• PODSTAWY KONSTYTUCYJNE

-konstytucja uchwalona 22.12.1947 ( od 2 czerwca 46r Włochy nie sa monarchią), oprócz konstytucji ustrój państwa kształtuja również ustawy konstytucyjne uchwalane w przypadkach wskazanych przez konstytucję i w trybie takim jak dla zmiany konstytucji)

konstytucja jest sztywna -> każda jej zmaina wymaga 2-krotnego uchwalenia, przez każdą izbę parlamentarną (przerwa pomiędzy uchwałami musi wynosić co najmniej 3 miesiące), bezwzględną większością w drugim głosowaniu.

Dodatkowo na wniosek 20% członków którejś z izb, 500tys wyborców lub 5 rad regionalnych nad ustawą zmieniającą konstytucje bądż nad ustawą konstytucyjną powinno odbyć się referendum ( większość głosów zatwierdza zmianę). Jednak, jeśli owe ustawy zostały w drugim głosowaniu przegłosowane większością 2/3 głosów, w każdej z izb, wówczas wnioski o referendum nie mogą być składane. Aaa i trzeba podkreślić że to referendum jest fakultatywne!!!

• CHARAKTERYSTYKA USTROJU

Czyli zasady podstawowe ustroju wypisane w konstytucji:

- praca... „państwo oparte na pracy”, czyli rola pracy w życiu jednostki, prawo człowieka do pracy, ochrona pracy, do wynagrodzenia, do minimum egzystencji itp., w każdym razie „praca”, jako wartość niejednokrotnie pojawia się na stronach włoskiej konstytucji.

Państwo Włoskie spełnia kryteria państwa socjalnego, ale w konstytucji nie jest to jednoznacznie wskazane (ubezpieczenie, zabezpieczenie społeczne, ochrona zdrowia, prawo do pomocy stypendialnej, prawo do bezpłatnej nauki w podstawówce itp.)

- republikańska forma państwa, art.139, niezmienialność tej formy, oraz zerwanie z monarchią poprzez pozbawienie dawnych członków dynastii praw wyborczych, zakazu piastowania funkcji publicznych, a wobec panującego i jego meskich potomków zakaz wstępu na terytorium włoskie (zakaz zniesiony w 2002r)

- demokratyzm, wyraża się w przyjęciu zasady suwerenności ludu, szerokich wolności obywateli, roli parti politycznych, rola parlamentu wywodzącego się z wyborów powszechnych, jako dominanta w ustroju konstytucyjnym, przyjęcie form demokracji bezpośredniej ( referendum konstytucyjne, ustawodawcze, inicjatywa ludowa), decentralizacja włądzy w formie autonomii regionalnej.

- nie ma w konstytucji wprost zaznaczonego trójpodziału władz, ale niewątpliwie taki istnieje

-model rządów parlamentarnych (parlamentrano-gabinetowych)

-warto tu wspomnieć o włoskim bikameraliżmie, czyli równowadze w prawach obu izb parlamentarnych

-regionalizm, czyli ustrój terytorialny, konstytucja włoska wprowadza strukturę państwa regionalnego, ale w ramach państwa „jednolitego i niepodzielnego”. Funkcjonuje 20 regionów ( w tym 5 specjalnych), domniemanie kompetencji regionów w realizowaniu władzy ustawodawczej ( w granicach ustalonych przez konstytucję), spory ustawodawcze pomiędzy państwem a regionami rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny, oba podmioty mogą się wzajemnie zaskarżać; podstawowa jednostka administracyjna to gmina ( wyżej są prowincje, miasta metropolitarne a potem regiony), wszystkie jednostki terytorialne konstytucyjnie maja zagwarantowaną autonomie finansową.

Jednak Włochy to nie państwo federacyjne!!!! Regiony nie mają własnych konstytucji, a statuty, uchwalane przez nie same, ale będące pod kontrolą TK ( statuty regionów specjalnych nadawane są ustawą konstytucyjną), nie mają własnego obywatelstwa ani sądownictwa!!! W regionach funkcjonuje Komisarz Republiki, koordynuje działalność administracyjną regionu z działalnością administracyjną państwa. Konstytucja wyklucza wprost zasadę federalizmu poprzez stwierdzenie: „Republika składa się z gmin, prowincji, miast metropolitarnych, regionów i państwa” art.114 (do wglądu)

• POZYCJA JEDNOSTKI I USTRÓJ SPOŁECZNO- POLITYCZNY

Czyli bzdety o „nienaruszalnych prawach człowieka”, które Włochy oficjalnie przyjmują. Nowością jest ujęcie jednostki w 2 wymiarach: jako indywidualnego człowieka oraz jako członka pewnej zbiorowości. Aaa i jednostka oprócz swoich praw, m.in. wolności, identycznej dla wszystkich godności i równości wobec prawa ma obowiązek do odczuwania solidarności z innymi współobywatelami i wypełniania płynących stąd obowiązków natury politycznej, gospodarczej, społecznej. to tak w skrócie

System partyjny

Wielopartyjność, oparta na rywalizacji międzypartyjnej, istnieje kilka partii o pozycji dominującej

We włoskiej konstytucji spotykamy się z instytucjonalizacją partii, ich funkcje to „wpływanie demokratycznymi metodami na kształtowanie się polityki narodowej”art49

Na scenie politycznej jest duże rozbicie partyjne, z wieloma partiami w parlamencie, koniecznością funkcjonowania rządów koalicyjnych.

• PARLAMENT

Izba Deputowanych (630) i Senat (315wybieralnych + mianowani dożywotnio za wybitne zasługi)

Mandat parlamentarny jest wolny, czyli parlamentarzysta reprezentuje Naród i nie jest związany żadnymi dyrektywami.

Członkowie obu izb posiadają identyczne immunitety: materialny w zakresie wykonywania funkcji oraz formalny obejmujący odpowiedzialność karną, w zakresie podejmowanej przez nich działalności

Wybory do obu izb: równe, tajne, głosowanie osobiste, powszechne i bezpośrednie

Czynne prawo wyborcze: ID pełnoletność, Senat-25

Bierne: ID-25 Senat-40

Każdy prezydent zostaje senatorem dożywotnim

Aktualny prezydent może mianować 5 osób senatorami dożywotnimi

Kadencja obu izb- 5 lat

Sesje są dwie w roku, w pierwszy nieświąteczny dzień lutego oraz października

Zwołanie jednej z izb na sesję nadzwyczajną powoduje zebranie się drugiej

Sesja nadzwyczajna zwoływana jest z inicjatywy przewodniczącego izby, prezydenta, 1/3 członków izby.

Kadencja obu izb może zostać skrócona zarządzeniem prezydenta na wniosek odpowiednich członków Rady Ministrów i za ich kontrasygnatą, przy wysłuchaniu przewodniczących izb.

Obrady obu izb są jawne.

Postępowanie ustawodawcze może się rozpocząć w każdej izbie.

SYSTEM WYBORCZY

- Izba Deputowanych (630), mieszany system wyborczy, czyli

System proporcjonalny, 13 okręgów wielomandatowych + 1 okręg jednomandatowy.

12 deputowanych pochodzi z wyboru obywateli włoskich, zamieszkałych za granicą.

Próg dla pojedyńczych partii wynosi 4 % (dla całego kraju). Dla koalicji odpowiednio 10 % z czego każda z list musi uzyskać co najmniej 2 %. Jednak spośród list wyłączonych z podziału miejsc dopuszczony zostaje tzw. „najlepszy przegrany”.

Do podziału mandatów są dopuszczone listy reprezentujące mniejszości językowe, które osiągnęły co najmniej 20 % głosów w okręgu położonym na terenie uznającego ten język w swoim statucie specjalnym.

O podział mandatów mogą ubiegać się jedynie partie które przekroczyly próg wyborczy 4% głosów w skali całego państwa.

Podziału mandatów dokonuje Centralne Biuro Wyborcze w skali całego państwa. Jeśli lista lub koalicji osiągnie 55 % głosów, wówczas podział miejsc pomiędzy listy niezależne i koalicje przebiega wg systemu d'Hondta. W przypadku gdy nie zostanie osiągnięty wskazany próg, wówczas zostaje zastosowana „premia większościowa”. Liście bądz koalicji, która uzyskała większość ważnie oddanych głosów na szczeblu krajowym, zostaje przyznana premia w wysokości równej różnicy pomiędzy miejscami zdobytymi, a liczbą 340. Celem jest przyznanie koalicji lub liscie większości absolutnej która wynosi 53,9 głosów.

-Senat też system mieszany

Repartycja mandatów dotyczy wyłącznie:

a) list niekoalicyjnych, które osiągnęły co najmniej 8 % głosów na szczeblu regionalnym

b) koalicji, które po zsumowaniu wszystkich głosów oddanych na tworzące je listy, osiągneły co najmniej 20 % głosów na szczeblu regionalnym i zawierają co najmniej 1 listę, która osiagneła co najmniej 3 % ważnych głosów na szczeblu regionalnym.

Wśród koalicji, które spełniają te kryteria, repartycja mandatów obejmuje tylko te listy, które osiągneły przynajmniej 3 % ważnych głosów na szczeblu regionalnym.

W przypadk koalicji, które nie spełniają powyższych kryteriów, w repartycji mandatów uczestniczą te listy, które indywidualnie osiągneły co najmniej 8 % na szczeblu regionalnym

System proporcjonalny, podział mandatów metodą d'Hondta. Analogicznie jak w Izbie Deputowanych z tym, że tzw „premia większościowa” nie zapewna absolutnej większości.

STRUKTURA IZB w obu tak samo!!

1. przewodniczący - reprezentuje izbę, kieruje jej pracami, przyjmuje projekty ustaw, wnioski, zapytania i interpelacje, podejmuje decyzje o przesłaniu projektów ustaw do komisji, którą uzna za właściwą (ta decyzja może być zmieniona przez izbę), proponuje przekazanie projektów komisjom do ostatecznego uchwalenia, a nie tylko zaopiniowanie.

2. Prezydium- skład to przewodniczący izby, 4 zastępcy, 3 kwestorów, 8 sekretarzy. Funkcje to rozstrzyganie kwestii administracyjnych związanych z funkcjonowaniem izby

3. Komisje- w każdej izbie działa 13 komisji problemowych, ich składy powstają w drodze delegacji przez frakcje partyjne (nie są wybierane), z których każda do komisji powinna delegować po równej liczbie członków. Jeśli frakcja liczy mniej niż 13 członków jej deputowanych do poszczególnych komisji deleguje przewodniczący izby, na podstawie wniosku frakcji.

Oprócz komisji problemowych działają również komisje specjalne, przewidziane w ustawach oraz komisje nadzwyczajne, w tym zwłaszcza o charakterze dochodzeniowym

4. komitety izby, o stałym, określonym w regulaminie zakresie działania, w każdej izbie są komitety: ds. regulaminowych, ds. wyborczych i immunitetów. W ID działa komitet ds. odpowiedzialności deputowanych, w senacie ds. europejskich. Są to ciała pomocnicze w pracach izby.

FUNKCJE PARLAMENTU

1. USTAWODAWCZA

3 rodzaje ustawodawstwa:

- 17 zagadnień „wyłącznego ustawodawstwa państwowego”, w zakresie których parlament posiada monopol regulacji

- dwadzieścia kilka zagadnień, w których parlament powinien podejmować działalność ustawodawczą, ale w ograniczonym zakresie, tzn powinien regulować „zasady podstawowe” i na tym poprzestać.

reszta regulacji leży w kompetencji regionów, to jest tzw. „ustawodawstwo konkurencyjne”

-z kolei cała reszta spraw, nie objęta ani ustawodawstwem wyłącznym ani konkurencyjnym, pozostawiona została regionom (domniemanie kompetencji regionów w podejmowaniu funkcji ustawodawczej)

Spory, które w tych kwestiach mogą zaistnieć rozstrzyga TK.

Funkcja ustawodawcza to również uchwalanie przez izby upoważnienia do ratyfikowania przez prezydenta umów międzynarodowych.

Rada Ministrów może tworzyć prawo o mocy ustawy , w 2 sytuacjach:

• dekrety z mocą ustawy, na podstawie upoważnienia wyrażonego w ustawie i udzielonego na czas okreslony. Dotyczy to spraw objętych ustawodawstwem wyłącznym. Upoważnienie powinno dotyczyć określonej sprawy, a nie ogólnych oraz powinno zawierać zasady tej regulacji i jej wytyczne. Te dekrety ukazują się jako akty prezydenta. W ciagu 60 dni od opublikowania powinien być przekształcony w ustawę, czyli rząd powinien przedstawić dekret parlamentowi jako inicjatywę ustawodawczą, jeśli takie przekształcenie nie nastąpi dekret traci moc prawną. Odmowa parlamentu przekształcenia dekretu w ustawę oznacza zakaz wydawania dekretów przez rząd w tej materii. No i traci moc prawną. Jeśli przekształcenie nastąpi zaczynamy mówic o ustawie. Ale żeby nie było nudno, do czasu owego przekształcenia parlament może uchwalić ustawę w inny sposób regulującą sprawę poruszaną w dekrecie.

• Wydawanie tymczasowych rozporządzeń o mocy ustawy „w wyjatkowych wypadkach nagłej konieczności”, czyli bez uprzedniego upoważnienia. Tuż po wydaniu rozporządzenia, tego samego dnia, rząd przedstawił wydane rozporządzenie izbom, w celu przekształcenia go w ustawę. Przekształcenie ma nastąpic bez zwłoki, czyli izby mają się bez ociągania pozbierać na posiedzenie (nawet jeśli akurat są rozwiązane, należy je zwołać, wówczas zbierają się najpóźniej 5 dnia po zwołaniu)

Nie ma we Włoszech ograniczeń co do projektów parlamentarnych( jak to bywa u innych). Nie trzeba zgody na projekty dotyczące spraw finansowych ( jedynie budżet projektować może tylko rząd)

Inicjatywa Ustawodawcza przysługuje

-Radzie Ministrów, po upoważnieniu prezydenta;

-indywidualnym parlamentarzystom obu izb,

-inicjatywa ludowa (50 tys. wyborców)

-Narodowej Radzie Gospodarki i Pracy

-każdej radzie regionalnej jedynie w sprawach wynikających z ich zakresu działania

-w niewielkim zakresie, dotyczącym przekształceń terytorialnych, gminom

2 procedury ustawodawcze:

- podstawowa - obejmuje jednorazowe (nie jednodniowe) debaty izby, poprzedzone pracami nad projektem w komisjach. Na wniosek przewodniczącego izby do wyrażenia opinii o projekcie może być wezwana komisja spraw konstytucyjnych, która rozprawia o zgodności projektu z konstytucją, ocenia poprawność legislacyjną oraz wydaje opinię co do ogólnego stanu prawa w tej dziedzinie.

Izba obraduje i uchwala ustawy na podstawie sprawozdań komisji o projektach. Dyskusja najpierw dotyczy ogólnych założeń projektu, następnie poszczególnych artykułów. Wprowadzenia do dyskusji dokonują przedstawiciele większości i mniejszości w komisji oraz reprezentant rządu.

Projekt przyjety w jednej izbie musi być uchwalony w identycznym brzmieniu w drugiej izbie. Projekt odrzucony przez jedna izbę nie jest już w ogóle rozpatrywany przez drugą. Projekt odrzucony przez drugą izbę, nie wraca do ponownego rozpatrzenia do izby pierwszej. Do izby pierwszej przekazywane do rozpatrzenia są jedynie poprawki i zmiany uchwalone przez izbe drugą i debaty ograniczają się wówczas tylko do tych zmian. Może to powodować tzw. żeglowanie poprawek między izbami dopóki obie nie przyjmą tekstu w identycznej postaci. Brak porozumienie powoduje nie dojście ustawy do skutku.

Brak tu jakichkolwiek komisji mediacyjnych, możliwe są jedynie nieformalne kontakty przewodniczących izb.

W tej procedurze uchwalane być muszą ustawy dotyczące spraw konstytucyjnych, wyborczych, ustawy zawierające delegację ustawodawczą, upoważniające do ratyfikowania umów międzynarodowych, budżet i zamknięcie rachunków państwowych.

Ta procedura stosowana jest do mniejszości projektów

-procedura komisyjna-> przewodniczący izby po wpłynięciu projektów, może je kierować do komisji, ale nie w celu przedstawienia izbie sprawozdania, a w celu definitywnego uchwalenia tych projektów, bez angażowania izby. Takie posiedzenia komisji nazywają się ustawodawczymi. Przewodniczący o swojej decyzji powinien poinformować izbę. ID może uchylić taką decyzję i wówczas projekt jest kierowany tylko na posiedzenie sprawozdawcze komisji, a uchwalany przez izbę. W senacie taka możliwość nie jest przewidziana. Projekt może być wydobyty z komisji przed uchwaleniem, na żądanie rządu, 10% składu izby lub 20% składu komisji.

Wybór procedury uchwalania ustawy w jednej izbie nie jest wiążący dla izby drugiej

- procedura mieszana, w której projekt częściowo uchwalany jest przez komisje, a częściowo przez plenum.

2. KONTROLNA

-zarządzanie przez izbę dochodzeń „sprawach stanowiących interes publiczny”, podjęcie przez izbę takiej uchwały odbywa się tak jak przy ustawie, wstepna opinia komisji problemowej. Rozstrzygnięcie pozytywne oznacza, że izba ma obowiązek powołania komisji dochodzeniowej, skład takiej komisji ma odzwierciedlać polityczny skład izby. Obie izby mogą powołać takie komisje, ale nie koniecznie, w każdym razie nie może istniec wspólna komisja, a jeśli istnieja pararelne, to ewentualnie mogą sobie powspólpracować. No i takie komisje mają oczywiście uprawnienia dochodzeniowe.

-rozpatrywanie sprawozdań z kontroli realizacji budżetu przedstawionych przez Trybunał Obrachunkowy, który kontroluje wykonanie budżetu państwa, a także kontroluje jednostki subwencjonowane z budżetu). Sprawozdania rozpatrywane są przez odpowiednie komisje

- przeprowadzanie debat parlamentarnch dotyczących prac rządowych, w ID zainicjować to może przewodniczący frakcji lub 10 deputowanych; w senacie 8 senatorów. Dyskusja kończy się uchwaleniem stanowiska izby. W senacie każdy z senatorów może zgłosić projekt rezolucji, ID może uchwalić rezolucje, ale są one wykonywane przez rząd tylko jeśli je zaaprobuje.

-zapytania, kierowane do członków rządu, składane na ręce przewodniczącego, publikowane i przesyłane do rządu. Odpowiedzi udzielane ustnie, po upływie 2 tygodni, na to zarezerwowanych jest ok. 40 minut każdego posiedzenia. Jak ten co pyta chce, to dostaje pisemnie. Rząd w specjalnym oświadczeniu może uchylic się od odpowiedzi. Są również zapytania pilne

-interpelacje, dla indywidualnych parlamentarzystów, są to pytania dotyczące „motywów i intencji postepowania rządu”. Odpowiedź ma być ustna, po 2 tygodniach, w trakcie specjalnego punktu posiedzenia. Rząd w specjalnym oświadczeniu może uchylic się od odpowiedzi.

-uprawnienia kontrolne stałych komisji, nieograniczone możliwości żądania od przedstawicieli rządu wszelkich informacji, wyjaśnień i dokumentów. Komisje problemowe za porozumieniem z przewodniczącym izby mogą wszcząć swoje własne dochodzenie, na wzór komisji śledczych.

• RADA MINISTRÓW

POWOŁYWANIE:

Prezydent powołuje premiera i na jego wniosek ministrów (nominacje kontrasygnowane są prze nowego premiera), czyli klasycznie.

W ciągu 10 dni Rada Ministrów musi uzyskać wotum zaufania ze strony ID oraz senatu. Tu kworum to zwykła większość parlamentarzystów danej izby, a decyzja zapada większością głosów.

RM nie ma kadencji. Urzędowanie kończy się kiedy sama rezygnuje bądź otrzymuje wotum nieufności, albo po wyborach powszechnych wybrany zostaje nowy parlament. Kiedy któryś z ministrów kopnie w kalendarz albo porzuci posade, to wówczas prezydent, na wniosek premiera powołuje jego następce. Premier ma również prawo wnioskowania do prezydenta o odwołanie ministra. Takie drobne zmiany nie wymagają nowego wotum zaufania od izb.

SKŁAD

Aktualnie funkcjonuje 19 ministerstw + kilka ministrów bez teki. Szef rządu regionalnego Sycylii ma status ministra. Ministrowie nie muszą być parlamentarzystami.

Premier ma wiodącą role w radzie ( tu ukłon w strone systemu kanclerskiego, ale nie do końca), w roli jego zastępcy funkcjonuje wicepremier, ale konstytucja o nim nie mówi.

FUNKCJE

5 grup:

-ustalanie ogólnych kierunków w zakresie polityki i w administrowaniu (podejmowanie rozstrzygnięć w zasadniczych kwestiach politycznych ; decydowanie o wystąpieniu wobec parlamentu z projektami rządowymi; decydowanie o wystąpienie z wotum zaufania).

-działalność prawodawcza ( inicjatywa ustawodawcza; stanowisko wobec projektów ustaw innych podmiotów; dekrety i rozporządzenia)

-uprawnienia związane z funkcjonowaniem regionów

-rozwiązywanie konfliktów kompetencyjnych między ministrami

-uprawnienia kontrolnie i nadzorcze wobec ministrów

PREMIER- pilnuje, aby przestrzegana była przyjęta linia polityczna i administracyjna, inspiruje i koordynuje kolegów z rady.

Ma dominujący wpływ na działania podejmowane przez rade, ministrowie powinni kierować się jego zaleceniami.

Jednak to ministrowie wg konstytucji kontrasygnują akty prezydenta, premier może jedynie podpisać się razem z innymi pod promulgacją ustaw i aktów o mocy ustawy.

To on zwołuje Rade Ministrów, ustala porządek dzienny posiedzeń i im przewodniczy.

Jednak decyzje RM podejmowane są większością głosów jej członków, a premier ma równy głos z innymi.

Czuwa nad realizacją rozstrzygnięć RM, kieruje wytyczne do ministrów.

Premiera wspomaga Prezydium RM, czyli urząd powołany do prowadzenia prac studyjnych, dostarczania informacji, ale w przeciwieństwie do innych państw nie prowadzi bieżącej kontroli resortów rządowych.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ RM

-polityczna

wotum zaufania wyrażane przez każdą z izb z osobna!! Głosowanie przeciwko projektowi rządowemu nie pociąga za sobą konieczności dymisji.

• Wotum zaufania

-Inwestytura parlamentarna, czyli obowiązkowe ubieganie się o wotum przed przystąpieniem do działalności, nowo wybranej RM (W ciągu 10 dni Rada Ministrów musi uzyskać wotum zaufania ze strony ID oraz senatu. Tu kworum to zwykła większość parlamentarzystów danej izby, a decyzja zapada większością głosów).

-oprócz tego RM może w trakcie kadencji sięgać po procedure wotum zaufania kworum większe niż połowa liczby członków danej izby i zwykła większość głosów

-RM może łączyć ubieganie się o wotum zaufania, z głosowaniem nad projektem jakiejś swojej ustawy, wówczas głosuje się najpierw nad pierwotnymi artykułami projektu ( w zwykłych debatach nad projektami głosuje się najpierw poprawki), a ich przyjęcie oznacz odrzucenie zgłoszonych przez parlamentarzystów poprawek, no i traktowane jest jako potwierdzenie zaufania izby dla rządu

Konstytucja wymaga dla wniosków o wotum zaufania uzasadnienia, a przyjmowanie wniosków odbywa się w głosowaniu imiennym, to takie racjonalizowanie tej procedury.

• Wotum nieufności

Powinien być zgłoszony przez co najmniej 10% składu izby, z dyskusja nad nim i uchwalenie odbywa się najwcześniej dopiero trzeciego dnia po złożeniu. Obie izby maja prawo złożenia takiego wniosku, uchwalenie wotum nieufności przez którakolwiek z izb oznacza ustąpienie RM, i nie musi być taka uchwała potwierdzana przez druga izbę.

-konstytucyjna

członkowie rządu, za działalność naruszającą prawo, odpowiadają przed sądami powszechnymi ( nie ma odrębnego organu). Izby uchwalają uchwałę o postawieniu członka rządu do dyspozycji władzy sądowniczej, działają na wniosek sądów lub prokuratury.

Wniosek tych sądów rozpatruje najpierw odpowiedni komitet danej izby ds. wyborów i immunitetu, dokonuje czynności śledczych, przedstawia swój wniosek izbie. Jeśli w izbie nie zostanie zgłoszony „wniosek przeciwny” stanowisko komitetu akceptujące działania władzy sądowej zostaje milcząco zatwierdzony przez izby. Jeśli taki wniosek przeciwny zostanie zgłoszony, czyli o odrzucenie stanowiska komitetu, to do wydania ministra sądom nie dochodzi, jeśli wniosek o odrzucenie uchwalony zostanie absolutną większością głosów.

ORGANY POMOCNICZE RM

-Narodowa Rada Gospodarki i Pracy to organ który ma reprezentować przedstawicieli przemysłu, rolnictwa, usług, pracodawców, pracobiorców i podobnych., członkami są również eksperci z zakresu nauk społecznych ( np. politologowie)

Członkowie pochodzą z nominacji prezydenta, na wniosek premiera.

NRGiP liczy 11 radców ( w tym 12 ekspertów, 44 przedstawicieli zatrudnionych w przemyśle prywatnym i administracji publicznej, 18 przedstawicieli pracujących poza przemysłem, w tym 5 rolników, 34 przestawicieli przedsiębiorstw i po jednym przedstawicielu państwowego koncernu petrochemicznego, Instytutu Przemysłowego i Urzędu Średnich Przedsiębiorstw)

Zadania: funkcja doradcza wobec rządu i parlamentu. To też organ opiniodawczy, obligatoryjnie opiniuje dokumenty prognozujące i programowe przedkładane przez ministrów, w sprawach budzetowych i skarbowych, na podstawie których następuje tworzenie budżetu państwa.

RADA STANU

Organ doradczy wobec RM oraz innych organów administracji publicznej, a z drugiej strony jest naczelna instancja sądownictwa administracyjnego( o tym pozniej). Swoje funkcje dokonuje przez Zgromadzenie Ogólne swego składu albo przez jedna ze swych 3 sekcji doradczych. Sekcje tworzone są co roku zarządzeniem prezydenta. Opinie RS wydaje, gdy prawo tego nakazuje, albo gdy organy uprawnione do tego w ustawach (np. rady regionalne) zwracaja się o nią. Radcowie i referendarze RS wybierani są z sędziów niższych sądów administracyjnych (regionalnych trybunałow administracyjnych) w drodze konkursów, częściowo w drodze nominacji przez rząd, a na wyzsze stopnie powołuje prezydent.

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

z jednej strony organ kontroli państwowej, kontrolujący wykonanie budżetu państwa i podmiotów otrzymujących subwencje państwowe. z drugieJ wykonuje prewencyjną kontrole aktów rządu i rejstruje akty, po stwierdzeniu ich legalności, akty nielegalne zwracane są rządowi i nie mogą być wykonane (rząd może zarządać rejstracji, ale musi powiadomić o tym parlament, a TO, nie ma wybacz, musi zarejstrować). I po trzecie to szczególny sąd administracyjny( o tym pozniej)

• PREZYDENT

OBSADA I ZAJMOWANIE STANOWISKA

Wybór- dokonują go specjalne kolegia w składzie obu izb parlamentarnych (630+ 315 +senatorowie dożywotni) + delegaci każdej z rad regionalnych po 3 z jednej(58). Łącznie ponad 100o osób. ( w reprezentacji każdego regionu musi być reprezentowana również mniejszość polityczna danej rady)

KOLEGIUM zwołuje przewodniczący ID. Wyboru dokonuje się większością kwalifikowaną 2/3 kolegium, przy czym od 4 głosowania wystarczy już większość bezwzględna.

Kandydatem może być obywatel po 50-ce. Prawo zgłoszenia kandydata przysługuje każdemu członkowi kolegium. W czasie wyborów nie dyskutuje się nad osoba kandydata, nie wygłaszają oni deklaracji programowych-> podkreślenie neutralności .

Tak wybrany prezydent, składa przysięge wobec parlamentu i urzęduje sobie przez 7 lat. Ponowny wybór jest dopuszczalny (konstytucja w tym wzgledzie milczy). Prezydent nie może piastować żadnego innego stanowiska. Zazwyczaj wybiera się parlamentarzystów aktualnych więc wówczas prezydent składa mandat parlamentarny. W razie niedyspozycji prezydenta (niemożności)zastępuje go Przewodniczący Senatu

FUNKCJE

-głowa państwa i reprezentant jedności narodowej

- konstytucja nie zalicza go do władzy wykonawczej ani do żadnej innej bo formalnie takiego rozgraniczenia nie zna

-wszystkie akty prezydenta wymagaja kontrasygnaty dla ich ważności, udzielaja jej ministrowie którzy przedkładają propozycję wydania danego aktu, zatem prezydent może działać tylko na ich wniosek; jeśli chodzi o akty z mocą ustawy ( promulgacje ustaw, ogłaszanie dekretów i rozporządzeń tymczasowych o mocy ustawy) kontrasygnaty udziela również premier

Kompetencje związane z parlamentem:

• zarządzanie wyborów

• ustalanie terminu pierwszego posiedzenia ID i senatu

• zwoływanie izb na sesje nadzwyczajne

• kierowanie orędzi do izb

• promulgacja ustaw

• możliwość zastosowania weta ustawodawczego poprzez żądanie ponownego uchwalenia ustawy

• podejmowanie decyzji o rozwiązaniu izby lub obu izb, po wysłuchaniu opinii ich przewodniczącego; uprawnienie to nie może być zrealizowane w ostatnim półroczu urzędowania prezydenta

• mianowanie 5 dożywotnich senatorów

• zarządzanie referendum w sytuacjach przewidzianych konstytucyjnie

Kompetencje związane z RM

• powoływanie premiera i pozostałych członków RM; przyjmowanie dymisji RM

• mianowanie funkcjonariuszy administracji państwowej w przypadkach wskazanych przez ustawę

• upoważnianiu RM do przedstawiania izbom projektó ustaw

• ogłaszanie dekretów i tymczasowych rozporządzeń z mocą ustawy

• ratyfikowanie traktatów międzynarodowych, zawieranych przez rząd

• zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi, w szczególności przez przewodniczenie Najwyższej Radzie Obrony

• ogłaszanie stanu wojy, uchwalonego przez parlament

Kompetencje związane z funkcjonowaniem sądów

• wydaje decyzje o ułaskawieniu lub złagodzeniu kary

• przewodniczy Najwyższej Radzie Sądownictwa, posiada również prawo jej rozwiązania ( w razie niemożności funkcjonowania), żądania od niej określonych informacji, wnioskowania co do wszczęcia w Radzie procedury odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów

• mianuje 5 sędziów TK

• mianuje członków regionalnych trybunałów administracyjnych i członków Zgromadzenia Plenarnego Rady Stanu

Kompetencje w strukturze regionalnej państwa

• prawo rozwiązywania rad regionalnych

Prezydentura włoska określana jest mianem aktywnej

ODOPOWIEDZIALNOŚĆ PREZYDENTA

Zasada kontrasygnaty oznacza zwolnienie od wszelkiej odpowiedzialności politycznej za podejmowane działania .

Prezydent ponosi odpowiedzialność za zdradę stanu lub pogwałcenie konstytucji, w czasie wykonywania swoich funkcji, tzw delikt konstytucyjny.

Parlament pociąga go do odpowiedzialności, zebrany na wspólnym posiedzeniu obu izb!!, uchwałą podjętą bezwzględną większością swych członków. Podstawą podjęcia tej uchwały jest sprawozdanie przygotowane przez komisje, w składzie 10 deputowanych i 10 senatorów, wybranych przez każdą izbę na początku swojej kadencji.

Oprócz uchwalenia decyzji o postawieniu prezydenta w stan oskarżenia,, parlament wybiera ze swego składu jednego lub kilku komisarzy , którzy za zadanie maja podtrzymanie stanu oskarżenia

Orzeka Trybunał Konstytucyjny, w składzie podstawowym czyli 15 + poszerzony o 16 osób wylosowanych spośród obywateli posiadających prawo wybieralności do senatu.

Kara to złożenie z urzędu, a potem.... co sobie wymyślą (np. szubienica, tak historycznie)

• SĄDOWNICTWO

organizacja sądownictwa określona jest w różnego rodzaju ustawodawstwie, a nie tylko w konstytucji.

Sądownictwo powszechne:

-sprawy cywilne, orzekają: sędziowie pokoju ( są sędziami honorowymi, nie zawodowymi); tzw trybunały zwykłe w składzie jednoosobowym, 1 sędzia zawodowy; trybunały zwykłe orzekające kolegialnie, w składzie 3 sędziów zawodowych.

Sądami 2 instancji są trybunały zwykłe dla orzeczeń sędziów pokoju; sądy apelacyjne dla orzeczeń trybunałów. Sądem 3 instancji jest Sąd Kasacyjny

-sprawy karne, orzekają: sędziowie pokoju; trybunały zwykłe jednoosobowe; trybunały zwykłe orzekające kolegialnie; sądy przysięgłych (6 ławników+ 2 sędziów trybunału zwykłego)

2 instancja to trybunały zwykłe lub sądy apelacyjne oraz sądy apelacyjne przysięgłych (6ławników + 2 sędziów sądu apelacyjnego)

3 instancja - Sąd Kasacyjny

Funkcjonują odrębne trybunały wolności, orzekają jako sądy odwoławcze od postanowień dotyczących tymczasowego aresztowania.

Sędziowie są nieusuwalni. Gwarantem niezawisłości i niezależności sądownictwa jest Najwyższa Rada Sądownictwa ( skład: prezydent, prezes Trybunału Kasacyjnego i generalny prokurator tego trybunału + 20 sędziów, wybieranych przez ogół sędziów Włoch, + 10 wybieranych przez parlament na wspólnym posiedzeniu obu izb, spośród profesorów prawa lub praktykujących adwokatów). Członkami nie mogą być członkowie rządu, parlamentarzyści, członkowie Trybunału Konstytucyjnego lub rad regionalnych. Kadencja NRS wynosi 4 lata, z zakazem bezpośredniej reelekcji

Podstawowa funkcja: obsada stanowisk sędziowskich, orzeka w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów.; co roku musi przedstawiać parlamentowi sprawozdanie o stanie sądownictwa.

Sądownictwo administracyjne

Podstawę tego sądownictwa stanowią:

-regionalne trybunały administracyjne : z siedzibą w stolicy każdego regionu, ich przewodniczącym są albo członkowie RS albo przewodniczący sekcji sądowych RS; mogą rozpatrywać skargi na akty administracyjne organów centralnych jak i regionalnych; kontrola legalności tych aktów w wymiarze powszechnym ( tzn mogą kontrolować legalność wszystkich aktów poza tymi objętymi kontrolą szczególnych sądów administracyjnych) oraz kontrola merytoryczna, czyli kontrola użyteczności, celowości odpwiedniości, sprawiedliwości i bezstronności aktu ( tu kontrola wystepuje w przypadkach wskazanych przez ustawy)

Trybunały anulują akty uznane za sprzeczne z prawem/

- Rada Stanu, ma 3 sekcje (Sekcje tworzone są co roku zarządzeniem prezydenta), jest organem 2 instancji od orzeczeń trybunałów administracyjnych. W sprawach skomplikowanych orzeka Zgromadzenie Plenarne RS ( w składzie: przewodniczący RS + po 4 członków każdego wydziału sądowego). Nominacji na członków RS dokonuje co roku prezydent.

Oprócz tych 2 wyżej, istnieje jeszcze we Włoszech kilka szczególnych sądów administracyjnych, np. Trybunał Obrachunkowy ( o którym już nieco było str 9), orzekający przede wszystkim w sprawie skarg na decyzje emerytalne wypłacane przez Skarb Państwa i w sprawie skarg na decyzje podatkowe

RS i TO są niezależne od rządu, ich członkowie nie są członkami NRS, dla sądów administracyjnym analogicznym do NRS ciałem jest Rada Prezydialna Sądownictwa Administracyjnego

Prokuratura: najwyższym rangą urzędem prokuratorskim jest Pierwszy Prokurator przy Trybunale Kasacyjnym; urzędy prokuratorskie cieszą się niezawisłością.

• USTRÓJ TERYTORIALNY

Tak ogólnie, a zwięźle : daleko posunięta decentralizacja

3 stopnie decentralizacji, jednoczesnie jednostki autonomiczne, to regiony, prowincje i gminy

20 regionów, wymienionych w konstytucji;

może być przeprowadzony ich podział bądź połączenie ( wymaga to uchwalenia ustawy konstytucyjnej), ale w wyniku wysłuchania zdania rad regionalnych przy łączeniu, natomiast podział odbywa się na ządanie rad gminnych i po zatwierdzeniu w referendum. Zmiana granic regionów, następuje w podobnym trybie, ale przy zastosowaniu ustawy zwykłej

Regiony specjalne: 5 posiada taki status specjalnych

• Sycylia i Sardynia (uzasadniony wyspiarskim położeniem

• Trydent (ze względu na mniejszość narodową, niemieckojęzyczną)

• Dolina Aosty ( francuskojęzyczną)

• Friulia (słoweńską)

Oczywiście ustrojowe ramy tych regionów ustalone są w konstytucji, ale oprócz tego, tak jak inne regiony, tak również te specjalne posiadaja swoje statuty, z tą różnicą, że statuty regionów specjalnych uchwalane są przez parlament, w formie ustaw konstytucyjnych i mają zawierać dla nich szczególne warunki autonomii.

Np. przewodniczący tych regionów mają prawo uczestniczenia w posiedzeniach RM.

(pozostałe regiony mają statuty uchwalane przez rady regionalne, kwalifikowana większością głosów, z możliwością przeprowadzenia referendum regionalnego)

domniemanie kompetencji ustawodawczej regionów; inicjatywa ustawodawcza rad regionalnych, patrz ustawodawstwo!!!

DECENTRALIZACJA w zakresie funkcji administracyjno-zarządzających

Gminy i prowincje posiadają zarząd w sprawach własnych, określony w ustawach. Ustawy państwowe lub regionalne mogą określić dla gmin i prowincji zlecony zakres zarządu administracyjnego.

W prowincjach funkcjonuja prefekci- to taki terenowy organ administracji rządowej ( podległy rządowi). Prefekt tej prowincji, w której położona jest stolica regionu, pełni dodatkowo funkcję „komisarza rządu”.

RADY REGIONALNE , sprawują funkcję ustawodawczą, pochodzi z wyborów powszechnych mieszkańców regionu; liczy sobie od 30 do 80 członków, kadencja 5 lat

Członkowie rad nie mogą być członkami parlamentu, za swą działalność nie ponoszą odpowiedzialności politycznej przed wyborcami.

Tryb uchwalania ustaw regionalnych określany jest w statutach. Inicjatywę ustawodawczą posiadają: członkowie rady; rady prowincjonalne i gminne; mieszkańcy. Promulgacji ustaw dokonuje przewodniczący komitetu wykonawczego regionu.

Rada regionalna może również sprawować funkcje zarządzające, czyli administracyjne, jeśli takowe przekazuje jej konstytucja

Organem wykonawczym regionu jest Komitet Regionalny, składa się z przewodniczącego i resortowych asesorów. Przewodniczący pochodzi z wyborów powszechnych i bezpośrednich (choć poszczególne statuty mogą stanowic inaczej) Asesorów mianuje przewodniczący komitetu. Jest on także oficjalnym reprezentantem regionu.

Komitet ma za zadanie realizację ustaw i innych rozstrzygnięć rady regionalnej. Z kolei przewodniczący ma dodatkowo czuwać nad realizacją przekazanej regionom administracji państwowej, wg instrukcji rządu. Przewodniczący ponosi przed radą regionalną odpowiedzialność polityczną, może mu ona uchwalić wotum nieufności.

Autonomia regionów, to :

-swoboda kształtowania własnej struktury organizacyjnej

-działalności ustawodawczej, administracyjnej

-autonomia finansowa

(oczywiście w ramach wszelkiego badziewia ustawodawczego)

Rada regionalna może być rozwiązana, z jednoczesnym usunięciem przewodniczącego komitetu wykonawczego, w drodze dekretu prezydenta. Z przyczyn: podejmowanie aktów sprzecznych z konstytucją, poważne naruszenie ustaw, wymogi bezpieczeństwa narodowego.. Dekret w tej sprawie zapada po wyrażeniu opinii przez wspólna komisję ID i senatu ds. regionalnych (komisja ta ustanowiona jest przez ustawe).

Organem bieżącego nadzoru nad regionami jest komisarz rządu ,rezydujący w każdym regionie (często prefekt miasta, będącego stolicą regionu). Ma uprawnienia nadzorcze, kontrola ustaw regionalnych i ich poświadczenie (chyba że mamy do czynienia z odesłaniem ustaw przez rząd do rady w celu ponownego uchwalenia). Komisarz stoi na czele Komisji Kontroli Administracji Regionalnej ( organ sprawujący kontrolę nad aktami administracyjnymi rady lub komitetu regionalnego. Ta komisja to organ państwowy, tak ja komisarz, a nie regionu. Kontrola legalności aktów, jak również merytoryczna aktów redy regionalnej. W razie czego akty przekazywane sa radzie do ponownego uchwalenia.

W regionach, są też te trybunały administracyjne, i tyle.

• TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

SKŁAD: 15 sędziów ( 5 z nominacji prezydenta, 5 wybieranych przez ID i senat na wspólnym posiedzeniu, 5 przez sędziów wyższych sądów administracyjnych i powszechnych), ta ostatnia 5 jest wybierana przez: 3- przez Trybunał Kasacyjny, 1-przez RS, 1- przez TO

Kadencja sędziów trwa 9 lat, nie może być powtórzona. Wiadomo ta fucha nie może być połączona z wykonywaniem mandatu parlamentarnego, czy mandatu rady regionalnej i wogole z niczym co państwowe.

KOMPETENCJE:

-kontrola zgodności norm z konstytucją

dwie procedury: incydentalna to taka , która rozpoczyna się, gdy przed jakimkolwiek sądem, któraś ze stron procesowych podnosi zarzut niekonstytucyjności konkretnego przepisu. Jeśli sędzia nie uzna zarzutu za bezzasadny to musi przedstawić sprawę TK. Postępowanie może również rozpocząć się z inicjatywy sędziego prowadzącego sprawę, jeśli stwierdzi niekonstytucyjność jakiegos przepisu. Taki przepis zakwestionowany przez TK traci swą moc na drugi dzień po orzeczeniu

postępowanie głowne ( zasadnicze) gdy do kontroli dochodzi nie w sytuacji jej stosowania ale ot tak, abstrakcyjnie. Uprawnieni do wszczęcia procesu, w tej sytuacji są: rząd ( wobec ustaw regionalnych), rada regionalna (wobec ustaw państwowych oraz ustaw innych regionów)

-rozstrzygnie sporów kompetencyjnych

a)między władzami państwa

b)między państwem a regionem

c)między regionami

-egzekwowanie odpowiedzialności konstytucyjnej

patrz prezydent

REPUBLIKA WŁOSKA

1 | Strona

---