Nurty kryminologii i ich podział

kryminologia klasyczna: dominowała w XVIII i na początku XIX wieku; stosuje w zależności od ukierunkowania metodologię nauk przyrodni­czych lub humanistycznych, silnie eksponuje potrzebę warto­ściowania zjawisk społecznych, zakłada istnienie wolnej woli, ale i pewną sterowalność jednostki oraz konsensualną wizję społeczeństwa. Jej początki związane są z wykształceniem się szkoły klasycznej prawa karnego i działalności postaci takich jak Beccaria (twórca pracy „O przestęp­stwach i karach”, kładącej podwaliny pod zasady nowoczesnego proce­su karnego), Bentham, Cant, Hegel, Wilhelm oraz Feuerbach. Koncepcje prawne i polityczne szkoły klasycznej opie­rają się na:

• przeświadczeniu, że każdy człowiek, w tym także sprawca przestępstwa, jest przede wszystkim jednostką racjonalną, świadomie wybierającą pomiędzy różnymi alternatywami postępowania, a jednocześnie jednostką wyposażoną w wolną wolę, a więc wybierającą w nieskrępowany spo­sób pomiędzy alternatywami; jest to zatem indeterministyczna koncepcja człowieka oznaczająca, że przestępca to zupełnie normalna jednostka, która w świa­domy i racjonalny sposób wybiera zachowanie przestępne, przez co jest również odpowiedzialna za swe postępowanie, co prowadzi do absolutnej koncepcji kary, któ­ra ma wymiar i sens przede wszystkim etyczny i stanowi przede wszystkim sprawiedliwą odpłatę za wyrządzone zło

• pesymistycznej wizji natury ludzkiej, czyli przekonaniu, że każdy człowiek jest nie tylko zdolny ale i skłonny do czynienia zła, bez groźby ukarania zaś niemożliwe byłoby istnienie społeczeń­stwa; człowiek jest istotą, której zachowania mogą być manipulowane za pomocą obawy przed karą; kara ma pewien wymiar pragmatyczny, gdyż ma powstrzymywać ukaranego i innych przed popełnianiem przestępstw (zalążek celowej koncepcji kary mającej służyć prewencji ogólnej i odstraszaniu)

kryminologia pozytywistyczna: dominowała w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku; posługuje się metodologią naturalistyczna, zakłada deterministycz­ne uwarunkowanie ludzkiego zachowania oraz konsensualną wizję społe­czeństwa. Jej pojawienie łączy się z wykształceniem w drugiej połowie XIX wieku szkoły pozytywnej pra­wa karnego, reprezentowanej przede wszystkim przez Lombroso, Ferriego ,Garofalo, Comte, Spencer, Sheldon oraz Eleonore. Pozytywizm kryminologiczny jest konsekwencją scjentyzmu, kultu nauki i naukowości oraz wiary w nieograniczone możliwości poznania i wykorzystania jego wyników dla dobra ludzkości, związanych z gwałtownym rozwojem nauk przyrodniczych oraz panującego wśród przedstawicieli rodzących się wówczas nauk społecznych poczuciem ich zacofania w porównaniu z przyrodniczymi, co w myśl teorii Comte i Spencera miało być przezwyciężone poprzez dokonanie maksymalnego zbliżenia nauk społecznych do przyrodoznawstwa i miało umożliwić uzyskanie przez nie wiedzy równie pewnej i ścisłej na temat człowieka i społeczeństwa, co wiedza uzyskana przez fizykę czy chemię na temat świata przyrody. Ponadto, nurt pozytywistyczny opiera się na:

• deterministycznej koncepcji człowieka i sprawcy przestępstwa, zakładającej przyczynowość zachowań człowieka, w tym zachowań przestępczych; zachowaniami ludzi rządzą czynniki, nad którymi nie mają oni kontroli, zaś zadaniem kryminologii jest poszukiwanie tych przyczyn; z powyższych powodów kryminologia pozytywistyczna to przede wszystkim etiologia przestępczości, czyli nauka o jej przyczynach; takie ujęcie doprowadziło do sporu ze szkołą klasyczną pra­wa karnego

• koncentracji na osobie sprawcy przestępstwa jako podstawowym przedmiocie badań, sprowadzającej się do poszukiwania odpowiedzi na pytanie dlaczego jedni lu­dzie popełniają przestępstwa, a inni nie - w myśl koncepcji pozytywistycznej przestępca wyróżnia się szczególnymi cechami spośród ogółu społeczeństwa i to w nich właśnie trzeba szukać przyczyn zachowań przestępnych - ustalając zatem czym różni się sprawca przestępstwa od wszystkich pozostałych ludzi ustalimy przyczyny przestępczości; prowadzi to do optymi­stycznej wizji natury człowieka (wyjątkiem są teorie kontroli); indywidualizm ten dzieli się na dwa nurty:

• indywidualistyczny: wywodzi się bezpośrednio od Lombroso i upatruje przyczyn odmienności przestępcy w nim samym, jego uwarunkowaniach biologiczno-antropologicznych lub psychologicznych

• socjologiczny: pojawił się wraz z wywieraniem wpływu na kryminologię przez nauki socjologiczne i zakłada, że przyczyny odmienności sprawcy tkwią poza nim, w jego otoczeniu, środowisku, społeczeństwie; przestępca został ukształtowany przez oddziaływanie określonych, niekorzystnych czynników środowiskowych; do teorii tych najczęściej zalicza się koncepcje upatrujące przyczyn przestęp­czości w środowisku społecznym, co jest podważane przez niektórych socjologów, twierdzących, że teorie te wyjaśniają jedynie indywidualne zachowania jednostek, zaś prawdziwie socjologiczna teoria kryminologiczna powinna być teorią prze­stępczości jako zjawiska społecznego, wyjaśniającą dystrybucję przestępczości (przykładem teorii bliskiej tym wymogom jest teoria anomii Mertona); trzecim podejściem w teoriach socjologicznych jest podejście wieloczynnikowe, negujące sens i możliwość tworzenia uogólnień teoretycznych w zakresie przyczyn przestępczości oraz przyznawania prymatu jakiemuś pojedynczemu czynnikowi czy nawet ich grupie ze względu na wielość i różnorodność

• korekcjonaliźmie, czyli przekonaniu, że najprostszym sposobem zlikwidowania zachowań przestępnych będących skutkiem odmienności jest likwidacja odmienno­ści; oznacza to że środki stosowane wobec przestępcy nie mogą służyć odwetowi, lecz muszą sięgnąć do przyczyn prze­stępczości, zaś wpływ na rozmiary przestępczości uzyskamy gdy nauczymy się redukować jej przyczyny - w koncepcjach biologiczno-antropologicznych i psychologicznych chodzi o poprawę osoby sprawcy, w socjologicznych zaś o oddziaływanie na śro­dowisko potencjalnych sprawców instrumentami polityki społecznej

• konsensualiźmie społecznym, opartym na traktowaniu przestępcy jako odmieńca stojącego na społecznym marginesie, zaś przestępstwa jako zachowania właściwego pewnej szczególnej, niewielkiej mniejszości, w gruncie rzeczy bardzo rzadkiego w społeczeństwie; prawo karne w tym ujęciu reprezentuje interesy olbrzymiej większości społeczeństwa i jest objęte powszechnym społecznym konsensem.

kryminologia antynaturalistyczna: pojawiła się w latach 60-tych XX wieku; opowiada się za metodologią nauk humanistycznych, zakłada ko­nieczność odwoływania się do ocen i wartości, przyjmuje indeterministyczną wizję jednostki i konfliktową teorię społeczeństwa ogólnie mówiąc jest to prąd negujący pozytywizm kryminologiczny. Obejmuje ona, poza teorią naznaczania społecznego, także rozmaite nurty kryminologii konfliktowej, radykal­nej, krytycznej i fenomenologicznej. Nurt ten nie obalił pozytywizmu, zasadniczo wpłynął jednak na oblicze kryminologii i doprowadził do przewartościowa­nia całego szeregu jej tez i sposobu patrzenia na zjawisko przestępczości. Nurt antynaturalistyczny nie ogranicza się do kryminologii, lecz ogarnia całość nauk społecznych, przez co kryminologia antynaturalistyczna jest fragmentem szerszego fermentu we współczesnej socjologii. Podstawowe cechy tego paradygmatu to:

• odrzucenie naturalizmu metodologicz­nego i przekonania o jedności nauk oraz przejście na stanowisko, stwierdzające iż specyficzny przedmiot badań nauk społecznych uniemożliwia uprawianie ich na wzór nauk przyrodni­czych; oznacza to odwołanie się do metod badawczych socjologii humanistycznej i rozumiejącej

• konfliktowa wizji społeczeństwa i prawa karnego, co oznacza, że prawo karne jest postrzegane jako instrument wykorzystywany w konfliktach społecznych przez strony owych konfliktów; powoduje to że przestępczość przestaje być traktowana jako produkt indywi­dualnej patologii i staje się konsekwencją przebiegu procesów konfliktu społecznego, zaś procesy kryminalizacji wiązane są ze strukturami władzy i panowania w spo­łeczeństwie

• interakcjonistyczna koncepcja przestępstwa, co oznacza, że żaden przedmiot czy zachowanie nie jest tym, czym jest tylko ze względu na swe obiektywne właściwości, lecz tym, czym jest ze względu na znaczenie jakie jest mu nadawane w pro­cesie interakcji społecznych

• teza iż podstawowym przed­miotem badań kryminologicznych nie powinien być sprawca przestępstwa, lecz „au­dytorium społeczne", dokonujące obserwacji, oceny i naznaczania określonych rodzajów zachowań oraz czynów kon­kretnych ludzi jako przestępstw czy patologii, a zatem mechanizmy społecznej reakcji na zachowania przestępne; antynaturalizm zadaje pytanie, dlaczego pewne zachowania są uznawane za przestępstwa i pewni ludzie są uznawani za przestępców, a inne nie; przedmiotem zainteresowania są zatem mechanizmy społecznych proce­sów kryminalizacji, funkcjonowanie instytucji kontroli społecz­nej oraz jego selektywność

• zmiana sposobu patrzenia na prawo karne i wymiar sprawiedliwości oraz po­staw wobec tych instytucji oparta na krytycyzmie wobec instytucji kontroli społecznej, a zwłaszcza wobec in­stytucji kontroli formalnej aż do ich odrzucenia; postawa ta wynika z tezy, iż instytucje te same wywołują szereg nega­tywnych konsekwencji ubocznych i w wielu wypadkach mogą być szkodliwe, a poza tym w znacz­nym stopniu służą interesom partykularnych grup mających wpływ na ich funkcjono­wanie; jeżeli chodzi o stosunek kryminologii do prawa karnego, to widoczne jest dążenie do uczynienia z kryminologii niezależnej nauki społecznej poprzez zerwanie z koncepcją służebności kryminologii wobec prawa karnego i uczynienie go przedmiotem, a nie punktem wyjścia badań kryminologicznych

• optymistyczna wizja człowieka, według któ­rej zło nie tkwi w samym człowieku, lecz w konflikcie społecznym we współczesnych społeczeństwach; rozwiązaniem tego problemu należy zatem szukać w ich radykalnym przekształceniu i budowie nowego społeczeństwa pozbawionego represyjnych form kontroli spo­łecznej

kryminologia neoklasyczna: czasowo jest rówieśniczką nurtu antynaturalistycznego; powtarza założenia nurtu klasycznego. Pojawiła się w latach sie­demdziesiątych w Stanach Zjednoczonych jako reakcja na dominację w kryminologii amerykańskiej socjologicznych teorii przestępczo­ści i ich konsekwencje kryminalno-polityczne, w postaci prymatu idei resocja­lizacji sprawcy przestępstwa i akcentowania roli polityki społecznej w polity­ce kryminalnej. Stanowiący wyraz odradzającego się podejścia konserwatywnego nurt neoklasyczny zakłada, że:

• polityka kryminalna oparta na pozytywizmie nie sprawdza się, gdyż nie prowadzi do redukcji nasilenia przestępczości mimo znacznego nakładu środków

• zagrożenie karą i jego realizacja są jedynymi czynnikami, które ma do dyspozy­cji państwo w walce z przestępczością, albowiem możliwości wywierania wpły­wu na indywidualne i społeczne przyczyny przestępczości są w gruncie rzeczy minimalne; widoczny jest powrót do koncepcji sprawiedliwej odpłaty i odstraszania

• przestępca jest wolną jednostką wybierającą racjonalnie pomiędzy różnymi alternatywami postępowania, podatną na bodźce, jakie stanowią zagrożenia karne

• kluczowym problemem jest kwestia instytucji kontroli spo­łecznej i możliwości zwiększenia ich efektywności tak, aby stosunkowo najmniejszym kosztem osiągnąć możliwie największe efekty w postaci redukcji nasi­lenia przestępczości.

Rodzaje badań kryminalistycznych

Z uwagi na przedmiot:

• studium przypadku (badanie indywidualne)- polega na wieloaspektowym, wszechstronnym badaniu poszczególnych zjawisk, pojedynczych przestępstw, sprawców lub ofiar, w celu zebrania jak najpełniejszego materiału w zakresie badanych przypadków. Stosujemy wstępna fazę badań dotyczącą opisu stanu faktycznego oraz fazę badań pogłębionych, w której przeprowadzamy analizę np. linii życiowej przestępcy

• badania monograficzne (próbkowe) - polegają na badaniu tylko pewnych kategorii zjawisk, pewnych kategorii przestępstw lub pewnej grupy przestępców.

Z uwagi na cel:

• diagnostyczne- polegają na stwierdzeniu czy w przedmiocie badań występują pewne interesujące nas zjawiska i zmienne np. poziom inteligencji sprawców

• eksplanacyjne- polegają na wyjaśnieniu przyczyn powstawania pewnych zjawisk

• prognostyczne- wypracowanie pewnych metod i środków dzięki którym można wysnuć stwierdzenie w zakresie rozwoju pewnych zjawisk w przyszłości

Cele badań w kryminologii:

• poznanie określonego zjawiska;

• tworzenie uogólnień teoretycznych;

• w konsekwencji powyższych formułowanie dyrektyw praktycznych zmierzających do ograniczenia przestępczości.

Metody badań kryminologicznych:

1. statystyczna - liczbowe lub procentowe przedstawienie zjawiska przestępczości w oparciu o:

• statystykę policyjną,

• statystykę prokuratorską,

• statystykę penitencjarną

2. kombinowana - polega na badaniu dwóch grup: przestępczej i nieprzestepczej, bada się w jaki sposób zachodzą w tych grupach pewne zjawiska i pod wpływem jakich określonych bodźców metoda ta dotyczy jednego przestępstwa, jednego sprawcy.

3. obserwacje :

• jawne

• ukryte

• uczestniczące lustracje ( zespołowe badanie niektórych faktów)

• eksperyment (sztuczne wytwarzanie bodźców w celu sprawdzenia zachowań grupy)

kwestionariusze -badanie indywidualne (ankiety i wywiady)

badanie panelowe - metoda tą można badać jednostkę lub środowisko. Podaje się ankietę systematycznie co rok przez 10 lat. Na podstawie analizy tej ankiety można określić zmiany zachodzące wdanej grupie lub u tej jednostki.

badanie anamnestyczne - zdobywanie informacji o dalszych losach życiowych uprzednio badanych osób.

analiza

metoda idiograficzna

badania psychologiczne

Zadania Policji w związku z prostytucją

prostytucja - zjawisko społeczne, polegające na tym, że mniejsza lub większa liczba osób będących członkami danej społeczności uprawia proceder polegający na świadczeniu usług seksualnych w zamian za korzyści majątkowe.

prostytutka - osoba, która zaspokaja potrzeby seksualne przygodnych partnerów za opłatą bez zaangażowania uczuciowego i w zasadzie bez wyboru

Regulacja prawna prostytucji w Polsce

Od 1952 r. został wprowadzony abolicjonizm jako system regulacji prawnej prostytucji w Polsce. Podstawowymi założeniami są:

1. Praca propagandowa - ma na celu podniesienie higieny psychicznej społeczeństwa i krzewienie oświaty zdrowotnej

2. praca profilaktyczna - mająca uchronić dziewczęta przed prostytucją

3. reedukacja prostytutek (możliwie wszechstronna)

4. surowe karanie czynników związanych z eksploatacją prostytucji

Art. 200 KK - molestowanie nieletnich

Art. 202 KK - szerzenie pornografii

Art. 203 KK - zmuszanie do prostytucji

Art. 204 KK - korzystanie z cudzego nierządu

Art. 253 KK - handel ludźmi,

Systemy uregulowania prawnego prostytucji

• prohibicja - zakaz prostytucji;

• reglamentaryzm - uznaje fizjologiczną potrzebę zaspokajania popędu, nie leczą się dobrowolnie na choroby weneryczne, ułatwienie kontroli sanitarnej;

• neoreglamentaryzm - modyfikacja poprzedniego, rejestracja prostytutek przez służby sanitarne;

• abolicjonizm - praca propagandowa, która podnosi higienę psychiczną społeczeństwa i krzewienie oświaty zdrowotnej, profilaktyka ochronna dziewcząt, surowe karanie sutenerstwa

WIKTYMOLOGIA - nauka o ofierze; w węższym znaczeniu jest to nauka o ofierze oraz o wszelkich formach pokrzywdzenia. Rodzaje wiktymologii:

• indywidualna -zajmuje się badaniem konkretnych cech konkretnych ofiar w celu ich opisania, zbudowania modelu teoretycznego, np. ofiary gwałtu, rozboju, itp.

• grup społecznych -zajmuje się konkretnymi kategoriami społecznymi, np. rodziną, które pośrednio lub bezpośrednio są narażone na fakt pokrzywdzenia poprzez czyn skierowany na jednego członka danej grupy,

• społeczna -zajmuje się badaniem społeczeństwa, cechami narodów oraz ludzkości z punktu widzenia zachowania najważniejszych celów i priorytetów, np. jest to potrzeba zachowania życia, rozwoju, postępu, podnoszenie jakości twego życia czego zaprzeczeniem jest, np. stałe zanieczyszczanie środowiska.

• kryminalna -zajmuje się cechami konkretnych osób, które doznały pokrzywdzenia i przeżywają fakt nieuzasadnionego cierpienia. Nie obejmuje ona osób pośrednio narażonych na niesprawiedliwość i krzywdę.

• penalna -jest to dziedzina zajmująca się badaniem roli ofiary w genezie przestępstwa ale również możliwościami zadośćuczynienia i restytucji na rzecz ofiar.

Alkoholizm - choroba woli polegająca na nadmiernym spożywaniu napojów alkoholowych.

RECYDYWA

35%-40% wszystkich przestępstw popełnianych w Polsce to recydywa.

Recydywę należy rozpatrywać w ujęciu kryminologicznym, penitencjarnym i prawnym.

Recydywa najogólniej oznacza ponowne popełnianie przestępstw. Wywodzi się od łac. słowa recedeve, które oznacza ponowne podpadanie pod pewne sytuacje, powrót do pewnych zachowań, nawyków, itp. Recydywa w ujęciu kryminologicznym oznacza każde ponowne popełnienie przestępstwa przez tę samą osobę i przyjmuje się ją bez względu na to czy sprawca został skazany, jaka to była kara i jaki okres upłynął od jej odbycia. Recydywa w ujęciu penitencjarnym oznacza każde ponowne odbywanie kary pozbawienia wolności i świadczy o nieskuteczności kary i oddziaływań resocjalizacyjnych. Recydywa w ujęciu prawnym: Wyróżniamy dwa rodz. recydywy: 1-recydywa ogólna, 2-recydywa specjalna. Recydywa ogólna polega na popełnieniu przez tego samego sprawcę dwóch kolejnych przestępstw przy czym za pierwsze z nich sprawca został skazany bez konieczności odbywania kary pozbawienia wolności a drugie z nich popełnił przed u[upływem terminu skazania za pierwsze. Recydywa specjalna polega na tym, że ten sam sprawca popełnia dwa kolejne przestępstwa. Za pierwsze z nich został skazany na karę pozbawienia wolności z czego musiał odbyć minimum 6 m-cy tej kary, a drugie przestępstwo jest popełnione w okresie 5 lat od odbycia kary pozbawienia wolności.

Sekta- ruch totalitarny najczęściej podszywający się pod grupę religijną, kulturalną lub terapeutyczną wymagający od swych członków całkowitego posłuszeństwa, oddania się idei oraz darmowej pracy dla tej niewielkiej społeczności i przywódcy, a w skutek stosowania rozbudowanego systemu kontroli, zakazów oraz kar i technik psychologicznych, doprowadzający do całkowitej zależności adeptów, niszczący jednocześnie ich związki rodzinne i społeczne.

Przyczyny wstępowania do sekt:

• chęć spróbowania czegoś nowego, zaspokojenia ciekawości

• znudzenie codziennością

• zrezygnowanie spowodowane niepowodzeniami

• przekonanie o małej atrakcyjności Kościoła katolickiego i jego zasad

• chęć nawiązania mistycznego kontaktu z Bogiem

• dążenie do uzyskania wsparcia moralnego, duchowego

• potrzeba akceptacji grupy, miłości, zrozumienia

• nadmierna wrażliwość

Objawy świadczące o przynależności do sekty:

• zmiana diety

• nagła wyraźna zmiana zachowania

• kłopoty ze zdrowiem, koncentracją

• wrażenia nieobecności, tajemniczość

• posługiwanie się nowym językiem

• nowe kontakty towarzyskie

• agresywna postawa obronna

• utrata poczucia humoru

• ograniczenie zdolności do zawierania związków intymnych

• brak uczuć i chłód w stosunkach z rodziną

• zmian wyglądy zewnętrznego

• zachowania neurotyczne, skłonności samobójcze

Sposób zorganizowania sekty:

• struktura grupy jest kształtowana przez przywódcę, który stoi na jej czele

• poniżej stoją jego pomocnicy, potem zwyczajni wyznawcy

• lider obdarzony jest szacunkiem, nabożną czcią

• sekta daje wrażenie posiadania niedostępnej innym tajemnicy, wybrania

• sekta mieszka w jednym miejscu

• sekta prowadzi działalność misyjną, ma własne obrzędy i praktyki religijne

• życie członków sekty wypełnione jest pracą i modlitwą

• członkowie nigdy nie pozostają sami, nie mają czasu na zastanowienie się

• wszelkie dobra materialne oddają liderowi sekty

• nawiązują się silne związki emocjonalne pomiędzy członkami grupy

• powstaje przekonanie, że poza sektą nie można osiągnąć zbawienia

2. Wymień 3 nazwiska ojców kryminalistyki:

- Alfons Bertillon - twórca antropologii kryminalistycznej (nauka o pomiarach człowieka w obrębie twarzo-czaszki)

- Franciszek Galton - twórca systemu identyfikacji (daktyloskopijne badanie odcisków linii papilarnych)

- Hans Gross - autor 1 podręcznika z kryminologii.

2. Funkcje kryminalistyki:

a).Funkcja rozpoznawcza - chcemy uzyskać maksymalną ilość wiedzy o danym zagadnieniu:

- rozpoznanie osobowe - chcemy się dowiedzieć jak najwięcej informacji o danej osobie

- rozpoznanie problemowe - np. jeżeli ktoś zwalcza narkotyki to powinien jak najwięcej wiedzieć na ten temat.

- rozpoznanie środowiskowe - to próba poznania jakiegoś środowiska np. środowisko narkomanów

- rozpoznanie terenowe - to próba poznania np. ukształtowania budynku

b).Funkcja wykrywcza - ma na celu wykrycie zdarzenia, najczęściej sprawcy zdarzenia. Ważna jest tu reguła 7 złotych pytań: 1pyt. Co się zdarzyło? 2pyt. Gdzie miało miejsce? 3pyt. Kiedy miało miejsce? 4pyt. W jaki sposób doszło do zdarzenia? 5pyt. Dlaczego? 6pyt. Jakimi środkami (narzędziami)? 7pyt. Kto to mógł zrobić? Mogą być pytania pomocnicze np.: 1. Kto wiedział lub mógł wiedzieć? 2. Kto chciał lub mógł chcieć? 3. Kto obiektywnie w danym czasie, w danym miejscu mógł dokonać czynu?

c).Funkcja dowodowa - służy udowodnieniu pewnej hipotezy, najczęściej do założenia, że dana osoba popełniła przestępstwo. Najważniejszymi czynnikami dowodowymi są:

- przesłuchanie świadka

- przesłuchanie oskarżonego

- przeszukanie miejsca zdarzenia, rzeczy, przeszukanie osoby - najlepiej na podstawie nakazu sądu, prokuratury

- okazanie osoby, rzeczy, miejsca - osoba musi znajdywać się w grupie co najmniej 4 osób, ofiary nie mogą widzieć

- opinia biegłego - każda osoba, która ma informację (wiedzę specjalną)z danej dziedziny

- oględziny zwłok

- otwarcie zwłok człowieka

- konfrontacja - np.: świadek z oskarżonym

d) Funkcja zapobiegawcza - w 1 czasie realizowana w 3 kierunkach:

- w kierunku czynnika zagrożonego

- w kierunku czynnika zagrażającego

- w kierunku czynników sprzyjającym zagrożeniu

3. Alibi - „gdzie indziej” potencjalny sprawca nie mógł być w tym czasie w miejscu przestępstwa, lub mógł być, ale np.: spał.

4. Modus operandi - pewien charakterystyczny, z reguły powtarzalny sposób zachowania się sprawcy przestępstwa np.: sprawca zabójstwa na ciele ofiary czyni specyficzny znak.

5. Identyfikacja kryminalistyczna - wydany osąd, że dana rzecz ma te same cechy co przedmioty należące do danej grupy tzw. identyfikacja grupowa np. ustaliliśmy, że włos na miejscu zdarzenia jest ludzki. Identyfikacja indywidualna - polega na tym, że dany przedmiot ma cechy indywidualne np: włos należy do Kowalskiego.

6. - Materiał dowodowy - to materiał zabezpieczany na miejscu zdarzenia np.: ślad opony, odciski linii papilarnych

- Materiał porównawczy - to materiał pobrany od np.: podejrzanego np.: pobrany włos, krew.

7. Daktyloskopia - pochodzi od słowa daktylos (palec) i słowa skopiej (patrzeć) - to „patrzenie na palec człowieka”. Zajmuje się badaniem śladów linii papilarnych na końcówkach palców. W ramach jej wyróżniamy:

- chejroskopię - zajmuje się badaniem człowieka na podstawie wewnętrznych linii dłoni

- potoskopię - badanie linii na stopach człowieka

- cheiloskopię - identyfikacja człowieka na podstawie śladów na ustach

- poroskopię - badanie linii papilarnych na czole. Opiera się na regule 3N: niezmienność, nieusuwalność i niepowtarzalność.

8. Minucje - to drobne, charakterystyczne elementy linii papilarnych np.: pewne szczególne sposoby rozpoczęcia, zakończenia linii.

9. - Indeks wewnętrzny - to punkt wyznaczony w centrum wzoru. - Indeks zewnętrzny - jest to punkt wyznaczony w obrębie delty.

10. Linia Galtona - to żółta linia, która łączy pętlicę z deltą, inaczej łączy ona centrum wzoru (termin wewnętrzny) z deltą (terminem zewnętrznym).

11. Badanie broni - badania balistyczne to badania broni palnej. Rodzaje broni:

a). broń palna - to urządzenie niebezpieczne dla życia, zdrowia człowieka, które w wyniku działania sprzężonych gazów powstałych na skutek spalenia materiału miotającego jest zdolne do wyrzucenia z lufy i rażenia na odległość, to np.: broń bojowa, myśliwska, sportowa, gazowa, alarmowa, sygnałowa (strzelby, karabiny, rewolwery, pistolety, pistolety maszynowe, karabiny maszynowe, granatniki)

- broń palna sygnałowa - przeznaczona do wywołania efektu wizualnego lub akustycznego

- broń palna alarmowa - służy do wywoływania efektu akustycznego, z tym zastrzeżeniem, że nie może razić na odległość większą niż 1 metr

b). broń pneumatyczna - niebezpieczna dla życia ludzkiego, urządzenie dla których energia kinetyczna nie przekracza 17 cali

c). broń gładkolufowa

d). broń biała - to urządzenie w postaci ostrzy ukrytych w przedmiotach nie mających wyglądu broni, kastety i nunczaki, pałki pochodzące z ciężkiego metalu, pałki wykonane z drewna, broń cięciwowa postaci kusz

e). broń długa, krótka

12. Badanie pisma - to badanie grafologiczne i grafometryczne.

- badanie grafologiczne - poznanie poprzez badanie pisma cechy osoby czy jej identyfikacja

- badanie grafometryczne - porównywanie 2 fragmentów pisma , bada układ graficzny strony, odległość wierszy.

W badaniu pisma można ustalić: czy jest autentyczny, kto jest autorem i jakie cechy mogła mieć ta osoba.

• Tremor pisma - to inaczej jego drżenie

• Impuls pisma - tj. napisanie pewnego fragmentu tekstu bez odrywania ręki od podłoża

13. Badanie antropologiczne - opiera się na technikach poznawania wyglądu człowieka, które opierają się na pomiarach ludzkiego ciała tzn. przy założeniu, że wymiary człowieka w dorosłym życiu nie ulegają zmianie np.: możemy zidentyfikować tożsamość zwłok. W ramach tych badań sporządza się portrety pamięciowe człowieka, czyni się to przy użyciu programów komputerowych. 2 metody:

• metoda gierasymowa - polega na nakładaniu materiału gipsowego na odlew czaszki

• metoda superprojekcji - przy użyciu komputera nakłada się 2 obrazy zdjęć (zdjęcie osoby za życia ze zdjęciem czaszki)

14. Oględziny, fazy oględzin - Oględziny są prowadzone na miejscu zdarzenia, przedmiotem ich może być miejsce. Celem oględzin jest uzyskanie śladów kryminalistycznych. 3 etapy oględzin:

• przygotowanie oględzin - obejmuje w szczególności zebranie osób, zabezpieczenie terenu

• oględziny statyczne - przedmioty znajdujące się na miejscu zdarzenia fotografujemy, ale nie możemy ich dotykać

• oględziny dynamiczne - przedmioty możemy dotykać, przemieszczać

Dla przeprowadzenia oględzin stosuje się 2 metody:

- metoda dośrodkowa - oglądamy od zewnątrz ku środkowi zgodnie z ruchem wskazówek

- metoda odśrodkowa - np.: od miejsca zwłok człowieka na zewnątrz.

15. - Otwarcie zwłok - dokonuje ich patomorfolog z udziałem prokuratora w celu poznania przyczyny zgonu człowieka

- Oględziny zwłok - czyni się to w każdym przypadku zdarzenia przestępczego. Dokonuje ich prokurator z udziałem lekarzy, także może dokonać ich policja. Nie powinno się zwłok przemieszczać.

16. Znamiona śmierci człowieka:

- stężenie pośmiertne po 3 godz. po śmierci, polega na trwałym skurczu mięśni

- plamy opadowe - brunatne przebarwienia na najniższych częściach ciała (podobne do siniaka)

- szarość zwłok

- oziębienie zwłok

- wysychanie zwłok - to konsekwencja utraty wody (rogówki oka, wargi)

- rozkład gnilny zwłok - 2 część doby, zależy od różnych warunków np.: przyjmowanych leków. Prawo Capra - Zwłoki przebywające na powietrzu gniją 2 razy szybciej niż w wodzie i 8 razy szybciej niż zakopane w ziemi.

- munifikacja -strupieszczenie, do 85% tracą swojej wagi.

17. Zagardlenie - tj. śmierć człowieka na skutek braku dopływu powietrza. 3 postaci:

• powieszenie - najczęściej jest wynikiem samobójstwa (wystarczy ciężar ok. 4 kg), bruzda jest pod 1 kątem

• zadzierzgnięcie - ktoś poniósł śmierć na skutek braku powietrza przez zaciśnięcie pętli przez kogoś innego, bruzda jest równoległa

• zadławienie - zadanie śmierci przez uduszenie kogoś gołymi rękoma, obrażenia klatki piersiowej (kolankowanie)

18. Pościg - czynność kryminalistyczna, która ma na celu ujęcie osoby, która może być sprawcą przestępstwa. 2 rodzaje:

- pościg czołowy - np.: ścigając potencjalnego sprawcę widzimy go

- pościg zaporowy - np.: przerwanie drogi np.: kolczatka na drodze

Zasadzka - polega na skrytym ujęciu sprawcy przestępstwa

Pułapka -urządzenie techniczne w danym miejscu np.: kamera

19. Okazanie - polega na okazaniu osoby, rzeczy, zwłok, najczęściej jednak na okazaniu osoby by świadkowie ją rozpoznali (bynajmniej 4 osoby)

- okazanie tajne- świadkowie rozpoznają osobę, ale ona świadka nie widzi (lustro weneckie)

- okazanie puste (ślepe) - w grupie osób podejrzanych nie ma podejrzanego

- okazanie nastawione na efekt psychologiczny - np.: ubrany po cywilnemu policjant

20. Wywiad - to przykład czynności operacyjno-rozpoznawczej, to działanie policji, służb polegające na zbieraniu informacji o osobach, które mogą być sprawcami:

- wywiad jawny - jest wtedy, kiedy ktoś jest poinformowany o tym, że prowadzi się z nim wywiad a ponadto jest powiadomiony o rzeczywistej roli badającego i celu tego wywiadu.

- wywiad tajny - np.: jeżeli jest potrzeba zebrania danych głównie ilościowych

Inflirtracja - przenikanie przez agentów policji do środowiska przestępczego

Zakup kontrolowany - np.: policja próbuje nabyć broń od kogoś kto tym się zajmuje.

---