Regulacja hormonalna:

U ♂ sprzężenie jest ujemne, u ♀ dodatnie.

Komórki Leydiga (tkanka śródmiąższowa jąder) - testosteron;

Komórki Sertoliego - inhibina;

GnRH - wydzielane w podwzgórzu - działa na przysadkę, pobudza uwalnianie FSH i LH;

FSH ( analog: ECG) - wydzielane w przysadce gruczołowej - dziala na komórki Sertoliego - steruje spermatogenezą i sekrecją białek wiążących androgeny, oraz inhibin; aromatyzacja androgenów do estrogenów;

LH (analog: HCG) - wydzielane w przysadce gruczołowej - działa na komórki Leydiga, pobudza proliferację i różnicowanie, produkcję i sekrecję androgenów i estrogenów.

Obie te gonadotropiny (FSH i LH) działają synergistycznie.

Oksytocyna - podwzgórze, wydzielanie przez część nerwową przysadki - oddziaływuje na mięśniówkę gładką, przesuwanie nasienia w drogach wyprowadzających;

Testosteron - jądro, komórki Leydiga - zachowania samcze, I i II rzędowe cechy samcze ♂, spermatogeneza.

Ponadto:

IGF I- kom. Sertoliego i Leydiga;

TGF β - kom. Sertoliego i Leydiga;

EGF- kom. Sertoliego;

Inhibina - kom. Sertoliego;

Activina - kom. Sertoliego.

GnRH - pulsacyjne wydzielanie u buhaja i psa - ok. 5 wylewów dziennie. U ogiera znacznie rzadziej i dłuższe odstępy.

Badania stężenia testosteronu są mało wiarygodne, bo duże wahania dobowe.

Receptory dla LH w komórkach Leydiga;

Receptory FSH w komórkach Sertoliego.

U samców stężenie estrogenów jest wysokie. Są one wytważane (i to w dużych ilościach) w jądrach.

U płodu androgeny odpowiadają za zejście jąder i różnicowanie dróg wyprowadzających (przewodów Wolffa);

Androgeny oddziaływają na funkcje dodatkowych gruczołów płciowych. Testosteron jest najważniejszym androgenem, działa nie tylko endokrynnie, ale także parakrynnie.

Zaburzenia płodności u ogierów:

Dojrzałość płciowa ogiera (pełna stabilizacja cech nasienia) ok. 2,5 - 4 lata. Najlepsze parametry jakościowe nasienia w wieku 4 - 5 lat, w miesiącach od grudnia do czerwca.

Ogierek po urodzeniu może nie mieć jąder w worku mosznowym, powinny one zstąpić do 10 dnia po urodzeniu. Po porodzie jadra są bardzo małe - ważą ok. 5 - 20 gramów. Intensywny wzrost jąder następuje między 12 a 18 miesiącem życia. U ogiera nasienie pobiera się zawsze do sztucznej pochwy.

Cechy nasienia ogiera:

- nasienie wyrzucane porcjami - do 8 wyrzutów - I wyrzut to głównie przepłukująca wydzielina, kolejne frakcje najbogatsze, potem coraz rzadsze - w początkowych frakcjach 500 tyś/mm³, w dalszych frakcjach 200 - 300 tyś/mm³.

Odsetek plemników w ruchu postępowym u ogiera - 50 - 60% to już jest dobrze. Ogiery powinny mieć corocznie przeprowadzaną ocenę jakości nasienia.

Zdarzają się ogiery, które mają zaledwie parę procent plemników o ruchu postępowym, a jak są cenne to i tak opłaca się je trzymać. U buhaja plemników z wadami pierwotnymi może być maksymalnie 5%, u ogiera nawet do 30% (często mała lub nieprawidłowa główka.

Etiologia zaburzeń rozrodu u ogierów:

• Wady anatomiczne i czynnościowe narządów rozrodczych, często wrodzone i dziedziczne (np. wnętrostwo), powinny prowadzić do eliminacji ogierów z rozrodu;

• Zmiany chorobowe w narządach rozrodczych, nabyte na skutek zadziałania czynników patologicznych (u ogierów obserwuje się szczególna podatność na czynniki patogenne, które mogą zaburzać płodność tego gatunku);

• Zmiany atroficzne narządów rozrodczych u starych osobników (a ogiery użytkuje się bardzo długo).

Ocena przydatności ogiera do rozrodu:

- dane ogólne (dotychczasowa płodność);

- ogólny stan zdrowia;

- specyficzne badanie i ocena funkcji rozrodczych.

Badanie narządów rozrodczych ogiera:

• Oglądanie, omacywanie, ewentualnie badanie per rectum, można wykonać badanie USG;

• Pobieranie prób do badań mikrobiologicznych, oraz ocena ewentualnych zmian patologicznych w obrębie prącia i napletka:

• Z zachyłka podcewkowego;

• Z cewki;

• Z powierzchni napletka.

Maksymalny rozmiar jądra występuje u ogierów w wieku 7 -17 lat. Optymalna długość jądra - 9,5 cm, szerokość - 5,5 cm. Odchylenia od tych wymiarów u poszczególnych osobników są niewielkie.

U buhaja konsystencja jąder jest inna niż u ogiera. U byka bardziej miękkie, u ogiera tęgie - elastyczne. Ze względu na długie życie u ogierów zdarzają się nowotwory jąder.

Badanie nasienia:

• U ogiera ważniejsze niż u buhaja;

• Z dwóch ejakulatów;

• Konie ras prymitywnych (koniki polskie, araby) dają lepsze, gęstsze nasienie niż pozostałe.

Cechy ejakulatu:

• Objętość: 20 - 120 ml;

• Konsystencja: wodnisto-mleczna, do mlecznej;

• pH: 7,0 - 7,5;

• Odsetek plemników ruchliwych: 60 - 90%;

• Odsetek plamników o ruchu postępowym: 30 - 60%;

• Odsetek plemników żywych: 70 - 90%;

• Koncentracja: 100 - 350 tyś mm³;

• Ogólna liczba plemników w ejakulacie 5 - 15 mld;

• Odsetek plemników morfologicznie prawidłowych: 60 - 90%

Zaburzenia libido:

- ważny problem;

- zaburzenia endokrynowe, choroby narządów rozrodczych, schorzenia ogólne, brutalne postępowanie ze zwierzęciem;

- pozorne zaburzenia popedu mogą wystąpić u ogierów młodych i przemijać.

Leczenie:

Przy podłożu endokrynologicznym analogi GnRH - Biogonadyl (HCG), nie ma pewności sukcesu.

Zaburzenia odruchów płciowych u ogiera:

• Zaburzenia erekcji - opaska uciskowa na trzon prącia;

• Zaburzenia ejakulacji - pozorowane odruchy oddawania nasienia, niepełna ejakulacja, urospermia. Przyczyny - dysregulacja na tle nerwowym. Próby leczenia β-blokerami, np. Suacron.

Wady wrodzone:

• Wnętrostwo (kryptorchismus) - dziedziczne, pachwinowe i brzuszne, najczęściej lewostronne. Drugie jądro sprawne, ale i tak eliminujemy z rozrodu. U psów ok. 7% wnętrów jest zagrożonych nowotworami jąder, podobnie u ogierów;

• Skręcenie jąder - często pozostaje bez wpływu na jakość nasienia;

• Niedorozwój jąder i najądrzy (hipoplazja) oraz braki odcinkowe (aplasia segmentalis ductus Wolffi), niedorozwój narządu kopulacyjnego - rzadko u koni;

• Balanitis - zapalenie błony śluzowej po kopulacji;

• Posthitis;

• Wypadnięcie prącia;

• Krwiak prącia;

• Skaleczenie prącia;

• Nowotwory prącia.

Wady wrodzone i schorzenia dodatkowych gruczołów płciowych:

- aplasia segmentalis ductus Wolffi - u ogierów rzadka;

- zmiany zapalne w obrębie gruczołów dodatkowych mogą wpływać na jakość nasienia.

Zapalenie jąder i najądrzy:

- dosyć często u ogierów;

- pogorszenie jakości nasienia;

- zmiany zwyrodnieniowe i zanikowe jąder.

Czynniki etiologiczne zapalenia jąder:

- β-hemolityczne paciorkowce;

- hemolityczne gronkowce;

- Actinobacillus;

- Salmonella abortus equi;

- wirus arteritis;

- wirus otrętu (EHV - 3);

- wirus anemii zakaźnej.

Leczenie:

- antybiotyki, leki przeciwzapalne.

Nowotwory jąder u ogierów:

- u starszych osobników;

- głównie nasieniaki - seminoma, ale też inne.

Niektóre specyficzne i niespecyficzne choroby przenoszone z nasieniem ogiera:

• Bakteryjne:

• Taylorella equigenitalis - zakaźne zapalenie macicy (CEM);

• Zapalenia pochwy i macicy - paciorkowce, gronkowce, Pseudomonas, E. coli, Salmonella AE, Klebsiella;

• Wirusowe:

• Otręt - EHV - 3;

• EAV - togawirus;

• Grzybicze - różne - zapalenia łożyska i macicy.

Około 10% polskich ogierów w stadach ogierów nie spełnia norm przydatności do rozrodu.

Wykład 3

Zaburzenia płodności buhajów:

• Niedostateczny popęd płciowy - anaphrodisia;

• Niemożliwość pokrycia - impotentia coeundi;

• Niemożliwość zapłodnienia - impotentia generandi.

Etapy aktu płciowego u buhaja:

1. pobudzenie płciowe - excitatio sexualis

2. wzwód prącia - erectio penis

3. wspięcie z ufiksowaniem

4. odruch szukania

5. wprowadzenie prącia

6. odruchy kopulacyjne

7. zejście z partnera.

Zaburzenia zachowania i odruchów płciowych:

- zaburzenia popędu płciowego;

- obniżenie popędu u starszych buhajów;

- trudności we wspięciu, zaburzenia odruchu szukania, wysuwania prącia, brak odruchu dobicia;

- choroby aparatu ruchu - bardzo ważne, zmiany w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, paraliż zadu, pionizowane tylne kończyny, porażenie i spastyczny przykurcz kończyn, schorzenia szpary racicowej;

- wrodzony niedorozwój mięśni wciągaczy prącia.

LH i FSH - stymulują steroidogenezę (stężenia testosteronu).

IGF I - obniżenia stężenia powoduje obniżenie stężenia testosteronu.

Stymulacja seksualna - w ciągu 2 do 3 minut wyrzut LH i w ciągu 30 minut wzrost stężenia testosteronu.

Stres - wyrzut endorfin ogranicza uwalnianie GnRH i LH;

Iniekcja ACTH - obniżenie poziomu LH, estradiolu i testosteronu.

Wrodzone wady narządu kopulacyjnego:

• Phimosis;

• Hypospadiasis;

• Hypoplasia penis;

• Nieprawidłowości glans penis;

• Frenulum persistens - przetrwałe wędzidełko;

• Dysfunkcja musculus retractor penis;

• Diphalia - podwójne prącie i moszna.

Zmiany nabyte:

• Phimosis;

• Paraphimosis;

• Balanoposthitis;

• Prolapsus preaeputi;

• Akroposthitis (zebu, żubry);

• Ropień napletka;

• Skaleczenia błony śluzowej napletka;

• Guzy napletka;

• Złamanie prącia;

• Zmiany wytwórcze na prąciu - brodawczaki i włókniaki.

Patologia dodatkowych gruczołów płciowych:

• Wrodzone wady wynikające z aplazji odcinkowej przewodów Wolffa;

• Nabyte:

• Vesiculus seminalis;

• Ampulitis;

• Choroby gruczołów opuszkowo-cewkowych oraz prostaty.

Patologia jąder, najądrzy i moszny:

• Jądra - wady wrodzone:

• Kryptorchizm;

• Aplasia testis;

• Hypoplasia testis;

• Hermaphroditismus;

• Wady nabyte:

• Orchitis i zwyrodnienie jąder;

• Atrofia jąder;

• Zwłóknienie jąder;

• Guzy jąder połączone ze złą jakością nasienia - nekrospermią, oligospermią i azoospermią;

• Najądrza - wady wrodzone:

• Aplasia segmentalis ductus Wolffi;

• Nabyte:

• Torbiele i zapalenia;

• Krwiaki moszny;

• Wrodzona lub nabyta zła jakość nasienia lub zaburzenia spermatogenezy.

Buhaj osiąga dojrzałość płciową (pełna stabilizację parametrów nasienia) około 18 miesiąca życia. Plemniki produkuje już znacznie wcześniej - pierwsze ejakulaty około 9 miesiąca życia. Jądra zwiększają masę od 240 gramów ( w wieku 9 miesięcy) do 325 około roku i 400 gramów wieku dwóch lat. Rosną do 5 a nawet 7 roku życia ale ich dalszy wzrost jest powolny i nieznaczny.

Po siódmym roku życia zaczyna się inwolucja i atrofia jąder.

Pierwsze próby obskakiwania w 7 - 8 miesiącu zycia.

1 gram tkanki jąder produkuje od 4 do 10 mln plemników na dobę. Od całego byka 6-8 mld plemników na dobę.

Od buhaja pobieranie nasienia do sztucznej pochwy, ewentualnie masaż baniek nasieniowodów per rectum lub przetoka nasieniowodów.

Cechy nasienia buhaja:

- ruch masy +++ (+);

- odsetek plemników o ruchu postępowym > 60 - 70%;

- zmiany pierwotne plemników 2-3% (max. 5%);

- zmiany wtórne do 20%;

- łącznie zmiany < 20-25%.

Zmiany pierwotne - wady główki;

Zmiany wtórne - zapętlenie witki, utrata witki (zostaje sama główka).

Cechy nasienia knura:

Knur osiąga stabilizację produkcji plemników w wieku około 7 miesięcy, jądra rosną do około 3 lat.

Frakcje nasienia:

1. faza wstępna - frakcja przednasienna głównie z gruczołów cewkowych, objętość 5-15 ml; 2 -10 % objętości ejakulatu;

2. pierwsza faza główna ejakulacji - mleczno - wodnista do szaro - białej; Wysoka koncentracja plemników do 400 tyś w 1 μl; Zawiera wydzielinę prostaty i gruczołów pęcherzykowych, Objętość 120 - 350 ml, 40 - 60 % objętości ejakulatu;

3. druga faza główna ejakulacji - szarobiała wydzielina, zawiera soczewkowate, galaretowate twory, bardzo uboga w plemniki; Wydzielina gruczołów pęcherzykowych i opuszkowo-cewkowych; 50 - 300 ml; 20 -40% objętości ejakulatu.

Pytanie na test: U jakich gatunków w nasieniu występuje ergotioneina?

Odpowiedź: U knura i ogiera.

Pobieranie nasienia od knura:

- metodą japońską na rękę;

- do sztucznej pochwy.

Parametry nasienia knura:

• W zasadzie nie ma ruchu masy, ewentualnie + lub +-;

• Rodzaje ruchu i morfologia jak u buhaja;

• pH ok. 7,2.

Libido u knura nie jest zbyt wysokie.

Zaburzenia odruchów płciowych:

• Przyczyna 17,7% brakowań knurów rozpłodowych;

• Niedostateczny popęd płciowy, przyczyny mogą być egzo i endogenne, często przemijające:

• Nadmierny popęd płciowy - występuje często u młodych osobników, towarzyszą mu często przedwczesna ejakulacja i masturbacja;

• Zaburzenia ejakulacji - przedwczesna ejakulacja, ejakulacja przerywana (niemożność oddania nasienia).

Impotentia coeundi spowodowana chorobami aparatu ruchu:

• Osteochondroza, osteomalacja, zapalenia stawów, choroby kręgosłupa (20% brakowań);

• Stany zapalne raciczek - mniejsze znaczenie.

Impotentia coeundi spowodowana chorobami ogólnymi:

• Choroby układu krążenia;

• Zapalenia płuc;

• Anemia;

• Choroby infekcyjne.

Patologia kopulacji - wady wrodzone:

- hipoplazja prącia;

- spodziectwo;

- przetrwałe wędzidełko napletka;

- słaba erekcja - zaburzenia w unaczynieniu;

- stulejka - phimosis;

- nieprawidłowości zachyłka napletkowego;

- dysfunkcja mięśni cofaczy prącia.

Wady nabyte:

- wrzodziejące zapalenie zachyłka napletka - resekcja;

- zapalenie błony śluzowej napletka - posthitis (zrosty pozapalne);

- skaleczenia prącia;

- wypadnięcia prącia i napletka;

- brodawczaki i włókniaki prącia.

Patologia gruczołów dodatkowych:

- zaburzenia funkcji - zaburzenia hormonalne;

- stany zapalne dodatkowych gruczołów płciowych - rzadko u knurów (czasem vesiculitis), zapalenia gruczołów pęcherzykowych na tle Brucela suis i innych.

Impotentia generandi - niepłodność:

• Wady wrodzone;

• Wnętrostwo 2%;

• Hipoplazja jąder na tle aberracji chromosomalnej;

• Obojnactwo - prawdziwe i rzekome;

• Hernia scrotalis - występuje często u świń jako wrodzony defekt;

• Spermiostaza - brak drożności dróg wyprowadzających nasienie;

• Zapalenia jąder i najądrzy - mogą być na tle brucelozy, Arcanobacterium i innych;

• Atrofia jąder - pozapalna lub na tle żywieniowym;

• Torbiele jąder i najądrzy;

• Nowotwory jąder - bardzo rzadko.

Charakterystyka rozrodu tryka:

Pierwsze plemniki - w piątym miesiącu życia;

Nasienie można pobierać już pomiędzy 6 a 9 miesiącem życia.

Około 16 miesiąca - stabilizacja cech nasienia.

Duży wpływ na jakość nasienia ma pora roku.

Nasienie od tryka pobiera się do sztucznej pochwy.

Cechy nasienia:

- bardzo gęste;

- bardzo silny ruch masy;

- bardzo dobre parametry;

- mało zmian morfologicznych;

- bardzo źle się mrozi (podobnie jak u knura) - niska zapładnialnośc po mrożeniu.

Zapalenia jąder u tryka są często wywoływane przez Brucella ovis.

Zaburzenia odruchów płciowych tryków i kozłów:

- wpływ światła, warunków środowiskowych i żywieniowych;

- wady wrodzone i morfologiczne.

Wady wrodzone:

- wędzidełko przetrwałe;

- stulejka;

- spodziectwo;

- hypoplasia prącia;

- dysfunkcja wciągaczy prącia;

- ginekomastia.

Wady nabyte:

- posthitis - zapalenia na tle Corynebacterium renale;

- zapalenia ujścia napletka;

- balanoposthitis - wrzodziejące zapalenie napletka i błony śluzowej prącia (Parapoxvirus);

- nekrotyczne zapalenie prącia - też u żubrów.

Patologie gruczołów dodatkowych:

- małe znaczenie;

- stany zapalne gruczołów pęcherzykowych i baniek nasieniowodów, zwykle towarzyszą zapaleniom jąder i najądrzy;

- metaplazja pod wpływem mykotoksyny ZEA.

Patologie jąder i najądrzy:

- wrodzone:

- wnętrostwo od 0,5 do 1,5 %, zwłaszcza merynosy i rasy bezrogie;

- hypogonadismus;

- hypoplazja jąder;

- spermiostaza - odcinkowe braki dróg wyprowadzających nasienie;

- obojnactwo i obojnactwo rzekome - często u tryków, a u kozłów jeszcze częściej.

- nabyte:

- zapalenie jąder - orchitis - najczęstszy problem;

- epidydymitis;

- spermiostaza.

Plemniki są produkowane w kanalikach krętych jąder, a plazma nasienia w gruczołach dodatkowych.

Gatunek	Bańki nasieniowodów	Gruczoły pęcherzykowe	Trzon prostaty	Część rozsiana prostaty	Gruczoły opuszkowo- cewkowe
Buhaj	+	+	+	+	+
Ogier	+	+	+	-	+
Knur	-	+	+	-	+
Tryk	+	+	-	+	+
Pies	+?	-	+	+	-
Kot	+	-	+	+	+

Gatunek	Objętość ejakulatu (ml)	Koncentracja (10^6/μl)
Buhaj	2 - 8	0,6 - 1,5
Knur	80 - 500	0,15 - 0,35
Tryk	0,5 - 1,2	1,4 - 4,0
Ogier	20 - 120	0,15 - 0,45
Pies	4 - 12	0,1 - 0,3
Kocur	0,02 - 0,2	0,8 - 1,2
Kogut	0,3 - 1,0	2,5 - 5,5
Indor	0,15 - 0,4	6,0 - 10,0
Gąsior	0,2 - 0,6	0,2 - 1,5
Kaczor	0,2 - 0,6	2,5 - 4,5

Czyli:

Pies: 0,1 - 0,3 → 100 - 300 tyś/μl

Tryk - do 4 mln/ μ

Transfer zarodków

Przyczyny stosowania metody przenoszenia zarodków w hodowli bydła:

• Ekonomiczna - spodziewany zysk z wyprodukowanego zwierzęcia;

• Hodowlana - podnoszenie wydajności;

• Weterynaryjna - zwalczanie chorób zakaźnych bez straty wartości genetycznej reprezentowanej przez zakażone stado. Redukcja, względnie eliminacja ryzyka przenoszenia chorób zakaźnych wraz z materiałem genetycznym;

• Hodowlana i ekologiczna - tworzenie rezerw genetycznych zanikających ras i typów;

• Naukowa - prowadzenie doświadczeń z zakresu embriologii eksperymentalnej oraz stosowanej i genetyki.

Obecnie od jednej dawczyni w jednej poliowulacji nawet 40 zarodków, z tego nawet 35 urodzonych cieląt!

Możliwości:

• Zwielokrotnienie liczby potomstwa (cykl powtarzany co 60 - 80 dni każdorazowo uzyskujemy kilka - kilkanaście egzemplarzy potomstwa);

• Produkcja bliźniąt u ras mięsnych - tu frymartynizm nie przeszkadza, bo nie będą kryte, tylko idą na rzeź;

• Przenoszenie nowych genotypów bez konieczności transportu zwierząt (holenderska czarno - biała krowa urodzona na Kubie będzie się czuła lepiej, niż jeśli ją sprowadzimy na Kubę z Holandii jako cielną jałówkę już przyzwyczajoną do europejskiego klimatu);

• Zmniejszenie ryzyka przenoszenia chorób zakaźnych;

• Wprowadzenie nowych metod oceny wartości użytkowej;

• Tworzenie rezerw genetycznych określonych ras i typów;

• Eksperymentowanie w zakresie zapłodnienia in vitro oraz wczesnego rozwoju zarodków.

Konieczne do transferu:

- dawczynie i biorczynie;

- stymulacja dawczyń do poliowulacji;

- pozyskanie zarodków do transferu na świeżo (musimy zsynchronizować biorczynie z dawczyniami) lub do mrożenia (wtedy synchronizacj biorczyń nie jest konieczna);

- unasienniamy dawczynie;

- zarodki zstępują z jajowodów do macicy po 4 - 5 dniach;

- pozyskujemy 7 dnia w stadium moruli lub blastocysty.

Trzy metody stymulacji poliowulacji u bydła

Dzień	Pora dnia	Metoda I	Metoda II	Metoda III
1	Rano Wieczorem	2500 im PMSG	5 mg FSH-P 5 mg FSH-P	5 mg FSH-P 5 mg FSH-P
2	Rano Wieczorem	Biorczynie PGF 2α	4 mg FSH-P 4 mg FSH-P	5 mg FSH-P 5 mg FSH-P
3	Rano Wieczorem	Dawczynie PGF 2α	3 mg FSH-P 3 mg FSH-P	5 mg FSH-P 5 mg FSH-P
4	Rano Wieczorem	Dawczynie PGF 2α	2 mg FSH-P 2 mg FSH-P	5 mg FSH-P 5 mg FSH-P
5	Rano Wieczorem	Unasiennianie	1 mg FSH-P 1 mg FSH-P	5 mg FSH-P 5 mg FSH-P
6	Rano Wieczorem	Unasiennianie	Unasiennianie	Unasiennianie

UWAGI:

Prostaglandynę podajemy przy wszystkich trzech metodach;

Metoda z malejącymi dawkami świńskiego FSH ma podobną skuteczność jak metoda ze stałymi dawkami;

PMSG działa jak FSH ale ma znacznie dłuższy okres półtrwania (ok. 150 h) dlatego wystarczy je podać raz na całą stymulację a FSH trzeba podawać dwukrotnie każdego dnia.

Stymulację rozpoczynamy w 9-11 dniu cyklu, musimy podać PGF 2α żeby doprowadzić do luteolizy.

Przy podawaniu PMSG na jajnikach oprócz poliowulacji dochodzi do powstawania licznych torbieli, bo pęcherzyki zaczynają rosnąć w różnych fazach. Przy podawaniu FSH to zjawisko nie występuje. Przy podawaniu PMSG można stosować przeciwciała monoklinalne anty - PMSG, które skracają okres półtrwania i w pewnym stopniu ograniczają powstawanie torbieli na jajnikach.

Ciałka żółte powstałe po superowulacji produkują progesteron. Stężenie progesteronu może więc odzwierciedlać stopień sukcesu w wywołaniu superowulacji. W zasadzie w transferze zarodków poliowulacja to jedyny problem natury biologicznej, bo nie wszystkie dawczynie reagują tak samo i dlatego jest to najbardziej zawodny element. Pozostałe problemy SA natury technicznej.

U bydla kateter wprowadzamy do danego rogu macicy, płytko za rozwidleniem. Można pozyskać nawet 80 do 100% zarodków.

Ocena zarodków:

Stopień I - bardzo dobre - idealnie kuliste, symetryczne, komórki jednakowej wielkości, koloru i konsystencji;

Stopień II - dobre - nikłe nieprawidłowości, oddzielenie jednego blastomeru, nieregularny kształt, pęcherzykowaty twór w blastomerze;

Stopień III - dostateczne - bardziej nasilone nieprawidłowości, kilka komórek lub blastomerów w przestrzeni okołootoczkowej;

Stopień IV - niedostateczne - luźne blastomery;

Stopień V - całkowicie zdegenerowane komórki, zarodek martwy.

Do transferu nie nadają się zarodki:

- stopnia gorszego niż III, a i przy trzecim trzeba się zastanawiać, chociaż jak to ujął profesor „ Czasem takie barachło pięknie rośnie”.

- niezapłodnione oocyty - czasami można pomylić z blastocystą;

- zarodki zahamowane we wczesnym etapie rozwoju (2, 4, 8 blastomerów).

Zarodki przechowujemy w słomkach, możemy je mrozić.

Przeszczepiane:

Pistolet Kassau? [czyt. Kasu]. Wprowadzamy zarodek do tego rogu, w którym na jajniku biorczymi jest ciałko żółte!

Zabieg trzeba wykonać szybko, jak nie to duży wyrzut oksytocyny i prostaglandyn, które utrudniają przyjęcie i zagnieżdżenie zarodka.

Rodzaj zarodków	% cielności
swieże	60-65 (50-60)
mrożone	35-40
połówki	100 - 120 w stosunku do użytych całych zarodków

W Polsce mieliśmy 4 do 6 oficjalnie zarejestrowanych zespołów do embriotransferu, obecnie już nie trzeba się rejestrować. Transferem zarodków może się zajmować każdy weterynarz po studiach, a nawet zootechnik.

• W 2005 roku 172 zarodki od 41 dawczyń, w sumie przeszczepiono 118 zarodków pozyskanych i importowanych;

• W roku 1997 rekordowym w Polsce dla embriotransferów wykorzystano 121 dawczyń;

• W 2004 roku zaledwie 27 zarodków od 5 dawczyń;

• U innych gatunków transfery sporadyczne lub niewykonywanie;

• W stadach zajmujących się hodowlą bydław Polsce ponad 23 tysiące (23533) krów, więc potencjał jest duży.

• Koszty są ogromne, dlatego jest to metoda mało u nas rozpowszechniona.

W Europie w 2002 roku:

- dawczynie wypłukane - 18294;

- pozyskane zarodki - 102996;

- liczba zarodków z jednego płukania - 5,63;

- pozyskane in vitro - 11084;

- łacznie in vivo + in vitro 114080;

- w 2003 roku - 116 tyś;

- w 2004 - 110 tyś;

- 54% - zarodki mrożone;

- 46% zarodki świeże.

Poliowulacja lepiej się udaje jak zniesie się dominację dominującego pęcherzyka - można go nakłuć, wtedy pozostałe lepiej rosną.

Metody synchronizacji rui:

PGF 2α - warunek obecność wrażliwego ciałkażółtego. Po I iniekcji - skuteczność synchronizacji - 80%, jeżeli powtórzymy iniekcję po 10-11 dniach to mamy praktycznie 100% skuteczności.

Bydło, owce, kozy - progestageny: wkładki dopochwowe, implanty podskórne, PGF 2α iniekcje;

Świnie - odsadzenie prosiąt (ruja po 5-7 dniach) lub progestageny doustnie;

Klacze - PGF 2α, progestageny doustnie, synchronizacja owulacji hCG.

Cel synchronizacji:

• Zorganizowanie grup technologicznych w produkcji zwierzęcej;

• Organizacja unasienniania;

• Przenoszenie zarodków;

• Superowulacja;

• Pozyskiwanie oocytów.

Metoda off-synch:

I dzień iniekcja GnRH;

VIII dzień - PGF 2α;

X dzień - GnRH;

XI dzień - unasiennianie.

3

---