidor
Wym P i K - wymagania małe P (15-30kg/ha), K (60-140) - rzodkiewka, rzodkiew, kalarepa, skorzonera, burak ćw, cebula, pomidor, szpinak, pietruszka, pasternak, por, szparag, kukur, ziemniak, endywia, groch - duże wymag - P (30-50kg/ha), K (160-300 kg/ha) - kap biała, czerw, włoska, pek, bruks, kalafior, ogórek, dynia
Forma chlorkowa - seler, szparag, burak ćw, szpinak,
siarczanowe - fasola, ogórek, pomidor, papryka, melon, cebula,
oba typy nawozów - marchew, kapusta, rzodkiew, por, groch, brukiew, kalarepa, rzodkiewka Zasolenie - wrażliwe- faza młodociana, rozsada, sałata, cebula, ogórek, fasola, bób
mniej wrażliwe - groch, marchew, pomidor, papryka,
odp - seler, szparag, burak ćw, szpinak
pH - 6-6,8 - burak, cebula, groch, kalafior, marchew, melon (wysokie pH utrudnione pob P, Fe, Mn, B, Zn)
5,5-6,8 - brokuł, fasola, kap, ogórek, pomidor,
4,8-5,5 - ziemniak (niskie pH złe pob Cu, Mg, P, Mo, nadmiar Al., Mn)
przedplon - wyka ozima z żytem na ziel paszę, rzodkiewka, sałata, szpinak ozimy dla kapusty późnej,
poplon - po kap wczesnej fasola szparagowa, po grochu ziel zbier na konserwy późny kalafior, (słonecznik pastewny, łubin, wyka, owies, jęczmień, peluszka, gorczyca biała) śródplon np. sałata dla ogórka
jaryzacja - przejście z fazy weget w generatywną pod wpływem niskiej temp
zmianowanie - kolejne następstwo roślin uprawianych na tym samym polu, uzasadnione przyrodniczo, uwzględnia różne wł i wym roślin oraz wzajemne ich oddziaływanie na siebie i char siedliska
płodozmian - zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat i pól w gosp, wiąże się z całokształtem jego produkcji - kierunkiem, specjalizacją
rotacja - pełny cykl zmianowania, liczba lat potrzebnych do tego, aby wszystkie jego rośliny przeszły zgodnie z następstwem przez to samo pole, może być kilku lub kilkunastoletnia
struktura zasiewów - zestawienie wszystkich roślin uprawianych w gosp w danym roku, wyrażone w ha, w proc ogólnej pow gruntów ornych
7 letni płodozmian szczegółowy - 1. kapustne (kalafior późny) 2. zboża jare z wsiewką (jęczmień + lucerna), 3. strukturotwórcze (lucerna) 4. cebulowe (cebula) 5. korzeniowe (seler) 6. motylkowe + zb ozime (fasola szp + psz ozima) 7. zboża ozime (psz ozima)
6-letni płodozmian warzywniczy 1. kalafior późny 2. ziemniak wcz, cebula ze szczypiorem, marchew pęczkow 3. rośliny motylk strukturotwórcze 4. cebula lub ogórek 5. burak, pietruszka 6. groch ziel, fasola szp lub na suche nasiona
Płodozmian mieszany - 1. jęczmień + wsiewka lucerny 2. lucerna 3. ogórki + gorczyca, facelia 4. cebula (+międzyplon ozimy) 5. warz korzeniowe
Zagrożenia kap biała po 4 latach kiła kap, czosnek 3 rok upr fuzarium,
monokultura - pom, ziem, groch, burak, spadek plonu na dłuższą uprawę - marchew, pietruszka, cykoria
5 lat i > - nagrom chorób i szkod, kiła kapusty, głownie cebul, nicienie w glebie; 4 lata - kap, pietruszka, cykoria, groch, burak; 3 lata - fasola, ogórek, sałata, czosnek, seler, march, ziemniak; 2 lata ceb, por, nie wym zmianowania - pomidor, papryka
Włókniny - Lutnesil 17, Agryl P17plus, Coverten 17, Pegas Agro, Wigofil 17 lekkie 10g/m2 (ochrona przed szkodnikami) - Agryl Insektenschutz, Lutresil 10 30,60 g/m2 (okrywanie, zima) - Lutredor, dwuwarstwowe do bielenia lub pędzenia roślin, Covertan PP Combi, Agryl Bi - Couche, Corestan PP Combi
TRWAŁOŚĆ
trwałe (3,4 mies) - brukiew, burak ćwikłowy, cebula, chrzan, czosnek, cykoria korzenie, kapusta głowiasta, marchew, pietruszka, por, rzepa, rzodkiew, salsefia, seler korzeniowy, skorzonera, ziemniak późny,
średnio trwałe (kilka tyg,) - cukinia (owoce starsze) dynia, jarmuż, kabaczek (owoce starsze), kalarepa, kalafior, kapusta pekińska, brukselska, kawon, papryka, pomidor niedojrzały, seler naciowy, ziemniak wczesny,
nietrwałe (nie przekracza 2 tyg) - brokuł, cukinia młoda, kabaczek młody, fasola szparagowa, groch zielony, kukurydza cukrowa, melon, ogórek, pomidor dojrzały, rzodkiewka, sałata, szparag, szpinak, warzywa w pęczkach.
intensywność oddychania 1)bardzo niska intensywność oddychania po zbiorze (<5mlCO2/kg/h w temp 5stC) ziemniak, cebula, czosnek, rzodkiew, kawon. 2)niska (5-10) marchew, burak, kapusta, dynia, ogórek, melon, papryka, pomidor 3)średnia (10-20)kalafior, por, oberżyna, sałata 4)wysoka (20-30)brukselka, szpinak 5)bardzo wysoka (>30)szparagi, groch zielony, kukurydza
Rola etylenu - stymuluje oddychanie komórkowe, obniża zaw auksyn i zwiększa zaw ABA, przerywa okres spoczynku niektórych warzyw i ziemniaków, pośrednio wpływa na rozkład propektyn na pektyny przez aktywację DNA odpowiedzialnego za syntezę poligalakturonazy, powodując mięknięcie owoców, stymuluję syntezę fitoaleksyn w zranionych tkankach, stymuluje kiełkowanie nasion
Przygotowanie warzyw do sprzedaży po przechowywaniu - usuwanie części niejadalnych, czyszczenie i mycie, sortowanie (klasy jakości), kalibrowanie (klasy wielkości), woskowanie, porcjowanie, ocieranie, pakowanie
Gleba - wymagające I klasa cebula, ogórek, kalafior, seler, sałata, papryka, por
mniej wymag II klasa - kapustne, rabarbar, chrzan, rzodkiewka, szpinak, fasola, groch zielony,
klasa III - korzeniowe - burak ćw, marchew, pietruszka, pom, szparag
Zab pielęgnacyjne - niszczenie skorupy na zasiewach, przerywanie roślin, ściółkowanie, naw weget, prowadzenie, podpieranie roślin, cięcie, ogławianie, walka z chwastami, chor, szkod
Choroby infekcyjne
cebula, czosnek - zgnilizna szyjki cebuli, fuzaryjna zgnilizna cebuli, czarna pleśń cebuli, biała zgnilizna cebuli, antraknoza cebuli, zielona zgnilizna czosnku, bakteryjna zgnilizna czosnku, bakterioza czosnku,
kapustne - szara pleśń, mokra zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, rizoktorioza kapusty, czarna plamistość, czarna zgnilizna kapustnych, bakteryjne gnicie róż kalafiora, wirus mozaiki rzepy, korzeniowe - czarna zgnilizna korzeni, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, rizoktorioza korzeni marchwi, mokra zgnilizna warzyw korzeniowych,
pomidor - zgnilizna owoców, bakteryjna miękka zgnilizna, szara pleśń, czarna pleśń, mokra zgnilizna, fuzarioza, gorzka zgnilizna,
papryka - szara pleśń, czarna zgnilizna, bakteryjna miękka zgnilizna, ziemniak - zaraza ziemniaka, mokra zgnilizna, sucha zgnilizna, sucha zgnilizna, fomoza, oosporoza,
ogórek - szara pleśń, czarna zgnilizna, miękka zgnilizna, alternarioza,
dynia - alternarioza, antraknoza, czarna zgnilizna, miękka zgnilizna,
sałata - szara pleśń, zgnilizna twardzikowa
Hartowanie - 7-10 dni do momentu wysadzenia na miejsca stałe, wszystkie metody hartowania hamują wzrost roślin, rośliny hartowane są ciemniejsze od kontrolnych, na liściach kapustnych zwiększa się podczas hartowania warstwa nalotu woskowego, zapobiega nadmiernej transpiracji, objawem hartowania jest nabieranie przez rośliny czerwonego zabarwienia, liście są grubsze od kontrolnych,
Najbardziej istotne w związku z odpornością na mrozy są zmiany chemiczne, zachodzące w tkankach roślin hartowanych: zwiększenie suchej masy, zmniejszenie ogólnej zaw wody przy zwiększonej zaw wody „związanej”, absorbowanej przez koloidy i nie ulegającej zamarzaniu, zwiększenie ogólnej zaw węglowodanów, zmiany w postaci węglowodanów, polegające na przechodzeniu polisach w mono, zwiększenie kwasowości soku kom, zmiany w postaci białek (powstają zw proste)
Idealna gleba pod warzywa:
- przepuszczalna i przewiewna
- nie wymagające melioracji
- czynna flora glebowa
- wiosną łatwo obsycha
- łatwo się nagrzewa
- wierzchnia warstwa nie powinna się zaskorupiać
- bogata w zw. Pokarmowe
Wymagania gl. warzyw:
NAJWIĘKSZE: cebulowe, dyniowate, kalafior, seler, sałata, papryka; ŚREDNIE: kapusta, chrzan, szpinak, fasola, groch, rabarbar, pom. samokorzeniący; MAŁE: korzeniowe, szparag, pom. wysokorosnący.
III. warzywa szkl 6324ha (2584ha pom, 1454 ogórek, 1223 papryka) Maz 26,7%, Wielkopol 12,7%, Małop 10%, Łódzkie 8,5%, Śląskie 7,5%
Zbiory ogółem 5575tyś ton (ogórki 97, pom 235)
Plon - pom 25kg/m2, ogórki 23
Ze względu na temp.: szklarnie ciepłe, ogrzewane o temp. wew 18-30oC -Caldarium; szklarnie o umiarkowanej temp. 12-18- Tepidarium; szklarnie zimne 5-10- Frigidarium; szklarnie przechowalnie 1-3
Podłoża organiczne: nat - torf (woda 40-45%, pow 40%), kora (surowa, kompost z kory sos, zwęglona niekompostowana), słoma (5-7l wody/1kg), węg brun (duża sorpcja 5 razy > torf, duża przepuszczalność, 300-500mg/l Mg), trociny (mniejsza poj wodna i sorp, większa przesiąkliwość) szt - włókna kokosowe (35% woda, 25% powietrze, pH 5,5-5,9)
Podłoża mineralne: szt - wełna mineralna, wełna szklana, perlit, keramzyt (porowatość ogólna 85% - 20% pow, 65% woda), wermikulit, nat - piasek, żwir
Podłoża syntetyczne; styropian, pianki aminowe, poliuretanowe (polska Inert, belgijska Agrofoam) Podłoża hydroponiczne
Wełna min - porowatość podłoża 95-97%, poj wodna 82%, przy pełnym nawilgoceniu: 65% pożywka, 30% powietrze, 5% włókno maty (długość 1-2m, szer 12,5cm, grub 7,5cm, Flo-mat, Agroben, Bonat), paluszki do wysiewu (pom, papr, 2,5x2,5x4cm), kostki do prod rozsady (ogórek, 6,5x7,5 lub 10x10cm, Vitragren) zalety: sterylna, możl reg rozwojem roślin, zwiększenie plonu, wczesności, jakości plonu, niższy koszt ogrzewania szklarni, łatwiejsze przyg lub wym podłoża, zamknięty lub otwarty system przep pożywki wady: zbyt szybkie osiadanie wełny, możliwa zmiana pH, koszt, konieczna fertygacja, wysoka jakość wody
INERTNE - bierne, nieaktywne lub obojętne chemicznie, nie wchodzą w reakcje chemiczną z pożywką, nie ulegają rozkładowi mikrobiolog, nie stwarzają dogodnych war do rozwoju patogenów w środ korz, brak kompleksu sorpcyjnego, wolne od chorób i szkodników, wyższa jakość i plon, zamknięte ukł nawożenia są przyjazne dla środ, precyzyjne żywienie roślin
W-D
Podłoża organiczne: torf, kora, słoma, włókna kokosowe, trociny.
Podłoża mineralne: wełna mineralna, wełna szklana, perlit, keramzyt, wermikulit, piasek, żwir.
Podłoża syntetyczne ; styropian, pianki fenolowe.
Podłoża hydroponiczne czyli wszystkie pożywki.
Cechy optymalnego podłoża:
- dobre i stabilne wł. Fizyczne
- wysoka porowatość
- duża poj. Wodna
- dobra podsiąkliwość i poj. cieplna
- wolne od patogenów i subst. toks.
- łatwe do utylizacji, lekkie i tanie
Torf wysoki:
- bez skł. pok.
- kwaśny
- zły przewodnik ciepła
- jednorodny materiał
- sterylny
- niska zawart. skł. min.
- odpowiednie wł. fizyczne
Torf niski:
- sporo masy org.
- duże wł. sorpcyjne
- szybko traci strukture
- od kwaśnego do zasadowego
- nie jest wolny od skł. min.
- dodawany do mieszanek
- tani
- używany gł. do substratów
Kora:
- świeża nie jest dobra
- kompost z kory sosnowej
- kora zwęglona samorzutnie kompostowana
Węgiel brunatny:
- wysoka sorpcja
- pH 6,7-7,2
- duża przepuszczalność
Trociny:
- ponad 90% subst. org.
- śladowe il. skł. pok.
- b. dobre wł. fizyczne
- kwasny
- można kompostować
Podłoże kokosowe:
- dobra trwałość
- duża poj. wodna
- duża porowatość
- stabilna struktura
- niska zawart. soli
- nie wymaga utylizacji
- zawiera grzyby z rodzaju Trichoderma
- pH 5,5-5,9
Piasek:
- najlepszy gruboziarnisty
- niska poj. sorpcyjna i wodna
- duży ciężar właściwy
Wełna min.
- wytwarzana ze skał bazaltowych, wap. I dolomit.
- do 97% porowatość
- pH 7-9
- brak skł. min.
- sterylna
Wełna szklana:
Powstaje w wyniku stapiania pisaku kwarcowego i kredy w 1400C
- duża zdolność zatrzymywania pożywki
- 20% niższa poj. wodna niż u wełny min.
Keramzyt:
- kruszywo budowlane
- korzystne wł. fizyczne
- lekki, trwały
- wymaga częstej fertygacji
- częściowa sorpcja jonów
Perlit:
- trwała struktura mineralnej gąbki
- granulki o śr. 6cm
- rzeźbiona nieregularna pow.
Pumeks:
- porowatość 80%
- dobra poj. kapilarna
Pianki aminowe:
- niskie pH
- poj. wodna 15% niższa niż wełny min.
- lekka
Plastponiki:
- podłoże sterylne
- plastyczne
- porowata struktura
- ulega biodegradacji w ciągu 4 lat
- uprawa to plastoponika
Pianki poliuretanowe:
- trwała struktura
- można dezynfekować w 100C
Podłoża inertne:
- bierne, nieaktywne lub obojętne chemicznie
- nie wchodzą w rekacje chem. z pożywką
- nie ulegają rozkładowi mikrobiolog.
- nie stwarzają dogodnych war. Do rozwoju patogenów w środ. Korzeni
- nie mają KS
-nie tracą szybko swojej struktury
- pozwalają na wprowadzanie technologii energooszczędnych
- plony o wysokiej jakości
- zamknięte układy nawożenia
- precyzyjne nawożenie
TYPY UPRAW:
Uprawa w glebie: należy przygotować glebę do uprawy. Nawozić, oczyścić, odkazić poprzez np. parowanie. Po ogórku uprawiamy paprykę, wtedy możemy nie odkażać, uprawę przez 2lata po sobie też nie odkażamy. Glebę musimy nawieść nawozem organicznym i mineralnymi w odpowiednich odstępach i stosować nawożenie pogłówne, nawadniamy roślinę.
Uprawa w podłożu luzem Całą powierzchnią tunelu lub szklarni izolujemy od gleby np. folią i warstwą 20-25cm. Przygotowujemy podłoże(wolne od chorób i szkodników) wzbogacamy w odpowiednią ilość skł. Min. Biorąc pod uwagę że nie jest jej dużo bo jest oddzielona, podobnie z nawożeniem pogłównym roślin będzie ono mniejsze. Można uprawiać rośliny zagonowo w odstępach 90cm.
Uprawa w cylindrach foliowych ; wypełnionych torfem ustawionych na podłożu torfowym. Cylindry o śr.20-222cm. Ok. 5l podłoża/roślinę, łatwe do napełnienia i dezynfekcji. Zalety: poprawa war.term. korzeni roślin. Podłoże szybciej się nagrzewa. Wady: łatwe przesychanie torfu, potrzeba nawadniania kropelkowego. Warunkiem powodzenia uprawy na glebie jest jej dezynfekcja.
Uprawa w pojemnikach transportowo: niezbędne są działające urządzenia kropelkowe,
Torf wysoki jest kwaśny i przed uprawą należy go zneutralizować ph podwyższyć 6-6,5. Należy wykonać krzywą neutralizacji. Neutralizujemy np. kredą. Nienależny za wczesnie odkwaszać bo obniżymy ilość skł. pok. - do przygotowania podłoży uniwersalnych, materiał jednorodny, brak przyswajalnych dla roślin form skł. pok., powolne procesy rozkładania mat. org. co pozwala na kontrolowane żywienie roślin, wolne od pasożytniczych czynników co pozwala na stosowanie ich bez dezynfekcji, dzięki kompleksowi sorpcyjnemu i jego buforującemu działaniu dopuszcza się nie wielkie błędy nawozowe dotyczące zarówno niedoboru jak i nadmiaru skł. pokarmowego. Jest ono stosowane do pojemników, cylindrów i worków.
Uprawa tacowo - kontenerowa kontenery pojedyncze lub podwójne i zawieszone na nich ażurowe tace i ona jest zanurzona w pożywce na 4-5cm. Zamiast tac mogą być rynny. 7-10dm3 przypada na jedną roślinę. Dobra dostępność do wody. Pożywka - roztwór nawozów. Stęż. soli 0,8-2g KCl/dm3 w pożywce o pH 5,5. Wady: mały dostęp tlenu do korzeni, wysoki koszt pojemników, konieczność idealnego wyrównania pow. szklarni, ograniczone dostarczanie pożywienia w miarę zarastania przez korzenie otworów tac. Zalety : możliwość zagęszczenia roślin, mała ilość podłoża, izolacja od gleby, oszczędna gospodarka wodna i nawożenie, brak materiałów odpadowych, trwałe urządzenie i możliwość ich wielokrotnego użycia.
Uprawa torfowo wodna : *zapewnia optym warunki powietrzno-wodne korzeniom, *w podłożu torfowym >=60% porów do wysokości 30 cm wypełnia woda, *obniżenie wysokości cylindra pogarsza war tlenowe, *optym war tlenowe są >=30 cm, *ustawienie cylindra w wodzie eliminuje siłę ssącą gleby i ułatwia korzeniom pobieranie wody, *wykorzystanie kompleksu sorpcyjnego torfu umożliwia przy podstawowym nawożeniu dost roślinie całej ilości makroelem i część mikro, *wł buforowe torfu zapobiegają zmianom pH roztworu wodnego skł i - łącznie z chelatującymi wł torfu - zapobiegają ich unieruchamianiu, *poza pomiarem stęż soli nie konieczne inne analizy, *dostarczone skł pozostają w układzie zamkniętym, *stężenie pożywki 0,7-1,0g KCL/dm3 - w m-cu korzeni będzie 2,8-2,3 Dawka nawozów w g/basen - D=(Z-Za)*V*K Z- stężenie pożywki jakie powinno być, Za- aktualne stężenie, V- objętość pożywki w basenie, K- wsp zasolenia Warstwa pożywki ok. 4-6 cm
Cienkowarstwowe kultury przepływowe (CKP) zalety: optymalne zaopatrz korzeni w wodę, skl min i tlen, stała kontrola odczynu, stężenia i składu chem pożywki i jej temp- możliwość wprowadzenia automatycznego sterowania uprawą, oszczędna gosp wodna (2-3 dm poż/rosl) wady: niezawodnie działające urządzenia utrzymujące ciągły przepływ pożywki, sprawna aparatura pomiarowo-kontrolna i dozująca, wysokie koszty inwestycyjne, układ zamknięty musi być szczelny, do korzeni i pożywki nie może dochodzić światło, wyprofilowanie szklarni, trudność w ustaleniu zapotrzebow roślin w pożywkę, jakość wody
Kultury hydro-aeroponiczne: Soffter i Levinger; 250ml pożywki/roślinę. Pożywka jest rozdeszczowywana na system korzeniowy i zbierana ponownie w rynny. Wykorzystywana jest drugi raz.
Gedi-system :7dm3/roślinę. Warstwa pożywki ok. 10cm. Są przeprowadzne rury co kilka cm perforowana i tymi otworami rozprowadzana jest pożywka. Są to rury przelewowe do zbiornika i pożywka przeprowadzona jest do rynny uprawowej.
AEROPONIKA- zmodyfikowana forma hydroponiki, metoda upr roślin, gdzie korzenie wiszą w powietrzu komory ze składnikami w formie mgły, metoda upr w powietrzu Zalety: kontrola poziomu wilg, skl pok, temp, poziomu tlenu i Co2 w syst korzeniowym roślin
JAKOŚĆ WODY OKREŚLA: pH, stężenie soli, zaw skl: Ca Mg, So4-, Na, Cl, HCO3-, Zn, standard wody - dobry 0,5EC, Cl do 50mg/dm, Na do 30mg/dm; odpowiedni 1,0EC, do 100Cl, do 60Na Norma wody pitnej EC 0,1-1, pH 6,5-8,5 Dzienne zużycie wody przez rośliny zależy od: zaw wody w podlożu, promieniowania słonecznego, fazy rozwojowej rośliny, temp gleby i powietrza, stanu zdrowia roślin, wilgotności powietrza, koncentracji soli min w podłożu, proporcji skł w roztworze glebowym TLEN Pomidor dzień słoneczny 6,7x10-3 mg O2/sek, noc 2,5 (pochmurny 2,2, noc 1,1), maksymalna rozp tlenu w wodzie w temp 293stK (20stC) = 9mg/dm3, tlen w ciągu 23min, w upr bezglebowych 420min
Zaw przy pełnym nasyceniu wodą w % obj: sub min 10-30, pow 30-40, woda ogólna 40-50, woda łatwo dostępna 20-30, zaw su borg > 50% wag w suchej masie, poj sorpcyjna > 120 mval/dm3 Dobre i stabilne wł fizyczne: wys porowatość, dobra podsiąkliwość, duża poj cieplna, musi być wolne od patogenów i sub toks, łatwe do utylizacji, lekkie, tanie
POR całkowita 70-90% dobry wzrost korzeni, a obj wolnych przestrzeni w połowie jest wypełniona wodą i powietrzem
Czynniki wpływające na aktywne pob jonów przez roślinę - wiek rośliny, stężenie i zestaw jonów w środ odżyw rośliny, pH zew otocz kom, dostęp tlenu,
zewn - rodzaj podłoża, temp, odczyn środ Gdy pH wzrasta = wzrost pobierania kationów, spadek anionów.
Wpływ soli na odczyn: obojętne: KCl, K2SO4, NaNO3, Ca(NO3)2; kwaśne: Ca(H2PO4)2.
Na pobieranie jonów duży wpływ ma średnica jonu i sfera uwodnienia. Im mniejsza śr. jonu o tym samym ładunku tym silniejsza hydratacja; Mg2+ (1.3)> Ca2+ (1.98)> Na+ (1.9)> K+ (2.66). Im słabsze uwodnienie tym szybsze pobieranie
Czynniki środowiska korzeni: rodzaj podłoża, zaw wody, wilgotność podl, temp, zaw tlenu, zaw skł pok, EC, pH
Transport jonów: *z korzeni do nadziemnych części odbywa się głównie przez ksylem, natomiast część węglowodanów produkowanych w zielonych częściach roślin do korzeni prze floem; *ciągła wymiana wody i jonów pomiędzy ksylemem i floemem decyduje w dużym stopniu o dystrybucji jonów w obrębie pędu; *przemieszczanie się jonów do organów generatywnych lub ich reutylizacja ze starzejących się liści odbywa się głównie przez floem. Pobieranie NH4+ i NO3- zależy od: temperatury i pH. NH4+ - max 27stC pH 4-6.5, niższa temp. pH 6.5-8.5. NO3- max 30stC ; małe stężenie - pH nie ma wpływu na pobieranie, duże stężenie - pobieranie spada wraz ze wzrostem pH; Forma azotu ma wpływ na pobieranie P, K, Ca i Mg. Zbyt niska temp podłoża 6-10 (dla dyniowat 12) lub zbyt wysoka 20-28 (dla dyniowat 30) wpływa na zmniejszenie lub zah wody przez korzenie. 1g suchej masy=0,6dm3 wody / N-NO3 0,3-0,7 w s.m.
Dla N, P, K nie wykazano zależności pomiędzy ilością przemieszczanych jonów do pędu a wielkością transpiracji, przem Ca jest w większym stopniu zależne od prądu transpiracyjnego
FOSFOR: pobierany w postaci jonów H2PO4- lub HPO42-; spełnie ważne funkcje w metabolizmie roślin; skł. Kwasów nukleinowych, fosfolipidów; rola w przenoszeniu, akumulacji energii i fosforylacji; przemieszczany prze ksylem i floem; ulega reutylizacji (ruchliwy); w glebie w postaci fosforanów Ca, Fe i Al.; ulega w glebie sorpcji fizycznej, fizykochem, i biologicznej; odczyn kwaśny zmniejsza rozpuszczalność fosforanów Al. I Fe, a zwiększa fosforanów Ca. Wzrasta pH roztworu= wzrasta ilość jonów dwuzasadowych. Zawartość P w kom korzeni - 100-1000 x wyższa niż w roztworze glebowym. P jest transportowany w formie nieorganicznej. Więcej P= mniej Boru w liściach. Nawozy fosforowe: Superfosfat Ca(h2PO4)2+CaSO4 7-8%P; Superfosfat po3 Ca(H2PO4)2 20%; Fosforan amonowy NH4H2PO4 i (NH4)2HPO4 20%; Kwaśny fosforan potasowy KH2PO4 22%; 0,4-0,8% w s.m.
MIEDŹ pobierany w formie jonu Cu2+ i chelatów; wyst w enzymach uczestniczących w wielu r-cjach oksydoredukcyjnych; jest łatwo reutylizowany; niedobór wpływa na zaburzenia w powst. i żywotności pyłku oraz zaburzenia gospodarki wodnej (brak turgoru liści), u pomidora łódeczki z liści; zbyt duże ilości w tkankach roślinnych wywołują objawy zatrucia wywołując deficyt żelaza i hamowanie wzrostu korzeni; jest silnie wiązana przez subst organiczną w glebach o dużej zaw. próchnicy i w torfach jest najmniej tego pierwiastka w formie przyswajającej dla roślin.
CYNK pobierany w postaci jonów Zn2+ i chelatów; wpływa na aktywność wielu enzymów; jest strukturalnym skl rybosomów; pełni zróżnicowane funkcje w rozmaitych procesach życiowych rośliny; typowym objawem braku Zn są krótkie międzywęźla, redukcja powierzchni liści; niewłaściwy stosunek P do Zn powoduje zmniejszenie pobierania Zn oraz hamowanie jego transportu z korzeni do pędu (silny antagonizm); jest dobrze sorbowany wymiennie przez kompleks sorpcyjny oraz tworzy połączenia chelatowe; odczyn gleb wpływa na jego pobieranie, kwaśne gleby zawierają najwięcej Zn przyswajalnego, a mniej gleby zasadowe (chloroza międzyżyłkowa)
BOR Funkcja: udział w przemianach węglowodanów; przy braku gromadzą się fenole; wpływa na metabolizm auksyny; oraz na syntezę flawonoidów; wpływ na procesy związane m.in. z kwitnieniem, owocowaniem; wpływ na gosp wodną; pobieranie innych składników pok, zwiększa pobieranie Ca, niedobór - na wzrost łagiewek pyłkowych, nekrozy wierzch, ogórek - pęknięcia skórki, brak zaw owoców
MOLIBDEN: pobierany w postaci jonów MoO42-; wyst wraz z Fe w nitrogenezie oraz reduktazie azotanowej; dostępność wrasta wraz ze wzrostem pH; na pobieranie Mo wpływają + fosforany, a - siarczany; w glebie jest słabo sorbowany wymiennie; deficyt powoduje zmniejszenie produkcji pylku i małą jego żywotność, redukcję blaszki liściowej, deformację pędu (brak - kalafior, burak)
POTAS - K z rozt glebowego, K+wymienny. Pobierany w postaci K+ jest jonem, bardzo ruchliwym, stąd łatwo reutylizowanym, przemieszcza się zarówno przez ksylem jak i przez floem, aktywuje ponad 50 różnych enzymów, wpływ na gosp wodną!, podczas jego deficytu następują zaburzenia większości pr fizj, głównie transportu asymilatów, następuje wzrost int oddychania, zmniejsza się ilość dwu i wielocukrów, azotu (oddziaływuje na reduktaze N); w kom determinuje wielkość potencjału osmotycznego (uczestniczy w osmoregulacji ap szparkowego), na pobieranie ma wpływ: obecność jonów 2-wartościowych głównie Ca, poziom węglowodanów w roślinie, war tlenowe środowiska, temp, pH, war świetlne, zaop w inne skł odżywcze (głównie N). Pobieranie K czynnie tak jak fosforu, duże zapotrzebowanie przez tk meryst, w przypadku braku odpływ z starych liści do młodych, pobieranie K intensywne w fazie wzrostu wegetatywnego, w soku floemu 80% wszystkich jonów / plon pomidora = 4,2kg/roślinę 120-250 mg/K; 3,5-5,6% w s.m.
WAPŃ - reguluje odczyn gleby, utrzymuje odpowiednią jej strukturę (poprawa stosunków pow-wod), rozwój mikroorg glebowych, dostępny jon Ca2+ z roztw glebowego oraz jako jon wymienny, tworzy kompleksy wapniowo-próchniczne (trudno rozpuszczalne), reguluje aktywności wielu enzymów, wpływa na wzrost roślin, podział komórki i jej wzrost na długość, regulator aktywnego i selektywnego pobierania jonów przez rośliny, składnik pektyn i ściany kom, przemieszczany wyłącznie przez ksylem, niezbędny przy podziałach i wzroście elongacyjnym, pomiędzy cytoplazmą a błoną kom - stabilizujące działanie, brak wapnia zmniejsza szczelność błon kom, a nawet ich rozpad, następuje utlenianie polifenoli do chinonów, powoduje zamieranie wierzchołków pędu, śluzowacenie korzeni, deformacje liści, suchą zgniliznę (zamieranie brzegów sałaty), plon ok. 5kg/roślinę pomidora = 120-500mg/l Ca
MAGNEZ - silna kumulacja, gdy mało potasu, wpływa na fotosynteze (skł chlorofilu) zastępczą funkcję w procesie kumulacji pełni Mn, ogranicza pobieranie manganu
SIARKA - pobierana w postaci utl SO42-, transport przez ksylem, skł wielu aminokwasów, białek, enzymów, w zw smakowych i zapachowych,
MANGAN - współzawodnictwo jonowe z Mg i Ca, ogranicza pob żelaza, bierze udział w fotolizie H2O, niedobór chloroza centkowana (pomiędzy żyłkami) na młodych liściach (oprysk 5kg Mn/ha), przeciętnie rośliny zawierają 50-100ppm w s.m.
ŻELAZO - jony Fe2+ (po redukcji z Fe3+) lub jako chelat, wpływ pH gleby na pobieranie, na kwaśnych duża dostępność, na zasadowych, przewapnowanych brak przyswajalnego Fe, łatwo wchodzi w połączenia z fosforanami, tworząc zw nierozpuszczalne w wodzie (nieprzyswajalne dla roślin), dobre zatrzymywanie w kompleksie sorpcyjnym oraz w połączeniach mineralno-organ, czyli w chelatach, niedobór - chloroza wierzchołkowych części
Stymulacja - Mg >N; P>Mg; Fe>K>Mn, antagonizm - Ca>Mn, Fe, K, B, Zn, Mg; K > B; P > Cu, N; N > B, Cu; Zn > Fe; Mg > K
Azotany mgNO3/kg świeżej masy sałata od 1.X-31II (szklarniowa 4500; gruntowa 4000, sałata krucha szkl 2500, grunt 2000), od 1.IV-30IX (szklarniowa 3500, gruntowa 2500),
Warzywa hodowla 1. Nowe warianty (papryka odm różnego koloru, kształt oberżyny, pom cherry, gałązkowy, rzodkiewka okrągłe zgrubienia, zielone szparagi, kalafior ziel, biały) 2. mało znane europejskie (fenku - kop włoski, brokuł, burak liściowy, cykoria sałatowa, roszponka) 3. nowe nie znane europejskie z innego klimatu (pap, pom, ogór, ober, fasolnik chiński = fasola szpar, rzodkiew japońska, amaranthus, pepino, kap pekińska, roszpon
Dezynfekcja szklarni - Agrosteril 110SL (2,5-5%), Agrigerm 2000SL (1-2%), Mycetox 04SL (10%), Trisep 210SL (1-2%), Kat (podchloryn sodu (10%), ekstrakt z grejpfruta (15-30min w temp 15-20stC) Fumiganty - Basamid97GR, Nemazin 97XX, Nemasol 510S.C.
Etapy w procesie fumigacji gleby - wprowadzenie preparatu do gleby, powst gazów z prekursora lub parowania prep, dyfuzja gazów, rozp i sorp fumiganta, zabijanie patogenów;
Zachowanie w glebie zależy od: jego wł fiz, prężności par, temp wrzenia, rozp w wodzie, chem akt zw, fizykochem wł gleby
Wpływ środ gleb na skut i tempo zanikania środków - rodzaj podł, zaw su borg, akt biol podłoża, wilg podł, odczyn.
W parowanym podłożu powstaje duża ilość amoniaku (10-14dni po zabiegu najwięcej), sadzić gdy temp 25st, lub po 3-4 tyg, proces parowania zwiększa ilość rozp zw fosforu w gl lekkiej o 25%, ciężkiej 100%, zw potasu w lekkiej o 25%, ciężkiej o 400%, mikroel Zn, Fe, Cu, B, Mn, zasolenie