ŚLEDZIONA

Śledziona (lien) jest narządem barwy ciemnoczerwonej, spoistości miękkiej, o wymiarach średnio 4 x 7 x 12 cm i masie ok. 150 g. Należy jednak zaznaczyć, że wymiary i masa śledziony są bardzo zmienne, zależnie od stanu i czynności organizmu.

Na kształt śledziony wpływają sąsiadujące z nią narządy. Tak wiec wyróżniamy na niej gładką i wypukłą powierzchnię przeponową oraz położone od strony jamy brzusznej powierzchnie: żołądkową, nerkową i okreżniczą. Miedzy powierzchniami nerkową i żołądkową znajduje się wnęka śledziony. Przez wnękę wnika do narządu tętnica śledzionowa (arteria lienalis) oraz wychodzi kilka gałęzi żylnych, łączących się w żyłę śledzionową (vena lienalis).

Powierzchnię przeponową od pozostałych oddzielają brzegi: górny, na którym można dostrzec kilka wcięć i dolny. Brzeg górny przechodzi w dolny na końcach śledziony przednim i tylnym.

Śledziona leży w podżebrzu lewym, schowana pod łukiem żebrowym, między IX a XI żebrem. Oś długa śledziony, łącząca oba końce, jest równoległa do X żebra. Śledziona przylega do przepony, żołądka, nerki lewej, okrężnicy i ogona trzustki.

BUDOWA ŚLEDZIONY

Narząd otoczony jest torebką łącznotkankową. Wysyła ona przegrody do miąższu śledziony, dzieląc ją na nieregularne zraziki. Zarówno w torebce, jak i w prze­grodach łącznotkankowych spotykamy włókna mięśniowe gładkie, umożliwiające kurczenie się śledziony. W miąższu śledziony wyróżniamy grudki śledzionowe, któ­re są ośrodkami rozmnażania limfocytów.

Przez każdą grudkę przechodzi tętniczka, która następnie rozpada się na drob­ne naczynia, zwane pędzelkami. Otwierają się one do rozszerzonych naczyń włoso­watych żylnych, zwanych zatokami. Ściany zatok zbudowane są z komórek, o wy­dłużonych jądrach, w kształcie pręcików. Zatoki śledzionowe łączą się w żyły, które zbierają się w żyłę śledzionową.

CZYNNOŚĆ ŚLEDZIONY

Wspomniano wyżej, że w obrębie grudek śledzionowych odbywa się rozmna­żanie limfocylów. Młodsze ich postacie leżą bliżej środka grudki. W miazdze czer­wonej znajdują się również krwinki czerwone w różnych stadiach rozpadu. Tak więc w śledzionie z jednej strony przebiega rozpadanie się starych krwinek, a z drugiej powstawanie nowych elementów krwi.

Przy małym zapotrzebowaniu część krwi zostaje wyłączona z krwiobiegu i magazynowana w różnych narządach. Śledziona magazynuje krew, a w chwilach duże­go zapotrzebowania kurczy się, wyrzucając ją do naczyń. Daje się to czasami odczuć jako kłujący ból w podżebrzu lewym.

Śledziona powiększa się nieco podczas trawienia. W chorobach zakaźnych, np. w zimnicy czy durze brzusznym, śledziona powiększa się znacznie i wystaje wtedy spod łuku żebrowego.

Mimo odgrywania tak ważnej roli w ustroju człowiek może żyć po operacyj­nym usunięciu śledziony, gdyż czynności jej mogą być zastąpione przez inne na­rządy.

---