Agnieszka Sobolewska
Grupa III, drugi rok,
Administracja, niestacjonarne
Metodyka rozwiązywania problemów kryminalnych.
W ostatnich latach zostały wypracowane pewne metody, które systematyzują problematykę zapobiegania przestępczości i sposobów rozwiązywania problemów. Ograniczenie przestępczości i wzmocnienie więzi społecznych jest efektem wymiernym tej strategii. Rozwiązywanie problemów jest też jedną z cech konstytutywnych Community Policing- systemu i polityki nastawionej na budowanie partnerstwa między policją, społecznościami lokalnymi oraz instytucjami administracji państwowej i samorządowej.
Istnieje kilka metod rozwiązywania problemów kryminalnych, jednak w każdej z nich wykorzystywany jest cykl Deminga (koło Deminga) określanym też jako cykl PDCA (Plan-Do-Check-Act) lub PDSA (Plan-Do-Study-Act). Jest to schemat ilustrujący podstawową zasadę ciągłego ulepszania, koncepcja z zakresu zarządzania jakością. Koło Deminga zawiera chronologicznie uporządkowane działania ( 4 etapy) : Planowanie-> Wykonanie-> Sprawdzenie-> Działanie (Poprawienie).
Etap pierwszy planowanie to nic innego jak określenie czynności, które są niezbędne do otrzymania efektu najwyższej jakości takiego jak m.in. : identyfikacja i gromadzenie informacji o przyczynach występowania problemu kryminalnego, przygotowanie szczegółowych harmonogramów. Drugi wykonanie, czyli przeprowadzenie zaplanowanych czynności. Kolejny sprawdzenie czy plan był skuteczny i co można zrobić, by ulepszyć dany proces, „włączenie kierownictwa i nadzoru do właściwego systemu szkolenia, komunikowania się, identyfikowanie problemów pojawiających się w wykonaniu zaplanowanych działań, troska o właściwą, wysoką jakość wykonywanych czynności”. Ostatni poprawianie, polega na udoskonalaniu procesu i włączeniu pomysłów do kolejnego planu.
Najbardziej popularną metodą jest metoda SARA (scanning-> analysis-> response-> assessment), wykorzystywana w Wielkiej Brytanii. Scanning-identyfikacja- stwierdzenie istnienia w danej społeczności problemu przestępczości i braku porządku publicznego, wybór najważniejszego problemu. Analysis- analiza- zrozumienie przyczyn warunkujących występowanie problemu, poszukiwanie źródeł tego zjawiska. Response- działanie- opracowanie rozwiązania i wdrążenie go w życie, odpowiedź na zidentyfikowane przyczyny. Assessment- ocena- ustalenie efektów podjętych działań, ocena.
Drugą metodą rozwiązywania problemów kryminalnych jest CAPRA (client-> analysis-> partnership-> response-> assessment), stosowana przez policję kanadyjską. Client- klient- bezpośredni, pośredni, identyfikowany jako osoby, dla których będzie prowadzony plan profilaktyczny. Analysis- analiza- tak jak w poprzedniej metodzie jest to analiza przyczyn zjawiska. Partnership- partnerstwo- poszukiwanie partnerów do realizacji przedsięwzięcia. Response- działanie- opracowanie i wdrożenie działań profilaktycznych. Assessment- ocena- szacowanie/ocena rezultatów.
Metoda PROCTOR (Problem-> cause-> tactic/treatmen->; output-> result) jest kolejną ze strategii, też wykorzystywana w strefie anglosaskiej. Problem- zjawisko dla którego będą podejmowane działania. Cause- przyczyna wystąpienia problemu. Tactic- taktyka walki z problemem. Output- pomiar wydajności, wyniku. Result- stwierdzenie rezultatów- komparatystyka, porównanie stanu po ze stanem przed z zamiarami.
Metodą wykorzystywaną w ramach Europejskiej Sieci Zapobiegania Przestępczości (EUCPN) jest metoda 5-I. Nazwa pochodzi od angielskich słów :
Intelligence- wywiadu, dowiadywania się o problemach miejscowej ludności;
Intervention- interwencja, a raczej wstęp do niej, tj. określenie sposobów działania;
Implementation- wdrożenie działań;
Involvement- zaangażowanie partnerów: instytucji i osób;
Impact- zbadanie/zmierzenie wpływu podjętych działań na zidentyfikowany problem.
Następną metodą jest Metoda CAPS - 5 kroków - rozwiązywania problemów kryminalnych (od Chicago Alternative Policing Strategy, tj. Chicagowska Alternatywna Strategia Policyjna) Metoda dotyczyła na początku redukcji przestępczości w parku miejskim w Chicago. Polegała na organizowaniu JCPT, tj. Joint Community-Police Training, wspólnych szkoleń dla policji i mieszkańców. Chicago podzielono na 279 okręgów, do każdego przypisano 8-9 policjantów. Oddelegowani pracowali w okręgu co najmniej rok. W efekcie uzyskano większe zintegrowanie społeczności lokalnych, ośmielenie mieszkańców, wzrost zaufania do policji. Problemy rozwiązywano/ minimalizowano metodą 5 kroków. Krok pierwszy: określenie problemów i ustalenie kolejności ich rozwiązywania. Zasada podstawowa tego kroku to wybór najważniejszego problemu, bo wtedy jest szansa, że mieszkańcy zechcą się zaangażować w jego rozwiązanie. Drugi: analiza przyczyn zjawiska uznanego przez społeczność lokalną za niepożądane. Stosujemy 7 złotych pytań kryminalistycznych: co?, gdzie?, kiedy?, jak?, czym?, dlaczego?, kto? W metodzie CAPS analizę prowadzi się z wykorzystaniem trójkąta kryminalnego, zastanawiając, co zrobić, aby utrudnić lub uniemożliwić popełnienie przestępstwa. Kolejny: ustalenie strategii działania. Strategia powinna określać, co należy zrobić, aby uniemożliwić powstanie/powstawanie (odradzanie się) problemu kryminalnego. Strategia powinna być ukierunkowana na wszystkie boki trójkąta i:
Musi być zgodna z prawem.
Powinna określać stan do osiągnięcia (miary tego stanu; co będzie sukcesem, a co porażką).
Powinna przewidywać czas realizacji tego, co założone.
Powinna też wskazać podmioty odpowiedzialne za realizację zadań.
Czwarty: Realizacja-wprowadzenie strategii w życie. Ostatni: ocena - to etap tyleż końcowy, co permanentny, gdyż powinna być dokonywana na bieżąco. Może też stanowić punkt wyjścia do identyfikacji, analizy i podjęcia próby rozwiązania kolejnego problemu.
Wszystkie z tych metod wykazują pewne cechy wspólne takie jak:
Identyfikacja problemu
Wybór lidera
Ustalenie „klientów” (adresatów) działań
Analiza problemu kryminalnego:
- analiza kryminalna (trójkąt kryminalny);
- analiza operacyjna (taktyczna);
- analiza strategiczna (dalekosiężna);
- SWOT;
- burza mózgów;
- metoda Kaoru Ishikawy (5xM+E);
Realizacja
Identyfikowanie problemu - może to robić dzielnicowy, mogą inne osoby/zespoły. Ważne, by identyfikował odczucia, nie statystyki. Można to robić rozmawiając z mieszkańcami, przedstawicielami władzy wykonawczej, radnymi, organizując badania ankietowe, przeglądając fora internetowe. Ankiety są ważne, bo mogą pomóc w weryfikowaniu wiedzy na temat ciemnej liczby przestępstw i ich rodzajów. Aktywizują respondentów (niektórych), włączają ich do działań prowspólnotowych, wzmacniają zaufanie do policji (jeśli to ona te ankiety zleca, sygnuje). Z tego też względu ankieta powinna być podpisana przez osobę uwiarygodniającą instytucję taką ankietę zlecającą (np. komendanta policji odpowiedniego szczebla).
Lider- posiadający wiedzę na temat rozwiązywania problemów kryminalnych i cechy odpowiednie dla osoby przejmującej taki stanowisko, np. policjant, samorządowiec.
Ustalenie klienta, do którego adresowane jest działanie zapobiegawcze. Klient bezpośredni, klient pośredni (mieszkańcy). Zasada Pareto- 20% przyczyn daje 80% skutków; przyczyn istotnych jest zatem niewiele, trzeba je zidentyfikować, a będziemy mieli 4/5 problemu z głowy.
Analiza kryminalna (trójkąt kryminalny)- poszukiwanie relacji pomiędzy informacjami dotyczącymi zdarzeń o charakterze przestępczym, osób związanych z nimi oraz danymi pochodzącymi z innych źródeł i wykorzystanie przez właściwe organy. Analiza operacyjna (taktyczna)- służy działaniom natychmiastowym. Analiza strategiczna - służy realizacji celów dalekosiężnych. SWOT - analiza/porównanie: strenghts - mocnych stron, weaknesses - słabych stron, opportunities - sposobności, możliwości działań, threats - zagrożeń. Burza mózgów - twórcze rozwiązywanie problemów. Składa się z trzech etapów:
Przygotowanie- zorganizowanie spotkanie (grupy liczącej nie więcej niż 15 osób), przedstawienie problemu i zachęcenie do przedstawiania propozycji.
Pomysłowość- zgłaszanie i zapisywanie pomysłów podanych w trakcie spotkanie przez uczestników.
Ocena pomysłów- wybór najlepszego pomysłu przez ekspertów (najczęściej jest ich 3).
Metoda Kaoru Ishikawy (rybiej/rybich ości 5xM+E) od M (man/men - człowiek/ludzie) M (material - surowiec, składniki) M (machine - narzędzia, instrumentarium) M (method - metody działań) M (management - zarządzanie, kierownictwo) E (environment - otoczenie, środowisko). Używana jest do ilustrowania związków przyczynowo-skutkowych, pomaga w ten sposób oddzielić przyczyny od skutków danej sytuacji i dostrzec złożoność problemu. Analiza zawarta w diagramie rozpoczyna się od stwierdzenia wystąpienia skutku i prowadzona w kierunku identyfikacji wszystkich możliwych przyczyn, które go spowodowały. Metoda ta utworzona została w celu rozpoznania zależności pomiędzy wymaganiami klienta a jakością finalnego wyrobu i ułatwiającego ustalanie jego cech. Diagram porządkuje logicznie i chronologicznie przyczyny lub czynności ze względu na zdefiniowany problem. Główny problem stanowi głowę szkieletu ryby, pozostałe części to ości.
Realizacja- wdrążenie planu w życie.
Cele działań formułuje się metodą określaną akronimem SMART( specific- konkretne; measurable- mierzalne; achievable- osiągalne; result- oriented- nastawione na rezultat; time- bound- określone w czasie). Przydatna jest w badaniach profilaktycznych. Zmusza do sprecyzowania konkretnych celów i umiejscowienia ich w czasie.
Najczęstszymi błędami w rozwiązywaniu problemów są:
Nie jasno zdefiniowane problemy lub niezrozumiałe;
Zbyt wąskie potraktowanie problemów; zajmujemy się symptomami;
Rozwiązanie przyjęto zbyt wcześnie- przed rozwiązaniem problemu;
Przeszkody w rozwiązaniu problemu są ignorowane;
Preferuje się tradycyjne rozwiązania mimo barku efektywności;
Brak określenia priorytetów problemów;
Brak analizy koszty0efekty;
Monitorowanie i ewaluacja nie jest uwzględniona- brak wiedzy o postępie i efekcie.
Literatura:
A. Urban, „Bezpieczeństwo społeczności lokalnych”, Warszawa 2011
WWW.wikipedia.pl hasła: koło Deminga, Metoda Kaoru Ishikawy
Urban A., ”Bezpieczeństwo społeczności lokalnych”, rozdział 7, str. 137.