Poznanie społeczne (sposoby myślenia ludzi o sobie i świecie)
-Oszczędność poznawcza - Teza mówiąca, że ludzie uczą się stosować efektywne uproszczenia myślowe i praktyczne reguły zdroworozsądkowe, które pomagają im zrozumieć rzeczywistość społeczną, ponieważ nie są zdolni przetwarzać całej oddziałującej na nich informacji społecznej
-Eksperyment Kelleya- Studentom z różnych sekcji na
pewnym roku ekonomii w jednym z college'ów mówiono, że prowadzący zajęcia
wyjechał i tego dnia gościnnie zastąpi go inny wykładowca. Ażeby wytworzyć
schemat dotyczący tego wykładowcy, Kelley powiedział studentom, że wydział
ekonomii interesuje się tym, jak słuchacze poszczególnych lat reagują na różne osoby
prowadzące zajęcia, i z tego powodu przed pojawieniem się wykładowcy otrzymają
jego krótką notkę biograficzną. Notka zawierała dane o wieku, wykształceniu i
dotychczasowej pracy nauczycielskiej. Dostarczała również jednego z dwóch opisów
osobowości wykładowcy. Jedna wersja głosiła, że ”ludzie, którzy go znają, uważają
go za osobę raczej chłodną, pracowitą, krytyczną, praktyczną i zdecydowaną". Druga
wersja była identyczna, i tym wyjątkiem, że określenie „osoba raczej chłodna"
zastąpiono określeniem „osoba bardzo ciepła". Studenci losowo otrzymywali jeden z
tych dwóch opisów osobowości. Następnie zaproszony wykładowca przeprowadzał trwającą dwadzieścia minut dyskusję w grupie, po czym studenci dokonywali ocen, kierując się wrażeniem, jakie na nich wywarł. Co z jego poczuciem humoru? Czy jest towarzyski? Delikatny w kontaktach z innymi? Ponieważ sytuacja była do pewnego stopnia niejednoznaczna— w końcu studenci widzieli wykładowcę tylko przez krótki czas — Kelley zakładał,że aby odpowiedzieć na te pytania, posłużą się oni swoim schematem, wytworzonym na podstawie notki biograficznej. Hipoteza ta została potwierdzona. Studenci, którzy spodziewali się, że wykładowca będzie „ciepły", oceniali go znacznie wyżej studenci oczekujący od niego zachowania „chłodnego", chociaż jedni i drudzy obserwowali tego samego nauczyciela, zachowującego się w ten sam sposób. Ci, którzy
oczekiwali, że wykładowca będzie „ciepły", częściej również zadawali mu pytania i
częściej zabierali głos w dyskusji.
schematy- struktury poznawcze, za pomocą których ludzie organizują swoją wiedzę o
świecie według pewnych tematów; schematy silnie wpływają na to, co / otrzymanej
informacji zauważamy, o czym myślimy i co później pamiętamy
dostępność schematów- łatwość, z jaką możemy sobie uświadomić rozmaite myśli i idee; idea dostępna to taka, która jest obecnie uświadamiana albo która może zostać łatwo
przywołana do świadomości
efekt pierwszego wrażenie- proces, za sprawą którego nasze pierwsze wrażenie dotyczące innej osoby wpływa na to, że jej późniejsze zachowanie interpretujemy w sposób zgodny z tym pierwszym wrażeniem
efekt uporczywości- odkrycie, że przekonania ludzi dotyczące ich samych i świata
społecznego utrzymują się nawet wtedy, gdy dane wspierające te przekonania zostały
podważone
samospełniające się proroctwo- zjawisko polegające na tym, że ludzie: (a) mają
określone oczekiwania dotyczące innej osoby, co (b) wpływa na ich postępowanie
względem tej osoby, które (c) powoduje, że zachowuje się ona w sposób zgodny z ich
wyjściowymi oczekiwaniami
heurystyki wydawania sądów: uproszczone reguły wnioskowania, którymi posługują
się ludzie, by wydawać sądy w sposób szybki i efektywny
heurystyką dostępności: nieformalna reguła umysłowa, na mocy której ludzie wydają sądy kierując się tym, jak łatwo mogą coś przywołać do świadomości
heurystyka reprezentatywności: uproszczona metoda wnioskowania polegająca na
tym, że klasyfikacji czegoś dokonuje się na podstawie stopnia podobieństwa do
przypadku typowego
heurystyka zakotwiczenia/dostosowania: uproszczona metoda wnioskowania, która polega na posłużeniu się jakąś liczbą czy wartością jako punktem wyjściowym i
następnie na sformułowaniu odpowiedzi na pytanie przez zmodyfikowanie tej
wartości stanowiącej zakotwiczenie; ludzie często nie modyfikują jej w stopniu
wystarczającym
punkty odniesienia- dany obiekt może wydawać nam się lepszy lub gorszy w zależności od obiektów, z którym go porównujemy
efekt kontrastu- wykorzystuje fakt, że ludzie formułując sądy i opinie zawsze posługują się porównaniami.
aktywizacja i dostępność pojęć-To, jak interpretujemy zdarzenia społeczne- zwłaszcza niejednoznaczne- często zależy od tego, o czym w danej chwili myślimy, jakimi przekonaniami i kategoriami się posługujemy, aby nadać sens wydarzeniom.
Nasza interpretacja może także zależeć od tego, co uwydatnia się w danej sytuacji. >>> takie uwydatnienie, zaś można spowodować za pomocą wstępnej aktywizacji (priming) - procedury opartej na założeniu, że pojęcia napotkane niedawno lub często aktywizowane zwykle łatwiej przychodzą na myśl, a zatem są używane do interpretowania zdarzeń społecznych.
Środki masowego przekazu czynią pewne zagadnienia i idee łatwo dostępnymi i w ten sposób tworzą program społeczny i polityczny społeczeństwa.
efekt pierwszeństwa- proces, za sprawą którego nasze pierwsze wrażenie dotyczące innej osoby wpływa na to, że jej późniejsze zachowanie interpretujemy w sposób zgodny z tym pierwszym wrażeniem
efekt świeżości- największy wpływ ma informacja uzyskana na końcu
efekt rozcieńczenia- Zjawisko polegające na tym, że dodatkowe nieistotne informacje o jakiejś sprawie zwykle osłabiają naszą ocenę tej sprawy, czy też wywierane przez nią wrażenie
Postrzeganie siebie i autoprezentacja
Teoria atrybucji:
- wewnętrzna (zakładamy że przyczyną zachowania osoby jest jej osobowość)
- zewnętrzna (czyjeś zachowanie tłumaczymy przez odniesienie go do sytuacji w której się znajduje)
Błąd atrybucji - przyjmujemy wew a nie zew. To jak się zachowuje to wina osobowości. Skupiamy się na osobach nie na sytuacjach w jakiek się znaleźli.
JA idealne- jacy chcemy być
Ja realne- to jaki myślę że jestem
Ja powinnościowe- wymogi, które formułują w stosunku do nas inni ludzie
Dysonans poznawczy- Popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobą elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcja siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej
Redukcja dysonansu poznawczego, nastąpić może poprzez:
dodanie dodatkowych elementów poznawczych, które pogodzą dwa „zwaśnione” elementy
zmianę jednego z elementów poznawczych na spójny z drugim
przeformułowanie znaczenia jednego lub obu elementów
Elementy poznawcze-
Myśli, uczucia, przekonania bądź wiedza o czymś
Dysonans podecyzyjny- Dysonans, który zostaje nieuchronnie wzbudzony popodjeciu decyzji. W takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej
W takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez:
1. Podwyższenie atrakcyjności wybranej alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej;
2. Przekonywanie innych ludzi do swoich racji;
3. Zmianę pojęcia ja (suma całej wiedzy o sobie uwzględniająca tożsamość, zdolność i role)- rzadko, pojęcie ja to raczej trwała struktura;
Technika niskiej piłki- strategia, mocą której sprzedawca nakłania klienta, aby zgodził się kupić produkt po bardzo niskiej cenie, następnie twierdzi, ze to była pomyłka, i podnosi cenę; często klient godzi się na zakup po zawyżonej cenie.
Wpływ na to ma :
zaangażowanie - zainwestowaliśmy swój czas, podchodzimy entuzjastycznie do atrakcyjnej oferty, więc trudno nam się wycofać, ponieważ ponieśliśmy już pewne straty. Co gorsza emocje wzięły górę nad myśleniem, często za sprawą techniki scenariusza, która powoduje, że napalamy się na daną rzecz, gdyż kieruje nami iluzja jej posiadania.
konsekwencja - chcemy uchodzić za ludzi konsekwentnych, więc skoro już podjęliśmy decyzję o zakupie, to, mimo iż oferta nie jest już taka atrakcyjna, czemu by teraz się wycofywać. Iluzja wizerunku osoby konsekwentnej ma taką moc, że przysłania nam obraz niekonsekwentnego sprzedawcy, który rzuca słowa na wiatr - ale my tego nie dostrzegamy.
Teoria autoafirmacji- Teoria sugerująca, że ludzie będą likwidować wpływ dysonansu wzbudzającego zagrożenie dla ich samooceny przez potwierdzanie swojej kompetencji w dziedzinie, która nie jest związana z zagrożeniem
Teoria samopotwierdzenia- Teoria sugerująca, że ludzie posiadają potrzebę potwierdzania swojego pojęcia Ja, bez względu na to, czy to pojęcie jest pozytywne czy negatywne. W pewnych sytuacjach ta tendencja może być w konflikcie z podwyższaniem własnej wartości i usprawiedliwianiem siebie.
Schematy ja - oparte na naszych doświadczeniach zorganizowane struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć , wyjaśnić i przewidzieć własne zachowania
Teoria podtrzymywania własne wartości - ja może być zagrożone zachowaniem 2 osoby, na wpływ wielkości tego zagrożenia wpływa bliskość tej osoby i znaczenie jej zachowania się dla naszego pojęcia ja. Tesser uważa, że istnieją trzy ważne czynniki pojawienia się dysonansu w związkach międzyosobowych:
a) jak wykonujemy zadanie w porównaniu z inną osobą;
b) jak bliskie kontakty z nią utrzymujemy;
c) jakie znaczenie dla naszego Ja ma to zadanie.
Nie ma problemu, gdy bliski przyjaciel wykonuje lepiej zadanie, które dla nas nie ma większego znaczenia. W rzeczywistości lubimy występować w blasku chwały tej osoby, a nawet wzrasta poczucie naszej wartości. Dysonans występuje wtedy, jeżeli bliski przyjaciel przewyższa nas w wykonaniu zadania, które ma dla nas duże znaczenie.
Redukcja dysonansu:
a) rozluźnienie kontaktów z osobą, która góruje nad nami, dochodząc do przekonania, że nie jest ona nam aż tak bliska;
b) zmiana znaczenia, jakie ma dane zadanie dla tworzenia wyobrażenia Ja;
c) zmiana poziomu wykonania zadania, ćwiczenia.
Teoria porównań społecznych - koncepcja zgodnie z która poznajemy własne zdolności i postawy po przez porównanie się z innymi ludźmi
Samoświadomość prywatna - obejmuje własne myśli uczucia i postawy
Samoświadomość publiczna - dotyczy tego jak jesteśmy odbierani przez inne osoby
Zachowanie racjonalne i racjonalizujące.
Pierwsze oznacza przemyślane i obiektywne decyzje. Jednostka poszukuje prawdy, dokonuje wyborów, „porusza” się w świecie rzeczywistym dzięki temu ma szanse wyjść z trudnej sytuacji. Drugie zachowanie obserwujemy, gdy jednostka wmawia sobie, że jej zachowanie jest racjonalne(przemyślane). Jednostce chodzi wyłącznie o poprawę swego samopoczucia, dlatego zachowanie to cechuje się szybkim działaniem. Niestety jednostka nie ma możliwość „wyjść na powierzchnię”, bo porusza się w świecie wyimaginowanym.
Istnieje również inna racjonalizacja, która jest mechanizmem nieświadomym i polega na wypieraniu ze świadomości pewnych faktów. Jednostka próbuje nieświadomi znaleźć wytłumaczenie własnego zachowania. Jest to mechanizm obronny.
Następstwa dobrych i złych uczynków.
a) Wyświadczając komuś przysługę, czujemy do niego większą sympatię;
b) Zaczynamy nienawidzić tych, których skrzywdziliśmy.
Teoria tożsamości społecznej : usiłuje tłumaczyć jak własna przynależność grupowa wpływa na ocenę siebie, swojej grupy i grup obcych - w szczególności zaś faworytyzm wobec własnej grupy i dyskryminacje grup obcych.
Teoria autokategoryzacji: przynależność do różnych grup (dobrowolna- zrzeszenia, automatyczna-płeć), formułowanie schematów na jej podstawie itd.
Teoria samoregulacji -
Poznawcza pętle sprzężenia zwrotnego-
Motyw samopoznania-
Uzasadnienie wewnętrzne -Redukcja dysonansu przez dokonanie jakiejś zmiany w sobie samym (np. zmiany swej postawy lub zachowania).
Uzasadnienie zewnętrzne- Powód czy wyjaśnienie własnego zachowania wywołującego dysonans, które dana osoba znajduje nie w sobie samej, lecz w sytuacji (np. nagroda lub kara).
Język i komunikacja
Rozwój mowy u dzieci zestawienie slow rozwoj mowy u dziecka można podzielic na cztery stadia. Stadium1.Badania nad rozwojem mowy zaczynaja się od momentu wydania pierwszego krzyku. Przez pierwsze trzy tygodnie repertuar wokalny noworodka jest bardzo ograniczony. Posdstawowy krzyk może być nieco modyfikowany dzieki czemu rodzice mogą wywnioskowac o gniewie czy bolu fizycznym. Stadium2. 3tyg do 4lub5 miesiecy pojawia się pseudoplacz - płaczliwe wokalizacje. Niemowle urozmaica dzwieki zmieniając ich czas trwania, wysokość i artykulacje. Stadium3. „stadium gaworzenie” dziecko wydaje dzwieki podobne do samogłosek i spółgłosek, zaczyna naśladować intonacje dorosłych. Stadium4. Poczatki strukturalizowanej „prawdziwej mowy przypada ok. pierwszego roku zycia. Okres para lingwistyczny obejmujący 3poprzednie stadia konczy się chwila pierwszych dających się rozpoznac słów. pierwszymi sensownymi wypowiedziami sa pojedyncze slowa, które często oznaczaja tyle co pelne zdania. Poniej dziecko zaczyna tworzyc zdania zlozone z dwoch slow
Niektorzy badacze twierdza ze w stadium gaworzenia wystepuje uporzadkowana sekwecja rozwojowa; dziecko jest zaabsorbowane najpierw dzwiekami samogłoskowymi, potem spółgłoskowymi, nastepnie zestawieniem samogloska-spolgloska, nastepnie jednostkami spolgloska-samogloska-spolgloska-samogloska mającymi intonacje prawdziwej mowy. Inni uwarzaja ze dzwieki gaworzenia tworza się same i nie maja określonej funkcji.
Zaczątki słownika rocznego dziecka sklada się z 2,3 słow.
słowo osiowe jest to takie słow ktore można polaczyc z wieloma innymi slowami, tworząc sensowne zdania np. więcej, bardziej jest słowem osiowym , ponieważ dziecko może powiedzieć wiele rzeczy bardziej gorące, wiecej mleka, bardziej mokre łącząc je z różnymi słowami z klasy „słownikowej”. Pozycja słowa osiowego w zdaniu składającym się z dwóch słów jest zawsze stała
słowo słownikowe zdania te zdaja się wyrazac rozne relacje miedzy rzeczami np. zdanie kubek szklanka może oznaczac koniunkcje, podobna polozenie może być wyrazone zdaniem kapelusz krzeslo co oznaczaloby kapelusz jest na krzesle podczas gdy przyjecie kapelusz mogloby oznaczac atrybucje - to jest kapelusz na przyjecie, zas zdanie Marysia pilka moglaby
oznaczac posiadanie albo relacje miedzy przedmiotem
reguły gramatyczne kiedy jezyk dziecka staje się coraz bardziej zlozoby zaczyna ono wprowadzac pewne porzadki. Dziecko zaczyna wprowadzac ogolnie przyjete wzorce czyli reguły, stosuje je jak często jest to możliwe., niekiedy przypisuje jej zbyt szerokie zastosowanie i tworzy niepoprawne formy językowe np. gdy dziecko nauczy się ogolnej zasady tworzenia liczby mnogiej rozszerza te regułę na wszystkie rzeczowniki, podobnie kiedy nauczy się reguł czasu przyszłego. Regula ta wystepuje zwykle po tym jak dziecko nauczylo się już poprawnych form czasownikow i rzeczownikow. Tzn najpierw dziecko uzywa poprawnych form czasownikow gdzyz nauczylo się ich jako odrębnych slow , kiedy nauczy się jednak regul tworzenia czasu przeszlego rozciąga ja na wszystkie czasowniki.
Transformacje Stopniowo dziecko zaczyna stosowac reguly transformacyjne , konstruowac zdania pytające i przeczace. Poczatkowo gdy dziecko uczy się dokonywac transformacji nie potrafi przeprowadzic w jednym zdaniu wiecej niż jednej np. dziecko doda do znadania why lecz nie potrafi zmienic miejsca He i is. W pozniejszym rozwoju dziecko opanowuje umiejętności dkonowyania dwoch transformacji na raz. Jednak aby tworzyc zdania wymagające trzech transformacji musi osiągnąć jeszcze wyższy poziom rozwoju językowego.
teoria uczenia się i jej wady
B.F. Skinner wg. Niego dzieci ucza się jezyka poprzez naśladowanie zachowan językowych dorosłych w taki sam sposób jak ucza się innych rzeczy. Naśladuja one zachowania językowe dorosłych z otoczenia i gdy czynia to porawnie dorosli nagradzaja chwalac ze zrobilo to dobrze , jeśli popleni blad dorosli nie dostarczaja im wzmocnienia, a niekiedy karza ich slowami
Wady:
Różnorodność warunkow środowiskowych i warunkow wzmacniania u poszczególnych dzieci powinna powodowac roznice pod względem rodzaju mowy. Chociaż środowiska społeczne w których zachodzi ten proces roznia się bardzo jeżeli chodzi o sposób cwiczenia i dostarczania wzmocnienia społecznego
Dzieci mowia rozne rzeczy które nie sa naśladownictwem mowy dorosłych tworza zdania których nigdy nie słyszały aby dorosli mowili w ten sposób. Rodzice nie koryguja mowy dziecka tak często, chodzi o to żeby zrozumiec co dziecko chce powiedziec niż o to jak ono to mowi
Gdyby dzieci potrafily wypowiadac te zdania które udatnie naśladowały otrzymując za to wzmocnienia to niemoglyby tworzyc zdan których nie slyszalay nigdy przedtem
podejście psycholingwistyczne dziecko uczy się zlozonego systemu regul a nie sekwencji slow i takie system pozwala tworzyc nieskonczona sekwencje zdan. Zdolność rozwijania zlozonego abstrakcyjnego systemu językowego wystepuje tylko u ludzi. Nasze zdolności mowienia i rozumienia mowy sa w duzym stopniu zdeterminowane przez genetyczne wyposażenie
powierzchowne struktury językowe odnosza się do czesci składowych zdania jak podmiot orzecznie i sposobu ich powiazania, odgrywa wazna role w determinowaniu jego znaczenia
głębokie struktury językowe znaczenie zdania (jego struktura semantyczna) jest intuicyjna i nieswiadomie przeksztalcana za pomoca regul transformacyjnych w strukture powierzchowna np. Mezczyna który siedzi u szczytu stolu jest moim ojcem , możemy je uważać za zlozone przekształcenie zdania Ten mezczyzna jest moim ojcem i ten mezczyzna siedzi u szczytu stolu. Mówiący przekształcił nieświadomie dwa odrębne zdania w pojedyncze które wypowiada. Zastosowane zsotaly pewne zmiany transformacyjne aby osadzic jedno zdanie w drugim i dokonac zmian morfologicznych i składowych niezbędnych do utworzenia poprawnej konstrukcji
komunikacja werbalna i typy ekspresji niewerbalnej
Komunikacja werbalna (słowna) charakteryzuje się tym, że w wymianie komunikatów używamy wypowiadanych słów, które za pomocą określonych reguł gramatycznych są przekształcane w zdania.
Typy ekspresji niewerbalnej:
mimika - odzwierciedla określone stany emocjonalne oraz postawy, główne stany emocjonalne, które są wyrażane za pomocą mimiki to szczęście, zdziwienie, strach, smutek, gniew, pogarda
proksemika - określa wzajemny wpływ relacji przestrzennych między rozmówcami na proces komunikacji, proksemika dostarcza wiedzy na temat sposobu strukturyzacji i wykorzystania określonej przestrzeni przez rozmówców, na proksemikę wpływają dwie sprzeczne potrzeby - potrzeba prywatności i potrzeba afiliacji
kinezjetyka - zajmuje się postawami ciała, np. gestami, ruchy ciała są niezwykle istotne, gdyż można przestać komunikować się w sposób werbalny, ale nie da się zapanować nad ciałem, które nieustannie wysyła określone sygnały i informacje, np. określona postawa, gest, napięcie, wysyłanie informacji za pomocą ciała może być intencjonalne lub nieintencjonalne
parajęzyk - podczas mówienia pojawiają się znaki świadczące o naszych uczuciach i emocjach, np. ton głosu, tempo mówienia, wysokość i natężenie głosu
komunikacja interpersonalna
Komunikacja interpersonalna to taki proces, który umożliwia jednostce w ramach bezpośredniego kontaktu wymianę informacji z drugą osobą. Proces komunikacji interpersonalnej charakteryzuje się określoną dynamiką. Każdy bodziec w postaci słowa, gestu czy mimiki powoduje u odbiorcy komunikatu pojawienie się określonych myśli i pewnych stanów uczuciowo - emocjonalnych, zwane intencjami, które czasami zostają przez odbiorcę ujawnione na zewnątrz. Intencje mogą być uświadomione lub przeciwnie - nieuświadomione. to proces, który zachodzi nieustannie. Skutkiem niemal każdej sytuacji jest przekazywanie i odbieranie określonych komunikatów. Nawet jeżeli jednostka nie wypowiada ani jednego słowa, to jej ciało przekazuje sygnały, które świadczą o jej samopoczuciu, postawie i nastawieniu. Komunikacja bezsłowna jest procesem o charakterze spontanicznym, który często zachodzi bez udziału świadomości. Jest to proces ciągły, w skład którego wchodzą wszelkie zachowania o charakterze nielingwistycznym. Nawet w przypadku, gdy jednostka uświadamia sobie, że jej ciało przekazuje otoczeniu dane sygnały, to najczęściej nie jest w stanie tego kontrolować.
komunikacja jako akcja poza polem widzenia znajduje się kontakt miedzy zaangażowanymi w nia osobami . widoczne sa tylko wybory i zachowania jednej osoby
jako interakcja Komunikowaniem można nazwać interakcję, w której partnerzy mogą się wzajemnie obserwować lub porozumiewać nadając i odbierając wzajemne sygnały. jak wzajemne spostrzeganie się, motywacja, zachowanie, zainteresowanie i upodobanie. Nie sostrzega się kontaktu miedzy osoba a i b
jako transakcja
człowiek zmienia się pod wpływem komunikowania się . kiedy patrzymy na cos transakcyjnie to kim sa uczestnicy (ich istnienie i natura) wynika z samego wydarzenia. Przy transakcyjnym punkcie widzenia obserwuje się kontakt miedzy uczestniczącymi osobami i to w jaki sposób w trakcie komunikowania się ich tożsamości sa definiowane i zmieniaja się .
Akcja: komunikujący -> słuchacze
- skupienie na jednostkach i zachowaniach jednostkowych
- traktowanie ludzi jako posiadających tożsamość ustaloną przed kontaktem
Interakcja: nadawca -> przekaz -> odbiorca -> sprzężenie zwrotne -> nadawca
- skupienie na jednostkach i zachowaniach jednostkowych
- traktowanie ludzi jako posiadających tożsamość ustaloną przed kontaktem
Transakcja:
- proces w którym istnienie i natura wszystkich części i aspektów konkretnego wydarzenia określana jest przez aktywne uczestnictwo w tym wydarzeniu;
- skupienie na tym co ludzie robią razem - sposób współpracowania ludzi na rzecz konstrukcji znaczenia;
- pomaga uznać że tożsamość ludzi zmienia się podczas ich kontaktu;
Atrakcyjność interpersonalna:
Efekt częstości kontaktów: zjawisko polegające na tym, że im częściej widzimy i kontaktujemy się z drugą osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym przyjacielem. Ujawnia się ono na każdym, nawet najniższym poziomie i w zachowaniu ludzi w każdym wieku.
Odległość psychologiczna: jest wyznaczona określonymi elementami projektu architektonicznego zwiększającego prawdopodobieństwo, że niektórzy ludzie będą częściej sie kontaktować właśnie ze sobą nawzajem, a nie z innymi.
Efekt czystej ekspozycji: zjawisko polegające na tym, że im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycje bodźca, tym bardziej jesteśmy w stanie ten bodziec polubić. Powstaje jako wynik naszego oswojenia się z innymi osobami czy też prostej dostępności do osób, które są blisko nas. Sami wolimy te podobizny naszej osoby, do których jesteśmy najbardziej przyzwyczajeni.
Atrakcyjność fizyczna: Piękno tworzy silny stereotyp, polegający na przeświadczeniu, że pozytywne cechy idą w parze z urodą. Ludzie atrakcyjni mogą myśleć o sobie jako o osobach dobrych bądź miłych, ponieważ są w konsekwencji traktowani w taki sposób. Prawdą jest, że bardziej lubimy atrakcyjnych fizycznie, a także prawdą jest, że to, jak bardzo lubimy innych, wpływa na to, co myślą oni o swojej atrakcyjności. Piękno jest cechą patrzącego. Im bardziej kogoś lubimy, tym przyjemniejszy wydaje nam się jego wygląd.
Eksperyment z ślepymi randkami: W jednym z badań Elaine Hatfieid (Walster) wraz z zespołem (1966) wyznaczyła losowo „ślepe" randki 752 świeżo upieczonym studentom uniwersytetu w Minnesocie. Mieli się oni spotkać na zabawie tanecznej, zorganizowanej w trakcie obchodów dni studenta pierwszego roku. Mimo że studenci zostali wcześniej przebadani baterią testów osobowości i zdolności, badacze połączyli ich w pary całkowicie losowo. W noc zabawy pary spędziły ze sobą kilka godzin, tańcząc i rozmawiając. Następnie badani mieli ocenić swoją randkę i określić, jak bardzo chcieliby się spotkać z tą samą osobą ponownie., Z wielu możliwych cech, które mogłyby determinować to, czy ludzie będą się nawzajem lubić — takich jak inteligencja partnera, męskość, kobiecość, dominacja, uległość, zależność, niezależność, wrażliwość czy szczerość — zdecydowanie dominująca była atrakcyjność fizyczna, .Co więcej, nie zanotowano w tym względzie dużej różnicy między opiniami kobiet i mężczyzn. Uzyskane dane zburzyły popularny mit, że to jedynie mężczyźni zwracają głownię uwagę na atrakcyjność fizyczną swoich partnerek.
Zjawisko Aureoli: tendencja do automatycznego, pozytywnego lub negatywnego przypisywania cech osobowościowych na podstawie pozytywnego lub negatywnego wrażenia. Polega na tym, że przypisanie jednej ważnej pozytywnej lub negatywnej właściwości wpływa na skłonność do przypisywania innych, niezaobserwowanych właściwości, które są zgodne ze znakiem emocjonalnym pierwszego przypisanego atrybutu.
Założenia przyjmowane w stosunku do osób atrakcyjnych:
· powszechne przeświadczenie, iż atrakcyjność fizyczna jest ściśle powiązana z innymi pożądanymi cechami: ludzie atrakcyjni odnoszą więcej sukcesów, są bardziej inteligentni, lepiej przystosowani, bardziej sprawni społecznie, bardziej interesujący, zrównoważeni, fascynujący, niezależni i bardziej atrakcyjni seksualnie w porównaniu z osobami mniej atrakcyjnymi fizycznie
· osoby bardzo atrakcyjne spostrzegamy jako mające określoną władzę i nieco ich się obawiamy sądząc, że mogliby użyć swojej siły, aby nami manipulować.
Kulturowe standardy piękna: Są one wcześnie przyswajane. Szczególnie dotyczy to dzieci, które są głównymi odbiorcami lalek Barbie czy kreskówek Disneya. Okazało się, że atrakcyjność fizyczna była ważnym determinantem popularności. Jedną z przyczyn tego, że dzieci wolą atrakcyjnych rówieśników, może być naśladowanie zachowań dorosłych. Dorośli, bowiem także mają tendencję do faworyzowania ludzi atrakcyjnych. Karen Dion (1972) poprosiła kobiety o przeczytanie sprawozdania nauczyciela, w którym opisywał on swoje kłopoty w prowadzeniu klasy. Do każdego sprawozdania dołączono fotografię dziecka, które uważano za przyczynę tych kłopotów. Zdjęcia zostały podzielone na dwie grupy — dzieci atrakcyjnych fizycznie (zarówno chłopców, jak i dziewczynek) oraz mniej atrakcyjnych. Rezultaty? Kobiety miały tendencję do większego obwiniania dzieci mniej atrakcyjnych fizycznie; sądziły także, że dzieci te zachowują się tak samo na co dzień. W przypadku dzieci atrakcyjnych natomiast starały się je usprawiedliwiać.
Stereotypy dotyczące atrakcyjności fizycznej: Osobom ładnym generalnie przypisuje się więcej pozytywnych cech. Uważa się, że są szczęśliwsze i że częściej spotykają się z życzliwością ze strony innych. Mają łatwiejsze życie. Z drugiej strony są też oceniane jako bardziej próżne, zarozumiałe i niewierne. Piękne kobiety są bardziej próżne i egoistyczne niż kobiety mniej atrakcyjne. O przystojnych mężczyznach myśli się, że są mniej inteligentni w porównaniu z mężczyznami nie tak atrakcyjnymi. W bajkach, księżniczki i królewiczowie są piękni (chyba że najpierw trzeba ich odczarować) a źli ludzie mają postacie zdeformowane, garby, wielkie nosy, straszne oczy. Piękne jest dobre, brzydkie jest złe. I tego dzieci uczą się od najmłodszych lat.
Samospełniające się proroctwo: sposób, w jaki traktujemy ludzi, wpływa na ich zachowanie i na to, co myślą o sobie. W eksperymencie, którego autorami byli Mark Snyder, Elizabeth D. Tanke i Ellen Berscheid (1977), efekt ten ujawnił się bardzo wyraźnie. Grupie studentów college'u przekazano wiele informacji o innej uczestniczce eksperymentu oraz jej fotografię. Fotografia przedstawiała albo bardzo atrakcyjną, albo nieatrakcyjną kobietę. Studentom powiedziano, że mają z nią przeprowadzić rozmowę telefoniczną (warunki eksperymentu dopuszczały jedynie komunikację werbalną — z wyeliminowaniem gestykulacji i mimicznych wyrazów twarzy). Fotografia miała wzbudzać w badanych i ujawniać stereotyp „To, co jest piękne, jest i dobre", a więc oczekiwanie, że z kobietą atrakcyjną rozmowa będzie przyjemniejsza, swobodniejsza i zabawniejsza niż z kobietą nieatrakcyjną. Fotografie, które otrzymali studenci, nie były fotografiami kobiet, z którymi oni rzeczywiście rozmawiali. Czy to, w co uwierzyli, stworzyło jakąś rzeczywistość? Tak. Studenci, którzy wierzyli, że rozmawiają z kobietą atrakcyjną, odpowiadali w sposób łagodny, bardziej akceptowany społecznie niż studenci, którzy sądzili, że rozmawiają z kobietą nieatrakcyjną. To jednak nie wszystko — zachowanie mężczyzn wpłynęło na sposób prowadzenia rozmowy przez kobiety. Niezależni obserwatorzy bowiem, wysłuchawszy nagrania tylko tej części rozmowy, którą one prowadziły (a więc nie oglądając ich zdjęć), ocenili te kobiety, które rozmawiały z partnerami zakładającymi, że są one atrakcyjne, jako bardziej atrakcyjne, budzące zaufanie, ożywione i ciepłe w porównaniu z kobietami, których rozmówcy sądzili, że są nieatrakcyjne. Zatem gdy mężczyźni uważali, że rozmawiają z atrakcyjną kobietą, rozmawiali z nią w sposób ujawniający jej najlepsze strony. Badanie to zostało później powtórzone, z tą różnicą, że odwrócono role.
Podobieństwo a atrakcyjność interpersonalna:
I. Ludzie, którzy są do nas podobni, dostarczają społecznego wsparcia dla naszych własnych cech i wierzeń - potwierdzają nasze przekonanie, że mamy rację;
II. Świadomość, że nie jest się osamotnionym, działa uspokajająco, a to sprawia, że lubimy tych, którzy się z nami zgadzają;
III. Ludzie, którzy mają sprzeczne poglądy z naszymi przypominają nam spotkanie w przeszłości osoby niemiłe, niemoralne, słabe czy bezmyślne.
Rzekomo przyciągające się przeciwieństwa: Przeciwieństwa się przyciągają, gdy pozostają wobec siebie komplementarne, uzupełniają się i wzajemnie wzbogacają .Podobieństwo odgrywa ważną rolę w pierwszym etapie tworzenia się związku, podczas gdy komplementarność staje sie ważna później i zyskuje na randze w miarę wydłużania się związku. Podobieństwo jest znacznie silniejszym wskaźnikiem przyszłej atrakcyjności niż uzupełnianie się cech — zjawisko przyciągania się przeciwieństw.
Chwalenie: Czujemy większą sympatię w stosunku do tych osób, które oceniają nas pozytywnie, niż do tych, którzy wyrażają o nas negatywną opinię. Jednak osoby dostrzegajace nasze rysy i skazy wydają nam się bardziej interesujące i inteligentniejsze niż te, które widzą tylko pozytywy.
Ingracjacja: strategia w celu manipulowania innymi czy zdobywania ich sympatii.
Teorie atrakcyjności:
Teoria wymiany społecznej: w teorii tej zakłada się, że to co, ludzie sądzą o swoim zwiazku z inną osobą , zależy od tego, jak spostrzegają nagrody, które daje im ten związek, koszty na jakie się narażają i jakie jest ich zdaniem prawdopodobieństwo nawiązania lepszych stosunków z kimś innym.
Teoria równości:teoria, w której przyjmuje się, że ludzie czują się najszczęśliwsi w związkach, w których zarówno koszty, jak i zyski będące udziałem jednej ze stron są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski przypadające drugiej stronie.
Klasy-układanki:program stworzony przez Aronsona istotą tego jest takie zaaranżowanie procesu nauczania, by uczniowie wspólnie uczyli się jakiegoś materiału, z którego następnie zdają klasówkę. Uzyskuje się to przez tworzenie małych grupek. Każdy uczeń z grupy otrzymuje tylko jedną porcję materiału i dopiero złożenie wszystkich tych porcji daje sumę wymaganej na klasówce wiedzy (tak jak złożenie wszystkich elementów pozwala ułożyć układankę). System ten wymusza współpracę-, aby zdać klasówkę, każdy uczeń musi skorzystać z pomocy (wiedzy) każdego innego ucznia ze swojej grupy. Każdy też musi pomóc wszystkim pozostałym gdyż inaczej cała grupa nie zdałaby klasówki. Program chciano zastosować w klasach zróżnicowanych rasowo by zbliżyc do siebie uczniów i zniwelować zachowania rasistowskie.
Relacje interpersonalne :
Potrzeba przynależności
człowiek jest zwierzęciem stadnym, chcę żyć w otoczeniu innych ludzi, kontaktować się z nimi. Do tego rodzaju potrzeb zaliczamy:
· - potrzebę miłości,
· - potrzebę akceptacji ze strony innych osób,
· - potrzeba przyjaźni, porozumiewania się
Model rozwoju relacji :
- Faza inicjowania (wyrażenie zainteresowania)
- Faza eksperymentowania ( szukanie wspólnej płaszczyzny porozumienia)
- Intensyfikowania ( bezpośrednie wyrażanie uczuć)
- Integrowania ( ja i ty = my)
- Związek ( publiczne symboliczne gesty, np. akt ślubu)
- Odróżnianie ( nie tylko my ale też JA)
- Ograniczenie (zmniejszenie liczby i jakości relacji)
- Stagnacja ( zachowania konwencjonalne i bezuczuciowe)
- Unikanie
- Zakończenie
Konflikt integracja- separacja
Konflikt związek-monotonia
Stabilizacja-zmiana
Przewidywalność-nowość
Konwencjonalność-wyjątkowość
Ekspresja-prywatność
Otwartość-zamknięcie
Ujawnienie-ukrycie
Style przywiązania :
ufne - separacja = niepokój, powrót = radość
lękowe - separacja =płacz, powrót =gniew
unikowe - niewielki niepokój przy separacji i słaba radość przy spotkaniu
Związki w kulturach kolektywnych versus związki w kulturach zindywidualizowanych :
- zindywidualizowane (wysoki indywidualizm, znaczenie samodzielności, samorealizacja, osobiste powodzenie, osłabienie wartości społecznej)
- kolektywne ( pierwszeństwo celom i pomyślności grup, obowiązek społeczny, )
Stereotypy i uprzedzenia :
Uprzedzenia: do kogoś lub czegoś występuje wówczas, gdy jednostka podejmuję ocenę, wyraża negatywny osąd bez wcześniejszego doświadczenia z daną osobą, czy zjawiskiem, najczęściej na podstawie plotek lub ocen znaczących innych. Uprzedzenia wynikają także z utrwalonych w danych społeczeństwach czy społecznościach stereotypów. W przypadku osób do czegoś uprzedzonych trudno je przekonać do pozbycia się uprzedzeń poprzez racjonalną argumentację.
Stereotyp składa się z:
Komponent poznawczy: Opinie na temat danego stereotypu.
Komponent behawioralny: Zachowania dyskryminacyjne i zamiar przyszłych zachowań
Komponent afektywny: Emocje i odczucia związane z danym stereotypem.
Prawo najmniejszego wysiłku: świat jest dla nas zbyt skomplikowany by mieć zróżnicowane postawy w odniesieniu do wszystkiego, tworzymy adekwatne postawy wobec niektórych obiektów, wykorzystujemy skróty poznawcze.
Stereotyp: funkcjonujący w świadomości społeczeństwa uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości, odnoszący się do grup społecznych, osób, sytuacji, instytucji, utrwalony wielokrotnym powtarzaniem.
Dyskryminacja: często występująca forma wykluczenia społecznego, objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej sytuacji ze względu na jakąś cechę (np. płeć, tożsamość seksualna, wiek, niepełnosprawność, religia lub przekonania czy pochodzenie etniczne lub rasowe).
Eksperyment dot. Czarnoskórych z 1988r. Doskonałym przykładem dyskryminacji jest badanie przeprowadzone przez Charlesa Bonda i współpracowników (1988), którzy postanowili porównać sposób leczenia czarnych pacjentów z leczeniem białych w szpitalu psychiatrycznym prowadzonym przez wyłącznie biały personel. Badacze prześledzili dwie, najczęściej przez personel stosowane metody radzenia sobie z furiackimi zachowaniami pacjenta: a) zamykanie w izolatce; b) krępowanie pacjenta kaftanem bezpieczeństwa i przymusowe aplikowanie mu środków uspokajających. Analiza akt choroby w okresie osiemdziesięciu pięciu dni ujawniła, że metoda surowsza — krępowanie fizyczne i działanie chemiczne — była wobec czarnych pacjentów stosowana blisko cztery razy częściej niż wobec białych. Wystąpiło to mimo zasadniczego braku różnic w liczbie ataków u jednych i drugich pacjentów. Co więcej, takie dyskryminacyjne traktowanie występowało, choć czarni pacjenci kierowani na leczenie byli na ogół diagnozowani jako mniej pobudliwi niż pacjenci biali. Badanie to doprowadziło do istotnego pozytywnego faktu: po kilku tygodniach udało się przezwyciężyć istniejące stereotypy. Personel w końcu dostrzegł, że czarni i biali pacjenci nie różnią się w swoich zachowaniach i zaczął traktować wszystkich jednakowo. Mimo że powyższe ustalenie jest zachęcające, to jednak całościowa wymowa badania jest równie jasna jak żenująca: istniejące stereotypy prowadziły do niezasłużonego, surowszego na początku, traktowania czarnych pacjentów przez wyszkolony personel. Jednocześnie fakt, że rzeczywistość przezwyciężyła stereotyp, jest zasługą profesjonalizmu personelu, ponieważ, jak zobaczymy, w większości przypadków nie jest łatwo zmienić głęboko zakorzenione uprzedzenia, stereotypy i dyskryminację.
Kategoryzacja `my' i `oni' - Pierwszym krokiem na drodze tworzenia uprzedzeń jest
wykreowanie grup — to znaczy zaklasyfikowanie pewnych ludzi do grupy cechującej się określonymi właściwościami, innych zaś do takiej, która ma odmienne cechy. Wiodącym wątkiem naszego poznawania społecznego jest właśnie kategoryzacja — grupowanie bodźców podobnych i przeciwstawianie im bodźców od nich różnych. Nie reagujemy na każdy bodziec, z którym się zetkniemy, jak na nowy i całkowicie nie znany. Jesteśmy raczej skłonni polegać na spostrzeżeniach dotyczących podobnych bodźców w przeszłości, które pomagają nam określić, jak zareagować na ten szczególny bodziec. Z tego powodu kategoryzacja społeczna jest zarówno użyteczna, jak i niezbędna. Jednak powoduje ona także negatywne skutki: wrogość do innych grup i konflikty z tego wynikające.
Grupa własna - według socjologii stanowi ją zbiorowość, do której należy jednostka, z którą dzieli uczucie tożsamości i lojalności. Występuje podział na "my" i "oni" i "obcy".
Grupa obca - jednostka do niej nie należy, ma do niej negatywny stosunek i lekceważący stosunek do jej wartości. Postrzegani jako "oni".
Eksperyment J.Elliot - Będąc nauczycielką w szkole chciała pokazać swoim białym uczniom jak to jest być przez kilka godzin jak to jest być dzieckiem kolorowym. Podzieliła więc uczniów na dwie grupy, z niebieskimi oczami i tych z brązowymi. W celu oddzielenia jednej grupy od drugiej poleciła dzieciom z brązowymi oczami o nałożenie zapinanych pod szyją kołnierzy z materiału. Po czym oświadczyła (ponieważ miała niebieskie oczy) że dzieci z niebieskimi oczami są lepszymi ludźmi, bardziej mądrzejszymi, bardziej czystymi. Dzieciom o oczach brązowych nie można było pić z tego samego kranu (musieli używać jednorazowych kubków), oraz bawić się z dziećmi. W rezultacie okazało się że dzieci z brązowymi oczami były wytykane palcami, wyśmiewane i bite przez niebieskookich uczniów. Bo skoro nie były takie jak ,,inni" można było ich krzywdzić i piętnować, prawda ? Dzieci niebieskookie były chwalone, dostawały dokładki z stołówce, mogły się bawić. Na drugi dzień nauczycielka powiedziała uczniom że jednak się pomyliła, że to jednak dzieci o brązowym kolorze oczu są bardziej inteligentne, są lepszymi ludźmi i są bardziej czyste. Dzieci niebieskookie zakosztowały gorzkiego życia człowieka gorszego. Ta sama nauczycielka po latach spotkała swoich uczniów i zapytała się ich czy eksperyment w jaki kol wiek sposób wpłyną na ich życie. Dorośli już, byli uczniowie odpowiedzieli że zdjęcie kołnierza z szyi było dla nich czymś wspaniałym. Ale już na zawsze będą nosić niewidzialny w kieszeni.
Rzekoma jednorodność grupy obcej - spostrzeganie tych, którzy należą do grupy obcej, jako bardziej do siebie podobnych (jednorodnych) niż w rzeczywistości, a zarazem bardziej do siebie podobnych niż członkowie grupy własnej. Wszyscy z grupy obcej mają złe cechy.
Korelacja pozorna - Mamy silną tendencję do odkrywania współzależności tam, gdzie one nie istnieją. Kiedy oczekujemy powiązania ze sobą dwóch zjawisk, to kompromitujemy się wierząc, że ono naprawdę istnieje, gdy w rzeczywistości go nie ma. W naszym społeczeństwie występuje wiele takich pozornych współzależności. Na przykład znane jest powszechne przekonanie, że małżeństwa, które nie mogą mieć dzieci, będą je miały, gdy zdecydują się na adopcję — zapewne dlatego, że po adopcji nie odczuwają już strachu ani stresu.
Zmiana stereotypowych przekonań - Stereotypowe przekonania jest bardzo trudno zmienić. Istnieją jednak pewne metody, które mogą je zmienić:
Model buchalteryjny - informacja niezgodna ze stereotypem, prowadząca do przekształcenia tego stereotypu
Model przekształceniowy - informacja niezgodna ze stereotypem, prowadząca do radykalnej zmiany stereotypu
Model wykształcania stereotypu niższego rzędu - informacja niezgodna ze stereotypem, prowadząca do stworzenia stereotypu niższego rzędu, w celu przyswojenia tej informacji, bez konieczności zmieniania początkowego stereotypu
Konformizm
konformizm - zmiana w zachowaniu na skutek rrzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi. Konformizm nie jest sam w sobie ani dobry ani zły.
informacyjny wpływ społeczny - wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania; dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza.
Eksperyment M.Sherifa - Osoba badana była umieszczona w bardzo ciemnym pomieszczeniu, w którym na ścianie wyświetlano pojedynczy, nieruchomy punkt światła. W takich warunkach człowiek ma złudzenie, że punkt ten jest w ruchu (więcej zobacz: efekt autokinetyczny). Sherif prosił badanych o oszacowanie odległości, o jaką przesuwa się ów punkt. Osoby badane nie wiedziały, że w rzeczywistości punkt ten jest nieruchomy. Indywidualne szacunki mieściły się w granicach od 2,5 cm (1 cal) do 25 cm (10 cali). Rozpiętość indywidualnych oszacowań była duża.
Właściwy eksperyment polegał na łączeniu badanych w trzyosobowe grupy, w których obserwowali punkt światła. Następnie proszono ich o oszacowanie odległości o jaką przesuwał się punkt. Okazało się, że gdy ludzie byli w grupie, oszacowania były uśrednione i przyjęte przez wszystkich członków grupy jako własne. Nie pojawiały się różnice między badanymi w ocenianiu przesunięcia punktu.
W badaniu uzyskano dodatkowe wyniki.
Gdy z grupy usuwano jedną osobę, następnie wprowadzono nową, okazywało się, że podporządkowywała się ona wcześniej wypracowanej normie. Po kilku takich zmianach grupa składała się już z nowych osób mimo to obowiązywała nadal ta sama, "stara" norma. Interpretuje się to zjawisko jako ilustrację przekazywania norm grupowych z pokolenia na pokolenie.
Osoby, które należały do grup były następnie badane indywidualnie po upływie dłuższego czasu od zakończenia pierwszego eksperymentu. Okazało się, że nadal "wyznają" normę grupową - twierdzą, że punkt światła przesuwa się o tę samą odległość, co twierdziła grupa. Ten wynik interpretuje się jako objaw zaakceptowania normy grupowej i włączenie jej do własnego systemu norm
prywatna akceptacja - dostosowanie się do zachowania innych ludzi bez prawidłowego przekonania o tym, że to, co oni robią albo mówią, jest słuszne.
publiczny konformizm - dostosowanie się publiczne do zachowania innych ludzi, bez konieczności wiary w to, co robimy lub mówimy, ponieważ istnieje wzajemne zaufanie, jeśli chodzi o definiowanie rzeczywistości i uleganie ocenie wypracowanej przez grupę.
Indukowanie - szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie
psychoza tłumu - odczuwanie przez cały szereg osób podobnych objawów z bliżej nieokreślonego powodu. Zaczyna się kiedy, jedna lub więcej osób zaczyna odczuwać pewne objawy lub dolegliwości, o których zmuszeni są poinformować innych. Dolegliwości te najczęściej mają przyczyny stresogenne. Wtedy środowisko, w którym się znajdują zaczyna niby racjonalnie tłumaczyć pochodzenie owych dolegliwości. Z czasem to tłumaczenie podziela coraz większa liczba osób wchodzących w skład grupy, staje się częścią tożsamości grupowej. Również owe dolegliwości, które na początku odczuwała tylko jedna osoba, stają się powszechne. Owo w rzeczywistości irracjonalne wytłumaczenie pochodzenia tych dolegliwości poprzez swoją powszechność staje się dla tłumu tym bardziej wiarygodne, im więcej osób jest "chorych".
Kiedy ludzie podporządkowują się informacyjnemu wpływowi społecznemu?:
Jeżeli sytuacja jest niejasna.
Kiedy sytuacja jest kryzysowa
Jeśli inni ludzie są ekspertami
Normatywny wpływ społeczny - wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być przez nich lubiani i akceptowani.
Eksperyment Ascha - Asch prosił ochotników, którzy zgłosili się do jego eksperymentu, aby jak najdokładniej przyjrzeli się trzem liniom (A, B, C) i zadecydowali, do której z nich najbardziej podobny jest odcinek X narysowany obok.
W rzeczywistości odcinki X i C były tej samej długości, a badani nie mieli co do tego żadnych wątpliwości, jeśli siedzieli sami przed ekranem. W takich warunkach 98% badanych udzielała odpowiedzi: "X jest najbardziej podobny do C".
Odpowiedzi badanych dramatycznie zmieniały się, gdy badanie przeprowadzane było grupowo. Asch podstawiał 7 osób, które w przekonaniu rzeczywistej osoby badanej były także ochotnikami, choć naprawdę byli to wynajęci przez Ascha aktorzy. W pierwszych dwóch próbach (z innymi kartami niż ta przedstawiona na rysunku) aktorzy mieli udzielać prawidłowej odpowiedzi. W trzeciej próbie mieli natomiast mówić: "X jest najbardziej podobne do A". W takich warunkach ok. 2/3 rzeczywistych osób badanych (a niekiedy nawet 3/4 w zależności od innych czynników) przynajmniej raz zmieniała zdanie i również twierdziła, że "X jest podobne do A" (badani przechodzili "próby spostrzegania" w grupie kilkakrotnie).
Kiedy ludzie podporządkowują się normatywnemu wpływowi społecznemu?:
gdy grupa składa się z 3 lub więcej osób
kiedy grupa jest ważna dla jednostki
gdy jednostka nie ma sojuszników w grupie
kiedy grupa jest kolektywistyczna
gdy jednostka ma niskie poczucie własnej wartości
Teoria wpływu społecznego - teoria,według której dostosowanie sie do wpływu społecznego zależy od siły, bezpośredności i liczby innych ludzi w grupie
Autorytet - osoba, której jesteśmy skłonni ulegać, podporządkowywać się i wykonywać jej polecenia
Eksperyment Milgrama - Eksperyment zwany „posłuszeństwo wobec władzy” polegał na inscenizacji, w której ludzie mieli być poddani elektrowstrząsom. Osoby zaproszone do uczestniczenia w eksperymentach sądziły, że są pomocnikami badacza i na jego polecenie podawały innym, wyznaczonym osobom elektrowstrząsy, jako karę za niewłaściwie wykonane zadanie. Za każdy kolejny błąd należał im się wstrząs o większej sile. W rzeczywistości osoby poddawane elektrowstrząsom były aktorami, impulsy elektryczne fikcyjne, a ich reakcje udawane.Celem eksperymentu było stwierdzenie, w jakim stopniu człowiek jest podatny na wpływ autorytetów, nawet w sytuacji, gdy polecenie zmusza go do zadania bólu innej osobie. Mimo iż aktorzy prosili o litość i twierdzili, że odczuwają silny ból, a nawet ostrzegali o problemach z sercem, wielu badanych podało im najsilniejszy wstrząs opisany na pulpicie jako „niebezpieczeństwo zagrożenia życia”. Wbrew oczekiwaniom nie wyłoniono w ten sposób grupy psychopatów, a sądzono, że tylko takie osoby będą skłonne podać najsilniejszy wstrząs. Okazało się, że niemal wszyscy uczestnicy eksperymentu przeżyli traumę i nie potrafili wytłumaczyć swojego zachowania.
Hiperuległość - zachowania członków grup kulturowych, którzy pod wpływem swojego charyzmatycznego przywódcy skłonni są posunąc się nawet do zbiorowego samobójstwa.
Syndrom sztokcholmski - stan psychiczny, który pojawia się u ofiar porwania lub u zakładników, wyrażający się odczuwaniem sympatii i solidarności z osobami je przetrzymującymi. Może osiągnąć taki stopień, że osoby więzione pomagają swoim prześladowcom w osiągnięciu ich celów lub w ucieczce przed policją. Syndrom ten jest skutkiem psychologicznych reakcji na silny stres oraz rezultatem podejmowanych przez porwanych prób zwrócenia się do prześladowców i wywołania u nich współczucia.
Mentalność Sambo - relacje niewolnik vs. pan tzn dziecięce przywiązanie do osoby dominującej, uważanie jej za dobrą, szlachetną, dażenie szacunkiem głęboka zależność emocjonalna mimo że los niewolnika jest w rękach pana
Syndrom maltretowanego współmałżonka - mimo że w związku jest przemoc to partner znosi ból, upokorzenia. Woli to niż podjęcie kroków o odejściu ze związku. Pojawia się:
a) syndrom braku wyjscia (poczucie,że choc istniejąca sytuacja jest zła, to nic nie można zrobić, by ją zmienić.)
b) efekt utopionych kosztów (skoro już jest zaangażowanie i włożenie pewnych kosztów w związek trudno się wycofać)
Huśtawka nastrojów - nagłe wycofanie bodźców lękowych powoduje, że odczuwamy ulgę, w ramach której łatwiej ulegamy wpływom.
Postawy i zmiana postaw
Postawa- względnie trwała tendencja do pozytywnego lub negatywnego wartościiowania obiaktu. Istotne własności postawy to znak (pozytywny, negatywny) i natęzenie (mniejsze i wieksze)
Komponent emocjonalny - reakcja emocjonalna wobec obiektu
KOmponent poznawczy - myśli, przekonania o obiekcie
Komponent behawioralny - działania, czyli dające się zaobserwować zachowania wobec obiektu.
Zmiana postaw przez zmianę zachowania:
- dysonans poznawczy - niezgoność miedzy 2 elemantami poznawczymi. Dysonans powoduje dyskomfort z powodu niezgodności. Najpierw szukamy uzasadnienie zewnętrzenego, potem weenętrznego.
- powiedziec znaczy uwierzyc- obrona poglądu sprzecznego z postawą
- komunikat persfazyjny - komunikat przekonujący do zajęcia okreslonego stanowiska w danej sprawie. Czynniki podatności na komunikaty:
* żródło komunikatów - jak atrakcyjna lub kompetentna osoba jest nadawcą
*sam komunikat - np siłą i rodzaj argumentów, komunikat 1 stronny, bądx 2 stronny.
*cechy odbiorców - np jakie rodzaje argumentacji są skuteczne w przypadku odbiorców wrogo nastawionych, a jakie wobec przyjaxnie usposobionych.
- centralna i peryferyczna strategia persfazji -
-centralna - przypadek, w którym ludzie analizują komunikat uważnie słuchając i rozważając argumenty. Strategia ta pojawia się gdy ludzie posiadają zarówno zdolność jak i motywację do uważnego słuchania komunikatu.
- peryferyczna - ludzie nie analizują argumentów zawartych w komunikacie, są natoimast pod wpływem wskazówek peryferycznych ( powierzchowne charakterystyki komunikatu np to, ze jest długi i wygłasza go kompetentna osoba)
- znaczenie osobiste - stopień, w jakim dana sprawa ma istotne konsekwencje dla samopoczucia ludzi.
- warunkowanie klasyczne - przypadek, kiedy bodzieć wywołujacy reakcję emocjonalną jest wielokrotnie doświadcZany z bodźcem neutralnym, który nie wywołuje takije reakcji do czasu aż nabierze emocjonalnych własności pierwszego bodźca.
- warunkowanie instrumentalne - przypadek, w którym czestotliwość swobodnie podejmowanych zachowa albo rośnie albo maleje, w zależnosci od tego czy następuje po nic wzmocnienie pozytywne czy kara.
- siła postawy, a jej dostępność - siłą związku między obiektem, a oceną tego obiektu: dostępność jest mierzona czasem, w jakim ludzie mogą odpowiedzieć na pytanie, co czują wobec danej sprawy bądx obiektu. Postawa jest łatwo dostępna też wtedy gdy dobrze znamy przedmiot. Dostępność ma wpływ na odporność wobec komunikatów persfazyjnych.
- Jak uodpornić się na zmianę postaw? - *wzmacnianie wartości - postawa odporna na rzeczowe apele to postawa oparta na emocjach, a szczególnie na głęboko zakorzenionych wartościach moralnych.. *Uodpornienie postawy - rozważanie argumentów swojej postawy, łątwiej wtedy będzie odeprzeć próby zmiany postaw.
Techniki wpływu społecznego
- reguła wzajemności (przykład z Hare Kriszna) - odwdzieczanie się za otrzymane dobra. Reguła stałą się tak ważna, ze prawie wszyscy ludzie czują silną obligację do jej przestrzegania, ci którzy tego nie robią narażają sie na ostracyzm.
- eksperyment Regana - podstawiony współuczestnik badania przynosi sobie i badanemu colę (nie był o to proszony). Potem mówi, ze sprzedaje losy na loterię i jeśli sprzeda ich wystarczająco dużo, to dostanie nagrodę. Ludzie, którzy wczesniej dostali colę, kupowali więcej losó niż ci, którzy jej nie dostali. Nie miało to związku z sympatią.
- 'Drzwi zatrzasniete przed nosem' - jest skuteczne dzięki regule wzajemności. Poprzedzenie sformuowania prosby, prosbą trudniejszą, która napewno zostanie odrzucona. Proszący czyni ustępstwo, bo nie upiera sie przy 1 prosbie, więc proszony takze czuje obligację do ustępstwa.
- zaangazowanie i konsekwencja - ludzie dązą do konsekwencji w działaniu (przykłady z amerykańskimi jeńcami i oszczędnoscia gazu - ludzie, którzy go oszczędzali mieli sie znaleźć w gazecie. Gdy okazało się, ze pomimo oszczędzania nie znajdą się w gazecie, to i tak nie przestali go oszczędzać)
- 'stopa w drzwiach' - aby zachęcic kogoś do speełnienia prośby, której by nie spełnił, gdybysmy go o to po prostu poprosili, korzystnie jest go skłonić do spełnienia prosby podobnej, lecz o wiele łatwiejszej. Jesli ja spełni, będzie skłonny do spełnienia następnej.
-'stopa w ustach' - jesli przy zbieraniu funduszy na cele charytatywne najpierw zapytamy rozmówcę o samopoczucie, to potem będzie oon bardziej skłonny włączyć się w te akcję. W grę wchodzi pułapka konsekwencji. Człowiek, który zadeklarował, ze czuję sie dobrze, czuje teraz obligację do sprawienia, aby inni (potrzebujący) też poczuli się dobrze.
- Społeczny dowód slusznosci - (eksperyment ascha z odcinkami o róznej długości) - człowiek, który reaguje tak jak inni robi to po to by mieć rację (następuje, gdy jest zgodność reakcji innych ludzi, brak przekonania podmiotu o byciu ekspertem w danej dziedzinie, niejednozznacznosc zewnętrzenj rzeczywistosci)
* konformizm jako środek podtrzymywania wiezi z grupą, akceptacji
*Wpływ informacyjny wynika z potrzeby mienia racji
* Wpływ normatywny determinowany checia posiadania przyjaciół.
- Lubienie i sympatia - częsciej spełniamy prosby ludzi, których lubimy, osoby atrakcyjne fizycznie są postrzegane równiez jako osoby obdarzone pozytywnymi cechami. Lubimy też ludzi podobnych do nas.
* pochlebstwa
- Autorytet - (eksp Milgrama) - Poza tym wiekszosc ludzi nie poprawi oczywistego błędu autorytetu/dowódcy. Często o tym czy mamy do czynienia z autorytetem , wnioskujemy na podstawie zewnętrznych sygnałów, takich jak strój. (np kampanie reklamowe, w których wystepują 'lekarze')
* opró i ostrożnosć wobec pomysłów ludzi bez autorytetu.
- regułą niedostępnosci - odebranie człowiekowi swobody wyboru działania lub samo to zagrozenie wywołuje stan nieprzyjemnego napiecia emocjonalnego. Konsekwencja jest chęć odzyskania utraconej swobody i subiektywny wzrost atrakcyjności opcji utraconych. NIedostępnśc dóbr, informacji sprawia, ze stają sie one dla nas cenniejsze.
- ' niska piłka' - jesli najpierw przedstawi się propozycję, która wydaje się atrakcyjna i uzyska od jakiejś sooby wstępną gotowość do jej spełnienia, to nawet jeśli potem okaze się , ze pojawiają się nowe okolicznosci, zmniejszające atrakcyjność tej propozycji , to osoba ta nie wycofuje się juz ze swojej wstępnej deklaracji.
- odmowa - wycofanie - 'drzwiami w twarz' duza prośba - wycofanie się - mała prośba. Zawodzi, gdy poczatkowa prosba jest zbyt duza, badx zupełnie nierealistyczna. Łączy siez tym zasada kontrastu.
Zachowania prospołeczne
Geneza zachowań prospołecznych:
socjobiologia
Socjobiologia - perspektywa, w ramach której zjawiska społeczne tłumaczy się, stosując prawa teorii ewolucji
Założenia socjobiologii:
wiele społecznych zachowań ma swoje korzenie w wyposażeniu
genetycznym, co oznacza, że ludzie posiadający określone geny będą bardziej skłonni
do przejawiania takich właśnie zachowań.
w toku ewolucji niektóre z
tych zachowań były bardziej utrwalane niż inne i że stanowią one nieodłączną część
naszego genetycznego dziedzictwa.
Norma wzajemności: założenie, że inni będą nas traktować w ten sam sposób, w jaki
my ich traktujemy (np. jeżeli pomożemy jakiemuś człowiekowi, to w przyszłości on
pomoże nam)
wymiana społeczna
Wymiana społeczna: przekonanie, w którym przyjmuje się, że dwie zasady :zasada maksymalizacji zysków i zasada minimalizacji kosztów najlepiej wyjaśniają społeczne relacje
hipoteza empatii- altruizmu
Altruizm: każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z
pominięciem własnego interesu; często człowiek angażując się w takie działania,
ponosi określone koszty
Hipoteza empatii- altruizmu- przekonanie, zgodnie z
którym empatia odczuwana względem drugiej osoby skłania do udzielenia jej pomocy
bez względu na konsekwencje podjętych działań
Indywidualne przesłanki zachowań prospołecznych:
osobowość
Osobowość altruistyczna: osobowość, którą charakteryzuje tendencja do udzielania
pomocy innym osobom
płeć
Kobiety tworzą długotrwałą relację pomagania. Działania ich wymagają raczej
zaangażowania i przyjęcia na siebie wielu zobowiązań niż odwagi, tak jak na
przykład ochotnicza praca w domu opieki społecznej. Mężczyźni natomiast udzielają pomocy w sytuacjach ekstremalnych, wymagających odwagi i zdecydowania. Jednak to są oczekiwania, kobiety mogą pomagać w sytuacjach ekstremalnych, a mężczyźni w domach pomocy społecznej
samopoczucie
Osoby mające są dobry humor bardziej skłonne do niesienia pomocy, w przeciwieństwie do osób w złym nastroju. Przyczyny:
sprawia ono, że zaczynamy dostrzegać radosne strony życia
pomagając innym w chwili, gdy jesteśmy w świetnym nastroju, przedłużamy trwanie tego miłego stanu ducha
Sytuacyjne determinanty zachowania prospołecznego:
środowisko miejskie a wiejskie
Wychowywanie w małym mieście kształtuje przyjazne nastawienie wobec innych, sprawia, że ludzie są bardziej ufni i altruistyczni. Odwrotna sytuacja powstaje w dużym mieście, gdzie ludzie są wychowywani w przekonaniu, że nie mogą ufać obcym i że powinni zajmować się wyłącznie swoimi sprawami. Istnieje również hipoteza alternatywna. Zgodnie z nią mieszkańcy dużych miast są mniej pomocni nie ze względu na wartości, które przyswoili sobie w toku rozwoju i wychowania, ale dlatego, że miasto stanowi określone zjawisko rządzące się swoimi własnymi prawami.
hipoteza przeładowania urbanistycznego: przekonanie, że mieszkańcy miast, broniąc
się przed nadmiarem stymulacji, jakich dostarcza im miejskie życie, wykazują
tendencję do zamykania się w sobie i unikania kontaktów z innymi ludźmi
liczba świadków
Obecność i postępowanie innych osób- obecność biernych obserwatorów hamuje udzielanie pomocy( rozproszona odpowiedzialność), obecność innej pomagającej osoby nasila chęć pomocy
efekt widza: zależność polegająca na tym, że im więcej jest świadków nagłego
wypadku, tym mniejsza istnieje szansa, że którykolwiek z nich podejmie interwencję
charakterystyka ofiary
Chętniej pomagamy osobom, które są od nas zależne, osobom lubianym i tym, które mają kłopoty nie ze swojej winy.
Chętniej pomagamy osobom, które są podobne do nas, osoby skoncentrowane na sobie pomagają rzadziej
17