podst.ped.2008(2), NAUKA, pedagogika


PROGRAM WYKŁADÓW Z PODSTAW PEDAGOGIKI DLA STUDENTÓW PIERWSZEGO ROKU WSZYSTKICH SPECJALNOŚCI I FORM KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU PEDAGOGIKA WYDZIAŁU PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII UNIWER-SYTETU W BIAŁYMSTOKU W ROKU AKADEMICKIM 2008/2009

1. Miano standardu: Kształcenie w zakresie pojęć i systemów pedagogicznych

2. Prowadzący: Prof.dr hab. Włodzimierz Prokopiuk na studiach zaocznych, Dr Alicja Korzeniecka-Bondar na studiach stacjonarnych

3. Forma dydaktyczna: wykład

4. Forma zaliczenia: egzamin

Powinności studentów realizujących program podstaw pedagogiki

1. Bardzo wnikliwie analizować układ i treści programu, wnikać w jego intencje, starać się dobrze je „odczytać”.

2.Traktować program jako teoretyczną inspirację do rozwoju własnego i rozwoju innych ludzi (szczególnie młodych:dzieci i młodzieży) nastawiać się na doskonalenie swoich kompetencji do sta-wiania pytań o istotę i sens fenomenów, zjawisk i procesów pedagogicznych, pytań o możliwości rozwoju człowieka we współczesnym świecie.

3.Program podstaw pedagogiki (przedmiotu kształcenia akademickiego stricto teoretycznego) należy traktować jako „rusztowanie kategorialne” do „wspinania się” na coraz wyższe „piętra” współczesne-

go myślenia pedagogicznego.

4. W sytuacji wielości i zmienności pedagogicznych opcji, pedagogicznego myślenia, program ma na-stawiać studentów na krytyczny odbiór, selekcjonowanie i wybór, ale raczej nie wiedzy (wiadomości),

lecz wartości.

5. „Duch programu” zawiera się nie tylko w dążeniu do tego, co chcemy stworzyć w świecie peda- gogiki (teorii), a przede wszystkim w tym, od czego chcemy odejść (czego nie chcemy i nie możemy akceptować) i dlaczego?

6. Do studiowanych treści należy podchodzić filozoficznie, refleksyjnie, zgodnie z zasadą, że człowiek jest w sytuacji in statu nascendi.

7. Rozumieć fenomeny, zjawiska i procesy pedagogiczne - zamiast tylko zapamiętywać informacje.

8. Interpretować istotę owych fenomenów, zjawisk i procesów, poczynając od fenomenu samego siebie i Innego jako człowieka, bo droga do prawdy jest pośrednia. Jest nią interpretacja jako podstawa rozumienia.

9. Rozszerzać swoją wyobraźnię pedagogiczną i pole widzenia świata pedagogiki (teorii).

10.Szukać prawdy pedagogicznej (a nie tylko starać się za wszelką cenę przyswoić wiedzę bez jej zrozu-

mienia), uczyć się wyboru i osobistej akceptacji najważniejszych spośród szeregu wartości (ze szczególnym akcentem na podstawy pedagogiki jako wartość w toku całych studiów pedago-gicznych).

Na egzaminie student będzie szczególnie premiowany za:

- samodzielność myślenia;

- interpretowanie sensów i znaczeń;

- „widzenie” istoty fenomenów, zjawisk i procesów pedagogicznych;

- dociekanie głębi rozumienia;

- poszukiwanie i uzasadnianie wyboru najbardziej trafnych teorii;

- poziom refleksyjności (za umiejętność filozofowania);

- rozumiejącą znajomość literatury obowiązkowej i umiejętność jej interpretowania (premia do- datkowa za znajomość i umiejętność interpretowania literatury uzupełniającej!)

UWAGA: Istnieje mozliwość uzyskania premii szczególnej w postaci „zwolnienia” z egzamin - pod wa-runkiem zaliczenia konwersatorów na ocenę bdb (na co składać się mają bdb oceny z kolokwiów, aktyw

ność na zajęciach) i pod warunkiem zaliczenia specjalnego sprawdzianu ze znajomości literatury obo-wiązkowej.

Uzasadnienie znaczenia teorii pedagogicznej dla nauczycieli - pedagogów

Krokiem dodatkowym do zbiorowego wysiłku budowy lepszego spoleczeń-

stwa - i następnym w rozwoju wizji edukacji obywatelskiej zogniskowanej

w szkołach - winno być skierowanie zainteresowania na rozwijanie teore-

tycznej percepcji nauczycieli i innych pracowników oświaty

H.A.Giroux.Teoria krytyczna i racjonalność w edukacji obywatelskiej.W:

Spory o edukację. Z.Kwieciński i L.Witkowski (red.). W-wa 1993, s. 127

1.Zmiana świadomości nauczycieli - pedagogów (praktyków) - to jest najważniejszy cel przedmiotu

kształcenia podstawy pedagogiki jako teorii o najwyższym stopniu ogólności.

2. Systemy teoretyczne nauk pedagogicznych i niepedagogicznych nauk o rozwoju (wychowaniu) czło-wieka są niezwykle ważne w procesie tzw. „kształcenia wstępnego” kandydatów na nauczycieli-pedago- gów, by zrozumieli, iż ich przyszła nauczycielska (pedagogiczna) misja będzie bardzo złożona, przepeł-niona czynnościami niepowtarzalnymi i przyniesie powodzenie tylko wówczas, gdy zrozumieją prawa i mechanizmy leżące u podstaw „dziania się” bardzo wieloznacznych, niezdeterminowanych fenome-nów, zjawisk i procesów pedagogicznych.

3. Teoria towarzyszy praktyce dostarczając, w postaci kategorii pojęciowych, narzędzi analizy rzeczy-wistości oraz umożliwiając prowadzenie refleksji nad własnym działaniem.

4. Teoria dostarcza inspiracji intelektualnych, powoduje, że nasze dotychczasowe doświadczenia, jako akty subiektywne, ciągle muszą być interioryzowane i przewartościowywane (internalizowane). Tylko w ten sposób może powstać głębsze „widzenie” istoty rzeczy i lepsze jej rozumienie. Student powinien przechodzić z pozycji „posłusznego odbiorcy” treści programowych, zapamiętującego je, tradycyjnie myślącego, że obowiązkowo trzeba ową wiedzę „zastosować” - do wnikania w istotę, w sens fenomenów, zjawisk i procesów pedagogicznych. Bardzo ważne jest, co się wówczas dzieje ze studentem-młodym człowiekiem: doznaje on olśnienia, radości czy zniechęca się i traci wiarę w sens studiowanej teorii? Czuje się „wyzwolony” z dotychczasowych presumpcji (przekonań, domniemań), czy przeciwnie - nie uświadamia swoich ograniczeń intelektualnych (mentalnych) przez co nie wstępuje na drogę rozwoju?

5. Wynikiem studiowania teorii, o najwyższym stopniu ogólności, powinno być narastanie poziomu autorefleksji podmiotu (studenta), uczestnika procesu studiowania jako osoby „stającej się”! Stającej się coraz bardziej osobą „widzącą”, „słyszącą”, wyobrażającą, rozumiejącą sensy i znaczenia (niewi-doczne, ale bardzo ważne w kontekstach, które nas otaczają i ogarniają). Tu kryje się sens studiowania jako permanentnego, zespołowego i indywidualnego procesu autorefleksji. Jeśli coraz lepiej rozumie-my czym są fenomeny, zjawiska, procesy pedagogiczne i jak mogą one przebiegać, to tym lepiej może-my budować osobistą teorię pedagogiczną.

6. Pedagogiczna teoria naukowa raczej nie mówi nam co może, a co nie może być czynione. To pozos-taje w gestii każdego nauczyciela - pedagoga i on sam musi znaleźć odpowiedź na pytania „praktyczne”. Rola teorii w działaniu praktycznym przejawia się w rozumieniu faktu pedagogicznego, a nie w sto-sowaniu dyrektyw (jakże często narzucanych „z góry” przez kogoś!)

7. Teoria pedagogiczna powinna pomóc nauczycielowi - pedagogowi oderwać się od twierdzeń empi-rycznych wyprowadzanych ze szczegółowych zależności przyczynowo - skutkowych, chwytających za-ledwie„powierzchnię” fenomenów, zjawisk i procesów pedagogicznych, bez wnikliwszego wejrzenia w ich skomplikowaną i niedostępną aparatowi empirycznemu poznania warstwę istotową.

8. Nauczycielowi - pedagogowi potrzebne jest rzeczywiste wykształcenie w postaci wiedzy wielopa-radygmatycznej. Warunkiem „oglądu” faktu pedagogicznego, poza oczywistością daną empirycznie, są kompetencje teoretyczne. Edukacja nauczycieli - pedagogów powinna być bardziej naukowa niż zawodowa!

9. Niezwykle ważnym zadaniem jest kształcenie autonomicznej postawy nauczyciela wątpiącego,a wa-

runkiem krytycznego odbierania świata w kategoriach wątpliwości są właśnie kompetencje teoretyczne.

10.Teoria pedagogiczna ma wspierać nauczycieli w sytuacjach niepewnych, w także niepewnych czasach,

powinna wskazywać na różne drogi poszukiwań, na różne metody eksploracji i uzasadniania, a nade wszystko na sens wielu „języków” pedagogiki. U podstaw nowych prób rozumienia świata leży nie ty-le stałość i ciągłość, co raczej wrażliwość na zmienność, lokalność, rozproszenie. Naukowości nie można dziś łączyć z jakąś jedną „pedagogiką” (z jednym myśleniem pedagogicznym), lecz z ich wielością stwa-rzającą większe szanse na wieloaspektowość poznania, a ponadto na zauważenie obszarów rzeczywistoś-ci słabo dotychczas obejmowanych refleksją naukową.

11. Współczesna pedagogiczna myśl teoretyczna powinna przyczyniać się do promowania tych sposobów działania pedagogicznego, które są odpowiedzią na złożoność czynności zawodowych nauczycieli - peda-

gogów, takich jak spontaniczność, niestandardowość, autentyzm, naturalność.

12.Teoria pedagogiczna jest potrzebna dziś nauczycielom - pedagogom, by umieli wydawać sądy war-tościujące i wzmacniali swoje kompetencje interpretacyjne, co jest absolutnie koniecznym warun-kiem zrozumienia istoty rzeczywistości pedagogicznej.

13. Teoria pedagogiczna jest potrzebna nauczycielom - pedagogom, by dobrze uświadamiali relację mię-

dzy „byciem” a „stawaniem się”. To, co konstytutywne w ich funkcjonowaniu zawodowym wiąże się ze zmianą, z dynamiką zmiany rozwojowej, stąd bardzo ważne staje się kształtowanie umiejętności dialogu (dyskursu) z drugim człowiekiem i z samym sobą.

14.W przysposabianiu kandydatów na nauczycieli-pedagogów do ich przyszłej misji teorię trzeba ina-czej sytuować, kwestionować powszechnie panujące przeświadczenie, że ona zawsze ma być „zasto-sowana” w praktyce! Takie przyrodoznawcze rozumienie funkcji teorii raczej słabo „przylega” do rze-czywistości pedagogicznej. Teoria pedagogiczna ma bardziej pełnić funkcje epistemologiczne i meto-dologiczne niż instruktażowe. Metodologiczna funkcja teorii odnosi się do sposobów poznawania świa-ta. Posiadając „bazę teoretyczną” lepiej poznajemy drogi odkrywania prawdy o człowieku i proce-sach pedagogicznych, w które jest „uwikłany”.

15.Teoria pedagogiczna ma podnosić poziom świadomości metodologicznej kandydatów na nauczy-cieli-pedagogów. Muszą oni widzieć i rozumieć kształt swego warsztatu poznawczego i umieć samo-dzielnie tworzyć wiedzę. Nauczyciele - pedagodzy muszą stawać się elitą badaczy, którzy będą „oży-wiać” poszczególne nauki (subdyscypliny) pedagogiczne.

16. Najwyższą wartością kwalifikacji teoretycznych nauczycieli - pedagogów powinna być inferen-cyjność, jako taka cecha wiedzy, która umożliwia tworzenie nowych wartości poznawczych na bazie za-sobów wiedzy już posiadanej. Zatem raz jeszcze trzeba podkreślić, że wiedza teoretyczna nau-czycieli-pedagogów musi mieć, przede wszystkim, charakter metodologiczny, a nie instruktażowy (metodyczny).

17.Teoria pedagogiczna jest potrzebna nauczycielowi - pedagogowi, by stawał się coraz bardziej ref-leksyjny i świadomy złożoności swych zadań, by był coraz bardziej twórcą indywidualnej, osobistej wiedzy. Wzbogacanie jego kwalifikacji teoretycznych powinno dokonywać się poprzez transformację teorii naukowej na teorię subiektywną i dopiero wówczas ta teoria może implikować jego dalsze działanie.

18.Teoria pedagogiczna jest potrzebna nauczycielowi - pedagogowi, by wzbudzić u niego myślenie prospektywne. Obiektem poznania powinien on czynić nie tylko świat zewnętrzny („przeszły” i te-raźniejszy”z akcentem na „przyszły”), ale szczególnie świat wewnętrzny (samego siebie!).

19. Edukacja teoretyczna jest potrzebna współczesnemu nauczycielowi - pedagogowi , by lepiej rozumiał potencjalność współczesnego człowieka (ucznia - wychowanka), by bardziej inspirował i stymulował jego szanse rozwojowe, procesy wzrastania, „stawania się” i dochodzenia do człowieczeństwa.

20.Bardzo ważnym postulatem „wtajemniczenia” teoretycznego nauczycieli - pedagogów jest uświa-

damianie przez niego istoty teorii (pedagogiki) krytycznej, której sedno zawiera się w dobrym „wi- dzeniu” i zrozumieniu istoty stosunków społecznych, które nas otaczają. Ujawnianie ukrytych form panowania nad człowiekiem (różnych przejawów przemocy nad nim i zniewalania) wymaga od studentów specjalności pedagogicznych szczególnej czujności i wnikliwości. Rozpoznać te zjawiska może tylko człowiek, który posiadł najwyższy poziom tożsamości podmiotowej (ten, który jest auten

tycznym podmiotem procesów rozwojowych).

Cele realizacji programu ( w standardach: efekty kształcenia - umiejętności i kom-petencje)

1. Zrozumienie istoty nauki we wszystkich możliwych układach i konfiguracjach (np. jako jednej z form ludzkiego doświadczenia, czy jako „religii” XX wieku).

2. Zrozumienie istoty i problemów współczesnej humanistyki.

3. Zrozumienie podstawowych kategorii używanych w badaniach nad rozwojem, szeroko pojętą edukacją (wychowaniem) człowieka.

4. Uświadomienie genezy, istoty, poziomów i zróżnicowania refleksji pedagogicznej.

5. Analiza odmiennych koncepcji wychowania, rekonstruowanie ich założeń oraz ideologii.

6. Rozróżnianie potocznej wiedzy o wychowaniu od wiedzy naukowej.

7. Rozróżnianie podstawowych możliwości i ograniczeń towarzyszących procesom edukacji i wy-chowania.

8. Opanowanie umiejętności posługiwania się językiem różnych koncepcji wychowania dla opisu rzeczywistości społecznej.

TREŚCI KSZTAŁCENIA ORAZ LITERATURA DO STUDIOWANIA

►stacjonarne studia licencjackie na kierunku pedagogika (wszystkie specjalności) - 30 go-dzin wykładów + 30 godzin konwersatoriów

►zaoczne i wieczorowe studia licencjackie na kierunku pedagogika (wszystkie specjalności)

40 godzin wykładów + 20 godzin konwersatoriów

Oznaczenia: O - źródła obowiązkowe, U - źródła uzupełniające, BW - bardzo ważne pod-ręczniki

Dział I

STANDARD: GENEZA NAUKI, JEJ DZIEJE I WSPÓŁCZESNE DYLEMATY : w wersji 40 godzinnej- 6 godzin; w wersji 30 godzinnej- 4 godziny;

Priorytetowe zadania do analizy na konwersatoriach i samodzielnego rozwiązy-wania

1.Student jest zobowiązany analizować założenia programu aby:

-dokonać szerszej interpretacji („tłumaczenia”) każdego z punktów (od 1 do 20) mówiących o znaczeniu teorii pedagogicznej dla nauczycieli-pedagogów, a następnie przemyśleć powinności studentów i cele realizacji przedmiotu podstawy pedagogiki

-odpowiedzieć na pytanie: po co studentowi specjalności pedagogicznych potrzebne jest studiowanie podstaw pedagogiki (aby co zrozumieć?)

-dobrze uświadomić na jakie wartości nastawia nas program podstaw pedagogiki (hierarchicz-

nie - od najważniejszych....)

2. Dalsze zadania (z działu I)

-interpretować różne stanowiska w kwestii jak dziś należy rozumieć pojęcie nauka;

-pokazać rangę i role ludzi „uprawiających” naukę;

-uzmysłowić: reguły sterowania nauką; modele rozwoju nauki; klasyczną strukturę nauki; funk-cje nauki;

-zrozumieć: czym jest paradygmat; co oznacza paradygmatyczny model rozwoju nauki;

-zrozumieć kryteria klasyfikacji nauk oraz dokonać tej klasyfikacji (z komentarzem);

-dokonać krytycznej analizy głównych właściwości nauk: kumulatywności i sterowności;

-przeprowadzić szerszą dyskusję na temat: po co dziś kandydatom na nauczycieli-pedagogów potrzebne jest poznawanie różnych form poznawczego oswajania świata?

-przeprowadzić szerszą dyskusję na temat: jak można (trzeba) rozumieć nową wizję rzeczy-wistości? (według F.Capry);

-przeprowadzić szerszą dyskusję nad kwestią: nauka jako religia XX wieku;

-przeprowadzić szerszą dyskusję nad kwestią nauka a inne formy ludzkiego doświadczenia: na-uka a filozofia, kultura (sztuka), religia (mit).

Literatura

-BW- Hejnicka-Bezwińska T., Tożsamość pedagogiki. Od ortodoksji ku heterogeniczności. Rozdział I i II, Warszawa 1997

-BW- Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna. Warszawa 2008. Rozdz 2 (Przyjęta definicja nauki),

Rozdział 6 (Styl potocznego myślenia i mówienia o praktyce edukacyjnej; Styl naukowego myślenia i mówienia o praktyce edukacyjnej; Poznawanie i poznanie w procesie „poznawczego oswajania świata”;

Kulturowy kontekst „poznawczego oswajania rzeczywistości edukacyjnej”) Rozdział 7 (Charakterystyka wiedzy naukowej; Pedagogika uprawiana w paradygmacie pozytywistycznym; Postpozytywistyczny mo-del badań nad edukacją)

-O-Kamiński S., Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin 1992.Rozdział I. Wieloznacz-

ność terminu „nauka”; Rozdział III. Natura nauki, § 4. Nauka a społeczeństwo; § 5. Nauka a kultura;

Rozdział V. Typy naukowego poznania

-O- Rubacha K. Paradygmaty nauk społecznych a budowanie teorii pedagogicznych. W: Pedagogika.T 1

Z.Kwieciński, B.Śliwerski (red.). Warszawa 2004

-Rutkowiak J., Wielość języków pedagogiki a problem jej tożsamości. W: Ewolucja tożsamości pedago-giki. H.Kwiatkowska (red.). Warszawa 1994 lub Wprowadzenie do pedagogiki. T.Jaworska, R.Leppert (red.). Kraków 1996 (w kwestii zrozumienia różnych form ludzkiego doświadczenia-wiedzy o wychowa-niu)

-O- Whitehead A.N. Nauka i świat współczesny. Warszawa 1988, Rozdział 9. Nauka i filozofia; Rozdział 12. Religia a nauka; Rozdział 18. Warunki postępu społecznego

-U- Capra F.Punkt zwrotny. Nauka.Społeczeństwo.Nowa kultura. Warszawa 1988 (zwłaszcza w celu zro- zumienia nowej wizji rzeczywistości)

-U- Chalmers A. Czym jest to co zwiemy nauką? Wrocław 1993 (w celu zrozumienia istoty nauki, rozumowania dedukcyjnego i indukcyjnego oraz idei falsyfikacji)

Dział II

STANDARD: SPORY O STATUS NAUK HUMANISTYCZNYCH : w wersji 40 godzinnej - 8 godzin; w wersji 30 godzinnej - 6 godzin;

utyczno - moralna

i społeczne funkcje

Priorytetowe zadania do analizy na konwersatoriach i samodzielnego rozwiazy-wania

-zestawić ze sobą i zrozumieć istotę i sens pozytywizmu oraz antypozytywizmu, naturalizmu oraz antynaturalizmu;

-zrozumieć różne ujęcia osobliwości nauk humanistycznych: istotę sporu o człowieka w przek-roju historycznym; istotę świata humanistycznego; dobrze uzmysłowić: czym jest dzisiaj hu-manizm, na jakich płaszczyznach trzeba go analizować; jakie nurty badań nad humanizmem są podejmowowane; o jakich kierunkach myśli humanistycznej można dziś mówić;

-przemyśleć założenia oraz problemy współczesnej pedagogiki humanistycznej oraz kryteria humanizacji edukacji (kształcenia)

-jeszcze raz głęboko przemyśleć istotę paradygmatu humanistycznego w nauce w ogóle (a w naukach pedagogicznych - w szczególności)

Literatura

-BW- Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika pozytywistyczna. W: Pedagogika T.1. Z.Kwieciński, B.Śliwer-ski (red.). Warszawa 2004

-BW- Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna...op.cit., Rozdział 4 (Pojęcie cywilizacji; Kryzys jako forma zmiany w cywilizacji Zachodniej; Niektóre zjawiska będące symptomami kryzysu świata nowo-czesnego) Rozdział 5 (Pojmowanie teorii we współczesnych naukach humanistycznych) Rozdział 7 (Pedagogika uprawiana w paradygmacie pozytywistycznym; Postpozytywistyczny model badań nad edu-kacją) Rozdział 8 Naturalizm filozoficzny w myśleniu o edukacji oraz Antynaturalizm filozoficzny jako kontekst nowoczesnego myślenia o edukacji i wytwarzaniu wiedzy o edukacji (do analizy istoty natura-lizmu-antynaturalizmu)

-O-Damrosz J., W obronie humanizmu i humanistyki. W: O nowy humanizm w edukacji. J.Gajda (red.). Kra-ków 2000

-O-Lamont C., Filozofia humanizmu.W: Humanizm i edukacja humanistyczna. I.Wojnar, B.Suchodolski (red.).Warszawa 1988

-O-Leśnodorski B., Humanistyka i humanizm - nauka czy postawa. W: Humanizm i edukacja ...op. cit

-O-Prokopiuk W., Współczesny humanizm i humanistyczny paradygmat rozwoju człowieka. W: Samo-kształcenie nauczycieli w kontekście humanistycznego paradygmatu rozwoju człowieka (rozdz. II). Warszawa 1998

-O-Suchodolski B., Świat humanistyczny. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1985, nr 2

-O-Suchodolski B., Wstęp. W: Humanizm i edukacja ... op. cit.,

-O-Wołoszyn S., O różnych odmianach humanizmu i ich konsekwencjach pedagogicznych. W: Huma-nizm i edukacja... op. cit.,

-U- Humanistyka przełomu wieków. J.Kozielecki (red.). Warszawa 1999

Dział III

STANDARD: WYCHOWANIE A ŻYCIE SPOŁECZNE (tworzenie mapy kategorial-

nej fenomenu, zjawiska i procesu wychowania): w wersji 40 godzinnej - 10 godzin; w wersji 30 godzinnej - 8 godzin;

manipulacja.

Literatura

-BW-H.Berner. Czym jest wychowanie? Rozdział IV, W:Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu.T.1 B. Śliwerski (red.). Gdańsk 2006, Rozdział 5; Ch.Callo. Modele wychowania , Rozdział 6, U.Ostrowska. Przesłanki wychowania w wartościach i ku wartościom

-Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna... op.cit., (Rozdział 8 Idee wychowania w systemie filozo- ficznym J.Locke'a oraz Idee wychowania w systemie filozoficznym J.J.Rousseau)

-O-Dewey J., Demokracja i wychowanie. Warszawa 1972. (Rozdział I. Wychowanie jako proces konieczny do życia; Rozdział II. Wychowanie jako funkcja społeczna; Rozdział III. Wychowanie jako kierowanie; Rozdział IV. Wychowanie jako rozwój; Rozdział V. Przygotowywanie, rozwijanie i kształcenie formalne; Rozdział VIII. Cele wychowania)

-O- Folkierska A., Pedagogika-jej podstawowe problemy w latach dziewięćdziesiątych. „ Kwartalnik Pe-dagogiczny” 1991, nr 3 (kwestia ponowoczesnego myślenia o wychowaniu)

-O-Kohlberg L.,Mayer R., Rozwój jako cel wychowania. W: Spory o edukację, Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Z.Kwieciński, L.Witkowski (red.). Warszawa 1993, s. 51 - 93

-BW - Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa 1993, Część I, rozdz. I. Znaczenie współczesnego wychowania; Część II, rozdz. I. Geneza współczesnych systemów wychowawczych.Część III rozdz. I. Pojęcie wychowania; rozdz. II Istota wychowania jako wytworu; rozdz. III. Wychowanie jako rozwój biosu; rozdz. IV. Wychowanie jako wpływ sytuacji społecznych etosu; rozdz. V. Wychowanie jako urabianie przez działanie agosu.

-O-Kwaśnica R., Dwie racjonalności. Ku milczącej wiedzy pedagogicznej. „Forum Oświatowe” 1989, nr 1-2 (kwestia refleksji o wychowaniu w świetle dwóch racjonalności: adaptacyjnej i emancypacyjnej)

-O-Materne J., Funkcje wychowania jako zjawiska społecznego. „Nauczyciel i Wychowanie” 1976, nr 6

-O-Miller R., Wychowanie. Część II. W: Socjalizacja - wychowanie - psychoterapia. Warszawa 1981

O-Prokopiuk W., Kariera kategorii „wychowanie jako rozwój” we współczesnej przestrzeni pedagogicz-nej. W: Edukacyjne problemy czasu globalizacji. A.Karpińska (red.) Białystok 2003

-O-Prokopiuk W., Wymiary myślenia o wychowaniu człowieka w dobie ponowoczesności.(wydruk kom-puterowy)

-O-Rozmowa z B.Suchodolskim. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1991, nr 3

-O-Rutkowiak J., Wielość języków pedagogiki a problem jej tożsamości. W: Prowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów. T.Jaworska, R.Leppert (red.) Kraków 1996 lub W: Ewolucja tożsamości pedagogiki. H.Kwiatkowska (red.). Warszawa 1994 (kwestia pojmowania wychowania jako zadania i jako faktu kulturowego)

-O- Schulz R., Elementy pedagogicznego obrazu wychowania. „Edukacja” 1990, nr 1 lub W: Wprowa-dzenie do pedagogiki. T.Jaworska, R.Leppert (red.). Kraków 1996

-BW- Wołoszyn S., Rozwój i zmienność wychowania i kształcenia. Część II. W: Pedagogika. Z.Kwieciń-ski, B.Śliwerski (red.).Warszawa 2003 - przegląd rozdziałów od 1 do 8 pod kątem wychowania w róż-nych kulturach i organizacjach (porządkach) życia społecznego

Priorytetowe zadania do analizy na konwersatoriach i samodzielnego rozwiązy-wania

-zrozumieć genezę wychowania jako fenomenu ludzkiego;

-wydobyć specyfikę i uwarunkowania wychowania w każdym okresie historii człowieczeństwa

-zrozumieć (najgłębiej) istotę wychowania jako rozwoju! (uświadomić intencje humanis-

tów - pedagogów myślących w tym duchu);

-ujawnić w czym zawiera się oryginalność koncepcji modernizacji wychowania Romany Miller;

-zrozumieć istotę i znaczenie warstwicowej teorii wychowania S.Kunowskiego;

-dlaczego dziś jest tak ważne i potrzebne „widzenie” wychowania jako zadania i faktu kulturowe-

go (tę kwestię trzeba poddać analizie krytycznej!)

-zrozumieć kształtowanie się w przekroju historycznym funkcji wychowania

-poddać głębszej (i krytycznej) analizie jeszcze takie kategorie z „mapy” wychowania jak: żród

ła celów wychowania; cechy wychowania jako zjawiska społecznego; tradycyjne i współczesne opcje wychowania;

-zastanowić się głębiej nad różnymi wariantami myślenia o wychowaniu obecnymi w najnow-szej literaturze z naszego programu (np.H.Bernera, Ch.Callo, A.Folkierskiej, L.Kohlberga i R.Ma

yera, S.Kunowskiego, R.Kwaśnicy, U.Ostrowskiej, W.Prokopiuka, J.Rutkowiak, R.Schulza, B.Suchodolskiego);

Dział IV

STANDARD: GENEZA I STRUKTURA WIEDZY PEDAGOGICZNEJ: w wersji 40 godzinnej - 6 godzin; w wersji 30 godzinnej - 4 godziny;

Literatura

-BW-Hejnicka-Bezwińska T., Tożsamość pedagogiki...op. cit., Rozdział III. Przedmiot pedagogiki,

-BW-Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna... op.cit., Rozdział 1 Wytawarzanie wiedzy pedago- gicznej i studiowanie pedagogiki w społeczeństwie opartym na wiedzy Rozdział 7 Charakterystyka wie-dzy naukowej; Charakterystyka perspektywy naukoznawczej i metodologicznej w wytwarzaniu wiedzy pe-dagogicznej

-O- Dewey J., Co to jest filozofia wychowania. Część XXIV. W: Demokracja i wychowanie... op. cit.,

-O- Folkierska A., Pedagogika - jej podstawowe problemy w latach 90-tych. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1991, nr 3

O- Folkierska A., Samowiedza pedagogiki wobec współczesnej świadomości metodologicznej. „Ruch Pe-dagogiczny” 1990, nr 5-6 (by zrozumieć istotę 3 tzw. interesów konstytuujących poznanie - 3 rodzajów wiedzy oraz aby odpowiedzieć na pytanie o kontrowersje w kwestii naukowości pedagogiki!)

-O- Gnitecki J.,Koncepcja rozwoju nauk pedagogicznych oraz kształcenia nauczycieli w środowisku poz-nańskim. Poznań 1989 (w celu zrozumienia ponowoczesnych kryteriów typologii nauk pedagogicznych)

-O-Kwiatkowska H., Witkowski L., Pytania o pedagogikę, płaszczyzny sporu. W: Ewolucja tożsamości pedagogiki. H.Kwiatkowska (red.).Warszawa 1994 (aby zrozumieć istotę i priorytety pytań pedagogicz- nych stających przed pedagogiką i pedagogami w epoce ponowoczesności)

-O-Lewowicki T., Dylematy metodologiczne pedagogiki. W: Ewolucja tożsamości pedagogiki...op. cit.,

-O-Prokopiuk W., O potrzebie i możliwościach przechodzenia nauczycieli - pedagogów do filozoficznego sposobu „bycia”. W: Rozwój pedagogiki ogólnej. A.Bogaj (red.). Warszawa-Kielce 2001

-O- Prokopiuk W., Wprowadzenie do rozważań nad humanizacją pedagogiki (edukacji) w kontekście filo-

zoficznych aspektów przestrzeni pedagogicznej przełomu wieków. W: Metodologia pedagogiki zoriento-wanej humanistycznie. D.Kubinowski, M.Nowak (red.). Kraków 2006

-O-Schulz R., Refleksje o pedagogice współczesnej. „Edukacja” 1984, nr 1

-O-Śliwerski B., Wprowadzenie do pedagogiki. W: Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu.Tom 1, B.Sliwerski (red.). Gdańsk 2006, Rozdział 2. (w kwestii pedagogiki jako filozofii wychowania i faz rozwoju współczesnej nauki o wychowaniu)

-O-Szkudlarek T., Pedagogika: Pytania pierwsze. W: Ewolucja tożsamości pedagogiki...op. cit.,

===========================================================================

-O- Przetacznikowa-Gierowska M.,Rola psychologii w systemie nauk pedagogicznych.Potrzeby a rzeczy-wistość. W: Szanse naukowego rozwoju pedagogiki..Palka (red.). Zeszyty Naukowe UJ. 1987

-O- Zaręba E.,Rozwój pedagogiki a doświadczenia socjologii.W: Szanse naukowego...

-O- Cichoń W.,.Aksjologiczna i antropologiczna problematyka w badaniach pedagogicznych.W: Szanse...

-O- Lipiec J. Filozofia i pedagogika; Gnitecki J. Inspiracje poznawcze i badawcze płynące z pogranicza

pedagogiki i nauk przyrodniczych; Skulicz D. Pedagogika a nauki medyczne; Denek K. Pogranicze pe-dagogiki i ekonomii; Kojs W. Edukacja, pedagogika i prakseologia - wybrane płaszczyzny współdzia-łania. Kubik W.,Dialog między pedagogiką i teologią; Gnitecki J. Inspiracje badawcze i poznawcze płynące z pogranicza pedagogiki i globalistyki; Banach Cz. Relacje pedagogiki i polityki edukacyjnej - wnioski z doświadczeń polskich reform szkolnictwa; Szczepaniec-Cięciak E. Relacje między pedagogiką a ekologią na przykładzie nauczania i wychowania dla zrównoważonego rozwoju; Stawowy M. Pogra-nicze nauk o zarządzaniu i pedagogiki - na przykładzie ewaluacji jakości kształcenia w szkole wyższej; Palka S. Badania z pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych; W: BW: Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych. Kraków 2004 - cały podkreślony (i „wzięty w ramkę” zbiór) ma służyć zrozumieniu interakcji pedagogiki z innymi naukami (innymi dziedzinami wiedzy), zwłaszcza zaś niepedagogicznymi naukami o rozwoju (wychowaniu) człowieka.

===========================================================================

-O- Wołoszyn S., Jak rozumieć tożsamość pedagogiki. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1992, nr 3-4 oraz Jak rozumieć tożsamość pedagogiki (głos w dyskusji). W: Ewolucja tożsamości pedagogiki... op.cit.,

U- Sośnicki K. Nauki pomocnicze pedagogiki. W: Pedagogika ogólna. Warszawa

U- Sośnicki K. Pedagogika wśród innych nauk.W: Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa 1967

U- Urbański R., Nauki pedagogiczne a nauki o wychowaniu człowieka. „Ruch Pedagogiczny” 1986, nr 1

Priorytetowe zadania do analizy na konwersatoriach i samodzielnego rozwiazy-wania

-zrozumieć istotę różnych rodzajów wiedzy wytwarzanej przez nauki społeczno-humanistyczne, krytycznie analizować je (porównywać)

-zrozumieć zależność nauk pedagogicznych od innych rodzajów wiedzy i istotę interakcji nauk pedagogicznych z innymi (niepedagogicznymi) naukami o rozwoju (wychowaniu) człowieka

-zrozumieć kryteria tradycyjnych (klasycznych) i ponowoczesnych typologii nauk pedagogicz-nych

-dokonywać rozumiejącej typologii nauk pedagogicznych według różnych kryteriów (zawsze z

komentarzem!)

-uświadamiać zależność uprawiania pedagogiki od rozumienia wychowania (co wynika dla uprawiania pedagogiki z formy wychowania: naturalnego; celowego; celowego w warunkach wychowania naturalnego; celowego w odpowiednich instytucjach)

-zrozumieć istotę (sens) i priorytety pytań pedagogicznych stających przed pedagogiką i peda-gogami w epoce ponowoczesności

-kształtować umiejętność dostrzegania i analizowania różnic pomiędzy pedagogiką rozumianą jako nauka i jako filozofia wychowania

-dobrze uświadamiać istotę (konieczność, zasadność) przechodzenia nauczycieli-pedagogów do filozoficznego „sposobu” bycia

Dział V

STANDARD: GŁÓWNE DOKTRYNY (SYSTEMY) PEDAGOGICZNE : w wersji 40 godzinnej - 10 godzin; w wersji 30 godzinnej - 8 godzin;

Literatura

-Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna...op.cit., (przegląd rozdz. 8, by zrozumieć istotę idei pe-dagogicznych (idei wychowania , edukacyjnych) i istotę doktryny (określonego typu pedagogii, np. pro-gramu wychowawczego)

-O- Boczar M., Studiowanie doktryn pedagogicznych (w aspekcie teorii uniwersytetu i zasad hermeneuty-ki - ujęcie selektywne W: Pedagogika ogólna. Tradycja-teraźniejszość-nowe wyzwania. T.Hejnicka -Bez-

wińska (red.). Bydgoszcz 1995

-BW-Pedagogika. Z.Kwieciński., B.Śliwerski (red.). Tom 1. Warszawa 2004: Część III, rozdział 1 Peda-

gogika pozytywistyczna; rozdział 2 Pedagogika kultury; rozdział 3 Pedagogika personalistyczna; rozdział 4 Pedagogika egzystencjalna; rozdział 5 Pedagogika religii; rozdział 6 Pedagogika Nowego Wychowania

-O- Prokopiuk W.,Synteza wykładów na temat: pedagogiki naturalistycznej; pedagogiki socjologicznej;

pedagogiki kultury; sytemu wychowania liberalnego; pedagogiki religijnej

-U- Wołoszyn S., Wielkie nurty teoretyczne (prądy, kierunki) w polskiej pedagogice XX wieku (pedago-gika psychologiczna, pedagogika socjologiczna, pedagogika kultury/personalizm pedagogiczny/pe-dagogika humanistyczna) Pedagogika ideologiczna - Ideologie wychowawcze. W: Nauki o wychowaniu

w Polsce w XX wieku. Próba zarysu encyklopedycznego. Warszawa 1992

-U- Chmaj L., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa 1963

Priorytetowe zadania do analizy na konwersatoriach i samodzielnego rozwiązy-wania

-zrozumieć istotę i odmiany poszczególnych idei pedagogicznych (edukacyjnych, wychowaw-czych) ich „zaplecza teoretycznego, w ramach których kształtowały się różne doktryny (syste-my, programy) pedagogiczne

-zrozumieć istotę i rangę (znaczenie) doktryn pedagogicznych dla spełniania przez współczes-

nych nauczycieli-pedagogów misji pedagogicznej oraz przynależność doktryn do poszczegól-nych nurtów pedagogicznych (szukać racjonalnej odpowiedzi: co daje mi studiowanie owych doktryn, co mogę (muszę) dziś wprowadzać do swego myślenia pedagogicznego, a co negować i dlaczego?)

-uświadamiać związek doktryn pedagogicznych z ideologiami i formacjami światopoglądowymi

-analizować (rozumiejąco, krytycznie) konteksty ich zrodzenia się; bazę teoretyczną, na której opierają się; pozytywy i negatywy; egzemplifikować poszczególne doktryny (podawać główne za

łożenia poszczególnych koncepcji, rozwiązań praktycznych)

Białystok, czerwiec 2008 roku

Program opracował Prof. Wlodzimierz Prokopiuk

Kierownik Zakładu Pedagogiki Ogólnej

i Metodologii BadańPedagogicznych

12

4


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Szczegółowe tematy ćwiczeń Ped.Specj, Akademia Pedagogiki Specjalnej, rok I, Semestr II, biomedyczne
Ped. Specjalna - zagadnienia, Pedagogika
Zabawy 2008, studia pedagogika, licencjat, semestr V, Wspomaganie rozwoju dziecka z niepełnosprawnoś
ped.+specjalna+-+wykł.+1, pedagogika lecznicza
matematyka 1 podst maj 2008
PORADNICTWO 12.01.2008 r. - ciga, pedagogika i praca socjalna
agroturystyka- art., Nauka, Pedagogika ogólna
pyt z ped, Ratownicto Medyczne, Pedagogika, Testy, niepotrzebne
Ped.rodziny, studia pedagogiczne, Rok 4, Pedagogika Rodziny
Ped specj wykłady 2, PEDAGOGIKA
Zasady 2008, studia pedagogika, licencjat, semestr V, Wspomaganie rozwoju dziecka z niepełnosprawnoś
Pytania na egzamin z pedagogiki porównawczej, Nauka, Pedagogika porównawcza
problemy z nauką, Pedagogika
10. CHARAKTERYSTYKA SYTUACJI WYCHOWAWCZEJ WG KRYSTYNY ABLEWICZ, Nauka, Pedagogika ogólna

więcej podobnych podstron