Zdefiniuj i podaj sposoby rozliczania podstawowych grup instrumentów pochodnych (8pkt)

Instrumenty pochodne, derywaty - rodzaj papierów wartościowych, instrumenty finansowe, których wartość uzależniona jest od wartości innych instrumentów finansowych, zwanych instrumentami bazowymi. Rynek instrumentów pochodnych powstał w wyniku konieczności zabezpieczenia się uczestników transakcji finansowych przed ryzykiem wystąpienia sytuacji przeciwnej do przewidywanej przez nich. Obok transakcji zabezpieczających (ang. hedging) zawierane są również transakcje o charakterze spekulacyjnym, związane z przejmowaniem ryzyka. Tworzeniem nowych instrumentów finansowych i strategii zawierania transakcji z ich zastosowaniem zajmuje się dziedzina finansów nazywana inżynierią finansową. Podstawowe grupy instrumentów pochodnych to - opcje, kontrakty terminowe i swapy.

Opcje - instrument finansowy o niesymetrycznym profilu wypłaty. Może być przedmiotem obrotu na giełdzie. Opcja (w klasycznym rozumieniu) daje jej posiadaczowi ("nabywcy") prawo (lecz nie obowiązek) do nabycia (w przypadku opcji kupna - ang. call) lub sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży - ang. put) danego dobra po z góry określonej cenie. Prawo to może być zrealizowane w dniu wygaśnięcia opcji (opcja europejska) lub w dowolnym dniu od daty zawarcia kontraktu opcyjnego do daty wygaśnięcia włącznie (opcja amerykańska), ew. w kilku ściśle określonych datach (opcja bermudzka). W przeciwieństwie do nabywcy, sprzedający opcję ("wystawca") jest zobowiązany do sprzedania lub zakupu danego dobra od nabywcy opcji, jeżeli ten uzna, że zechce z posiadanego prawa skorzystać (czyli uzna wykonanie opcji za opłacalne). W praktyce opcja zostaje zrealizowana, jeśli przewidywana przez nią cena jest lepsza niż cena oferowana na wolnym rynku w danym czasie. Zysk nabywcy opcji jest wówczas równy różnicy między ceną rynkową, a ceną realizacji opcji. Z tego względu w wielu wypadkach rozliczenie opcji odbywa się nie poprzez zawarcie faktycznej transakcji do której opcja uprawnia (rozliczenie rzeczywiste), lecz jedynie przez wypłatę posiadaczowi opcji przez wystawcę sumy pieniężnej, odpowiadającej w/w różnicy cen (rozliczenie nierzeczywiste). Z reguły rozliczenie rzeczywiste stosuje się w przypadku towarów oraz obligacji. W przypadku innych aktywów, częściej spotykane jest rozliczenie nierzeczywiste. W zamian za nabycie opcji nabywca płaci wystawcy cenę, zwaną premią opcyjną. Wartość opcji silnie zależy nawet od niewielkich wahań notowań przedmiotu transakcji, ponadto zależy ona od różnych innych czynników, dlatego wartość opcji trudno jest wyceniać. Istnieją różne metody i modele określania ceny opcji.

Kontrakt terminowy - jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do sprzedaży w ściśle określonym, przyszłym terminie po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia finansowego. Kontrakty terminowe, typu financial futures, do których należy kontrakt na WIG20, nie opiewają na towar fizyczny, lecz na waluty, papiery wartościowe, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu, czy w końcu na indeksy giełdowe. Nabywca kontraktu otwierając pozycję długą (kupując kontrakt), zobowiązuje się i jednocześnie nabywa prawo do odebrania, kupienia, w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Sprzedawca kontraktu zajmując pozycję krótką (sprzedając kontrakt), zobowiązuje się a zarazem nabywa prawo do dostarczenia, sprzedania, określonej ilości instrumentu na który opiewa kontrakt po określonej cenie w określonym momencie w przyszłości. Sprzedawca kontraktu podobnie jak nabywca zobowiązuje się do podjęcia ściśle określonego działania w przyszłym terminie. Zamknięcie pozycji odbywa się poprzez zawarcie transakcji odwrotnej do transakcji pierwotnej. Otwartą pozycję długą likwidujemy poprzez sprzedaż kontraktu, natomiast posiadacz pozycji krótkiej likwiduje ją nabywając kontrakt. Inwestorzy uczestniczący w rynku kontraktów terminowych aby realizować swoje zyski nie muszą też nabywać czy sprzedawać akcji na rynku kasowym, ponieważ większość kontraktów typu financial futures mają charakter nie dostawny, co oznacza, że rozliczanie tych transakcji ma charakter wyłącznie pieniężny i odbywa się poprzez przelewanie odpowiednich kwot pomiędzy uczestnikami tego rynku.

Swap - jest to umowa w której dwie strony uzgadniają że będą w ustalonych terminach w przyszłości przez określony czas umowy dokonywały rozliczeń netto odsetek liczonych od uzgodnionej kwoty hipotetycznego kapitału według dwóch stóp procentowych: 1 stałej przez cały okres obowiązywania umowy, 2 zmiennej w tej samej walucie lub w dwóch różnych.

FOREX - podmioty rynku oraz czynniki kształtujące poziom kursów walutowych

Najważniejsze znaczenie dla gospodarki ma funkcjonujący w każdym kraju międzybankowy rynek walutowy - FOREX. Występujące na nim kursy wymiany waluty krajowej na zagraniczne waluty wymienialne traktowane są jako rynkowa „oficjalna” cena waluty kształtująca kursy kantorowe oraz będąca podstawą wielu rozliczeń. Uczestnikami rynku są banki, które występują na nim w swoim imieniu i zawierają transakcje na rachunek własny, a także jako pośrednicy, w imieniu swoich klientów.

PODAZ WALUTY ZAGRANICZNEJ - POPYT NA WALUTĘ KRAJOWĄ	POPYT NA WALUTĘ ZAGRANICZNĄ - PODAZ WALUTY KRAJOWEJ
eksporterzy zamieniający swoje zagraniczne przychody walutowe na pokrycie kosztów krajowych	importerzy zamieniający przychody krajowe ze sprzedaży na pokrycie kosztów zagranicznych
inwestorzy zagraniczni inwestujący w kraju w instrumenty finansowe denominowane w walucie krajowej	inwestorzy zagraniczni wychodzący z inwestycji krajowych, zamiana na waluty przychodów ze sprzedaży denominowanych w walucie krajowej instrumentów finansowych
podmioty krajowe pożyczające za granicą na pokrycie kosztów krajowych	podmioty krajowe spłacające długi zagraniczne
inwestorzy krajowi wychodzący z inwestycji zagranicznych	inwestorzy krajowi inwestujący zagranicą
banki komercyjne skracające pozycje walutowe	banki komercyjne wydłużające pozycje walutowe
bank centralny wpływający na obniżenie kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej	bank centralny wpływający na wzrost kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej

Jednym z podstawowych problemów ekonomii są czynniki kształtujące poziom kursów walutowych i jego zmiany. Kursy walut w pełni wymienialnych kształtują się pod wpływem popytu i podaży. Te z kolei zalezą od międzynarodowych przepływów towarów i kapitału. Kurs waluty obcej wyrażany w jednostkach waluty krajowej zależy zatem od popytu na tę walutę zgłaszanego przez importerów, inwestorów zagranicznych inwestujących w kraju oraz krajowych zamykających inwestycje zagraniczne, z drugiej zaś od podaży waluty krajowej zgłaszanej przez eksporterów, inwestorów zagranicznych zamykających inwestycje w kraju oraz krajowych inwestujących zagranicą.

Sklasyfikuj pośredników finansowych ze względu na stopień ryzyka (8pkt)

Wyróżniamy 2 najgroźniejsze rodzaje ryzyka dla podmiotów pożyczających. Jest to ryzyko wypłacalności i płynności. Z tego punktu widzenia rozróżniamy 6 grup pośredników finansowych.

Trzy grupy nieprzenoszące własnego ryzyka kredytowego na inwestorów:

*banki depozytowo-kredytowe, które ponoszą przede wszystkim ryzyko kredytowe, ponadto ryzyko walutowe i stopy procentowej; szczególnie wysoki stopień narażenia na ryzyko prowadzić może do utraty płynności, a nawet niewypłacalności

*instytucje ubezpieczeniowe, które ponoszą przede wszystkim ryzyko ubezpieczeniowe polegające na tym, ze uzyskane składki ubezpieczeniowe mogą nie pokryć kosztów odszkodowań; ponadto, inwestując na rynkach finansowych, ubezpieczyciele ponoszą ryzyko kredytowe, walutowe, stopy procentowej

*instytucje pożyczkowe - banki hipoteczne i inwestycyjne, firmy leasingowe i factoringowe oraz firmy udzielające pożyczek gotówkowych; ponoszą one przede wszystkim ryzyko kredytowe oraz ryzyko rynkowe - stopy procentowej i walutowe

Dwie grupy pośredników przenoszących własne ryzyko kredytowe na inwestorów:

*powiernicy, w tym fundusze emerytalne i inwestycyjne; wszystkie rodzaje ryzyka przenoszą w pełni na swoich członków i uczestników; w przypadku złego zarządzania portfelem aktywów pośrednicy ci ryzykują utratą reputacji i klientów

*fundusze venture capital i private equity; wysokie ryzyko wynikające z charakteru podejmowanych inwestycji; ryzyko kredytowe jest przenoszone na inwestorów w wymienione fundusze

Grupa pośredników, którzy nie ponoszą ryzyka kredytowego, uzyskując od swoich klientów dochody prowizyjne:

*instytucje rynków finansowych wraz z niezbędną do ich funkcjonowania infrastrukturą (giełdy, maklerzy, doradcy inwestycyjny, brokerzy, agencje ratingowe, izby rozliczeniowe itp.); pośrednicy ci nie inwestują na rynkach finansowych, a jedynie organizują te rynki i wspierają ich działalność, za co uzyskują dochody prowizyjne

Przychody pośrednika finansowego składają się z dwóch części :

- przychód ze sprzedaży pieniędzy - przychodów odsetkowy

- przychodów prowizyjnych ze sprzedaży świadczonych usług

Koszty pośrednika finansowego

- koszty odsetkowe pożyczonych pieniędzy

- koszty funkcjonowania

III. Kwota pożyczki wynosi 1000zł. Bank zatrzymuje 50zł na koszty administracyjne. Pożyczka została zaciągnięta 01.12.2006r. na 456dni, po których ma nastąpić jej pełna spłata w wysokości 1200zł. Oblicz rzeczywista, realną stopę procentową.

1200 : 950 = 1,263157

(1 + r)^{456 : 365} = 1,263157

Obliczanie na kalkulatorze

r_ef = 20,56 %

r_real = (0,2056 - 0,043) : 1,043 = 0,1559 = 15,59%
( przy założeniu że inflacja równa jest 4,3%) - obecna wartość

1000-50=950

950*(1+r)^456/365=1200

(1+r)^456/365=1,263157

r(ef)=456:356pierwiastek z 1,263157 -1

r(ef)= 0,2056

r(real)=( 0,2056-0,024)/1,024=0,1773 17,73%

( przy założeniu że inflacja równa jest 2,4%) - wartość stara, z tego egzaminu
IV. Obligacje o stałym oprocentowaniu z terminem wykupu za 5 lat. Wartość nominalna 1000zł, oprocentowanie 6% w skali roku, odsetki płacone co rok. Odsetki w każdym z pięciu okresów odsetkowych wynoszą 60zł. Ile wynosi rentowność obligacji w skali rocznej (YTM - field to maturity) trzymanej do zapadnięcia (rząd wielkości)? Podać sposób wyliczenia i nazwę funkcji Excela służącej do precyzyjnego rozwiązania zadania.

YTM =[C+(M- Po)/n]/[(M+ Po)/2]

C - odsetki (60zl)

M - cena nominalna (1000zl)

Po - cena zakupu (700zl, bo 1000zl minus odsetki z całego okresu)

n - liczba lat

wiec otrzymujemy:

YTM =[60+(1000-700)*5]/​[(1000+700)/ 2]

YTM =14,12%

A funkcja jaką trzeba zastosować w Excelu to YIELD.
funkcja w excelu to RATE
V. Na międzynarodowym rynku londyńskim stopy LIBOR
(1W) kształtowały się jak w tabeli. Na tej podstawi określ podstawową stopę procentową banków centralnych emitujących poszczególne waluty
Waluta LIBOR
USD 5,3075 =>5,25
EUR 3,5929 =>3,50
GPB 5,3625 =>5,25
CHF 2,0500 =>2.00
JPY 0,3903 =>0,25
CAD 4,2516 =>4,25
VI.. P/F
1. Jednostki uczestnictwa oraz certyfikaty inwestycyjne należą do instrumentów dłużnych F
2. Jednostki uczestnictwa emitowane przez otwarte fundusze inwestycyjne nie są podmiotem wtórnego obrotu P
3. W poniedziałek nadszedł termin zapadalności mojej należności F
4. Wystawcą weksla określa się mianem trasanta P (trata F)
5. W celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego należy kupić opcję sprzedaży P
6. Bank centralny jest bankiem depozytowo-kredytowym P
7. Bony pieniężne są cennym aktywem banku centralnego F
8. Fundusze typu Venture Capital w pełni przenoszą ryzyko na inwestorów P

9. Rynek wekslowy jest przykładem rynku kapitałowego F
10. Zastosowanie instrumentu finansowego możliwe jest tylko wówczas, gdy został on zdefiniowany we właściwej ustawie F

1. Prawo Kopernika - pieniądz lepszy wypiera pieniądz gorszy F
2. Bony skarbowe są aktywem finansowym Banku Centralnego F
3. waluta zagraniczna a podaż pieniądza ?
4. sposób przenoszenia instr.finans. na zlecenie - przez cesje F
5. wczoraj minął termin zapadalności moich należności P
6. rynek wekslowy jest częścią/należy do rynku pieniężnego P
7. akcje, udział przynosz dochód odsetkowy F
8. Powszechne Towarzystwo Emerytalne a ryzyko (?) (nie ma)

9. czy dług publiczny Polski jest znacznie większy niż dług Unii Europejskiej F

GR. III

1. Zdematerializowana akcja zwykła jest instrumentem na okaziciela P
2. Wzrost stopy procentowej w USA spowoduje spadek terminowych kursów USD
3. W poniedziałek nadszedł termin wymagalności mojej należności F
4. Krzywa rentowności w warunkach stabilnych stóp procentowych jest pozioma F
5. Realna stopa lokat dobowych NBP była w grudniu 2009 roku ujemna ?
6. Rynek kapitałowy w Polsce regulowany jest Ustawą o publicznym obrocie papierami wartościowymi z roku 1997
7. Deprecjacja oznacza spadek kursu złotego P
8. Długa pozycja w opcji put zabezpiecza przed spadkiem ceny instrumentu finansowego P
9. Odsetki i dywidendy należą do dochodów kapitałowych P
10. Stosunek długu publicznego w Polsce jest znacznie wyższy od przeciętnego w państwach Unii Europejskiej F
GR. IV
1. Jednostki uczestnictwa emitowane przez otwarte fundusze inwestycyjne nie są podmiotem wtórnego obrotu P

2. Wystawcą weksla określa się mianem trasanta P

3. Trasant jest wystawcą weksla/ trasat jest dłużnikiem P
4. Zapadalność aktywów/wymagalność pasywów P
5. Listy zastawne a banki hipoteczne - . Hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

Zadanie na WIBOR/WIBID USTALA RPP

T/N 1W 2W 1M 3M 6M 12M
WIBID 4,2 5,2 5,3 5,35 5,4 5,5 5,56
WIBOR 4,3 5,25 5,31 5,38 5,45 5,55 5,6

Krzywa rentowności obligacji - wykres stóp rentowności obligacji o różnych terminach zapadalności dla tego samego emitenta. Innymi słowy, krzywa rentowności prezentuje strukturę terminową stóp procentowych dla tej samej grupy ryzyka - od najkrótszych do najdłuższych.

Funkcje pieniądza:

-Środek płatniczy - ma moc zwalniania z zobowiązań.

-Pośrednik wymiany - jest powszechnym ekwiwalentem, powszechnie akceptowanym zamiennikiem towarów

-Środek przetrzymywania majątku (funkcja tezauryzacyjna) - gromadzenie i przechowywanie pieniądza jako absolutnie płynnego, nieprzynoszącego dochodu składnika majątku finansowego

-Miernik wartości - za jego pomocą wyrażamy wartość wszystkich towarów, zasobów i strumieni gospodarczych

-Pieniądz światowy - przeniesienie działań pieniądza w sferę międzynarodowych stosunków gospodarczych

Obligacja zamienna - dają obligatoriuszowi prawo zakupu określonej ilości akcji emitenta obligacji po określonej z góry cenie i w ustalonych terminach (opcja call na akcje). Zazwyczaj mają stałe oprocentowanie niższe niż obligacje nieodwołalne o tym samym terminie zapadalności.

Obowiązki informacyjne emitentów: 1. Przed wprowadzeniem na rynek giełdowy (prospekt emisyjny; prawdziwe, rzetelne i kompletne informacje istotne dla oceny sytuacji i ryzyka związanego z emitentem), 2. Po wprowadzeniu na rynek giełdowy (zaudytowane raporty roczne i półroczne; raporty kwartalne; komunikaty bieżące - informacja o istotnych zmianach w sytuacji spółki).

Weksel trasowany - ciągniony, trata; zawiera polecenie wystawcy weksla wypłacenia określonej kwoty przez trasata na rzecz remitenta. Trasantem jest Inn podmiot niż dłużnik, może być nim remitent. Trasat staje się dłużnikiem głównym w momencie akceptowania weksla.

Obligacja indeksowana - generuje zmienne płatności odsetkowe w kolejnych okresach ich zapadalności w zależności od wybranego indeksu ekonomicznego. Naliczanie odsetek odbywa się zgodnie z formułą indeks +/- marża. Emitent może również określić minimalny gwarantowany poziom stałego oprocentowania obligacji.

Stopa rzeczywista - efektywna; stopa, która uwzględnia wszystkie koszty obsługi długu, w tym prowizje i zróżnicowanie okresów kapitalizacji odsetek.

Cechy obrotu giełdowego: regularność kontaktów; standaryzacja przedmiotu obrotu; osiąganie cen równoważących podaż z popytem; upowszechnienie informacji o cenach, wolumenie obrotu i indeksach giełdowych w cedule giełdowej.
Weksel trasowany - (inaczej ciągniony lub trata) zawierający skierowane do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniędzy w oznaczonym czasie i miejscu.

Krzywa rentowności - wykres, na którym poziom rentowności jest odłożony na osi pionowej, a termin wymagalności na osi poziomej. Krzywa rentowności jest rosnąca jeśli stopy zwrotu długoterminowe są wyższe od stóp krótkookresowych. Krzywa rentowności może być malejąca lub odwrócona.

Obligacja zamienna - obligacja, która uprawnia nabywcę do zamiany jej na akcje na wcześniej określonych warunkach. Oprocentowanie takich obligacji ze względu na korzyść w postaci możliwości dokonania zamiany jest niższe. 

VII. Zadanie obliczeniowe

Ile wynosiła efektywna roczna stopa procentowa pożyczki w wysokości 3000 zł, jeśli jej spłata odbywała się co 2 miesiące w 6 ratach, zaś nominalne roczne oprocentowanie było na poziomie 12%.

Oblicz roczną realną stopę procentową, wiedząc, że w okresie trwania pożyczki inflacja wynosiła 4%.

ref = (1 + 0,12:6)^6 -1 = 0,1262

rreal = (0,1262 - 0,04) : (1,04) = 0,0829 = 8,29 %

VIII. Zadanie obliczeniowe

a) Firma X zdyskontowała w banku weksel opiewający na 10 000 zł na 30 dni prze terminem jego zapadalności. Otrzymała w zamian 9800 zł. Jaka była stopa dyskonta w skali rocznej, którą zastosował bank?

b) Firma X zdecydowała się następnie wpłacać do banku po 9800 zł co roku przez okres kolejnych 3 lat. Jaki kapitał uzbiera na koniec tego okresu, jeśli roczna stopa procentowa wynosi 7%?

a)

9800 = 10 000 (1 - 30rd/360)

9800 = 10 000 (1 - rd/12) / *12

rd = 0,24 = 24%

b) wpłaty z dołu

9800 * ((1,07)^3 -1) : 0,07 = 31506,02

 

IX. Firma X udziela pożyczki w kwocie 10000 zł firmie Y na 3 miesiące. Pożyczka została zabezpieczona wekslem. Firma X jako remitent przedstawiła bankowi weksel do dyskonta na 1 miesiąc jego zapadalności. Jaką otrzyma kwotę, jeśli bank zastosował rachunek "w stu" i stopę procentową 15%?

W0=Wn(1-rd x d/360)

W0 = 10 000 ( 1 -0,15 x 30/360)

w0 = 10 000 (1-0,0125)

w0 = 9875

Zdefiniuj i podaj sposoby rozliczania podstawowych grup instrumentów pochodnych (8pkt)

Instrumenty pochodne, derywaty - rodzaj papierów wartościowych, instrumenty finansowe, których wartość uzależniona jest od wartości innych instrumentów finansowych, zwanych instrumentami bazowymi. Rynek instrumentów pochodnych powstał w wyniku konieczności zabezpieczenia się uczestników transakcji finansowych przed ryzykiem wystąpienia sytuacji przeciwnej do przewidywanej przez nich. Obok transakcji zabezpieczających (ang. hedging) zawierane są również transakcje o charakterze spekulacyjnym, związane z przejmowaniem ryzyka. Tworzeniem nowych instrumentów finansowych i strategii zawierania transakcji z ich zastosowaniem zajmuje się dziedzina finansów nazywana inżynierią finansową. Podstawowe grupy instrumentów pochodnych to - opcje, kontrakty terminowe i swapy.

Opcje - instrument finansowy o niesymetrycznym profilu wypłaty. Może być przedmiotem obrotu na giełdzie. Opcja (w klasycznym rozumieniu) daje jej posiadaczowi ("nabywcy") prawo (lecz nie obowiązek) do nabycia (w przypadku opcji kupna - ang. call) lub sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży - ang. put) danego dobra po z góry określonej cenie. Prawo to może być zrealizowane w dniu wygaśnięcia opcji (opcja europejska) lub w dowolnym dniu od daty zawarcia kontraktu opcyjnego do daty wygaśnięcia włącznie (opcja amerykańska), ew. w kilku ściśle określonych datach (opcja bermudzka). W przeciwieństwie do nabywcy, sprzedający opcję ("wystawca") jest zobowiązany do sprzedania lub zakupu danego dobra od nabywcy opcji, jeżeli ten uzna, że zechce z posiadanego prawa skorzystać (czyli uzna wykonanie opcji za opłacalne). W praktyce opcja zostaje zrealizowana, jeśli przewidywana przez nią cena jest lepsza niż cena oferowana na wolnym rynku w danym czasie. Zysk nabywcy opcji jest wówczas równy różnicy między ceną rynkową, a ceną realizacji opcji. Z tego względu w wielu wypadkach rozliczenie opcji odbywa się nie poprzez zawarcie faktycznej transakcji do której opcja uprawnia (rozliczenie rzeczywiste), lecz jedynie przez wypłatę posiadaczowi opcji przez wystawcę sumy pieniężnej, odpowiadającej w/w różnicy cen (rozliczenie nierzeczywiste). Z reguły rozliczenie rzeczywiste stosuje się w przypadku towarów oraz obligacji. W przypadku innych aktywów, częściej spotykane jest rozliczenie nierzeczywiste. W zamian za nabycie opcji nabywca płaci wystawcy cenę, zwaną premią opcyjną. Wartość opcji silnie zależy nawet od niewielkich wahań notowań przedmiotu transakcji, ponadto zależy ona od różnych innych czynników, dlatego wartość opcji trudno jest wyceniać. Istnieją różne metody i modele określania ceny opcji.

Kontrakt terminowy - jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do sprzedaży w ściśle określonym, przyszłym terminie po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia finansowego. Kontrakty terminowe, typu financial futures, do których należy kontrakt na WIG20, nie opiewają na towar fizyczny, lecz na waluty, papiery wartościowe, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu, czy w końcu na indeksy giełdowe. Nabywca kontraktu otwierając pozycję długą (kupując kontrakt), zobowiązuje się i jednocześnie nabywa prawo do odebrania, kupienia, w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Sprzedawca kontraktu zajmując pozycję krótką (sprzedając kontrakt), zobowiązuje się a zarazem nabywa prawo do dostarczenia, sprzedania, określonej ilości instrumentu na który opiewa kontrakt po określonej cenie w określonym momencie w przyszłości. Sprzedawca kontraktu podobnie jak nabywca zobowiązuje się do podjęcia ściśle określonego działania w przyszłym terminie. Zamknięcie pozycji odbywa się poprzez zawarcie transakcji odwrotnej do transakcji pierwotnej. Otwartą pozycję długą likwidujemy poprzez sprzedaż kontraktu, natomiast posiadacz pozycji krótkiej likwiduje ją nabywając kontrakt. Inwestorzy uczestniczący w rynku kontraktów terminowych aby realizować swoje zyski nie muszą też nabywać czy sprzedawać akcji na rynku kasowym, ponieważ większość kontraktów typu financial futures mają charakter nie dostawny, co oznacza, że rozliczanie tych transakcji ma charakter wyłącznie pieniężny i odbywa się poprzez przelewanie odpowiednich kwot pomiędzy uczestnikami tego rynku.

Swap - jest to umowa w której dwie strony uzgadniają że będą w ustalonych terminach w przyszłości przez określony czas umowy dokonywały rozliczeń netto odsetek liczonych od uzgodnionej kwoty hipotetycznego kapitału według dwóch stóp procentowych: 1 stałej przez cały okres obowiązywania umowy, 2 zmiennej w tej samej walucie lub w dwóch różnych.

FOREX - podmioty rynku oraz czynniki kształtujące poziom kursów walutowych (8 pkt.)

Najważniejsze znaczenie dla gospodarki ma funkcjonujący w każdym kraju międzybankowy rynek walutowy - FOREX. Występujące na nim kursy wymiany waluty krajowej na zagraniczne waluty wymienialne traktowane są jako rynkowa „oficjalna” cena waluty kształtująca kursy kantorowe oraz będąca podstawą wielu rozliczeń. Uczestnikami rynku są banki, które występują na nim w swoim imieniu i zawierają transakcje na rachunek własny, a także jako pośrednicy, w imieniu swoich klientów.

PODAZ WALUTY ZAGRANICZNEJ - POPYT NA WALUTĘ KRAJOWĄ	POPYT NA WALUTĘ ZAGRANICZNĄ - PODAZ WALUTY KRAJOWEJ
eksporterzy zamieniający swoje zagraniczne przychody walutowe na pokrycie kosztów krajowych	importerzy zamieniający przychody krajowe ze sprzedaży na pokrycie kosztów zagranicznych
inwestorzy zagraniczni inwestujący w kraju w instrumenty finansowe denominowane w walucie krajowej	inwestorzy zagraniczni wychodzący z inwestycji krajowych, zamiana na waluty przychodów ze sprzedaży denominowanych w walucie krajowej instrumentów finansowych
podmioty krajowe pożyczające za granicą na pokrycie kosztów krajowych	podmioty krajowe spłacające długi zagraniczne
inwestorzy krajowi wychodzący z inwestycji zagranicznych	inwestorzy krajowi inwestujący zagranicą
banki komercyjne skracające pozycje walutowe	banki komercyjne wydłużające pozycje walutowe
bank centralny wpływający na obniżenie kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej	bank centralny wpływający na wzrost kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej

Jednym z podstawowych problemów ekonomii są czynniki kształtujące poziom kursów walutowych i jego zmiany. Kursy walut w pełni wymienialnych kształtują się pod wpływem popytu i podaży. Te z kolei zalezą od międzynarodowych przepływów towarów i kapitału. Kurs waluty obcej wyrażany w jednostkach waluty krajowej zależy zatem od popytu na tę walutę zgłaszanego przez importerów, inwestorów zagranicznych inwestujących w kraju oraz krajowych zamykających inwestycje zagraniczne, z drugiej zaś od podaży waluty krajowej zgłaszanej przez eksporterów, inwestorów zagranicznych zamykających inwestycje w kraju oraz krajowych inwestujących zagranicą.

Sklasyfikuj pośredników finansowych ze względu na stopień ryzyka (8pkt)

Wyróżniamy 2 najgroźniejsze rodzaje ryzyka dla podmiotów pożyczających. Jest to ryzyko wypłacalności i płynności. Z tego punktu widzenia rozróżniamy 6 grup pośredników finansowych.

Trzy grupy nieprzenoszące własnego ryzyka kredytowego na inwestorów:

*banki depozytowo-kredytowe, które ponoszą przede wszystkim ryzyko kredytowe, ponadto ryzyko walutowe i stopy procentowej; szczególnie wysoki stopień narażenia na ryzyko prowadzić może do utraty płynności, a nawet niewypłacalności

*instytucje ubezpieczeniowe, które ponoszą przede wszystkim ryzyko ubezpieczeniowe polegające na tym, ze uzyskane składki ubezpieczeniowe mogą nie pokryć kosztów odszkodowań; ponadto, inwestując na rynkach finansowych, ubezpieczyciele ponoszą ryzyko kredytowe, walutowe, stopy procentowej

*instytucje pożyczkowe - banki hipoteczne i inwestycyjne, firmy leasingowe i factoringowe oraz firmy udzielające pożyczek gotówkowych; ponoszą one przede wszystkim ryzyko kredytowe oraz ryzyko rynkowe - stopy procentowej i walutowe

Dwie grupy pośredników przenoszących własne ryzyko kredytowe na inwestorów:

*powiernicy, w tym fundusze emerytalne i inwestycyjne; wszystkie rodzaje ryzyka przenoszą w pełni na swoich członków i uczestników; w przypadku złego zarządzania portfelem aktywów pośrednicy ci ryzykują utratą reputacji i klientów

*fundusze venture capital i private equity; wysokie ryzyko wynikające z charakteru podejmowanych inwestycji; ryzyko kredytowe jest przenoszone na inwestorów w wymienione fundusze

Grupa pośredników, którzy nie ponoszą ryzyka kredytowego, uzyskując od swoich klientów dochody prowizyjne:

*instytucje rynków finansowych wraz z niezbędną do ich funkcjonowania infrastrukturą (giełdy, maklerzy, doradcy inwestycyjny, brokerzy, agencje ratingowe, izby rozliczeniowe itp.); pośrednicy ci nie inwestują na rynkach finansowych, a jedynie organizują te rynki i wspierają ich działalność, za co uzyskują dochody prowizyjne

Przychody pośrednika finansowego składają się z dwóch części :

- przychód ze sprzedaży pieniędzy - przychodów odsetkowy

- przychodów prowizyjnych ze sprzedaży świadczonych usług

Koszty pośrednika finansowego

- koszty odsetkowe pożyczonych pieniędzy

- koszty funkcjonowania

III. Kwota pożyczki wynosi 1000zł. Bank zatrzymuje 50zł na koszty administracyjne. Pożyczka została zaciągnięta 01.12.2006r. na 456dni, po których ma nastąpić jej pełna spłata w wysokości 1200zł. Oblicz rzeczywista, realną stopę procentową.

1200 : 950 = 1,263157

(1 + r)^{456 : 365} = 1,263157

Obliczanie na kalkulatorze

r_ef = 20,56 %

r_real = (0,2056 - 0,043) : 1,043 = 0,1559 = 15,59%
( przy założeniu że inflacja równa jest 4,3%) - obecna wartość

1000-50=950

950*(1+r)^456/365=1200

(1+r)^456/365=1,263157

r(ef)=456:356pierwiastek z 1,263157 -1

r(ef)= 0,2056

r(real)=( 0,2056-0,024)/1,024=0,1773 17,73%

( przy założeniu że inflacja równa jest 2,4%) - wartość stara, z tego egzaminu
IV. Obligacje o stałym oprocentowaniu z terminem wykupu za 5 lat. Wartość nominalna 1000zł, oprocentowanie 6% w skali roku, odsetki płacone co rok. Odsetki w każdym z pięciu okresów odsetkowych wynoszą 60zł. Ile wynosi rentowność obligacji w skali rocznej (YTM - field to maturity) trzymanej do zapadnięcia (rząd wielkości)? Podać sposób wyliczenia i nazwę funkcji Excela służącej do precyzyjnego rozwiązania zadania.

YTM =[C+(M- Po)/n]/[(M+ Po)/2]

C - odsetki (60zl)

M - cena nominalna (1000zl)

Po - cena zakupu (700zl, bo 1000zl minus odsetki z całego okresu)

n - liczba lat

wiec otrzymujemy:

YTM =[60+(1000-700)*5]/​[(1000+700)/ 2]

YTM =14,12%

A funkcja jaką trzeba zastosować w Excelu to YIELD.
funkcja w excelu to RATE
V. Na międzynarodowym rynku londyńskim stopy LIBOR
(1W) kształtowały się jak w tabeli. Na tej podstawi określ podstawową stopę procentową banków centralnych emitujących poszczególne waluty
Waluta LIBOR
USD 5,3075 =>5,25
EUR 3,5929 =>3,50
GPB 5,3625 =>5,25
CHF 2,0500 =>2.00
JPY 0,3903 =>0,25
CAD 4,2516 =>4,25
--------------------------------------------------------VI.. P/F
1. Jednostki uczestnictwa oraz certyfikaty inwestycyjne należą do instrumentów dłużnych F
2. Jednostki uczestnictwa emitowane przez otwarte fundusze inwestycyjne nie są podmiotem wtórnego obrotu P
3. W poniedziałek nadszedł termin zapadalności mojej należności F
4. Wystawcą weksla określa się mianem trasanta P (trata F)
5. W celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego należy kupić opcję sprzedaży P
6. Bank centralny jest bankiem depozytowo-kredytowym P
7. Bony pieniężne są cennym aktywem banku centralnego F
8. Fundusze typu Venture Capital w pełni przenoszą ryzyko na inwestorów P

9. Rynek wekslowy jest przykładem rynku kapitałowego F
10. Zastosowanie instrumentu finansowego możliwe jest tylko wówczas, gdy został on zdefiniowany we właściwej ustawie F

1. Prawo Kopernika - pieniądz lepszy wypiera pieniądz gorszy F
2. Bony skarbowe są aktywem finansowym Banku Centralnego F
3. waluta zagraniczna a podaż pieniądza ?
4. sposób przenoszenia instr.finans. na zlecenie - przez cesje F
5. wczoraj minął termin zapadalności moich należności P
6. rynek wekslowy jest częścią/należy do rynku pieniężnego P
7. akcje, udziały przynoszą dochód odsetkowy F
8. Powszechne Towarzystwo Emerytalne a ryzyko (?) (nie ma)

9. czy dług publiczny Polski jest znacznie większy niż dług Unii Europejskiej F

GR. III

1. Zdematerializowana akcja zwykła jest instrumentem na okaziciela P
2. Wzrost stopy procentowej w USA spowoduje spadek terminowych kursów USD ?
3. W poniedziałek nadszedł termin wymagalności mojej należności F
4. Krzywa rentowności w warunkach stabilnych stóp procentowych jest pozioma F
5. Realna stopa lokat dobowych NBP była w grudniu 2009 roku ujemna ?
6. Rynek kapitałowy w Polsce regulowany jest Ustawą o publicznym obrocie papierami wartościowymi z roku 1997
7. Deprecjacja oznacza spadek kursu złotego P
8. Długa pozycja w opcji put zabezpiecza przed spadkiem ceny instrumentu finansowego P
9. Odsetki i dywidendy należą do dochodów kapitałowych P
10. Stosunek długu publicznego w Polsce jest znacznie wyższy od przeciętnego w państwach Unii Europejskiej F
GR. IV
1. Jednostki uczestnictwa emitowane przez otwarte fundusze inwestycyjne nie są podmiotem wtórnego obrotu P

2. Wystawcą weksla określa się mianem trasanta P

3. Trasant jest wystawcą weksla/ trasat jest dłużnikiem P
4. Zapadalność aktywów/wymagalność pasywów P
5. Listy zastawne a banki hipoteczne - . Hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

Zadanie na WIBOR/WIBID USTALA RPP

T/N 1W 2W 1M 3M 6M 12M
WIBID 4,2 5,2 5,3 5,35 5,4 5,5 5,56
WIBOR 4,3 5,25 5,31 5,38 5,45 5,55 5,6

Krzywa rentowności obligacji - wykres stóp rentowności obligacji o różnych terminach zapadalności dla tego samego emitenta. Innymi słowy, krzywa rentowności prezentuje strukturę terminową stóp procentowych dla tej samej grupy ryzyka - od najkrótszych do najdłuższych.

Funkcje pieniądza:

-Środek płatniczy - ma moc zwalniania z zobowiązań.

-Pośrednik wymiany - jest powszechnym ekwiwalentem, powszechnie akceptowanym zamiennikiem towarów

-Środek przetrzymywania majątku (funkcja tezauryzacyjna) - gromadzenie i przechowywanie pieniądza jako absolutnie płynnego, nieprzynoszącego dochodu składnika majątku finansowego

-Miernik wartości - za jego pomocą wyrażamy wartość wszystkich towarów, zasobów i strumieni gospodarczych

-Pieniądz światowy - przeniesienie działań pieniądza w sferę międzynarodowych stosunków gospodarczych

Obligacja zamienna - dają obligatoriuszowi prawo zakupu określonej ilości akcji emitenta obligacji po określonej z góry cenie i w ustalonych terminach (opcja call na akcje). Zazwyczaj mają stałe oprocentowanie niższe niż obligacje nieodwołalne o tym samym terminie zapadalności.

Obowiązki informacyjne emitentów: 1. Przed wprowadzeniem na rynek giełdowy (prospekt emisyjny; prawdziwe, rzetelne i kompletne informacje istotne dla oceny sytuacji i ryzyka związanego z emitentem), 2. Po wprowadzeniu na rynek giełdowy (zaudytowane raporty roczne i półroczne; raporty kwartalne; komunikaty bieżące - informacja o istotnych zmianach w sytuacji spółki).

Weksel trasowany - ciągniony, trata; zawiera polecenie wystawcy weksla wypłacenia określonej kwoty przez trasata na rzecz remitenta. Trasantem jest Inn podmiot niż dłużnik, może być nim remitent. Trasat staje się dłużnikiem głównym w momencie akceptowania weksla.

Obligacja indeksowana - generuje zmienne płatności odsetkowe w kolejnych okresach ich zapadalności w zależności od wybranego indeksu ekonomicznego. Naliczanie odsetek odbywa się zgodnie z formułą indeks +/- marża. Emitent może również określić minimalny gwarantowany poziom stałego oprocentowania obligacji.

Stopa rzeczywista - efektywna; stopa, która uwzględnia wszystkie koszty obsługi długu, w tym prowizje i zróżnicowanie okresów kapitalizacji odsetek.

Cechy obrotu giełdowego: regularność kontaktów; standaryzacja przedmiotu obrotu; osiąganie cen równoważących podaż z popytem; upowszechnienie informacji o cenach, wolumenie obrotu i indeksach giełdowych w cedule giełdowej.
Weksel trasowany - (inaczej ciągniony lub trata) zawierający skierowane do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniędzy w oznaczonym czasie i miejscu.
Obligacja indeksowana - obligacja, której oprocentowanie lub/i cena wykupu zmieniają się w zależności od ustalonego wskaźnika

Rzeczywista stopa - efektywna ( rzeczywista ) st. procentowa nazywamy stope ktora uwzglednia wszystkie koszty obsługi długu, w tym prowizje i zróżnicowanie okresów spłaty odsetek

Krzywa rentowności - wykres, na którym poziom rentowności jest odłożony na osi pionowej, a termin wymagalności na osi poziomej. Krzywa rentowności jest rosnąca jeśli stopy zwrotu długoterminowe są wyższe od stóp krótkookresowych. Krzywa rentowności może być malejąca lub odwrócona.
Funkcja pieniądza - pośrednik wymiany (koszty transakcji); środek płatniczy (zwolnienie z zobowiązań); miernik wartości (jednostka rozrachunkowa); środek przetrzymywania majątku (możliwość zachowywania płynności)

Obligacja zamienna - obligacja, która uprawnia nabywcę do zamiany jej na akcje na wcześniej określonych warunkach. Oprocentowanie takich obligacji ze względu na korzyść w postaci możliwości dokonania zamiany jest niższe. 

V. Zadanie obliczeniowe

Na międzynarodowym rynku londyńskim stopy LIBOR

(1W) kształtowały się jak w tabeli. Na tej podstawie określ podstawową stopę procentową banków centralnych emitujących poszczególne waluty

Waluta LIBOR:

USD 5,3075 USD 5,25

EUR 3,5929 EUR 3,50

GPB 5,3625 GPB 5,25

CHF 2,0500 CHF 2,00

JPY 0,3903 JPY 0,2500

CAD 4,2516 CAD 4,25

VII. Zadanie obliczeniowe

Ile wynosiła efektywna roczna stopa procentowa pożyczki w wysokości 3000 zł, jeśli jej spłata odbywała się co 2 miesiące w 6 ratach, zaś nominalne roczne oprocentowanie było na poziomie 12%.

Oblicz roczną realną stopę procentową, wiedząc, że w okresie trwania pożyczki inflacja wynosiła 4%.

ref = (1 + 0,12:6)^6 -1 = 0,1262

rreal = (0,1262 - 0,04) : (1,04) = 0,0829 = 8,29 %

VIII. Zadanie obliczeniowe

a) Firma X zdyskontowała w banku weksel opiewający na 10 000 zł na 30 dni prze terminem jego zapadalności. Otrzymała w zamian 9800 zł. Jaka była stopa dyskonta w skali rocznej, którą zastosował bank?

b) Firma X zdecydowała się następnie wpłacać do banku po 9800 zł co roku przez okres kolejnych 3 lat. Jaki kapitał uzbiera na koniec tego okresu, jeśli roczna stopa procentowa wynosi 7%?

a)

9800 = 10 000 (1 - 30rd/360)

9800 = 10 000 (1 - rd/12) / *12

rd = 0,24 = 24%

b) wpłaty z dołu

9800 * ((1,07)^3 -1) : 0,07 = 31506,02

 

IX. Firma X udziela pożyczki w kwocie 10000 zł firmie Y na 3 miesiące. Pożyczka została zabezpieczona wekslem. Firma X jako remitent przedstawiła bankowi weksel do dyskonta na 1 miesiąc jego zapadalności. Jaką otrzyma kwotę, jeśli bank zastosował rachunek "w stu" i stopę procentową 15%?

W0=Wn(1-rd x d/360)

W0 = 10 000 ( 1 -0,15 x 30/360)

w0 = 10 000 (1-0,0125)

w0 = 9875

Zdefiniuj i podaj sposoby rozliczania podstawowych grup instrumentów pochodnych (8pkt)

Instrumenty pochodne, derywaty - rodzaj papierów wartościowych, instrumenty finansowe, których wartość uzależniona jest od wartości innych instrumentów finansowych, zwanych instrumentami bazowymi. Rynek instrumentów pochodnych powstał w wyniku konieczności zabezpieczenia się uczestników transakcji finansowych przed ryzykiem wystąpienia sytuacji przeciwnej do przewidywanej przez nich. Obok transakcji zabezpieczających (ang. hedging) zawierane są również transakcje o charakterze spekulacyjnym, związane z przejmowaniem ryzyka. Tworzeniem nowych instrumentów finansowych i strategii zawierania transakcji z ich zastosowaniem zajmuje się dziedzina finansów nazywana inżynierią finansową. Podstawowe grupy instrumentów pochodnych to - opcje, kontrakty terminowe i swapy.

Opcje - instrument finansowy o niesymetrycznym profilu wypłaty. Może być przedmiotem obrotu na giełdzie. Opcja (w klasycznym rozumieniu) daje jej posiadaczowi ("nabywcy") prawo (lecz nie obowiązek) do nabycia (w przypadku opcji kupna - ang. call) lub sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży - ang. put) danego dobra po z góry określonej cenie. Prawo to może być zrealizowane w dniu wygaśnięcia opcji (opcja europejska) lub w dowolnym dniu od daty zawarcia kontraktu opcyjnego do daty wygaśnięcia włącznie (opcja amerykańska), ew. w kilku ściśle określonych datach (opcja bermudzka). W przeciwieństwie do nabywcy, sprzedający opcję ("wystawca") jest zobowiązany do sprzedania lub zakupu danego dobra od nabywcy opcji, jeżeli ten uzna, że zechce z posiadanego prawa skorzystać (czyli uzna wykonanie opcji za opłacalne). W praktyce opcja zostaje zrealizowana, jeśli przewidywana przez nią cena jest lepsza niż cena oferowana na wolnym rynku w danym czasie. Zysk nabywcy opcji jest wówczas równy różnicy między ceną rynkową, a ceną realizacji opcji. Z tego względu w wielu wypadkach rozliczenie opcji odbywa się nie poprzez zawarcie faktycznej transakcji do której opcja uprawnia (rozliczenie rzeczywiste), lecz jedynie przez wypłatę posiadaczowi opcji przez wystawcę sumy pieniężnej, odpowiadającej w/w różnicy cen (rozliczenie nierzeczywiste). Z reguły rozliczenie rzeczywiste stosuje się w przypadku towarów oraz obligacji. W przypadku innych aktywów, częściej spotykane jest rozliczenie nierzeczywiste. W zamian za nabycie opcji nabywca płaci wystawcy cenę, zwaną premią opcyjną. Wartość opcji silnie zależy nawet od niewielkich wahań notowań przedmiotu transakcji, ponadto zależy ona od różnych innych czynników, dlatego wartość opcji trudno jest wyceniać. Istnieją różne metody i modele określania ceny opcji.

Kontrakt terminowy - jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do sprzedaży w ściśle określonym, przyszłym terminie po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia finansowego. Kontrakty terminowe, typu financial futures, do których należy kontrakt na WIG20, nie opiewają na towar fizyczny, lecz na waluty, papiery wartościowe, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu, czy w końcu na indeksy giełdowe. Nabywca kontraktu otwierając pozycję długą (kupując kontrakt), zobowiązuje się i jednocześnie nabywa prawo do odebrania, kupienia, w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Sprzedawca kontraktu zajmując pozycję krótką (sprzedając kontrakt), zobowiązuje się a zarazem nabywa prawo do dostarczenia, sprzedania, określonej ilości instrumentu na który opiewa kontrakt po określonej cenie w określonym momencie w przyszłości. Sprzedawca kontraktu podobnie jak nabywca zobowiązuje się do podjęcia ściśle określonego działania w przyszłym terminie. Zamknięcie pozycji odbywa się poprzez zawarcie transakcji odwrotnej do transakcji pierwotnej. Otwartą pozycję długą likwidujemy poprzez sprzedaż kontraktu, natomiast posiadacz pozycji krótkiej likwiduje ją nabywając kontrakt. Inwestorzy uczestniczący w rynku kontraktów terminowych aby realizować swoje zyski nie muszą też nabywać czy sprzedawać akcji na rynku kasowym, ponieważ większość kontraktów typu financial futures mają charakter nie dostawny, co oznacza, że rozliczanie tych transakcji ma charakter wyłącznie pieniężny i odbywa się poprzez przelewanie odpowiednich kwot pomiędzy uczestnikami tego rynku.

Swap - jest to umowa w której dwie strony uzgadniają że będą w ustalonych terminach w przyszłości przez określony czas umowy dokonywały rozliczeń netto odsetek liczonych od uzgodnionej kwoty hipotetycznego kapitału według dwóch stóp procentowych: 1 stałej przez cały okres obowiązywania umowy, 2 zmiennej w tej samej walucie lub w dwóch różnych.

FOREX - podmioty rynku oraz czynniki kształtujące poziom kursów walutowych (8 pkt.)

Najważniejsze znaczenie dla gospodarki ma funkcjonujący w każdym kraju międzybankowy rynek walutowy - FOREX. Występujące na nim kursy wymiany waluty krajowej na zagraniczne waluty wymienialne traktowane są jako rynkowa „oficjalna” cena waluty kształtująca kursy kantorowe oraz będąca podstawą wielu rozliczeń. Uczestnikami rynku są banki, które występują na nim w swoim imieniu i zawierają transakcje na rachunek własny, a także jako pośrednicy, w imieniu swoich klientów.

PODAZ WALUTY ZAGRANICZNEJ - POPYT NA WALUTĘ KRAJOWĄ	POPYT NA WALUTĘ ZAGRANICZNĄ - PODAZ WALUTY KRAJOWEJ
eksporterzy zamieniający swoje zagraniczne przychody walutowe na pokrycie kosztów krajowych	importerzy zamieniający przychody krajowe ze sprzedaży na pokrycie kosztów zagranicznych
inwestorzy zagraniczni inwestujący w kraju w instrumenty finansowe denominowane w walucie krajowej	inwestorzy zagraniczni wychodzący z inwestycji krajowych, zamiana na waluty przychodów ze sprzedaży denominowanych w walucie krajowej instrumentów finansowych
podmioty krajowe pożyczające za granicą na pokrycie kosztów krajowych	podmioty krajowe spłacające długi zagraniczne
inwestorzy krajowi wychodzący z inwestycji zagranicznych	inwestorzy krajowi inwestujący zagranicą
banki komercyjne skracające pozycje walutowe	banki komercyjne wydłużające pozycje walutowe
bank centralny wpływający na obniżenie kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej	bank centralny wpływający na wzrost kursu waluty zagranicznej wyrażonego w walucie krajowej

Jednym z podstawowych problemów ekonomii są czynniki kształtujące poziom kursów walutowych i jego zmiany. Kursy walut w pełni wymienialnych kształtują się pod wpływem popytu i podaży. Te z kolei zalezą od międzynarodowych przepływów towarów i kapitału. Kurs waluty obcej wyrażany w jednostkach waluty krajowej zależy zatem od popytu na tę walutę zgłaszanego przez importerów, inwestorów zagranicznych inwestujących w kraju oraz krajowych zamykających inwestycje zagraniczne, z drugiej zaś od podaży waluty krajowej zgłaszanej przez eksporterów, inwestorów zagranicznych zamykających inwestycje w kraju oraz krajowych inwestujących zagranicą.

Sklasyfikuj pośredników finansowych ze względu na stopień ryzyka (8pkt)

Wyróżniamy 2 najgroźniejsze rodzaje ryzyka dla podmiotów pożyczających. Jest to ryzyko wypłacalności i płynności. Z tego punktu widzenia rozróżniamy 6 grup pośredników finansowych.

Trzy grupy nieprzenoszące własnego ryzyka kredytowego na inwestorów:

*banki depozytowo-kredytowe, które ponoszą przede wszystkim ryzyko kredytowe, ponadto ryzyko walutowe i stopy procentowej; szczególnie wysoki stopień narażenia na ryzyko prowadzić może do utraty płynności, a nawet niewypłacalności

*instytucje ubezpieczeniowe, które ponoszą przede wszystkim ryzyko ubezpieczeniowe polegające na tym, ze uzyskane składki ubezpieczeniowe mogą nie pokryć kosztów odszkodowań; ponadto, inwestując na rynkach finansowych, ubezpieczyciele ponoszą ryzyko kredytowe, walutowe, stopy procentowej

*instytucje pożyczkowe - banki hipoteczne i inwestycyjne, firmy leasingowe i factoringowe oraz firmy udzielające pożyczek gotówkowych; ponoszą one przede wszystkim ryzyko kredytowe oraz ryzyko rynkowe - stopy procentowej i walutowe

Dwie grupy pośredników przenoszących własne ryzyko kredytowe na inwestorów:

*powiernicy, w tym fundusze emerytalne i inwestycyjne; wszystkie rodzaje ryzyka przenoszą w pełni na swoich członków i uczestników; w przypadku złego zarządzania portfelem aktywów pośrednicy ci ryzykują utratą reputacji i klientów

*fundusze venture capital i private equity; wysokie ryzyko wynikające z charakteru podejmowanych inwestycji; ryzyko kredytowe jest przenoszone na inwestorów w wymienione fundusze

Grupa pośredników, którzy nie ponoszą ryzyka kredytowego, uzyskując od swoich klientów dochody prowizyjne:

*instytucje rynków finansowych wraz z niezbędną do ich funkcjonowania infrastrukturą (giełdy, maklerzy, doradcy inwestycyjny, brokerzy, agencje ratingowe, izby rozliczeniowe itp.); pośrednicy ci nie inwestują na rynkach finansowych, a jedynie organizują te rynki i wspierają ich działalność, za co uzyskują dochody prowizyjne

Przychody pośrednika finansowego składają się z dwóch części :

- przychód ze sprzedaży pieniędzy - przychodów odsetkowy

- przychodów prowizyjnych ze sprzedaży świadczonych usług

Koszty pośrednika finansowego

- koszty odsetkowe pożyczonych pieniędzy

- koszty funkcjonowania

III. Kwota pożyczki wynosi 1000zł. Bank zatrzymuje 50zł na koszty administracyjne. Pożyczka została zaciągnięta 01.12.2006r. na 456dni, po których ma nastąpić jej pełna spłata w wysokości 1200zł. Oblicz rzeczywista, realną stopę procentową.

1200 : 950 = 1,263157

(1 + r)^{456 : 365} = 1,263157

Obliczanie na kalkulatorze

r_ef = 20,56 %

r_real = (0,2056 - 0,043) : 1,043 = 0,1559 = 15,59%
( przy założeniu że inflacja równa jest 4,3%) - obecna wartość

1000-50=950

950*(1+r)^456/365=1200

(1+r)^456/365=1,263157

r(ef)=456:356pierwiastek z 1,263157 -1

r(ef)= 0,2056

r(real)=( 0,2056-0,024)/1,024=0,1773 17,73%

( przy założeniu że inflacja równa jest 2,4%) - wartość stara, z tego egzaminu
IV. Obligacje o stałym oprocentowaniu z terminem wykupu za 5 lat. Wartość nominalna 1000zł, oprocentowanie 6% w skali roku, odsetki płacone co rok. Odsetki w każdym z pięciu okresów odsetkowych wynoszą 60zł. Ile wynosi rentowność obligacji w skali rocznej (YTM - field to maturity) trzymanej do zapadnięcia (rząd wielkości)? Podać sposób wyliczenia i nazwę funkcji Excela służącej do precyzyjnego rozwiązania zadania.

YTM =[C+(M- Po)/n]/[(M+ Po)/2]

C - odsetki (60zl)

M - cena nominalna (1000zl)

Po - cena zakupu (700zl, bo 1000zl minus odsetki z całego okresu)

n - liczba lat

wiec otrzymujemy:

YTM =[60+(1000-700)*5]/​[(1000+700)/ 2]

YTM =14,12%

A funkcja jaką trzeba zastosować w Excelu to YIELD.
funkcja w excelu to RATE
V. Na międzynarodowym rynku londyńskim stopy LIBOR
(1W) kształtowały się jak w tabeli. Na tej podstawi określ podstawową stopę procentową banków centralnych emitujących poszczególne waluty
Waluta LIBOR
USD 5,3075 =>5,25
EUR 3,5929 =>3,50
GPB 5,3625 =>5,25
CHF 2,0500 =>2.00
JPY 0,3903 =>0,25
CAD 4,2516 =>4,25
--------------------------------------------------------VI.. P/F
1. Jednostki uczestnictwa oraz certyfikaty inwestycyjne należą do instrumentów dłużnych F
2. Jednostki uczestnictwa emitowane przez otwarte fundusze inwestycyjne nie są podmiotem wtórnego obrotu P
3. W poniedziałek nadszedł termin zapadalności mojej należności F
4. Wystawcą weksla określa się mianem trasanta P (trata F)
5. W celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego należy kupić opcję sprzedaży P
6. Bank centralny jest bankiem depozytowo-kredytowym P
7. Bony pieniężne są cennym aktywem banku centralnego F
8. Fundusze typu Venture Capital w pełni przenoszą ryzyko na inwestorów P

9. Rynek wekslowy jest przykładem rynku kapitałowego F
10. Zastosowanie instrumentu finansowego możliwe jest tylko wówczas, gdy został on zdefiniowany we właściwej ustawie F

1. Prawo Kopernika - pieniądz lepszy wypiera pieniądz gorszy F
2. Bony skarbowe są aktywem finansowym Banku Centralnego F
3. waluta zagraniczna a podaż pieniądza ?
4. sposób przenoszenia instr.finans. na zlecenie - przez cesje F
5. wczoraj minął termin zapadalności moich należności P
6. rynek wekslowy jest częścią/należy do rynku pieniężnego P
7. akcje, udziały przynoszą dochód odsetkowy F
8. Powszechne Towarzystwo Emerytalne a ryzyko (?) (nie ma)

9. czy dług publiczny Polski jest znacznie większy niż dług Unii Europejskiej F

GR. III

1. Zdematerializowana akcja zwykła jest instrumentem na okaziciela P
2. Wzrost stopy procentowej w USA spowoduje spadek terminowych kursów USD ?
3. W poniedziałek nadszedł termin wymagalności mojej należności F
4. Krzywa rentowności w warunkach stabilnych stóp procentowych jest pozioma F
5. Realna stopa lokat dobowych NBP była w grudniu 2009 roku ujemna ?
6. Rynek kapitałowy w Polsce regulowany jest Ustawą o publicznym obrocie papierami wartościowymi z roku 1997
7. Deprecjacja oznacza spadek kursu złotego P
8. Długa pozycja w opcji put zabezpiecza przed spadkiem ceny instrumentu finansowego P
9. Odsetki i dywidendy należą do dochodów kapitałowych P
10. Stosunek długu publicznego w Polsce jest znacznie wyższy od przeciętnego w państwach Unii Europejskiej F
GR. IV
1. Jednostki uczestnictwa emitowane przez otwarte fundusze inwestycyjne nie są podmiotem wtórnego obrotu P

2. Wystawcą weksla określa się mianem trasanta P

3. Trasant jest wystawcą weksla/ trasat jest dłużnikiem P
4. Zapadalność aktywów/wymagalność pasywów P
5. Listy zastawne a banki hipoteczne - . Hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

Zadanie na WIBOR/WIBID USTALA RPP

T/N 1W 2W 1M 3M 6M 12M
WIBID 4,2 5,2 5,3 5,35 5,4 5,5 5,56
WIBOR 4,3 5,25 5,31 5,38 5,45 5,55 5,6

Krzywa rentowności obligacji - wykres stóp rentowności obligacji o różnych terminach zapadalności dla tego samego emitenta. Innymi słowy, krzywa rentowności prezentuje strukturę terminową stóp procentowych dla tej samej grupy ryzyka - od najkrótszych do najdłuższych.

Funkcje pieniądza:

-Środek płatniczy - ma moc zwalniania z zobowiązań.

-Pośrednik wymiany - jest powszechnym ekwiwalentem, powszechnie akceptowanym zamiennikiem towarów

-Środek przetrzymywania majątku (funkcja tezauryzacyjna) - gromadzenie i przechowywanie pieniądza jako absolutnie płynnego, nieprzynoszącego dochodu składnika majątku finansowego

-Miernik wartości - za jego pomocą wyrażamy wartość wszystkich towarów, zasobów i strumieni gospodarczych

-Pieniądz światowy - przeniesienie działań pieniądza w sferę międzynarodowych stosunków gospodarczych

Obligacja zamienna - dają obligatoriuszowi prawo zakupu określonej ilości akcji emitenta obligacji po określonej z góry cenie i w ustalonych terminach (opcja call na akcje). Zazwyczaj mają stałe oprocentowanie niższe niż obligacje nieodwołalne o tym samym terminie zapadalności.

Obowiązki informacyjne emitentów: 1. Przed wprowadzeniem na rynek giełdowy (prospekt emisyjny; prawdziwe, rzetelne i kompletne informacje istotne dla oceny sytuacji i ryzyka związanego z emitentem), 2. Po wprowadzeniu na rynek giełdowy (zaudytowane raporty roczne i półroczne; raporty kwartalne; komunikaty bieżące - informacja o istotnych zmianach w sytuacji spółki).

Weksel trasowany - ciągniony, trata; zawiera polecenie wystawcy weksla wypłacenia określonej kwoty przez trasata na rzecz remitenta. Trasantem jest Inn podmiot niż dłużnik, może być nim remitent. Trasat staje się dłużnikiem głównym w momencie akceptowania weksla.

Obligacja indeksowana - generuje zmienne płatności odsetkowe w kolejnych okresach ich zapadalności w zależności od wybranego indeksu ekonomicznego. Naliczanie odsetek odbywa się zgodnie z formułą indeks +/- marża. Emitent może również określić minimalny gwarantowany poziom stałego oprocentowania obligacji.

Stopa rzeczywista - efektywna; stopa, która uwzględnia wszystkie koszty obsługi długu, w tym prowizje i zróżnicowanie okresów kapitalizacji odsetek.

Cechy obrotu giełdowego: regularność kontaktów; standaryzacja przedmiotu obrotu; osiąganie cen równoważących podaż z popytem; upowszechnienie informacji o cenach, wolumenie obrotu i indeksach giełdowych w cedule giełdowej.
Weksel trasowany - (inaczej ciągniony lub trata) zawierający skierowane do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniędzy w oznaczonym czasie i miejscu.
Obligacja indeksowana - obligacja, której oprocentowanie lub/i cena wykupu zmieniają się w zależności od ustalonego wskaźnika

Rzeczywista stopa - efektywna ( rzeczywista ) st. procentowa nazywamy stope ktora uwzglednia wszystkie koszty obsługi długu, w tym prowizje i zróżnicowanie okresów spłaty odsetek

Krzywa rentowności - wykres, na którym poziom rentowności jest odłożony na osi pionowej, a termin wymagalności na osi poziomej. Krzywa rentowności jest rosnąca jeśli stopy zwrotu długoterminowe są wyższe od stóp krótkookresowych. Krzywa rentowności może być malejąca lub odwrócona.
Funkcja pieniądza - pośrednik wymiany (koszty transakcji); środek płatniczy (zwolnienie z zobowiązań); miernik wartości (jednostka rozrachunkowa); środek przetrzymywania majątku (możliwość zachowywania płynności)

Obligacja zamienna - obligacja, która uprawnia nabywcę do zamiany jej na akcje na wcześniej określonych warunkach. Oprocentowanie takich obligacji ze względu na korzyść w postaci możliwości dokonania zamiany jest niższe. 

V. Zadanie obliczeniowe

Na międzynarodowym rynku londyńskim stopy LIBOR

(1W) kształtowały się jak w tabeli. Na tej podstawie określ podstawową stopę procentową banków centralnych emitujących poszczególne waluty

Waluta LIBOR:

USD 5,3075 USD 5,25

EUR 3,5929 EUR 3,50

GPB 5,3625 GPB 5,25

CHF 2,0500 CHF 2,00

JPY 0,3903 JPY 0,2500

CAD 4,2516 CAD 4,25

VII. Zadanie obliczeniowe

Ile wynosiła efektywna roczna stopa procentowa pożyczki w wysokości 3000 zł, jeśli jej spłata odbywała się co 2 miesiące w 6 ratach, zaś nominalne roczne oprocentowanie było na poziomie 12%.

Oblicz roczną realną stopę procentową, wiedząc, że w okresie trwania pożyczki inflacja wynosiła 4%.

ref = (1 + 0,12:6)^6 -1 = 0,1262

rreal = (0,1262 - 0,04) : (1,04) = 0,0829 = 8,29 %

VIII. Zadanie obliczeniowe

a) Firma X zdyskontowała w banku weksel opiewający na 10 000 zł na 30 dni prze terminem jego zapadalności. Otrzymała w zamian 9800 zł. Jaka była stopa dyskonta w skali rocznej, którą zastosował bank?

b) Firma X zdecydowała się następnie wpłacać do banku po 9800 zł co roku przez okres kolejnych 3 lat. Jaki kapitał uzbiera na koniec tego okresu, jeśli roczna stopa procentowa wynosi 7%?

a)

9800 = 10 000 (1 - 30rd/360)

9800 = 10 000 (1 - rd/12) / *12

rd = 0,24 = 24%

b) wpłaty z dołu

9800 * ((1,07)^3 -1) : 0,07 = 31506,02

 

IX. Firma X udziela pożyczki w kwocie 10000 zł firmie Y na 3 miesiące. Pożyczka została zabezpieczona wekslem. Firma X jako remitent przedstawiła bankowi weksel do dyskonta na 1 miesiąc jego zapadalności. Jaką otrzyma kwotę, jeśli bank zastosował rachunek "w stu" i stopę procentową 15%?

W0=Wn(1-rd x d/360)

W0 = 10 000 ( 1 -0,15 x 30/360)

w0 = 10 000 (1-0,0125)

w0 = 9875

---