1.Procentowa zawartość i rozmieszczenie wody w organizmie WODA STANOWI PONAD POŁ MASY CIAŁA ORGANIZMU U kobiet na wodę przypada przeciętnie 52-55%, a u mężczyzn 63-65% masy ciała; Zm w zawart wody w masie ciała zależą od stopnia rozwoju tkanki tłuszczowej. Całkowita objętość wody zależy bardziej od masy tkanek o małej zawartości tłuszczu niż od wagi ciała. U osób otyłych jest ona procentowo znacznie mniejsza niż u chudych. Wartości te różnią się zatem znacznie zarówno u poszczególnych osób, w zależności od nagromadzenia lub braku tk tłuszcz. Przec zawartość wody w różnych tkankach przedstawia procentowo następujące zestawienie: Mięsień (10poprzecznie prążkowany) 75 Skóra70 Tkanki łączne60 Tkanka tłuszczowa20 Tkanka kostna (bez szpiku) 25-30 Szkliwo zębów0.2 Zębina zębów20 Osocze90 Krwinki65 Nerka80 Wątroba70 Woda w organizmie występuje w trzech przestrzeniach: wewnątrzkom zewnątrzkomórkowej, międzykomórkowej. Płyn w przestrzeni wewnątrzkomórkowej stanowi ponad poł wody znajdującej się w organizmie, co odpow 30-40% masy ciała. Pozostałe 23% przypada na wodę wchodz w skł pł przestrz zewnątrzkomórkowej

2.ROZMIESZCZENIE ELEKTROLITÓW W PRZESTRZ. ŚRÓD I POZAKOM. Płyn w przestrzeni zewnątrzkomórkowej to: osocze krwi, płyn tkankowy i chłonka. Płyn w przestrzeni międzykomórkowej obejmuje: płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn w komorach oka, płyn w jamach ciała (opłucnej, osierdziu, otrzewnej), płyn w torebkach stawowych i soki trawienne znajdujące się w przewodzie pokarmowym (ślina, sok żołądkowy, sok trzustkowy, żółć i sok jelitowy). Na ogół płyn wewnątrzkomórkowy posiada wysokie stężenie potasu (K⁺) i niskie stężenie sodu (Na⁺), natomiast płyny pozakomórkowe zawierają stosunkowo duże ilości sodu i małe ilości potasu. Stosunek objętości płynu w przestrzeni wewnątrzkomórkowej do objętości płynu w przestrzeni zewnątrzkomórkowej i przestrzeni międzykomórkowej podlega zmianom w zależności od ilości wypijanej wody i od ilości soli mineralnych wprowadzanych do organizmu wraz z pokarmami oraz od utraty wody przez organizm. Ze względów praktycznych płyn w przestrzeni zewnątrzkomórkowej i międzykomórkowej określa się łącznie jako płyn zewnątrzkomórkowy. Po wypiciu płynu hipotonicznego zwiększa się objętość płynu zewnątrzkomórkowego i wewnątrzkomórkowego. Towarzyszy temu obniżanie się ciśnienia osmotycznego obu płynów. Wypicie płynu hipertonicznego zwiększa objętość płynu zewnątrzkomórkowego, zmniejszając jednocześnie objętość płynu wewnątrzkomórkowego. Wzrasta ciśnienie osmotyczne obu płynów. Płyny izotoniczne wypijane lub wprowadzane bezpośrednio dożylnie, np. jako krew konserwowana, zwiększają tylko objętość płynu zewnątrzkomórkowego. Utrata jonów nieorganicznych w czasie długotrwałych wymiotów lub w czasie biegunki zmniejsza objętość płynu zewnątrzkomórkowego i zwiększa objętość płynu wewnątrzkomórkowego. Ciśnienie osmotyczne obu płynów obniża się.

3.REGULACJA BILANSU WODNEGO-zespół procesów fizjol. i mechanizmów fizyko- chem. kontrolujących bilans wodny (ilość wody pobieranej i wydalanej przez organizm) oraz regulujących wykorzystanie wody dla utrzymania czynności narządów, tkanek i komórek; utrzymuje w organizmie ilości wody konieczne w danych warunkach do najkorzystniejszego przebiegu przemiany materii i energii. Woda jest niezbędna do życia jako rozpuszczalnik wszelkiego rodzaju substancji w organizmie oraz środowisko procesów przemiany materii; występuje w ustroju w postaci związanej ze strukturą komórki oraz jako woda wolna, swobodnie krążąca po organizmie w płynach ustrojowych pozakomórkowych u kręgowców.

4.Hormony biorące udział w utrzymywaniu równowagi wodno-elektrolitowej ustroju-Aldosteron-reguluje przemianę mineralną, wodną i częściowo węglowodanową,Dezoksykortykosteron to samo co aldosteron,Serotonina-pobudzanie perystaltyki jelit,Wazopresyna-zmniejszenie wydalania wody,Parathormon-podwyższenie stężenia jonów wapnia i obniżenie jonów fosforanoiwych we krwi,Kalcytonina-obniżenie stężenia wapnia we krwi,Gastryna powodowanie wydzielania kwasu solnego i enzymów przez żołądek, Esterogastron-hamowanie wydzielania enzymów przez żołądek

5.DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA, samorzutny rozpad cząsteczek elektrolitów na jony (kationy i aniony), zachodzący w odpowiednim rozpuszczalniku, np. w wodzie, amoniaku; roztwory, w których zaszła dysocjacja elektolityczna przewodzą prąd elektr., gdyż ładunki są przenoszone przez jony wędrujące w polu elektr.; elektrolity mocne (np. NaCl) niezależnie od stężenia ulegają całkowitej dysocjacji elektrolitycznej, czyli wszystkie ich cząsteczki są zdysocjowane na jony; elektrolity słabe (np. CH₃COOH) dysocjują tylko częściowo, przy czym liczba cząsteczek zdysocjowanych wzrasta wraz z rozcieńczeniem roztworu; stosunek liczby cząsteczek elektrolitu, które uległy rozpadowi na jony, do całkowitej liczby cząsteczek elektrolitu w roztworze nazywa się stopniem dysocjacji elektrolitycznej ; dla elektrolitów mocnych  = 1, dla elektrolitów słabych  < 1 i zależy od stężenia elektrolitu w roztworze; w przypadku roztworu elektrolitu słabego AB dysocjującego wg schematu AB A⁺ + B^- ustala się stan równowagi dynamicznej, określony, zgodnie z prawem działania mas, stałą równowagi K=Qa/+/ x Qb/-//Q ab lub K=a2c/1-a, gdzie a-aktywność reagentów, alfa-st.dysocjacji, c-całkowite stężenie elektrolitu zwanego stałą dys elektrol Kst dysocjacji, c — całkowite stężenie elektrolitu. H2O_H/+/+OH/-/ KH20=H/+/+OH/-//H2O=1,8x10/-16/

5.pH wykładnik jonów wodorowych wielkość charakteryzująca odczyn roztworu; jest to ujemny dziesiętny logarytm stężenia (aktywności) jonów wodorowych c _H+ wyrażon go w gramojonach na litr: pH = - lg c _H+; w przypadku roztworów wodnych wartość pH mieści się w granicach 0-14 i wynosi: dla roztworów kwaśnych pH < 7, zasadowych pH > 7, obojętnych pH = 7; dla stężonych roztworów kwaśnych lub zasadowych oraz roztworów niewodnych pH może przyjmować także wartości ujemne lub większe od 14; pH mierzy się za pomocą odpowiednich → wskaźników lub pehametru,Ch/+/=10/-pH/,IgCH/+/=-pHlg10,pH=-lgCh+=lg 1/CH+ Cmol=n/v,Cmol=1000/18=55,5,K H2O/H2O=H/+/xOH/-/=10/-14/,H/+/xOH/-/=10/-14/podzielić-log10, -log10 H/+/x -log10/OH-/=14,pH+pOH=14.

8.PH krwi-wynosi od 7,36-7,42/kwasica-mniej,zasadowica-więcej/,pH krwi={HCO3/-/}/pCO2 ciśnienie porcjalne PH krwi=HCO3/-//pCO2,prężność pary dwutlenku węgla,HhbO2,KhbO2 / Ph plynów ustrojowych-,mocz5-8,żołądek0,8-0,98,jama ustna6-8,7,2,jel.cienkie7-8,skóry5,5,ślina7Bufory krwi-Układy buforujące naszego organizmu, to bufory krwi,płuca oraz nerki 7,36/7,2/-7,42/7,52/ H2CO3/1/,NaHCO3/20/,CH3-C/-H,-OH/-C///O,-OH/+Na/+/+HCO3/-/_CH3-C/-H,-OH/-C///O,-Ona/+H2CO3/CO2,H2O.

9.Pojemność buforowa-taka il.moli mocn.kwasu lub mocnej zasady jaką należy dodać do 1dm/3 mieszaniny buforowej,aby zmienić pH o 1 jedn.Najw.pojemn.bufor.mają roztw.,w kt.stos.stęż.soli i kwasu lub zasady obniża

Pojemn.buforową- H2CO3+NaHCO3 H2CO3/Na HCO3=1/20.Ten układ buforowy j.ściśle związ.z czynn.oddych.,

A powstaj.w wyniku reakcji kwas węglowyj.łatwo wydalany przez płuca w postaci CO2. bufor, roztwór o stałym stężeniu jonów wodorowych, czyli o stałej wartości pH; zasadniczo pH roztoru buforowego nie zmienia się ani po dodaniu niewielkich ilości kwasów lub zasad, ani w wyniku rozcieńczenia roztworu; roztwór buforowy jest mieszaniną roztworów: 1) słabego kwasu i jego soli z mocną zasadą (np. kwas octowy CH₃COOH i octan sodu CH₃COONa); 2) słabej zasady i jej soli z mocnym kwasem (np. zasada amonowa NH₄OH i chlorek amonu NH₄Cl); 3) dwu soli kwasu wielozasadowego zawierających litowce (np. dwuwodorofosfora n sodu NaH₂PO₄ i wodorofosforan sodu Na₂HPO ₄). Roztwór buforowy stosuje się w celu utrzymania stałej kwasowości środowiska (np. w analizie chem., w procesach fermentacyjnych); ważne znaczenie mają roztwory buforowe w przyrodzie, ponieważ utrzymując określone pH warunkują prawidłowy przebieg procesów biochemicznych. MECHANIZM BUFOROWANIA-Wprowadzenie danego kwasu powod.wzrost stężen. bufor.,natom.wprowadz.mocnej zasady powod.wzrost stężen.soli.W miarę zwiększ.il.dowoln.kwasu lub zasady pojemn.bufor.zmn.się.Gdy cała zawarta w buforze sół zmienia się wkwas lub cały kwas zmieni się w soł,układ traci swoje zdoln.buforowe.CH3COO/-/+H/+/_CH3COOH,CH3COOH_CH3COO/-/+H/+/_/OH-/H2O H2CO3 i NaHCO3-stosunek 1/20/w reszcie 1/1/_H2O Na/+/+HCO3+H/+/ HJ2CO3_H2O+CO2

10. DZIAŁANIE BUFORU WODOROWĘGLANOWEGO I HEMOGLOBINOWEGO WE KRWI CZŁOWIEKA Bufor węglanowy,kt.j.dominuj.czynnik.utrzymuj.pH w żywych ustrojach,składa się z jonów wodoroweglanow. HCO3/-/ i kwasu węglowego H2CO3.Obok niego, co do ważności funkcji jaką spełnia w organizmie j.bufor fosforowy,kt.skł.się z 2 jonów wodorofosforanowych H2PO4/-/,kt.spełnia rolę słabego kwasu i jonów HPO4/2-/wyst.jako spżężona zasada.Bufor węglanowy we krwi posiada stosunek H2CO3 /HCO3/-/jak 1:20 i jego działanie można przedstawić-jony wodorowe powstające w organizmie reagują z wodorowęglanem i powstaje kwas węglowy.1.dysocjacja kwasu mlekowego-CH3CH/-OH/COOH_CH3CH/-OH/COO/-/+H/+/,2.dysocjacja kwasu węglowego-H23CO3_H/+/+HCO3/-/,3.reakcje jonów reakcji a i b-H/+/+HCO3/-/_H2CO3rozpad na H2O,CO2,W przypadku działania buforu fosforanowego-1.dysocjacja kwasu mlekowego-CH3CH/-OH/COOH_CH3CH/-OH/COO/-/+H/+/,2.dysocjacja ortofosforanu dwusodowego-Na3HPO4_2Na+HPO4/2-/,3.reakcja jonów z równań a i b -HPO4/2-/+H/+/_h2PO4/-/.Stosunek jonów fosforanowych H2PO4/-//HPO3/-/w organizmie j.stały i wynosi jak 1:4

11Udział płuc i nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej ustroju-Nerki-dzięki zdolności do zakwaszania moczu i regeneracji buforu dwuwęglanowego nerki odgywają dużą rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.Wchłanianie zwrotne zapobiega wydalaniu licznych substancji niezbędnych dla ustroju, a przechodzących swobodnie do przesączu kłębkowego /glukoza, aminokwasy, kwasy organiczne/,PŁUCA-

12..PODZIAŁ HORMONÓW ZE WZLĘDU NA BUDOWĘ CHEMICZNĄ Liczne hormony zwierząt kręgowych wyodrębniono w stanie czystym i zbadano ich budowę chem.; na tej podstawie hormony można podzielić na: 1) pochodne aminokwasów (np. adrenalina, tyroksyna); 2) hormony peptydowe (np. oksytocyna, wazopresyna); 3) hormony białkowe (np. insulina), często będące białkami złożonymi (glikoproteinowe hormony przysadki); 4) hormony steroidowe (hormony płciowe i kory nadnerczy). Hormony wytwarzane przez odmienne gat. zwierząt różnią się nieco budową chem.; najwyższą specyficzność gatunkową wykazują hormony białkowe. Czynne wyciągi z gruczołów dokrewnych zwierząt i liczne syntet. związki o działaniu podobnym do hormonów znalazły zastosowanie w leczeniu człowieka. Hormony zwierząt bezkręgowych są mniej poznane. U roślin występują fitohormony. 13.PODZIAŁ HORMONÓW ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ RECEPTORÓW KOMÓRKOWYCH-substancje fizjologiczne wytwarzane przez określone narządy, zwane gruczołami wydzielania wewnętrznego lub gruczołami dokrewnymi. Zadanie hormonów polega na regulowaniu, koordynacji i kierowaniu czynnością poczszególnych narządów organizmu, a tym samym kontrolowaniu różnych procesów przemiany materii. Hormony wytwarzane przez gruczoły dokrewne, tzw.hormony klasyczne, są wydzielane do naczyń krwionośnych i roznoszone przez krew, działając na różne odległe narządy i tkanki.Dlatego ich działanie jest ogólnoustrojowe.Hormony wytwarzane poza gruczaołami dokrewnymi, tzw. Hormony tkankowe, działają na pobliskie narządy /komórki/ lub na te same, które je wytwarzają. Komórki, które reagują na hormony nazywamy komórkami wrażliwymi lub docelowymi.Wrażliwość ta jest spowodowana przez obecność na powierzchni komórki lub w jej środku /cytoplazma, chromatyna jądra/ specyficznych białek /receptorów/, które wychwytują i wiążą dany hormon umożliwiając jego działanie.Większość hormonów /hormony białkowe, peptydowe/ mają receptory powierzchniowe w błonie komórkowej.Mechanizm ich działania związany jest z cyklazą adenylową i z CAMP/Hormony sterydowe mają receptory znajdujące się wewnątrz komórki. 14.MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW NA POZIOMIE KOMÓRKI Mechanizm działania hormonów można wyjaśnic na przykładzie sprzężenia zwrotnego. HORMONY-Podwzgórze/-/.Przysadka/-/jest to reakcja zwrotna,Podwzgórze-przysadka/+/-Tarczyca/+/,czynnik uwalniający /liberyna/ /TRH/,TSH,narząd docelowy tarczycy,/+/pobudzanie nar ządu do wydzielania hormonu,/-/zahamowanie wydziel.hormonu Podwyzszenie stężenia hormonu narządu docelowego powoduje zahamowanie jego wytwarzania.Hormony mogą działać synergicznie /wspólnie/, np.estrogeny i progesteron, lub antagonistycznie, np..insulina i glukagon.Stężenie hormonów można oznaczać-metodami biologicznymi przez pomiar aktywnosci hormonu, metodami chemicznymi, które polegają na wyodrębnieniu i oczyszczeniu hormonu, a potem na oznaczeniu jego ilości.Do nowych metod, obecnie stosowanych należą metody immunologiczne / ELISA/ i radioimmulogiczne/RIA/15.REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW PRZEZ PRZEDNI PŁAT PRZYSADKI.HORMONY PRZEDNIEGO I TYLNEGO PŁATA PRZYSADKI PRZYSADKA-PŁAT PRZEDNI-hormon wzrostu/somatotropina-STH/, hormon adrenokortykotropowy /ACTH//pobudza do czynności wydzielniczej korę nadnerczy, hormon tyreotropowy /TSH/ pobudza tarczycę do wydzielania hormonów, hormony gonadotropowe-FSH-h,dojrzewania pęcherzyków Graffa,LH-h luteinizujący, PRL-prolaktyna, hormon lipotropowy /LPH/ metabolizm tkanki tłuszczowej, hormon melanotropowy /MSH/ rerguluje czynności komórek pigmentowych skóry, PŁAT TYLNY-oksytocyna-wpływa na kurczliwość mięśni macicy, wydzielanie mleka, wazopresyna-hormon antydiuretyczny, reguluje ciśnienie krwi i gospodarkę wodną. 15.REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW PRZEZPODWZGÓRZE.HORMONY PODWZGÓRZA-PŁAT TYLNY-OKSYTOCYNA [gr.], peptydowy neurohormon wytwarzany w podwzgórzu, a magazynowany w tylnym płacie przysadki; zbud. z 9 reszt aminokwasowych; powoduje skurcze mięśni gładkich przewodów gruczołu mlecznego (udział w wydzielaniu mleka); jest fizjol. bodźcem rozpoczęcia porodu; stosowana w położnictwie (także syntet.). WAZOPRESYNA antydiuretyna, peptydowy neurohormon wytwarzany w podwzgórzu, magazynowany w tylnym płacie przysadki; wzmagając wchłanianie zwrotne wody w kanalikach nerkowych powoduje zmniejszenie wydalania wody przez nerki; pobudza skurcz mięśni gładkich, gł. naczyń krwionośnych; stosowana lecznictwie

16.HORM.TRZ.Regulacja wydzielania,udział w utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy we krwi- INS.hormon wytwarzany przez komórki  wysp Langerhansa w trzustce, składający się z 2 łańcuchów peptydowych (A i B), połączonych mostkami disiarczkowymi; insulina reguluje w organizmie szybkość zużywania glukozy przez tkanki (umożliwia magazynowanie glikogenu w wątrobie i mięśniach), bierze udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze, wzmaga syntezę białka przez przyspieszanie dostarczania aminokwasów; brak lub niedobór insuliny prowadzi do zwiększenia się we krwi poziomu glukozy, która następnie przechodzi do moczu cukrzyca GLUKAGON peptydowy hormon trzustki wydzielany przez komórki  wysp Langerhansa, zbud. z 29 reszt aminokwasowych, masa cząsteczkowa ok. 4000; wzmaga rozpad glikogenu wątroby przez co podnosi poziom glukozy we krwi; działa przeciwnie do insuliny, jest jej fizjol. antagonistą. SOMATOSFOZYNA-Hamuje wydzielanie insuliny i glukagonu

17.HORM.KORY I RDZENIA NADNERCZY-ADRENALINA suprarenina, hormon, mediator układu nerwowego należący do katecholamin, wytwarzany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia włókien pozazwojowych współczulnego układu nerwowego; prekursorami adrenaliny ina i noradrenalina, ta ostatnia spełnia funkcje hormonalne; adrenalina pobudzając glikogenolizę ; w wątrobie i w mięśniach, wpływa na podwyższenie poziomu glukozy we krwi (działa antagonistycznie do insuliny); pośredniczy także w przenoszeniu impulsów ze współczulnego układu nerwowego do tkanek, zwęża obwodowe naczynia krwionośne, rozszerza źrenice, a w większych stężeniach powoduje podniesienie ciśnienia krwi; stosowana w lecznictwie przy zaburzeniach krążenia, dychawicy oskrzelowej, w stanach uczuleniowych. NORADRENALINA pochodna tyrozyny, neurohormon wytwarzany przez rdzeń nadnerczy i zakończenia nerwów pozazwojowych współczulnego układu nerwowego; pośredniczy w przenoszeniu impulsów we włóknach pozazwojowych tego układu, podwyższa ciśnienie krwi, zwiększa stężenie glukozy we krwi; w lecznictwie stosowana w ciężkiej niewydolności krążenia obwodowego (p.n. levonor). ALDOSTERON, steroidowy hormon kory nadnerczy biorący udział w gospodarce miner. organizmu; powoduje zatrzymanie jonów sodu Na ⁺ i wydalanie jonów potasu K⁺; aldesteron wzmaga także syntezę glikogenu w wątrobie i wpływa poprzez nerki na gospodarkę wodną organizmu. (np. hydrokortyzon) KORTYZOL steroidowy hormon należący do kortykosteroidów (najaktywniejszy hormon tej grupy), wytwarzany w korze nadnerczy pod kontrolą adrenokortykotropiny; kortyzol wpływa na przemiany sacharydów (wzmaga glukoneogenezę , oddziałuje na stężenie glukozy we krwi), białek (zwiększa ich rozkład w tkankach pozawątrobowych, gł. w mięśniach, kościach i narządach limfatycznych, pobudzając równocześnie syntezę białek w wątrobie) oraz tłuszczów (wzmaga uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej); kortyzol oddziałuje na narządy limfatyczne, osłabiając biosyntezę przeciwciał ( immunosupresja), co jest szczególnie istotne w leczeniu po przeszczepach narządów i leczeniu stanów alergicznych; działa również przeciwzapalnie, pobudza syntezę niektórych enzymów, wpływa na układ krwiotwórczy (wzmaga wytwarzanie krwinek) i metabolizm wielu k; k oraz jego syntet. Preparaty są powszechnie stos w leczn.

18.HORMONY TARCZYCY-TYROKSYNA hormon wytwarzany w tarczycy z  tyrozyny pod kontrolą wydzielanej przez przysadkę tyreotropiny ; wpływa na ogólną przemianę materii (m.in. pobudza syntezę białek, przyspiesza utlenianie komórkowe, aktywuje wiele enzymów) oraz na wzrost i rozwój młodych organizmów; zaburzenia wydzielania tyroksyny powodują powstawanie choroby Basedowa (przy nadczynności tarczycy) lub zahamowanie wzrostu, niedorozwój płciowy, zahamowanie rozwoju psych. (przy niedoczynności tarczycy, KALCYTONINA peptydowy hormon kręgowców, wydzielany przez tarczycę u ssaków i przez tzw. ciała ultimobronchialne u ryb i ptaków; reguluje poziom wapnia i fosforu w organizmie (działa antagonistycznie do parathormonu); łańcuch peptydowy kalcytoniny jest zbud. z 32 reszt aminokwasowych, masa cząsteczkowa ok. 3600; występuje gł. w tkance kostnej, gdzie zapobiega wymywaniu wapnia z kości; synteza i sekrecja kalcytoniny są regulowane poziomem wapnia i fosforu we krwi.ciowy, zahamowanie rozwoju psych. (przy niedoczynności tarczycy).

18.HORMONY PRZYTARCZYC- PARATHORMON paratyreoidyna, polipeptydowy hormon wytwarzany przez gruczoły przytarczyczne, zbud. z 83 reszt aminokwasowych, masa cząsteczkowa 9500; reguluje zawartość jonów wapniowych i fosforanowych we krwi przez podwyższenie poziomu wapnia, a obniżenie poziomu fosforanów, wpływa na przemianę materii w kościach i wydalanie fosforanów przez nerki; antagonistą parathormonu jest kalcytonina ; niedobór parathormonu prowadzi do obniżenia poziomu jonów wapnia we krwi i skurczów tężcowych; jako lek parathormon stosuje się w tężyczce i in. hipokalcemiach.

19.HORMONY PŁCIOWE- GRUCZOŁY PŁCIOWE JAJNIKI-estrogeny-dojrzewanie komórki jajowej /oogeneza/,progesteron /h.ciałka żółtego/,relaksyna/wytwarzana rónież przez łożysko/-h.rozluzniający mięśnie macicy podczas porodu,JĄDRA-testosteron-dojrzewanie plemników /spermatogeneza/,GRASICA-zaliczana przez niektórych do gruczołów dokrewnych-odporność immunologiczna ESTROGENY steroidowe hormony płciowe żeńskie wytwarzane przez jajniki, a także w niewielkich ilościach przez jądra i korę nadnerczy;. PROGESTERON steroidowy żeński hormon płciowy wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży); umożliwia implantację zapłodnionego jaja w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży, wstrzymuje dojrzewanie pęcherzyków Graafa; GRASICA dwupłatowy narząd zlokalizowany w śródpiersiu, za mostkiem, decydujący o sprawności układu odpornościowego organizmu w pełnym zakresie jego funkcji, od tolerancji własnych składników tkankowych po eliminację elementów obcych (czynniki infekcyjne, przeszczepy, nowotwory). Grasica pełni funkcję centr. narządu limfatycznego, zaopatrując układ odpornościowy w dojrzałe limfocyty T; populacja limfocytów T odgrywa nadrzędną rolę w hierarchii komórkowej układu odpornościowego, decydując o powstawaniu, ukierunkowaniu, stopniu nasilenia, czasie trwania i rodzaju odpowiedzi immunologicznej

20. Aminokwasy-sa zw. Organicznymi składającymi się z wegla,wodoru i tlenu i azotu,niektóre zawieraja siarke.wzor ogólny w w formie zjonizowanej R- gora (NH3+)srodek Calpha doł H -COO-.Aminokwasy zawieraja dwie grupy reaktywne:zasadowa grupa aminowa -NH2 i kwasowa karboksylowa -COOH.Wykazuja reakcje (tworzenia soli,estryfikacji,acylacje).W roztworze obie grupy mogą ulec zjonizowaniu w zależności od PH.

21. Podzial aminokwasow...-obojetne,kwasne-zawierajace w cząsteczce przewage grup karboksylowych(kwas glutaminowy(glu)HOOC-CH2-CH2-,kwas.asparaginowy(asp)HOOC-CH2-. zasad-zawierajace W cząsteczce przewage grup zasadowych./histydyna(his)HC=N-C-CH2-NH-CH,lizyna(Liz)H2N-CH2-(CH2)3-,arginina(agr)H2N-C=HN-NH-(CH2)3./,inne grupy. Funkcyjne ,z bocznym łańcuchem.-tryptofan(trp).

22. Podzial aminokwasow-Sa składnikiem bialek waznym dla człowieka dziela się na aminokwasyegzogenne (walina, leucyna,tyronina, lizyna,tryptofan,arginina, izoleucyna)-musza być doprowadzone z pożywieniem, ponieważ tkanki nie sa zdolne o ich syntezy. I endogenne-(glicyna,kwas asparaginowy oraz glutaminowy,alanina oraz ich amidy, arginina, prolina ,histydyna, seryna.) sa również dostarczane z pożywieniem ,ale mogą być także wytwarzane w organizmie z weglowych związków pośrednich.

23.MOCZNIKOWY CYKL KREBSA, cykl ornitynowy, szereg enzymatycznych reakcji, w wyniku których przebiega synteza nietoksycznego mocznika z toksycznych produktów przemiany materii (amoniaku, powstającego gł. w toku przemian aminokwasów białkowych i dwutlenku węgla, wytwarzanego w cyklu Krebsa); mocznikowy cykl Krebsa zachodzi u zwierząt w mitochondriach komórek wątrobowych w cyklicznie powtarzającym się ciągu reakcji; pośredniczą w nim 3 aminokwasy (ornityna, cytrulina, arginina) przekształcające się kolejno jeden w drugi przez przyłączenie 2 cząsteczek amoniaku i 1 cząsteczki dwutlenku węgla, a odłączenie 1 cząsteczki mocznika. Synteza 1 mola mocznika w mocznikowym cyklu Krebsa zużywa energię zawartą w 3 molach kwasu adenozynotrifosforowego (ATP), wytwarzanego w mitochondriach w procesie fosforylacji oksydacyjnej. Niepełny mocznikowy cykl Krebsa służy do syntezy argininy stanowiącej składnik białek oraz fosfoargininy fosfagenu wielu bezkręgowców

24.POWSTANIE WIĄZANIA PEPTYDOWEGO-PRZEBIEG REAKCJI- PEPTYDOWE WIĄZANIE, wiązanie chem. amidowe między grupą karboksylową jednego aminokwasu a grupą -aminową drugiego; występuje w peptydach, białkach; wiązanie peptydowe jest opisywane strukturami mezomerycznymi ( mezomeria ); jego właściwa forma jest pośrednia między wiązaniem pojedynczym i podwójnym (wiązanie C-N ma w ok. 40%, a wiązanie C-O w ok. 60% charakter wiązania podwójnego), wymusza to płaskie ułożenie 4 podstawowych atomów wiązania amidowego -C(O)-N(H)-, co ma istotny wpływ na budowę przestrzenną cząsteczki białka (dla grup płaskich możliwe są 2 konfiguracje cis i trans, w białkach i peptydach jest uprzywilejowana konfiguracja trans); wiązanie peptydowe powstaje w złożonym, enzymatycznym procesie biosyntezy białka, a jest hydrolizowane przez hydrolazy peptydów..

25. Podzial bialek=Proste(proteiny) dziela się na zasadowe(protaminy-bogate w Arg. Histony-bogate w Lys.Argkompleksy z kw.nukleinowymi).Obojetne(albuminy-globularne-gl.skl.surowicy przenoszenie Rozach sub.Skleroproteiny- kolageny keratyny->naskórek,wlosy tk.laczna)Kwasne(prolaminy->nasiona zboz przenica kukurydza,gluteiny bialka roślin przewaga Pro,Glu.)= Złożone(proteidy) Dziela się na metaloproteidy (ferrytyna transferyny i ceruloplazmina),fosfoproteidy(kazeina mleka),globuliny(alfa beta gamma klasyG A M D E), glikoproteidy(enzymy bialka odpornosciwe skl.blon), lipoproteidy (składniki blon, przenoszenie lipidow,cholesterolu,kwasow tluszczowych), chromoproteidy (hemoglobina,mioglobina , cytochromy)

Bialka STRUKTURA I RZĘDOWA - rodzaj i kolejność aminokwasów w łańcuchu białkowym jest warunkowana genetycznie i decyduje o własnościach chemicznych i fizycznych.a miesnie gładkieSTRUKTURA II RZĘDOWA - powstaje w wyniku oddzielenia między O a H w obrębie wiązania.Wyróżnia się stronę L - helisy (alfa helisy) dla pojedynczych łańcuchów, B - harmonijki (beta - harmonijki) dla białek zbudowanych co najmniej z 2 łańcuchów peptydowych. STRUKTURA III RZĘDOWA - powstaje w wyniku skręcenia L - helisy lub B- harmonijki co uwarunkowane jest oddziaływaniem między grupami bocznymi aminokwasów w łańcuchu.- decyduje o jego właściwościach biologicznych. Jego zniszczenie powoduje inaktywację białka. STRUKTURA IV RZĘDOWA - utworzona przez kilka łańcuchów peptydowych struktury III rzędowej połączonych ze sobą i stanowiących funkcjonalną całość.np. hemoglobina

DENATURACJA BIAŁEK, proces nieodwracalnej utraty aktywności biol. przez białko pod wpływem czynników zewn., np. wysokiej temperatury, promieniowania jonizującego, roztworów kwasów, zasad oraz soli metali ciężkich; proces ten jest związany ze zniszczeniem przestrzennej struktury białka, po którym następuje modyfikacja jego reszt aminokwasowych, a w końcu nieodwracalna koagulacja (ścinanie się białka).

26. Funkcja biologiczna bialek:bialko enzymy-trypsyna-hydrolizuje białka,amylaza-hydrolizuje wielocukry,lipaza-hydrolizuje lipidy,bialka zapasowe-owoalbumina-białko jaja,kazeina-białko mleka, bialka transportowe -hemoglobina-przenosi tlen w krwi kręgowców,mioglobina-przenosi tlen w mięśniach,ceruloproteina-przenosi miedz we krwi,bialka kurczliwe-miozyna-filamenty atacjonalne w miofibrylach,aktyna-filamewnty ruchowe w miofibrylach,bialka ochronne-immunoglobuliny-tworzą kompleksy z białkami,hormony-insulina-reguluje metabolizm glukozy,hormon wzrostu-stymuluje wzrost kości,bialka strukturalne-kolagen-scięgna,chrząstki,elastyna-więzadła.

27. Hemoglobina i mioglobina efekt Bohra.-Hemoglobina budowa-4 rzedowa struktura zbudowana z 4 lan.polipeptydowych.2 lan alphai 2 beta.z których każdy zawieraz grupe prostetyczna czyli hemowaz centralnie umieszczonym atomem żelaza(Fe).Funkcje- bialko wiążące tlen a jego funkcja to przenoszenie tlenu we krwiz pluc do innych tkanek cialaw celu zaopatrzenia kom.w tlen.ktory jest niezbedy do przeprowadzenia fosforylacji oksydacyjnej..Wystepuje w krwinkach czerwonych.dalej efekt Bohra. Mioglobina-budowa-bialko globularne utworzone przez pojedynczy lancuch polipeptydowy złożony z 153 aminokwasow i fałdujących się w 8 alpha heliz.Grupa prostetyczna w postaci hemu.Jest umiejscowiona w hydrofobowym zagłębieniu pofaldowanego łańcucha.Funkcja- magazynuje tlen z tkankach w postaci gotowej do uzycia prze komorki.Naj. jej sterzenie wystepuje w miesniach szkieletowych. I m. sercowym.Ten tlen zluzy do wytworzenia energii potrzebnej do skurczu miesnia. Mioglobina wykazuje wiekse powinowactwo do tlenu niż hemoglobina. Efekt Bohra- Wiazanie telnu prze hemoglobine jest regulowane przez sterzenie kation H+ i CO2 w otaczającej tkance..W tkance o szybkim metabolizmie takiej jak miesien sterzenie tego kationu wodoru i dwutlenku wegla jest duze.Powoduje to przesuniecie krzywej dysocjacji tlenu.dla hemoglobiny w prawo co ulatwia jej uwalnianie tego tlenu w tkance.Hemogobina pobierana z pluc roznosi go do tk. A z tk. Zabira dwutlenek wegla i przenosi do pluc.Kiedy krew powraca do pluc z CO2 gdzie sterzenie kationu H+ i cO2 jestmale ,a tlenu duze.Proces ulega

28.PODZIAŁ CUKROWCÓW- /węglowodany/ zw.wysokoenerget.wyst.w kom.rośl./celuloza,skrobia/ i w kom.zwierz./glukoza, glikogen/.Stanowią one tylko zródło energii, ale dostarcz.też składn.do syntezy zw.tłuszcz.,aminokw. I ich pochodn./glikoproteidy, aminocukry, kw.nukleinowe/.Pod względem chemicznym są to aldehydowe lub ketonowe pochodne alkoh.wielohydroksyl.Dzielimy je na 4 grupy-A.MONOSACH./CUKRY PROSTE/nie hydrolzują do prostszych związków-np.glukoza,fruktoza,galaktoza. Cukry proste w zależn.od licz. at.wgla dziel. na-triozy,tetrozy,pentozy i heksozy.Natomiast w zależn.od gr.aldehyd.luk keton. Na aldozy i ketozy. B.DISACHARYDY/DWUCUKRY/-podcz.hydrol.rozpad.się na 2 cząst.monosach./cukrów. prostych/z wytworzeniem wiązania glikozydowego.Dwucuk. Są np.sacharoza, maltoza, laktoza. C.OLIGOSACHARYDY/KILKUCUKRY/, z kt.po hydrolizie powst.3-6 cząst.monosach.,np.rafinoza. D.POLISACHARYDY/WIELOCUKRY/, ich hydrol.prowadzi do uzysk. Powyż.6 jedn.monosacharyd. polimery liniowe lub rozgałęzione, zbudowane z reszt monosacharydów i ich pochodnych, połączonych wiązaniem glikozydowym ; rozróżnia się homopolisacharydy zbud. z cząsteczek jednego rodzaju monosacharydu, np. skrobia, glikogen, celuloza, i heteropolisacharydy zbud. z cząsteczek różnych monosacharydów, np. heparyna, kwas hialuronowy, kwasy chondroitynosiarkowe;

29.GLIKOGEN-budowa, występowanie, znaczenie- (C₆H₁₀O₅) _n,Jest polisacharydem zwierzęcym,sklada się z reszt D-glukozy.Wystepuje w wątrobie 20% i w miesniach80%.Budowa strukturalna glikogenu podobna do amylopektyny,z tym ze lancuch jest bardziej rozgałęziony..Glikogen jest źródłem wolnych reszt glukozowych wykorzystwanych w procesie glikolizy w mięśniach (długotrwały wysiłek)..Glikogen wątrobowy przede wszystkim dostarcza glukozy w celu utrzymania okresloneo sterzenia tego cukru we krwi.

30.Rozkład glikogenu mięśniowego i wątrobowego/ fosforoliza/-regulacja hormonalna, przebieg rozkładu, produkty.Różnice gotyczące rozkładu glikogenu mięśniowego i wątrobowego-Fosforoliza-enzymatyczne, odwracalne rozszczepienie wiązania glikozydowego w polisacharydach końcowego w łańcuchu przy udziale kwasu fosforowego, z wytworzeniem estru fosforowego monosacharydu, fosforoliza zachodzi w komórkach roślinnych i zwierzęcych pod wpłyuwem fosforylaz, umożliwia stopniowy rozkład glikogenu w wątrobie i mięśniach zwierząt a skrobii w tkankach roślin w zależności od zapotrzebowania energetycznego powstaje glukozo-1-fosforan ulegający glikolizie.Glikogen wystepuje w wątrobie i mięśniach jego zawartość jest regulowana hormonalnie przez insulinę zwiększającą zasaoby glikogenu oraz adrenalinę i glukagon powodujące rozpad glikogenu do glukozy.

32. GLIKOLIZA-lokalizacja, przebieg, produkty.Glikoliza przebiega w kom.m. kosztem glukozy i glikogenu msniowego wg schematu.glukoza+2ADP+Pi-.2 kwasy mlekowy+2ATP lub glikogen(n)+3 ADP+3Pi->glikogen(n-1)+2 kwas mlekowy+3ATP.Gdy trwa w dlugim czasie w warunkach beztlenowych dostarcza duza ilość kwasu mlekowego.Wydzielany jest on do krwi w roztworze wodnym ulega dysocjacji i reaguje ze znajdującym się we krwi roztworem węglanów.CH3CHOH-..H2O ->>CH3CHOH-COO-+H+ , HCO3-+H+>H2CO3>H2O+Co2^.Top powoduje usuwanie dużych ilości dwutlenku wegla na drodze wymiany gazowej.pH kom.miesniowej może zminiec się od 7.0 az do 6,3 ,a we krwi od 7,4 do 6,8..

33.Przemiany pirogronianu w warunkach tlenowych i beztlenowych Przemiany pirogronianu. W warunkach beztlenowych powstający kwas pirogronowy może uczestniczyć w wielu różnorodnych reakcjach chemicznych, których końcowymi produktami są zredukowane dwu- lub trójwęglowe związki organiczne. Ogólnie, procesy te noszą nazwę fermentacji, a charakter produktów zależy od wyposażenia enzymatycznego komórek. Przykładem fermentacji może być reakcja przemiany kwasu pirogronowego w kwas mlekowy (fermentacja mlekowa). Produktem reakcji jest kwas mlekowy, który stanowi zredukowana formę kwasu pirogronowego. Innym przykładem jest fermentacja alkoholowa, w której kwas pirogronowy po enzymatycznej dekarboksylacji przekształca się najpierw w aldehyd octowy a ten z kolei ulega redukcji do alkoholu etylowego. W warunkach tlenowych w procesie dekarboksylacji, odłączanie ditlenku węgla od kwasu pirogronowego nieodmiennie związane jest z utlenieniem tego związku. Proces oksydatywnej dekarboksylacji kwasu pirogronowego katalizowany jest przez kompleks enzymatyczny zwany dehydrogenezą pirogronianową. Po odłączeniu ditlenku węgla, pozostały dwuwęglowy fragment pochodzący z cząsteczki kwasu pirogronowego wiąże się poprzez atom siarki z koenzymem A, tworząc acetylokoenzym A, który stanowi końcowy produkt reakcji. .

35.Udzial węglowodanów w wysiłkach krótko i długo dystansowych-w wysiłkach fizycznych-węglowodany zwiększają bilans energetyczny organizmu przez co podwyższa wię wydolność i wytrzymałość treningowa.Stosowanie niektórych węglowodanów np.-dekstrozy powoduje zwiększanie wydzielania hormonu anabol-insuliny, która ułatwia transport kreatyny oraz aminokwasów do komórek mięśniowych.

36Podzial lipidow-Lipidy -czyli tłuszczowce pelniaw organizmie wazna role gdyz maja za zadanie pelnienia rezerw energetycznych/Lipidy złożone pelnia przedwszsytkim role budulcowa,wchodząc w sklad blon komorkowych,reticulum endoplazmatycznego,oslonek Nerowow.itp.Wspolna cecha lipidow wzgledna nie rozpuszczalnoscw wodziei rozpuszczalność w rozpuszczalnikach organicznych.(eter,chloroform,benzen)Podzial właściwy.1.Proste-estry kw.tluszczowych z alkoholami.a)tluszcze właściwe-estrykw Tl.z glicerolem.b)woski-estry kw Tl. z wyższymi alkoholami. 2 Zlozone-estry kw.tl. i alkoholi zawierające dodatkowe grupy(reszty cukrowe,r. fosforanowe, aminoalkohole i inne).a)Fosfolipidy- pochodne kw.fosfatydowego.b) sfingomieliny-(fosfolipidy-pochodne sfingozyny).c)cerebrozydy-(glikolipidy-pochodne sfingozyny).d)inne lipidy złożone.

37. lipoliza.rozklad Tl.(lioliza)zachodzi pod wpływem lipaz i jest aktywowana przez hormony,takie jak :glukagon,TSH,ACTH,adrenalina,noradrenalina,hormon wzrostu,zas hamowane przez insuline. Hormon ,reaguje z właściwym dla siebie receptorem na pow. Kom. Tl. ,aktywuje cyklaze adenylowa.Aktywna cykloza produkuje cAMP,który laczy się z kinaza bialkowa. Kompleks cAMP-kinaza bialkowa jest aktywny i może przyłączyć reszte fosforanowa do lipazy triglicerydowej,Ufosforlylowana lipaza jest zdolna do dzialania i rozklada triacyloglicerol do diacyloglicerolu.Dalszy rozklad diacyloglicerolu zachodzi pod wpływem lipaz,które sa stale aktywne.Produktami liolizy opuszczającymi kom.tl. sa czasteczki wolnych kw.tl. i glicerolu..ZAkonczenie liolizy zachodzi pod wpływem obniżenia poziomu hormonu,który będąc w nizszyn sterzeniu nie aktywuje cylkazy adenylowej.Obecny w komorce cAMP jest rozkladany do AMP przez fosfodiestraze, co powoduje rozpad kompleksow z kinaza bialkowa.Ufosforylowana lipaza zostaje zdesfosofrylowana pod wpływem fosfatazy.Kofeina obecna w organizmie hamuje fosfodiestraze sprawiając ,ze ta sama ilość hormonu powoduje silniejsza lipolize

.38.UTLENIANIE KWASÓW TŁUSZCZOWYCH /BETA OKSYDACJA/,LOKALIZACJA,PRZEBIEG,PRODUKTY- Jest procesem wieloetapowym i powtarzającym się kilkakrotnie, przy czym po zakończeniu każdego cyklu długi łańcuch węglowy w cząsteczkach wyższych kwasów tłuszczowych ulega skróceniu o dwa atomy, stając się jednocześnie substratem w następnym cyklu β-oksydacji, ostatecznie produktem β-oksydacji wyższych kwasów tłuszczowych są cząsteczki acetylokoenzymu A. Etap 0 etap aktywacji kwasów tłuszczowych - polega na wytworzeniu wiązania tioestrowego pomiędzy cząsteczką danego kwasu tłuszczowego i cząsteczką koenzymu A z wolna grupą tiulową, końcowym produktem reakcji jest acylokoenzym A; Etap I następuje ulenienie acylokoenzymu A, w wyniku czego powstaje enoilo-koenzym A; Etap II - uwodnienie enoilo-koenzymu A, następuje pod wpływem enzymu zwanego hydratazą enoilokoenzymu A, a produktem reakcji jest β-hydroksyacylokoenzym A; Etap III - następuje utlenienie β-hydroksyacylokoenzym A, w wyniku czego powstaje β-ketoacylokoenzym A; Etap IV - każda kolejna runda ß-oksylacji kończy się na rozczepieniu wiązania pomiędzy węglem α i utlenionym węglem ß. Jednym z substratów w tym procesie jest β-ketoacylokoenzym A, drugim natomiast - dodatkowa cząsteczka koenzymu A z wolną grupą tiolową. Pod wpływem enzymu zwanego acylotransferazą acetylokoenzymu A atom wodoru z grupy tiolowej acetylokoenzymu A łączą się z atomem węgla i powodując tym samym rozerwanie istniejącego wiązania pomiędzy atomami węgla α i β. Jednocześnie zasadnicza część dodatkowej cząsteczki koenzymu A łączy się poprzez atom siarki z atomem węgla β tworząc nowe wiązanie tioestrowe. W efektcie, w opisanej reakcji powstają dwa produkty: nowy acylokoenzym A, który jest krótszy o dwa atomy od wyjściowego kwasu tłuszczowego oraz cząsteczka acetylokoenzymu A.

39Udział karnityny w procesie utleniania kwasów tłuszczowych-karnityna jest aktywatorem przemiany materii.Zwiększa spalanie kalorii podczas wysiłku fizycznego redukując tłuszcze zapasowe organizmu.Karnityna uaktywnia przemiany tłuszczowe, przyczyniając się do większego wykorzystania lipidów /tłuszczy/,zarówno pochodz pokarmowego jak i zmagazynowanego w tkance tłuszczowej do celów energetycznych Karnityna jest naturalną substancją witamino-pochodną która odgrywa kluczową rolę w przemianach tłuszczów zapasowych w energię Kreatyna zwiększa produkcję energii pochodzącej z tłuszczu Bierze ona udział w transporcie kwasów tłuszczowych przez ścianki komórek do mitochondriów, organelli dostarczających energię, komórkom mięsnia sercowego oraz mięśniom szkieletowym

40ACETYLO-CoA, przenośnik grup acylowych (m.in. acetylu czynny octan, acetylokoenzym A), które w połączeniu z koenzymem A są substratami enzymów wszystkich klas; koenzym A jest zbud. z reszt kwasu adenylowego, grupy pirofosforanowej, reszty kwasu pantotenowego (zaliczanego do grupy wit. B) i reszty -merkaptoetanoloaminy; uczestniczy w przemianie tlenowej sacharydów w cyklu Krebsa, w syntezie i rozkładzie kwasów tłuszczowych i kwasów karboksylowych, w syntezie steroidów i porfiryn.

41.Cykl Krebsa,lokalizacja, przebieg,substraty, produkty,regulacja szybkości- cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trójkarboksylowych, Cykl Krebsa stanowi drugi etap oddychania komórkowego zachodzący w mitochondriach, końcowa droga spalania metabolitów powstałych z rozkładu cukrów, tłuszczów i białek Cykl ten polega na całkowitym utlenianiu czynnego octanu powstałego w procesie glikolizy w szeregu przemian od kwasu octowego do kwasu szczawiooctowego. W przebiegu tych reakcji odłączane są cząsteczki dwutlenku węgla (CO₂) oraz atomy wodoru, które łączą się z NAD. W jednym przebiegu cyklu następuje spalanie dwóch atomów węgla, w wyniku czego powstają dwie cząsteczki CO₂, odłącza się 8 protonów i 8 elektronów. Istotą cyklu jest to, że jednostka dwuwęglowa, czyli acetylokoenzym A (acetylo-CoA) łączy się z jednostką czterowęglową (kwas szczawiooctowy) dając związek sześciowęglowy (kwas cytrynowy), który ulega dwukrotnie dekarboksylacji i czterokrotnie odwodorowaniu i w rezultacie przekształca w kwas szczawiooctowy, dzięki czemu może nastąpić kolejny obrót cyklu. W szczególności cykl kwasu cytrynowego zachodzi następująco: acetylo-CoA łączy się z kwasem szczawiooctanowym, z czego powstaje kwas cytrynowy oraz wolny koenzym A (CoA). Kwas cytrynowy w wyniku reakcji kondensacji zostaje przekształcony w kwas izocytrynowy, a ten w wyniku odwodorowania i dekarboksylacji w alfa-ketoglutaran, który po kolejnej dekarboksylacji i odwodornieniu daje bursztynylo-CoA. Związek ten po odłączeniu ATP i wolnego CoA daje bursztynian, natomiast po odłączeniu FADH2 daje fumaran. Następnie w reakcji hydratacji (przyłączania wody) powstaje jabłczan, który oddając wodór przekształca się w szczawiooctan zamykający cykl. Sumarycznie równanie cyklu Krebsa przedstawia się następująco: acetylo-CoA + 3NAD + FAD + ADP + Pi + 2H₂O = 2CO₂ + 3NADH⁺ + FADH₂ + ATP + 2H⁺ + CoA w we krwi, limfie, płynach tkankowych).

42.REAKCJA DEKARBOKSYLACJI I DEFYDROGENACJI W CYKLU KREBSA- DEHYDROGENIZACJA dehydrogenacja, odwodornienie, reakcja chem., w wyniku której od cząsteczki związku chem. zostają oderwane atomy wodoru; dehydrogenizacja na skalę przem. prowadzi się najczęściej w temp. 300-600°C, w obecności katalizatorów (metali lub tlenków metali), niekiedy w obecności tlenu; w wyniku dehydrogenizacji z węglowodorów nasyconych otrzymuje się węglowodory nienasycone (np. dehydrogenizacja butanu prowadzi do otrzymania butadienu cennego półproduktu w przemyśle tworzyw sztucznych), z naftenów węglowodory aromatyczne (tzw. aromatyzacja, stosowana w przemyśle naft.), z alkoholi aldehydy, ketony.

DEKARBOKSYLOWANIE dekarboksylacja: 1) reakcja chem. polegająca najczęściej na termicznej eliminacji grupy karboksylowej z cząsteczek kwasów karboksylowych lub ich soli z wydzieleniem dwutlenku węgla lub odpowiedniego węglanu; najłatwiej przebiega d. kwasów -dikarboksylowych (produkt kwas monokarboksylowy), -cyjanokwasów (produkt cyjanek alkilu) i -ketonokwasów (produkt keton); d. ma ograniczone znaczenie w syntezach ze względu na małą selektywność (otrzymuje się mieszaninę produktów); 2) w procesach biochemicznych d. oznacza enzymatyczne usuwanie z cząsteczki związku org. grupy karboksylowej z wydzieleniem dwutlenku węgla; reakcja ta jest katalizowana przez enzymy dekarboksylazy i ma duże znaczenie w przemianie materii; do lepiej poznanych należy d. kwasu pirogronowego i L-aminokwasów

43.ŁAŃCUCH ODDECHOWY-LOKALIZACJA,PRZEBIEG,SKŁADNIKI ŁAŃCUCHA ODDECHOWEGO.UDZIAŁ TLENU-ŁAŃCUCH ODDECHOWY zespół enzymatycznych reakcji oksydoredukcyjnych w mitochondriach, podstawowe ogniwo oddychania komórkowego; w łańcuchu oddechowym, za pomocą atomów wodoru odszczepionych od różnych związków chem. (substratów, m.in. w cyklu Krebsa), redukuje się tlen pobierany przez organizm z otoczenia; w wyniku tego procesu powstaje woda i wydziela się energia. Dzięki przenoszeniu wodoru (H⁺ + elektron) nie bezpośrednio na tlen, lecz przez kolejne układy łańcucha oddechowego, energia ta (ok. 220 J na 1 mol wytworzonej wody) wydziela się stopniowo, małymi porcjami; umożliwia to jej zamianę w ok. 40% (w procesach sprzężonej z łańcuchem oddechowym fosforylacji oksydacyjnej) w energię wiązań wysokoenerg. 3 moli kwasu adenozynotrifosforowego (ATP); pozostała część energii zamienia się w ciepło.

44.Budowa SARKOMERU.FILAMENTY CIEŃKIE I GRUBE-SKŁAD I BUDOWA- W mięśniu szkieletowym i sercowym występują jednostki kurczliwe - sarkomery. Sarkomer zbudowany jest z filamentów aktynowych i miozynowych, które układają się jeden na drugim, na przemian, przypominając kanapkę:). Gdy do mięśnia dochodzi impuls nerwowy, sarkomer kurczy się zmniejszając swoją objętość. Włókienka aktyny wślizgują się pomiędzy włókienka miozyny, w kierunku środka sarkomeru. FILAMENTY [łac.], białkowe włókienkowate struktury tworzące szkielet komórki; rozróżnia się mikrofilamenty miozyny o średnicy 15 nm (tzw. filamenty grube), aktyny 6-7 nm (tzw. filamenty cienkie), oraz filamenty pośrednie o średnicy 10 nm, dzielone zależnie od rodzaju białka, np. na keratynowe, desminowe, wimentynowe, glejowe oraz neurofilamenty; są ważne w diagnostyce mikroskopowej nowotworów, mogą świadczyć o genezie komórkowej nowotworów. 45.Udział jonów wapnia w skurczu mięśniowym- Do skurczu dochodzi w wyniku pobudzenia mięśnia przez impulsy nerwowe, powstałe w wyniku pobudzenia ośrodka ruchowego rdzenia kręgowego dla mięśni tułowia i kończyn, lub pnia mózgu dla mięśni obszaru głowy i docierające za pośrednictwem nerwów ruchowych do synapsy nerwowo-mięśniowej (zw. płytką ruchową); powodują one uwolnienie w synapsie przekaźnika acetylocholiny, która otwiera kanały sodowe (kanały jonowe) w błonie komórki mięśniowej, co prowadzi do depolaryzacji błony i powstania potencjału czynnościowego. Jednym ze skutków działania tego potencjału jest uwolnienie jonów wapnia z siateczki endoplazmatycznej komórki. Jony wapnia zapoczątkowują przesuwanie się względem siebie 2 rodzajów białkowych nitek (tzw. filamentów) aktyny i  miozyny, tworzących włókienka (miofibryle); dalszy przebieg skurczu mięśnia wymaga znacznych ilości energii, których źródłem jest kwas adenozynotrifosforowy (ATP)

46.FAZY SKURCZU MIĘŚNI POPRZECZNIE PRĄŻKOWANYCH- SKURCZ MIĘŚNI GŁADKICH zmiana długości lub napięcia mięśnia, wywierająca siłę mech. na miejsca przyczepu mięśnia lub wokół narządu otoczonego przez mięsień okrężny (np. jamy ustnej); podstawowy element ruchu ; rozróżnia się skurcz mięśnia izotoniczny, gdy zmienia się jego długość przy stałym poziomie napięcia mięśniowego skracający się mięsień powoduje wówczas ruch, oraz skurcz mięśnia izomeryczny, gdy wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości taka sytuacja występuje np. przy odkręcaniu mocno przykręconych śrub, podczas stania, przy trzymaniu ciężarów. Do skurczu dochodzi w wyniku pobudzenia mięśnia przez impulsy nerwowe, powstałe w wyniku pobudzenia ośrodka ruchowego rdzenia kręgowego dla mięśni tułowia i kończyn, lub pnia mózgu dla mięśni obszaru głowy i docierające za pośrednictwem nerwów ruchowych do synapsy nerwowo-mięśniowej (zw. płytką ruchową); powodują one uwolnienie w synapsie przekaźnika acetylocholiny, która otwiera kanały sodowe (kanały jonowe) w błonie komórki mięśniowej, co prowadzi do depolaryzacji błony i powstania potencjału czynnościowego. Jednym ze skutków działania tego potencjału jest uwolnienie jonów wapnia z siateczki endoplazmatycznej komórki. Jony wapnia zapoczątkowują przesuwanie się względem siebie 2 rodzajów białkowych nitek (tzw. filamentów) aktyny i  miozyny, tworzących włókienka (miofibryle); dalszy przebieg skurczu mięśnia wymaga znacznych ilości energii, których źródłem jest kwas adenozynotrifosforowy (ATP)

47.TYPY WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH-tkanka zbud. z wydłużonych komórek zw. włóknami mięśniowymi, odgrywająca podstawową rolę we wszystkich ruchach dzięki zdolności kurczenia się; u kręgowców rozróżnia się tkankę mięśniową gładką, poprzecznie prążkowaną szkieletową i sercową ( serce); elementem kurczliwym włókien wszystkich rodzajów tkanki mięśniowej są miofibryle; tkanka mięśniowa gładka jest zbud. z włókien wrzecionowatych, jednojądr.; tworzy błony mięśniowe narządów wewn., np. mięśniówkę jelit, macicy; tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną mięśni szkieletowych tworzą długie włókna wielojądr.; włókna czerwone, ciemne, z mniejszą ilością miofibryli, są zdolne do pracy ciągłej (np. mięsień przepony), włókna jasne, z dużą ilością miofibryli do dużego, lecz mniej długotrwałego wysiłku (np. mięśnie kończyn). Metabolizm tkanki mięśniowej przekształca wysokoenerg. wiązania w energię wykorzystywaną do skurczów izotonicznych, którym towarzyszy skrócenie mięśnia, lub do skurczów izometrycznych z niewielkim skróceniem mięśni (np. napięcie mięśni utrzymujących postawę); przesuwanie się wobec siebie włókienek komórek mięśniowych stanowi istotę mechanizmu skurczu (teoria ślizgowa Huxleya); rozrzucone w tkance mięśniowej pojedynczo komórki satelitarne (małe, jednojądrzaste) są źródłem rozrastania się i ewentualnej regeneracji tkanki mięśniowej

48.DROGI RESYNTEZY ATP /BEZTLENOWE/1.Fosfagenowy- P w kółku-Kreatyna+ADP _/kinaza kreatynowa/ Kreatyna+ATP ok.25-30 mmol/kg ADP+ADP_/miokinaza/ATP+AMP_Aktywacja glikolizy2.MIOKINAZA3.Glikoliza beztlenowa-Glikogen+3ADP+3Pi_/fosforoliza, glikoliza/3 ATP+2 Mleczan+H/+/

49.FOSFAGENOWA DROGA RESYNTEZY ATP-1.Fosfagenowy- P w kółku-Kreatyna+ADP _/kinaza kreatynowa/ Kreatyna+ATP ok.25-30 mmol/kg ADP+ADP_/miokinaza/ATP+AMP_Aktywacja glikolizy W mięśniach fosfokreatyna może stać się donorem grup fosforanowych do ADP, kiedy w czasie skurczu mięśnia, zużyje się jedynie paliwo dla komórki mięśniowej, jakim jest ADP wg reakcji kinazy kreatynowej. Kreatyna P w kółku z ogonkiem+ADP_kreatyna+ATP W czasie odpoczynku nastepuje wzmożona synteza ATP dzięki metabolizmowi tlenowemu i następuje reakcja w przeciwnym kierunku Kreatyna+ATP_Kreatyna P w kółłku z ogonkiem+ADP. Obie reakcje katalizuje kinaza kreatynowa /CPK/.Tak więc fosfokreatyna stanowi łatwą do wykorzystania i odnowienia rezerwę energetyczną mięśnia.Kinaza kreatyn-marker wysiłku fizycznego surowcy krwi. ATP 5-6 mmol/kg, fosfokreatyna 20-35 mmol/kg

50.PROCES PRODFUKCJI I ZUŻYCIA ATP-ATP-ADENOZYNOTRIFOSOROWY KWAS, PRODUKCJA I ZUŻYCIE- nukleotyd, połączenie kwasu adenozynodifosforowego z resztą kwasu fosforowego wiązaniem wysokoenerg.; w organizmie powstaje gł. w wyniku fosforylacji kwasu adenozynodifosforowego (ADP), przy czym en dostarczają gł. procesy oddychania komórkowego i  fotosyntezy (fotofosforylacja); odszczepienie od ATP reszt kwasu fosforowego (z wytworzeniem ADP lub AMP) wyzwala energię zmagazynowaną w wiązaniach wysokoenerg. wykorzystywaną np. przy pracy mięś lub do zapoczątkow.Jeden z wazn nukleotyd pochod adenozyny, pełni funkcję równoważ energet.

51 REAKCJA ENZYMATYCZNA(enzymy)-to rozniez bialka ekstrakt + substrat [ES]-> E+P.Sa to biokatalizatory.Enzymy charakteryzuja się duza specyficznością.Dzieki enzymom reakcja przebiega znacznie szybciej.(kilka tys razy). Podzial enzymow.-Oksydoreduktazy, Transferazy, Hydrolazy, Liazy, Izomerazy, Ligazy /Syntetazy/ .Ogólnu wzór reakcji enzymatycznej E+S_ _/ES/_E+P.Charakteryzuje się dużą specyficznością, obniżają energię aktywacji katalizowanej przez siebie reakcji.Aktywność enzymatyczna-zdolność do przekształcenia substratu w produkt.Stała Michaelisa-stężenie substratu przy, którym szybkość osiąga połowę szybkości maksymalnej. Mówi nam o powinowactwie do substratu.Zależy od aktywności i inhibitorów /,które działają hamująco/, Wykresy-V do Temperatury-górka,V do E

---