1. Wprowadzenie do przedmiotu

Ładunkoznawstwo - jest wyspecjalizowaną dziedziną towaroznawstwa, zajmującą się towarami w procesie ich przemieszczania od momentu nadania przez nadawcę do chwili odebrania przez odbiorcę, w którym to przedziale czasu towar nazywany jest ładunkiem.

Przedmiotem zainteresowania ładunkoznawstwa jest:

• sposób przygotowania ładunków do przewozu, przeładunków i składowania

• technika i technologia racjonalnego wykonania wymienionych czynności, wykonania uwarunkowanego właściwościami ładunków

Cele ładunkoznawstwa:

• Poznanie podstawowych właściwości ładunków

• Określenie wrażliwości ładunków na czynniki zewnętrzne

• Analiza czynników wpływających na jakość ładunków

• Analiza technologii / warunków przewozu, przeładunku i składowania i ich wpływu na jakość ładunków

• Prowadzenie badań w zakresie zwiększania podatności przewozowej ładunków

• Opracowanie metod obniżania strat i ubytków w transporcie

• Opracowanie metod ochrony i zabezpieczenia ładunków w trakcie transportu, przeładunku i składowania

Towaroznawstwo - jest dziedziną wiedzy zajmującą się poznaniem i określeniem wartości użytkowej towarów na podstawie badań ich cech jakościowych.

Towaroznawstwo obejmuje następujące elementy:

• nazewnictwo towarów

• surowce, ich rozmieszczenie geograficzne oraz właściwości wpływ na jakość gotowych wyrobów

• podstawowe parametry procesów technologicznych

• właściwości towarów pozwalające na zaspokajanie potrzeb użytkowników

• metody badań, oceny i zasady klasyfikacji jakościowej towarów

• rodzaje stosowanych opakowań

• przepisy normalizacyjne i prawne regulujące jakość i oznakowanie towarów

Towar - jest to produkt pracy ludzkiej, przeznaczony do wymiany, mający takie właściwości, dzięki którym może zaspokajać określone potrzeby ludzkie co nadaje mu charakter dobra użytkowego

Ładunek - stanowi określoną ilość wyrobu (towaru) podlegającą procesom transportowo-magazynowym, tj.:

• przechowywania (składowania)

• przygotowania do przewozu

• przeładunku (za- i wyładunku)

• przewozu

Ładunek jednostkowy - jeden lub kilka wyrobów przygotowanych w taki sposób, żeby całością można było manipulować jak pojedynczym ładunkiem.

Ładunek drobny / drobnicowy (LTL - Less than Truck Load): jest to ładunek, który nie wykorzystuje całej ładowności pojazdu.

Ładunek całopojazdowy (FTL - Full Truck Load): jest to ładunek, który wykorzystuje całą lub prawie całą ładowność pojazdu.

Ładunek ponadgabarytowy (ponadnormatywny): jest to ładunek, którego obrys wykracza poza powierzchnię ładunkową pojazdu lub wysokość ładunku na pojeździe przekracza 4 metry ładunki dłużycowe, nadwymiarowe, (ciężkie)

Ładunek całokontenerowy (FCL - Full Container Load): jest to ładunek, który wypełnia cały lub prawie cały kontener (załadunek nadawca / rozładunek odbiorca)

Podatność transportowa ładunków

Naturalna podatność transportowa - wyraża stopień odporności ładunków na warunki i skutki przemieszczania, wynikający z ich chemicznych, biologicznych i fizycznych cech i właściwości.

Techniczna podatność transportowa - wyraża stopień odporności ładunków na warunki i skutki przemieszczania, wynikający z ich masy, objętości, kształtu oraz zabiegów mających na celu przystosowanie ładunków do transportu.

Zależnie od fazy procesu transportowego podatność transportową ładunków można rozpatrywać w kategoriach:

• Podatności transportowej określającej stopień odporności ładunków na warunki i skutki przewozu

• Podatności przeładunkowej określającej sposób zachowania się ładunków w fazach załadunku na i wyładunku ze środków transportowych

Najistotniejsze cechy fizyko-chemiczne:

• wrażliwość na wstrząsy i uderzenia (np. szkło, porcelana)

• wrażliwość na długotrwałość transportu, temperaturę, wilgotność i światło (np. mięso, warzywa, owoce)

• szkodliwość dla zdrowia ludzkiego (np. materiały radioaktywne)

• ujemne oddziaływanie na inne ładunki (np. drut kolczasty w kłębach luzem)

• zdolność wchłaniania i/lub wydzielania zapachów (np. niektóre artykuły spożywcze luzem)

• zdolność do samozapłonu i/lub wybuchu (np. paliwa płynne)

• skłonność do rozsypywania, wylewania, ulatniania (np. eter)

Narażenia ładunków:

Mechaniczne narażenia ładunków:

Prawdopodobieństwo wystąpienie uszkodzenia przy upadku:

Masa ładunku wraz z opakowaniem [kg]	Graniczna wysokość upadku stwarzająca znaczne prawdopodobieństwo uszkodzenia [m]
0 ÷ 10 10 ÷ 30 30 ÷ 120 120 ÷ 250 250 ÷ 500 500 ÷ 1000 powyżej 1000	1,0 0,8 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2

Przybliżona wrażliwość wybranych grup wyrobów na uderzania

Poziom wrażliwości	Współczynnik wrażliwości (min. 0, max. 1)	Grupa wyrobów
Maksymalnie wrażliwe	0,96 ÷ 1	Urządzenia precyzyjne
Bardzo wrażliwe	0,80 ÷ 0,96	Urządzenia pomiarowe, elektroniczne i komputerowe
Wrażliwe	0,64 ÷ 0,80	Elektroniczne maszyny do pisania, kalkulatory, zegary
Umiarkowanie wrażliwe	0,48 ÷ 0,64	Kamery, aparaty fotograficzne, telewizory, radia, przyrządy pomiarowe np. manometry
Mało wrażliwe	0,24 ÷ 0,48	Urządzenia kuchenne, pralki
Niewrażliwe	0 ÷ 0,24	Maszyny, urządzenia

Sposoby klasyfikacji/podziału ładunków

• Podział wg naturalnej podatności transportowej

• Podział wg technicznej podatności transportowej

• SITC - Standard International Trade Classification (Standardowa Klasyfikacja Handlu Międzynarodowego)

• Podział wg kraju pochodzenia

• SNTHZ PCN - Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego PCN - podstawa ustalania stawek celnych

• PKWiU - Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług

Podział ładunków wg technicznej podatności transportowej

• Stałe

• Ładunki bezkształtne (plastyczne, włókniste, roślinne)

• Ładunki sproszkowane (pyłowe)

• Ładunki ziarniste

• Ładunki kawałkowe

• Ładunki zbryłowane

• Ładunki w sztukach

• Ładunki żywe

• Płynne

• Lotne

O przynależności do danej grupy decyduje postać oraz ziarnistość!

PKWiU - definicje i podstawy prawne:

Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług powstała na potrzeby statystyki, ewidencji i dokumentacji źródłowej oraz rachunkowości - VAT, a także rejestrów urzędowych i systemów informacji publicznej stanowiąc podstawę m.in.:

• sprawozdawczości w zakresie produkcji, zbytu, obrotu towarowego, zapasów, transportu itp.

• organizacji ewidencji źródłowej podmiotów gospodarczych w postaci indeksów materiałowych, towarowych itp.

PKWiU jest powiązana z:

• PKD - Polską Klasyfikacją Działalności w zakresie wszystkich produktów

• SNTHZ PCN

• Klasyfikacją Usług i CPC - w zakresie usług

Symbol PKWiU I.60.24.30-00.00 oznacza:

I - sekcja: usługi transportowe, magazynowe oraz łączności

I. - podsekcja: brak

I.60 - dział: usługi transportu lądowego i rurociągowego

I.60.2 - grupa: usługi transportu lądowego, pozostałe

I.60.24 - klasa: usługi drogowego transportu towarowego

I.60.24.3 - kategoria: usługi wynajmowania komercyjnych pojazdów transportu towarowego, z kierowcą

I.60.24.30 - podkategoria: j.w.

I.60.24.30-00 - pozycja: j.w.

I.60.24.30-00.0 - dziewięciocyfrówka: j.w.

I.60.24.30-00.00 - dziesięciocyfrówka: j.w.

2. Jednostki ładunkowe

*Wprowadzenie*

Jednostka ładunkowa (cargo unit) jest to ładunek utworzony z szeregu jednorodnych lub niejednorodnych ładunków mniejszych - przy zastosowaniu (lub nie) elementów pomocniczych - traktowany w procesie transportowym jako całość

Głównym zadaniem procesów formowania jednostek ładunkowych jest zwiększenie podatności transportowej ładunków przez ułożenie na lub wewnątrz nośnika ładunku (środka ładunkowego) określonej ilości towarów w taki sposób, aby były one zabezpieczone przed samoczynnym rozformowaniem lub uszkodzeniem podczas transportu.

Zadania jednostek ładunkowych:

• ograniczenie lub wyeliminowanie pracy żywej (mechanizacja)

• podniesienie poziomu bezpieczeństwa

• zwiększenie wydajności

• polepszenie wykorzystania ładowności środków transportu i magazynowania

• skrócenie czasu trwanie prac przeładunkowych

Zadania środków ładunkowych:

• nośnik materiału

• utrzymywanie materiału w formie zwartej

• ułatwienie operacji transportowych, przeładunkowych, magazynowych i manipulacyjnych

*Pomocnicze środki przygotowanie jednostek ładunkowych - klasyfikacja*

*Rodzaje jednostek ładunkowych*

*Eurojednostka ładunkowa*

*Pojemnikowe jednostki ładunkowe*

Pojemniki ładunkowe - są to zasobniki o różnych kształtach, konstrukcji i wymiarach, wykonywane z różnych materiałów (głównie z metalu, drewna i tworzyw sztucznych).

Stanowią one mikrojednostki ładunkowe, które można przemieszczać mechanicznie, jak i ręcznie, spiętrzać w stosy, a także formować z nich większe jednostki (np. paletowe).

Rodzaje pojemników:

• Metalowe - blaszane (zastosowanie: śruby, nakrętki, gwoździe, łożyska)

• Metalowe - siatkowe, często składane (zastosowanie: wyroby lekkie, przestrzenne, często artykuły chemiczne - puszki z farbami)

• Drewniane (zastosowanie: artykuły techniczne, piśmiennicze, pasmanteryjne)

• Z tworzyw sztucznych - PE-HD (wszechstronne zastosowanie)

Klein-Ladungs-Treagers - pojemniki na ładunki małogabarytowe:

• Opracowane w RFN na przełomie 1986/87

• Wykonywane z polipropylenu barwionego na niebiesko - „blaue Kasten”

• Standard w niemieckim przemyśle motoryzacyjnym - pojemniki VDA

• Regulowane przez DIN 30820 i zgodne z ISO

• Oparte na koncepcji klocków LEGO

*Paletowe jednostki ładunkowe*

Historia

Koniec lat 50-tych XX wieku - porozumienie między Niemieckimi a Szwajcarskimi Kolejami Federalnymi

01.01.1961 - przyłączenie się Włoch i Austrii (powstanie Europejskiego Poolu Paletowego - EPP obejmującego palety o wymiarach 800 × 1 200, 1 000 × 1 200 oraz 800 × 1 000 [mm])

1964 - wprowadzenie tzw. europalety, tj. płaskiej, drewnianej, jednopłytowej palety czterowejściowej:

• wymiary: 800 × 1 200 × 144 [mm]

• nośność nominalna: 1 000 [kg]

• nośność w stosie (przy spiętrzaniu): 4 400 [kg]

• ciężar własny: 23 ÷ 30 [kg]

11.1968 - Polska zostaje członkiem EPP

Paleta ładunkowa: jest to pomocnicze urządzenie magazynowo-transportowe, służące do formowania jednostek ładunkowych i przeznaczone do:

• manipulowania (wraz z ładunkiem), za pomocą mechanicznych urządzeń przeładunkowych z osprzętem widłowym

• przewożenia środkami transportu wew- i zewnętrznego

Paletowa jednostka ładunkowa: jest to zwielokrotniony ładunek jednostkowy sformowany na palecie płaskiej lub w palecie skrzyniowej o pojemności nie przekraczającej 1 m³ i przystosowany do przeładunku za pomocą urządzeń widłowych

Palety ładunkowe - rodzaje:

• paleta płaska - flat pallet (drewniane)

• paleta słupkowa - post pallet (metalowe)

• paleta skrzyniowa - box pallet (metalowe)

• paleta specjalna - special purpose pallet (metalowe)

Palety ładunkowe - typy:

• paleta płaska jednopłytowa, dwupłytowa - single-deck, double-deck pallet

• paleta dwu-, czterowejściowa - two-way, four-way pallet

Pozostałe:

• paleta firmowa (wewnętrznego użytku) - in house pallet

• paleta nietrwała - throw-away pallet

• paleta jednokrotnego użytku - one-way pallet (papier, drewno, tworzywa)

• paleta bezzwrotna - expendable pallet

Roll-kontenery

Parametry (przykładowe):

• Wymiary podstawy: 720 × 810 mm (ok. 60 / 70% powierzchni europalety)

• Wysokość załadunku: 1 450 mm

• Nośność: 500 kg

• 2 rolki obrotowe / 2 rolki stałe

• Wyposażenie dodatkowe: przednia i tylnia ściana, półki, zabezpieczenie przed kradzieżą, pasy napinające, różne rolki inne

Palety z tworzyw sztucznych

Zalety: niska i stała waga, duża nośność, mała podatność na zanieczyszczenia (grzybnie, mikroorganizmy), trwałość, wysokie bezpieczeństwo użytkowania (np. brak gwoździ, drzazg)

Palety lekkie:

• euro (5 ÷ 10 kg) oraz ćwierć i półpalety (1.6 ÷ 6 kg) - nośność 100 ÷ 1 000 kg

• transport międzynarodowy na liniach: Europa - Australia / Nowa Zelandia

Normalne palety magazynowe:

• waga 12.5 ÷ 15 kg

• stosowane w europie (przemysł spożywczy, papierniczy)

Palety ciężkie:

• waga 15 ÷ 25 kg - nośność ok. 1 250 ÷ 1 500 kg

• stosowane w przemyśle spożywczym, mięsnym (paleta higieniczna - bez zagłębień, rowków, o wymiarach 800 × 1 200 × 150 mm, wadze 18 kg; palety do pasteryzacji, do mroźni) oraz palety antystatyczne

*Kontenerowe jednostki ładunkowe*

Kontener - jest to urządzenie transportowe:

• charakterze trwałym i odpowiednio mocnej konstrukcji, aby mogło służyć do wielokrotnego użytku

• skonstruowane specjalnie dla ułatwiania przemieszczania ładunków za pomocą jednego lub kilku rodzajów środków transportu, bez konieczności rozładowywania i rozformowywania ładunku

• wyposażone w urządzenia ułatwiające jego przemieszczanie, zwłaszcza przestawiania z jednego środka transportowego na drugi

• budowie umożliwiającej łatwe napełnianie i opróżnianie

• pojemności niemniejszej niż 1 m3

Podział:

• Ze względu na przeznaczenie: uniwersalne i specjalizowane (np. izotermiczne, w tym chłodzone, chłodzono-ogrzewane, ogrzewane)

• Ze względu na rodzaj ładunku, do ładunków: sztukowych i kawałkowych, sypkich, sproszkowanych, płynnych

• Ze względu na technikę przemieszczania, do przeładunku: pionowego (lo-lo), poziomego (ro-lo), mieszanego

• Ze względu na wielkość: MAŁE, ŚREDNIE, WIELKIE

Kontenery małe

Parametry: masa brutto do 2 500 kg, pojemność do 3 m³

Konstrukcja: własny układ jezdny (często wraz z układem kierowniczym i hamulcowym) - przeładunek ręczny

Kontenery uniwersalne (np. kontener PKP: pojemność 2 m3, ładowność 1 t):

• Zalety: łatwość przemieszczania, możliwość przewozu ładunków bez opakowań transportowych

• Wady: mała szczelność, skomplikowany układ jezdny

Kontenery elastyczne (worki o pojemności min. 0.5 m3 z syntetycznych tkanin o podwyższonej wytrzymałości powlekanych tworzywami sztucznymi lub powłokami gumowymi)

• Zalety: lekkie, wytrzymałe, niewrażliwe na wilgoć i warunki atmosferyczne, możliwy przewóz różnymi środkami transportu, łatwy przeładunek, niskie koszty przewozów zwrotnych, obniżenie kosztów opakowań transportowych

Worki kontenerowe Big - Bag

Charakterystyka (przykładowa):

• Typowe zastosowanie: produkty sypkie i granulowane z branży zbożowo-młynarskiej, paszowej, cukierniczej, chemicznej (tworzywa sztuczne), budowlanej (piasek) i innych

• Nośność: 1 500 kg

• Materiały / konstrukcja: tkaniny niepowlekane (oddychające), tkaniny powlekane (pyłoszczelne i nie przepuszczające wilgoci), z wewnętrznym stabilizatorem kształtu i wymiarów

Kontenery średnie

Parametry: masa brutto 2 500 ÷ 10 000 kg, pojemność 2 ÷ 10 m3

Materiał: drewno, stal, stopy lekkie, tworzywa sztuczne

Konstrukcja: brak własnego podwozia - przeładunek mechaniczny

Rodzaje: uniwersalne i specjalizowane

Przykłady:

• kontener PKP: pojemność 4.7 m3, ładowność 2 t (nieznormalizowany)

• kontener UMK-3: pojemność 5.1 m3, ładowność 2.44 t

• kontener UMK-5: pojemność 10.8 m3, ładowność 3.92 t

• kontenery 1E i 1F typoszeregu wymiarowego ISO

Kontenery średnie są coraz częściej kojarzone z szeregiem wymiarowym
wielkich kontenerów ISO

Kontenery wielkie

Parametry: masa brutto ponad 10 000 kg, pojemność powyżej 14 m3

Rodzaje: uniwersalne (zamknięte / odkryte) oraz specjalizowane (do przewozu zwierząt, zbiornikowe, izotermiczne, w tym chłodzone, chłodzono-ogrzewane, ogrzewane)

Przykład: kryty, stalowy kontener 1C:

• masa własna 2 300 kg

• ładowność 18 020 kg

• powierzchnia ładunkowa 13.5 m2

• wymiary wewnętrzne 5 873 × 2 321 × 2 226 mm

• drzwi w co najmniej jednej ścianie czołowej

• drzwi: minimalna wysokość 2 134 mm, minimalna szerokość 2 286 mm

Parametry kontenerów wielkich serii I ISO wg PN-83/K-46010

(zgodnej z ISO 668-1979)

Typ	Wymiary L×B×H [mm]	Pojemność [m^3]	Masa brutto [kg]
1A	12 190 × 2 438 × 2 438	61-64	30 480
1B	9 125 × 2 438 × 2 438	46-48	25 400
1C	6 058 × 2 438 × 2 438	30-32	20 320
1D	2 991 × 2 438 × 2 438	14-16	10 160

Warunki kryptoklimatyczne (czyli: fizyczne / klimatyczne, biologiczne i chemiczne) szczególnie silnie oddziałują na ładunki przewożone w kontenerach!!!

Największe zagrożenie stwarzają:

• Wilgoć - powyżej 70%, kondensacja pary wodnej, ściekająca po ścianach kontenera woda (najbardziej odporne to kontenery izotermiczne, najmniej kontenery wielkie) - intensywny rozwój bakterii, pleśni owadów

• Temperatura - poziom (klimat tropikalny średnio 25 ÷ 35°C), duże wahania

• Związki chemiczne - składniki opakowań transportowych, kleje zawarte w sklejce, płytach pilśniowych, tekturze uwalniają lotne związki węglowodorowe

*Pakietowe jednostki ładunkowe*

Pakiet: jest jednostką ładunkową:

• składającą się z co najmniej 2 sztuk tego samego ładunku, zestawioną przy użyciu środków zespalających ładunek w sposób zapewniający trwałość formy i ciężaru oraz zabezpieczający go przed uszkodzeniami

• przystosowaną do zmechanizowanych przeładunków

• o masie - w miarę możliwości - dostosowanej do standardowych udźwigów urządzeń przeładunkowych

• o wymiarach dostosowanych do gabarytów pojazdów i skrajni kolejowej

Zastosowanie:

W pakiety formuje się przede wszystkim:

• rury, pręty, belki, kształtowniki, dłużyce, tarcicę, stemple, żerdzie

• arkusze: blachy, płyt pilśniowych, sklejki, szkła

• metalowe elementy konstrukcyjne (np. ramy, kratownice)

• drewniane elementy konstrukcyjne (np. elementy więźby dachowej, stolarkę budowlaną)

• elementy armatury grzewczej, wentylacyjnej

• półfabrykaty betonowe i żelbetowe

Podstawowe środki formowania pakietów:

Klamry:

• Materiał: ceowniki stalowe wygięte w kształcie litery „U”

• Stosowanie: minimum dwie klamry w odległości zależnej od długości ładunku

Jarzma:

• Materiał: konstrukcje stalowe, np. kształtownikowe, rurowe - teleskopowe

• Stosowanie: minimum dwa jarzma w odległości zależnej od długości ładunku, pod ładunkiem pozostaje wejście dla wideł

Pasy:

• Materiał: taśma gumowa, parciana lub z tworzywa sztucznego

• Stosowanie: wystarcza jeden pas

Elementy dystansujące:

• Materiał: np. tarcica

• Stosowanie: umieszczane pomiędzy warstwami ładunku zabezpieczają i stabilizują ładunek oraz tworzą wejście dla wideł

3. Opakowania

Opakowanie (packaging, packing, packet) wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowanie ich do transportu i składowania oraz do prezentacji, a także chroniący środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem niektórych produktów (PN-O/79000)

Opakowanie to wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych (Ustawa z dnia 11 V 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych)

Podstawowe rodzaje opakowań

• Opakowania jednostkowe stanowią bezpośrednie opakowanie wyrobu najczęściej w ilości jaka jest sprzedawana w handlu detalicznym i służą do przekazywania go użytkownikowi w miejscu zakupu. Chronią one wyroby przed ubytkami ilościowymi oraz zmianami jakościowymi, nie zapewniają jednak zazwyczaj dostatecznej ochrony przed narażeniami transportowymi czy magazynowymi

• Opakowania zbiorcze zawierają wielokrotność opakowań jednostkowych wyrobu i mogą służyć do przekazywania go użytkownikowi lub też zaopatrywania punktów sprzedaży. Można je zdjąć z wyrobu bez naruszenia jego właściwości

• Opakowania transportowe zawierają wyroby w opakowaniach jednostkowych, zbiorczych lub luzem. Służą do zapobiegania uszkodzeniom wyrobów w trakcie transportu i magazynowania

Podział opakowań

• według zastosowanego materiału - papierowe, szklane, metalowe, z tworzyw sztucznych, ceramiczne, drewniane, …

• według kształtu (formy konstrukcyjnej) - całkowicie lub częściowo osłaniające wyrób

• według formy własności - własne, obce, dzierżawione

• według formy obrotu - sprzedawane, wypożyczane

• według krotności wykorzystania - jedno-, wielorazowego użytku (zwrotne)

• według wpływu na środowisko - biodegradowalne lub nie

Funkcje:

ochronna logistyczna użytkowa	Pierwotne
ekologiczna marketingowa informacyjna	Wtórne

*Ochronna funkcja opakowania*

*Logistyczna funkcja opakowania*

• Magazynowa - ułatwianie procesów przyjmowania, składowania, kompletowania i wydawania towarów, zabezpieczenie ładunków przed narażeniami mechanicznymi (statycznymi i dynamicznymi) podczas:

• składowania w stosach lub w paletowych jednostkach ładunkowych

• przemieszczania w magazynie i na frontach przeładunkowych

• kompletowania dostaw

• Transportowa - umożliwienie efektywnego i bezpiecznego rozmieszczenia ładunków na pojeździe (masa, wymiary i kształt opakowania)

• Kompletacyjna - umożliwienie efektywnego i bezpiecznego tworzenia jednostek ładunkowych

*Informacyjna funkcja opakowania*

• Przekazywanie informacji istotnych dla systemów logistycznych (uczestników łańcuchów dostaw) oraz konsumentów:

• nazwa produktu

• nazwa producenta, logo, kraj pochodzenia

• wielkość jednostki opakowaniowej

• charakterystyka produktu (składniki, data produkcji, data przydatności)

• instrukcja obchodzenia się z produktem i jego użytkowania

• znak bezpieczeństwa

• kod kreskowy

• Oszczędzanie czasu, pieniędzy i wysiłku np. poprzez:

• umożliwienie szybkiej identyfikacji produktu

• zmniejszenie ryzyka wysłania / nabycia niewłaściwego produktu

• skrócenie czasu obsługi klienta / czasu sprzedaży (punkty kasowe)

Wymagania stawiane opakowaniom:

*Wymagania ekonomiczne*

Szacuje się, że:

• Koszty opakowania produktów wynoszą średnio ok. 15% ich wartości

• Odpowiednie opakowanie może obniżyć koszty:

• transportu i magazynowania o ok. 6%

• Samoobsługowego systemu sprzedaży o ok. 8%

Możliwości obniżenia kosztów pakowania:

• Zastosowanie odpowiedniej technologii pakowania - czas, robocizna, materiały pomocnicze, wydajność

• Automatyzacja procesów pakowania

• Utrzymywanie odpowiedniego stanu technicznego urządzeń pakujących

• Odpowiedni system zaopatrzenia w opakowania - sterowani ich zapasami (rotacja) powiązany z planem produkcji

• Zastosowanie tańszych i jednolitych opakowań

• Minimalizacja masy opakowań - minimalizacja opłat produktowych

Rodzaje tworzyw opakowaniowych:

• drewno

• tkaniny

• papier, tektura

• tworzywa sztuczne

• szkło, ceramika

• metal

*Papier, tektura*

Charakterystyka:

• Niska waga, bezwonność, izolacja cieplna, elektryczna i mechaniczna, znaczna wytrzymałość, estetyczny wygląd i taniość

• Gramatura: do 28g/m2 - bibułki, do 250g/m2 - papiery, do 300g/m2 - tektury

• Podatność na przerób maszynowy / automatyzację pakowania i zamykania

• Łatwość recyklingu materiałowego i energetycznego

Rodzaje:

• Papier pakowy (siarczynowy, siarczanowy, celulozowo-makulaturowy, makulaturowy)

• Papier pergaminowy (kwasowy, półpergamin)

• Papier parafinowy

• Tektura gruba i falista (2, 3, …, 7-dmiowarstwowa)

Przykłady opakowań:

• Pudełka, pudła (tzw. kartony), bębny

• Torby, worki (klejone i szyte, jedno- i wielowarstwowe)

• Kubki, tacki

• Wytłoczki (np. opakowani na jaja)

*Szkło*

Charakterystyka:

• Zalety: odporność chemiczna i na czynniki atmosferyczne, nieprzepuszczalność dla cieczy, pary wodnej, gazów i zapachów, łatwość formowania i utrzymania w czystości, niska cena

• Wady: duża masa, mała odporność termiczna i mechaniczna, duża wrażliwość na warunki przewozu, konieczność stosowania opakowań ochronnych, zajmowanie dużej przestrzeni przy typowych kształtach

• Ok. 50-60% wyrobów ze szkła przeznaczona jest na cele opakowaniowe

Rodzaje:

• Jedno- i wielorazowego użytku

• Cienko- i grubościenne

• Kolorowe, np. szkło oranżowe - brunatne

Przykłady opakowań:

Balony, słoje, butelki, fiolki, ampułki

*Metal*

Charakterystyka:

Ulegają korozji, wykazują toksyczność, wymagają zabezpieczania powierzchniowego, nadają się do recyklingu materiałowego

Rodzaje:

• Blacha stalowa czarna

• Blacha ocynowana (tzw. biała) i ocynkowana

• Blacha i folia aluminiowa

oraz

• Jedno- i wielorazowego użytku

Przykłady opakowań:

• Puszki, pudełka, konwie

• Beczki, bębny, pojemniki, wiadra, kanistry, tuby

• Tacki

• Owinięcia foliowe

• Opakowania aerozolowe

*Tworzywa sztuczne*

Charakterystyka:

Termoplastyczne, niska masa właściwa, odporność chemiczna, barierowość na przenikanie pary wodnej i gazów, przeźroczystość i łatwość barwienia, ok. ¹/₃ światowej produkcji tworzyw przeznaczona jest na opakowaniowa

Rodzaje:

• Polietylen małej gęstości (PE-LD)

• Polietylen dużej gęstości (PE-HD)

• Polipropylen (PP, OPP)

• Polistyren (PS)

• Poliamid (PA)

• Polichlorek winylu (PCW)

Przykłady opakowań:

• Butelki (PET), pudełka, słoje, kanistry, tuby (wtrysk, wytłaczanie, rozdmuch)

• Fiolki, kubki, tacki (termoformowanie)

• Folie opakowaniowe (w tym termokurczliwe)

*Tkaniny*

Charakterystyka:

• Syntetyczne: niska waga, odporność na uszkodzenia mechaniczne (w tym przebicia, rozerwania), odporność na oddziaływania klimatyczne, wilgoć, promieniowanie słoneczne, bakterie gnilne

• Naturalne: niska waga, biodegradowalność

Rodzaje:

• Jutowe, lniane, bawełniane, konopne (naturalne)

• Poliamidowe, poliestrowe (syntetyczne)

Przykłady opakowań:

• Worki

• Owinięcia

• Siatki

• Kontenery elastyczne (podatność do zmechanizowanych prac przeładunkowych)

*Drewno*

Charakterystyka:

• Łatwość obróbki, izolacja cieplna, elektryczna i mechaniczna, znaczna wytrzymałość, taniość

• Łatwość regeneracji oraz recyklingu materiałowego i energetycznego

• Tworzywo deficytowe

Rodzaje:

• Sosnowe, świerkowe, jodłowe

• Dębowe, bukowe

• Łuszczkowe

• Wiklinowe

Przykłady opakowań:

• Skrzynki, klatki

• Beczki

• Łubianki

• Kosze

• Wełna drzewna (400-mmrowe wióry - szerokie na 10-40 mm lub wąskie na 5 mm)

Foliowanie i bandowanie jednostek ładunkowych

Foliowanie

• Folie rozciągliwe (stretch) - owijarki (ręczne, półautomatyczne, automatyczne linie pakujące)

• Folie termokurczliwe - obkurczarki gazowe / palniki gazowe

• Siatki / „siatkofolie”

Bandowanie (opasywanie)

• Taśmy stalowe, z tworzyw sztucznych

• Zapinki stalowe, z tworzyw sztucznych

• Paskowacze oraz odwijaki

4. Systemy wymiarowe jednostek ładunkowych/opakowań

Stosowanie nowoczesnych metod produkcji, transportu oraz magazynowania wymaga m.in. koordynacji łańcucha bezpośrednich i pośrednich wielkości wymiarowych:

• powierzchni magazynowych

• ramp, dróg dojazdowych, bram, drzwi magazynów, „śluz”, dźwigów

• urządzeń magazynowych (regały, gniazda regałów)

• urządzeń transportu wewnętrznego / bliskiego (wózki podnośnikowe, unoszące)

• przestrzeni ładunkowych środków transportu

• palet ładunkowych

• opakowań transportowych

• opakowań zbiorczych i jednostkowych

• zespołów maszyn pakujących i formujących oraz ich oprzyrządowania

• materiałów opakowaniowych w arkuszach (sklejka, płyty pilśniowe, płyty polipropylenowe „Tekpol”, papier, tektura, folie, blachy itp.)

Schemat powiązanie zależności wymiarowych:

1. Produkt 2. Opakowanie jednstkowe 3. Opakowanie zbiorcze 4. Opakowanie transportowe 5. Paleta ładunkowa 6. Kontener 7. Magazyn 8. Samochód 9. Wagon kolejowy 10. Statek

System wymiarowy opakowań to ograniczony ilościowo układ zalecanych wymiarów
opakowań jednostkowych i transportowych

Podstawowe zasady:

• Uprzywilejowana jest paleta ładunkowa o wymiarach 800 × 1 200 mm

• Dla opakowań prostopadłościennych obowiązują:

• szeregi wymiarów wewnętrznych opakowań transportowych

• szeregi wymiarów zewnętrznych opakowań jednostkowych

• Grubość ścianek opakowania transportowego powinna być wprost proporcjonalna do jego wielkości i wynosić ok. 5% jego wymiarów liniowych

• Wykorzystanie powierzchni ładunkowej palety przy prostopadłościennych opakowaniach transportowych powinno wynosić 100% (nie mniej niż 90%)

• Wykorzystanie powierzchni ładunkowej palety przy opakowaniach transportowych o podstawie kołowej powinno wynosić nie mniej niż 57%

• Przewis może wynosić maksymalnie 40mm na każdy wymiar liniowy palety

• Największe wymiary liniowe opakowań transportowych wynoszą 760 × 1140 mm (wymiary palety pomniejszone o 5%), najmniejsze - 190 mm

• Podstawowy szereg zalecanych wymiarów liniowych opakowań transportowych powstał poprzez podzielenie pomniejszonych o 5% wymiarów palety przez liczby naturalne (1, 2, 3, …)

ISO Kontenery serii 1 - wymiary zewnętrzne

Typ	Długość [mm]	Wysokość [mm]
1AAA	12 190	2 896
1AA	12 190	2 591
1A	12 190	2 438
1AX	12 190	< 2 438
1BBB	9 125	2 896
1BB	9 125	2 591
1B	9 125	2 438
1BX	9 125	< 2 438
1CC	6 058	2 591
1C	6 058	2 438
1CX	6 058	< 2 438
1D	2 991	2 438
1DX	2 991	< 2 438

Pojemność:

1A - 28 / 30 europalet

1C - 12 / 14 eurolpalet w jednej warstwie

Podstawowe parmetry środków transportu:

Transport drogowy:

• długość: zestawu z naczepą 16.5 m (długość ładowna naczepy 13,6 m - 33/34 eoropalety / 12.6 m - 30 europalet), zestawu z przyczepą 18.5 m w Europie, 22 m w Polsce i 28 m w Szwecji (długość ładowna 7 + 7 m - 30/32 eurolpalety)

• szerokość 2.55 m, izotermy 2.6 m (szerokość ładowna 2.42 m)

• wysokość 4 m (typowa wysokość podłogi 1.35 m)

• objętość przestrzeni ładunkowej ok. 84m3

• przyczepy i naczepy (płaskie wysokość do 2.55 m, Jumbo do 2.40/2.90 m)

• możliwość przewozu 1 ISO kontenera typu 1A i do 2 kontenerów typu 1C

Transport kolejowy:

• wagony dwu i czteroosiowe osiowe

• długość od 10 do 25 m

• szerokość ok. 3 metrów / ładowna ok. 2.8 / 2.9 m

• pojemność: od 24 do 60 europalet / z przegrodami mniej

• możliwość przewozu 1 ISO kontenera typu 1A i / lub do 1, 2, 3 kontenerów typu 1C

Dlaczego warto stosować systemy wymiarowe?:

Skutki niedostosowania wymiarowego:

• Nieracjonalne (nadmierne zużycie) materiałów opakowaniowych

• Gorsze wykorzystanie środków transportu

• Gorsze wykorzystanie magazynów

• Niedostateczne wypełnienie opakowań

• Trudności lub uniemożliwienie sformowania spaletyzowanych jednostek ładunkowych

Skutki nadmiernej różnorodności wymiarowej:

• Utrudniona mechanizacja / automatyzacja - wyższe koszty, mniejsza wydajność

• Wyższy poziom zapasów opakowań

• Utrudniona organizacja zwrotu opakowań wielokrotnego użytku

5. Znakowanie i identyfikacja

Znakowanie (ang. labeling) to zespół czynności określających gdzie znak powinien być umieszczony, jak powinien być wykonany (treść, forma) oraz jakim sposobem powinien być naniesiony na opakowanie jednostkowe lub transportowe

Znaki na opakowaniach jednostkowych to napisy oraz umowne symbole umieszczane na zewnętrznej stronie opakowania, określające właściwości produktu / wyrobu, jego cechy handlowe oraz sposób postępowania z nim i jego opakowaniem w czasie przechowywania, przemieszczania i użytkowania

Znaki na opakowaniach transportowych umowne symbole umieszczane na zewnętrznej stronie opakowania, określające właściwości produktu / wyrobu, jego cechy handlowe oraz sposób postępowania z opakowaniem w czasie przechowywania, transportu i manipulacji

Znaki mogą być wyrażone w postaci: liter, cyfr, symboli umownych, rysunków, napisów, barw (kontrastowych) oraz ich kombinacji

Zakres stosowania znaków określają normy przedmiotowe na wyroby lub opakowania, w drugiej kolejności obowiązujące przepisy w tym zakresie lub porozumienia między dostawcą, odbiorcą i przewoźnikiem

Podstawowe grupy znaków:

• zasadnicze

• reklamowe

• informacyjne

• manipulacyjne

• niebezpieczeństwa

ZASADNICZE - umieszczane na opakowaniach transportowych:

• Umożliwiają identyfikację opakowania transportowego z zawartością celem dostarczenia go do właściwego odbiorcy

INFORMACYJNE - umieszczane na opakowaniach transportowych:

• Informują o niektórych cechach opakowania z zawartością

• Obejmują:

• Masę (brutto / netto w kg)

• Wymiary (zewnętrzne liniowe w cm, objętościowe w m3)

• Nadawcę (pełna / skrócona nazwa nadawcy lub jego symbol - kraj)

NIEBEZPIECZEŃSTWA

• Umieszczane na opakowaniach jednostkowych:

• Wskazują na niebezpieczne dla ludzi i otoczenia cechy wyrobu

• Obejmują materiały:

• Wybuchowe

• Ciekłe zapalne

• Stałe zapalne

• Samozapalne

• Wydzielające gazy zapalne przy zetknięciu z wodą

• Działające zapalająco

• Trujące

• Szkodliwe dla zdrowia

• Promieniotwórcze (odpowiednio w opakowaniach kategorii I, II i III)

• Żrące

• Upośledzające sprawność psychofizyczną (leki)

• Odurzające

• Wyłącznie dla zwierząt

• Umieszczane na opakowaniach transportowych:

• Wskazują na niebezpieczne dla ludzi i otoczenia cechy zawartości opakowania

Manipulacyjne:

• Umieszczane na opakowaniach transportowych:

• Wskazują na konieczność określonego sposobu obchodzenia się z opakowaniem w trakcie manipulacji związanych z przechowywaniem i przemieszczaniem

• Obejmują, takie znaki jak:

• Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia

• Tu chwytać

• Przestrzegać zakres temperatury!

• Opakowanie hermetyczne

• Chronić przed promieniowaniem

• Produkty szybko psujące się

• Żywe zwierzęta

• Podnosić bezpośrednio za ładunek

• Tu otwierać

• Ostrożnie kruche

• Hakami bezpośrednio nie zaczepiać

• Góra, nie przewracać

• Chronić przed nagrzaniem (ciepłem)

• Miejsce zakładania zawiesi

• Chronić przed wilgocią

• Środek ciężkości

• Nie podnosić wózkiem

• Nie toczyć

• Ograniczenie piętrzenia

Znakowanie jednostek ładunkowych:

Palety - PN-90/M-78200, PN-89/M-78201

Obejmuje, w przypadku:

• Palet płaskich dopuszczonych do EPP - znak EUR (prawy wspornik) oraz PKP (lewy wspornik)

• Palet skrzyniowych (metalowych) dopuszczonych do EPP - czarna tabliczka z białymi napisami: EUR, znakiem właściciela palety, masą palety, dopuszczalną ładownością (900 kg), pojemnością (0,75 m3)

Kontenery - PN-EN ISO 6346

Obejmuje (obowiązkowo):

• Znaki identyfikacyjne: kod właściciela, identyfikator kategorii wyposażenia, numer seryjny, cyfra samokontroli

• Znaki kodowe: wielkość (np. 40 i 20) i typ (np. G0)

• Znaki eksploatacyjne: maksymalna masa brutto (MAX GROSS 00 000 kg lub lb), tara (TARE 00 000 kg lub lb) oraz inne znaki eksploatacyjne

Podstawowe zasady znakowania:

1. Dodatkowe dane o sposobach obchodzenia się z ładunkiem, których nie można wyrazić znakiem

2. Nazwa i adres nadawcy

3. Miejsce nadania

4. Kraj - producent

5. Masa netto - kg

6. Masa brutto - kg

7. Wymiary

8. Pośredni port przeładunku

9. Miejsce na napis uzupełniający

10. Znaki niebezpieczeństwa i manipulacyjne

11. Objętość

12. Nazwa odbiorcy i miejsce przeznaczenia

13. Znaki identyfikacji

Kod kreskowy jest to wzór równoległych, prostokątnych jasnych i ciemnych kresek lub komórek, uporządkowanych zgodnie z opisami poszczególnych symbolik, w celu przedstawienia

danych w postaci czytelnej maszynowo

Symbol kodu kreskowego jest to kombinacja znaków symbolu i cech wymaganych w określonej symbolice, zawierająca „ciche strefy”, znaki „start” i „stop”, znaki danych, znaki kontrolne i inne znaki pomocnicze, które razem tworzą kompletną całość czytelną dla skanera

Standardy międzynarodowe:

• EAN International (European Article Numbering) - Międzynarodowa Stowarzyszenie EAN z siedzibą w Brukseli, Belgia, kody:

• EAN

• UCC (Uniform Code Council) - Komitet ds. Jednolitego Kodu z siedzibą w Lawrenceville, New Jersey, USA, kody:

• UPC (Universal Product Code) - znakowanie produktów w handlu detalicznym

• UPC-SCS (Shipping Container Symbol) - znakowanie opakowań zbiorczych

• Intermec - firma z USA, kody:

• ITF (Inteleaved two of five) - znakowanie opakowań zbiorczych

EAN UCC - jedyny, międzybranżowy i międzynarodowy system jednoznacznej i automatycznej identyfikacji produktów, jednostek wysyłkowych, zasobów, lokalizacji i usług oraz elektronicznej wymiany danych w przemyśle, handlu, usługach i administracji

Polska:

• ILiM - Instytut Logistyki i Magazynowania z siedzibą w Poznaniu

• CKK - Centrum Kodów Kreskowych - GS1 Polska, z siedzibą w Poznaniu, organizacja powołana w 1990 roku, członek GS1:

Systemy numerowania:

• GTIN (Global Trade Item Number) - Globalny numer jednostki handlowej:

• Służy do unikalnej identyfikacji jednostek handlowych na całym świecie

• Umożliwia automatyzację: rejestracji i sprzedaży w detalicznych punktach kasowych, przyjmowania produktów, zarządzania zapasami (zamawianie), analizę sprzedaży

• SSCC (Serial Shipping Container Code) - Seryjny numer jednostki wysyłkowej:

• Służy do unikalnej identyfikacji jednostek logistycznych na całym świecie

• Umożliwia indywidualne śledzenie fizycznie przemieszczanych jednostek, wdrożenie wielu aplikacji, np. do: kompletacji, trasowania, automatycznego przyjmowania towaru

• GLN (Global Location Number) - Globalny numer lokalizacyjny:

• Służy do identyfikacji przedsiębiorstwa lub organizacji jako jednostki prawnej, ewentualnie lokalizacji jednostek fizycznych lub funkcjonalnych w obrębie firmy

• Umożliwia efektywne stosowanie EDI

• GRAI (Global Returnable Asset Identifier) - Globalny identyfikator zasobów zwrotnych (gospodarka opakowaniami zwrotnymi)

• GIAI (Global Individual Asset Identifier) - Globalny identyfikator indywidualnych zasobów (inwentaryzacja środków trwałych)

Etykieta logistyczna przeznaczona jest do znakowania jednostek logistycznych będących

• przedmiotem transportu i / lub składowania - zawiera:

• Część GÓRNA - marketingowa dowolny format informacji (dane nadawcy)

• Część ŚRODKOWA - informacje tekstowe i interpretacja kodów kreskowych - dane czytelne wzrokowo (np. data ważności, waga, liczba sztuk, numer serii, …)

• Część DOLNA - kody kreskowe (SSCC)

Wielkość każdej części zależy od ilości informacji.

Każda część jest oddzielona ciągłą poziomą linią. Ramka nie jest obowiązkowa

Traceability - śledzenie pochodzenia żywności

Dyrektywa nr 178/2002 ustanawia zasady i wymagania w zakresie prawa żywnościowego, powołuje Europejską Radę Bezpieczeństwa Żywności oraz określa procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności

Dyrektywa weszła w życie z dniem 01.01.2005 roku

Dyrektywa nr 178/2002 nakłada znaczne obowiązki na firmy branży żywnościowej i żywieniowej (paszowej) działające prywatnie lub publicznie podczas któregokolwiek etapu produkcji, przetwarzania oraz dystrybucji żywności

RFID (Radio Frequency Identification) - technologia transmisji danych za pomocą sygnału radiowego niskiej mocy pomiędzy tagiem (transponderem, etykietą), a czytnikiem. Nie jest konieczny bezpośredni (optyczny) kontakt czytnika z tagiem - odczyt odbywa się na odległość (również w ruchu).

Rodzaje tagów:

• AKTYWNE - mają wbudowaną baterię co pozwala na transmisję danych, odczyt nawet do 100 m (koszt kilka euro)

• PASYWNE - działają na zasadzie „fali odbitej”, energię do transmisji danych czerpią z sygnału odbieranego z czytnika, co pozwala na odczyt do ok. 5 ÷ 7 m (koszt kilkadziesiąt centów)

Obserwowane efekty stosowania:

• Redukcja kosztów magazynowania (kosztów pracy związanej z przyjęciami, kompletacją, kontrolą)

• Redukcja poziomu zapasów

• Redukcja niedoborów

• Redukcja liczby błędów

• Ułatwienie procesu generowania dokumentów (np. POD)

• Wzrost przepustowości magazynów

• Wzrost zadowolenia klientów

Podsumowanie - skutki braku lub nieodpowiedniego oznakowania:

• Umieszczenie ładunku w nieodpowiednim miejscu magazynu lub środka transportowego

• Ułożenie ładunku w nieodpowiedni sposób

• Pomylenie z inną partią ładunków

• Wyładowanie w niewłaściwym punkcie odbioru

• Wydanie niewłaściwemu odbiorcy

• Uszkodzenie ładunku w wyniku niewłaściwego obchodzenia się z nim

• Brak możliwości śledzenia przesyłki

• Brak aktualnych danych ilościowych (w formie elektronicznej) dotyczących ładunków w magazynie, czy w transporcie

• Groźba przeterminowania (utrudniona realizacja zasady FIFO)

• Nadmierne zapasy magazynowe

• Wyższe koszty

• … i wiele innych

6. Podstawy prawne przewozu głównych rodzajów ładunków specjalnych

Z przewozu wyłączone są rzeczy:

• których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów

• które z powodu swoich rozmiarów, masy lub innych właściwości albo ze względu na urządzenia przewoźnika lub warunki drogowe danej gałęzi transportu nie nadają się do przewozu środkami transportowymi

• niebezpieczne w rozumieniu odrębnych przepisów, chyba że zostały dopuszczone do przewozu na warunkach szczegółowych

Minister Transportu i Gospodarki Morskiej w porozumieniu z odpowiednimi Ministrami, w drodze rozporządzenia, może określać:

• wykaz rzeczy niebezpiecznych wyłączonych z przewozu

• szczególne warunki przewozu:

• innych rzeczy niebezpiecznych

• rzeczy łatwo psujących się

• zwłok i szczątków zwłok ludzkich

• żywych zwierząt

Podstawy prawne:

• Umowa ADR - O międzynarodowych przewozach drogowych towarów niebezpiecznych

• Umowa ATP - O międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów

• Regulamin RID - O międzynarodowych przewozach kolejami towarów niebezpiecznych

• Konwencja IMDG - Międzynarodowy morski kod towarów niebezpiecznych

• Regulacja ICAO - Międzynarodowa organizacja lotnictwa cywilnego

*Chłodniczy transport żywności*

Przewóz żywności jest to przewóz nie znajdujących się w stanie zamrożenia, zamrożonych lub głęboko zamrożonych produktów żywnościowych, używek, środków spożywczych, substancji dodatkowych do środków spożywczych lub pomagających w ich przetwarzaniu, środkami transportu zapewniającymi właściwą jakość zdrowotną i przeznaczonymi wyłącznie do tego celu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19.XII.2002 roku stanowi, że (§8):

• Temperaturę właściwą do przechowywania i przewozu danego rodzaju artykułu spożywczych ŁATWOPSUJĄCYCH SIĘ określa jego producent

• Gdy artykuł nie wymaga przechowywania w temperaturze poniżej 0°C, jego przewóz może odbywać się środkami transportu odpowiednio przystosowanymi, przy czym jeżeli temperatura otoczenia przekracza 10°C, czas przewozu w środku transportu nie może przekraczać jednej godziny

• Podczas przewozu artykułów wymagających obniżonej temperatury prowadzi się stały monitoring temperatury

• Za utrzymanie wewnątrz środka transportu temperatury właściwej dla danego artykułu odpowiada osoba sprawująca nadzór nad ich przewozem

Umowa ATP określa:

• Temperatury transportu artykułów mrożonych (w tym głęboko) i schłodzonych

• Klasyfikację pojazdów przeznaczonych do transportu żywności

• Metody badania i znakowania tych pojazdów

Rodzaje środków transportu do przewozu łatwo psujących się artykułów spożywczych wg ATP:

Izotermy - ograniczające wymianę ciepła między wnętrzem a otoczeniem w oparciu o materiały termoizolacyjne

Lodownie - obniżające i utrzymujące temperatury we wnętrzu bez urządzeń mechanicznych lub absorbcyjnych, lecz innych źródeł zimna

Chłodnie - obniżające i utrzymujące temperatury we wnętrzu z indywidualnymi lub wspólnymi urządzeniami chłodniczymi

Ogrzewane środki transportu - wyposażone w urządzenie grzewcze pozwalające nagrzewać jego wnętrze do 12°C i na jej utrzymanie

Wg ATP środki transportu żywności znakuje się trzyliterowym kodem:

• 1-sza litera - rodzaj urządzenia chłodniczego lub grzewczego

• R - zasobnik zimna

• F - urządzenie chłodnicze

• C - urządzenie ogrzewcze

• 2-ga litera - typ izolacji cieplnej

• N - normalna / k ≤ 0,7 W/(m2⋅K)

• R - wzmocniona / k ≤ 0,4 W/(m2⋅K)

• 3-cia litera - klasa temperatur: A, B, C, D, E, F

Przykład: FRC - chłodnia (F) ze wzmocnioną izolacją termiczną (R) w klasie temperaturowej (C), czyli pozwalająca przewozić ładunki w temperaturze od -20°C do +12°C (tj. głęboko zamrożone i schłodzone)

*Przewóz materiałów niebezpiecznych*

Materiał niebezpieczny to materiał (mieszanina, roztwór, substancja) lub przedmiot niebezpieczny, którego przewóz jest zabroniony na podstawie umowy ADR lub dopuszczony wyłącznie na warunkach tej umowy

Każdy towar niebezpieczny należy do jednej z dziewięciu klas i posiada własny numer rozpoznawczy UN (czterocyfrowy), który jest podawany przed jego właściwą nazwą przewozową, np.:

UN 1090 ACETON

UN 1203 PALIWO SILNIKOWE (benzyna)

Umowy ADR i RID są aktualizowane co 2 lata, zawsze w roku nieparzystym!

Każda firma, której działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych powinna wyznaczyć jednego lub więcej doradców ds. bezpieczeństwa!!

Wymagania w zakresie nadzorowania pojazdów i bezpieczeństwa przewozu wynikają z kodów literowo-cyfrowych „S...” (S1, S2 … S21) przypisanych poszczególnym rodzajom ładunków i określających:

• warunki przewozu towarów z wybranych klas

• wymagane szkolenia, zaświadczenia i kursy dla kierowców

• specjalne wyposażenie pojazdu (dodatkowe gaśnice, urządzenia ochronne dróg oddechowych)

• procedury przy za i wyładunku

• możliwe miejsca postoju

• odpowiedni zakres ochrony przesyłek przed działaniem wysokiej temperatury i promieni słonecznych

• konieczność nadzoru w zależności od rodzaju ładunku i jego masy

...poza tym:

• Należy przestrzegać szczegółowych przepisów mówiących o zasadach pakowania razem ładunków różnych klas, jak również dotyczących przygotowania przestrzeni ładunkowej i wysprzątania jej po wykonaniu przewozu

• Na pojazdach należy umieszczać nalepki ostrzegawcze o przewożonym materiale (np. materiał wybuchowy, gaz palny) oraz tablice ostrzegawcze z:

• numerem rozpoznawczym UN

• numerem rozpoznawczym zagrożenia - składającym się z dwóch lub trzech cyfr (np. 33 - materiał ciekły, łatwo zapalny (temperatura zapłonu niższa niż 23°C)

Nadawca jest zobowiązany do dostarczenia kierowcy niezbędnych informacji i dokumentacji

Wymagana dokumentacja

• Dokument przewozowy, zawierający:

• nazwę i adres nadawcy

• nazwę i adres odbiorcy

• określenie towaru (m.in. nazwa przewozowa / techniczna, numer UN, kod klasyfikacyjny / klasa i grupa pakowania, numer wzorów nalepek)

• Instrukcja pisemna dla kierowcy o postępowaniu z ładunkiem niebezpiecznym na wypadek zagrożenia

• Certyfikat pakowania kontenera (jest wymagany w transporcie kombinowanym dla kontenerów dużych)

• Kopia tekstu głównego tekstu umowy specjalnej (jeżeli przewóz jest realizowany na podstawie takiej umowy - najczęściej dotyczy to materiałów nie objętych umową ADR - umowy wielostronne)

• Dokumenty tożsamości (wszystkich członków załogi pojazdu, zawierające ich fotografie)

• Kopia zgłoszenia (w przypadku materiałów niebezpiecznych, dla których wymagane jest zgłoszenie ich przewozu właściwemu komendantowi Straży pożarnej i/lub Policji)

Dokument przewozowy - język urzędowy państwa nadania, a w transporcie międzynarodowym również w języku: angielskim, francuskim lub niemieckim

Instrukcja - język zrozumiały dla kierowcy oraz język urzędowy kraju nadania, tranzytu i docelowego

*Przewóz żywych zwierząt*

Przewóz zwierząt jest to przewóz za pomocą środka transportu (pojazd lub zespół pojazdów), w kontenerze, przenośnym boksie lub w pojemniku przeznaczonym do przewozu zwierząt, łącznie z załadunkiem, postojem (pojenie, karmienie itd.) i wyładunkiem żywych zwierząt, przy zapewnionym opiekunie odpowiedzialnym za dozór i odpowiednie postępowanie wobec zwierząt.

Podstawowe wymagania:

Przewoźnik może przyjąć zwierzęta do przewozu tylko wówczas, gdy:

• nadawca wyznaczył opiekuna zwierząt (przynajmniej w miejscach i na czas postoju) lub przewoźnik sam podjął się sprawowania nad nimi opieki

• został przedłożony plan trasy w przypadku, gdy przewóz wraz z postojami będzie trwał dłużej niż 8 godzin

• nadawca dostarczył świadectwo miejsca pochodzenia zwierząt lub inny dokument identyfikacyjny oraz świadectwo zdrowia, jeśli odrębne przepisy tak stanowią

• lekarz weterynarii wydał orzeczenie, że zwierzęta nadają się do transportu, jeśli nie jest wymagane świadectwo zdrowia zwierząt

• nadawca złożył pisemne oświadczenie, że zwierzęta zostały odpowiednio przygotowane do transportu

Wytyczne do załadunku i zabezpieczenia ładunku

• Do załadunku i wyładunku zwierząt należy używać odpowiednich urządzeń pomocniczych (mostki, rampy, trapy)

• Zwierząt nie wolno podnosić za pomocą środków mechanicznych, ani ciągnąć za głowę, rogi, kończyny, sierść lub ogon

• Zaczepy powinny minimalizować niebezpieczeństwo uduszenia lub zranienia zwierząt oraz zapewniać im przyjęcie naturalnej pozycji stojącej lub leżącej oraz dostęp do wody i jedzenia

• Zwierząt nie wolno mocować za rogi ani za pomocą kółek nosowych

• Klatki i kontenery powinny być ustawiane w sposób zapewniający zwierzętom przyjęcie naturalnej pozycji i prawidłową wentylację

• Wejście do środka transportu powinno być opatrzone informacją o rodzaju lub gatunku umieszczonych w nich zwierząt

Czas trwania transportu

• Czas trwania transportu lądowego zwierząt jednokopytnych, bydła, owiec, kóz i świń nie powinien przekraczać 8 h - można go wydłużyć gdy:

• na podłodze środków transportu znajduje się dostateczna ilość ściółki

• opiekun zwierząt przewozi wystarczającą ilość paszy na cały czas transportu i poi oraz karmi zwierzęta w czasie transportu w ustalonych porach

• jest zapewniony bezpośredni dostęp do zwierząt

• pojazd jest wyposażony w przyłącza do dostarczania wody w czasie postojów

• pojazd jest wyposażony w przesuwne przegrody, umożliwiające urządzenie oddzielnych zagród (boksów)

• Łączny czas transportu zwierząt, z uwzględnieniem postojów, nie powinien być dłuższy niż 24 h

• Transport piskląt powinien zakończyć się w ciągu 72 h po wylęgu

• Drób i inne ptaki oraz króliki powinny mieć dostęp do wody i paszy w wystarczających ilościach w czasie transportu trwającego dłużej niż: dla królików 12 h, dla drobiu i innych ptaków 24 h

Postoje:

• Postój powinien nastąpić co najmniej po 8 godzinach transportu

• Postój nie jest konieczny, jeżeli przewóz do miejsca przeznaczenia zakończy się w ciągu kolejnych 2 h trwania transportu

• Po maksymalnym możliwym czasie transportu określonym dla danego gatunku zwierząt powinny być wyładowane, napojone i nakarmione oraz mieć zapewniony okres odpoczynku nie krótszy niż 24 h

*Przewóz łądunków ponadnormatywnych*

Pojazdem ponadnormatywnym / nienormatywnym nazywamy pojazd lub zespół pojazdów, którego masa, naciski osi lub wymiary wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach określających warunki techniczne pojazdów

Parametry pojazdów dopuszczalne na terytorium Polski:

• Wysokość - 4.00 m

• Szerokość - 2.55 m (pojazdy z izolacją izotermiczną - 2.60 m)

• Długość (w tym maksymalny nawis z tyłu pojazdu - 1.50 m):

• pojazdy silnikowe - 12.00 m

• pojazdy członowe - 16.50 m

• zespoły złożone z pojazdu silnikowego i przyczepy - 18.75 m

• Naciski osiowe:

• osie pojedyncze - 10 t (nienapędzane), 11.5 t (napędzane)

• osie typu tandem - 16 t

• Dopuszczalna masa całkowita DMC - 34 ÷ 40 t, w Polsce 38 t

Zezwolenia:

• Przejazd pojazdu ponadnormatywnego wymaga uzyskania zezwolenia

• Zezwolenia wydają Oddziały GDDKiA (http://www.gddkia.gov.pl) lub upoważnione przez nią jednostki (przejazdy na terenie Polski) oraz naczelnik urzędu celnego (w przypadku wjazdu na terytorium RP)

• Zezwolenia wydawane są jedynie gdy ładunek jest niepodzielny i brak jest możliwości jego przewozu innymi środkami transportu - zakaz łączenia!!!

• Przewoźnik występuje - na 14 dni przed terminem przejazdu - z pisemnym wnioskiem o zezwolenie (przy wjeździe na terytorium Polski), lub ustnie bezpośrednio na drogowym przejściu granicznym

• Na bazie wniosku ustalana jest trasa oraz termin przejazdu - równocześnie pobierana jest opłata za przejazd i wyznaczenie trasy

• Określane są też warunki przewozu, np.: pilotaż, pilotaż policji, zabezpieczenie linii napowietrznych, uzgodnienia z PKP przejazdu przez skrzyżowania z liniami kolejowymi, itp.

Rodzaje pojazdów:

Pojazdy bezsilnikowe - naczepy:

• z płaskim pokładem na całej długości

• ze stopniowanym pokładem - niskopodwoziowe tzw. semi

• z obniżonym pokładem tzw. tiefbett

• modułowe

Rodzaje zawieszenia:

• niesterowalne osie z zawieszeniem mechanicznym lub pneumatycznym

• osie samosterujące

• osie sterowane hydromechanicznie

Naczepy z płaskim pokładem

Zastosowanie: transport długich ładunków

Konstrukcja: stała / teleskopowa, podwójnie lub potrójnie rozsuwana

(do ponad 45 m)

Naczepy typu semi:

• Zastosowanie: uniwersalny charakter (najpopularniejsze) - transport różnorakich pojazdów, maszyn budowlanych i rolniczych

• Konstrukcja: niska platforma pozwalająca na przewozy ładunków o ponad 3 000 mm wysokości i długości przekraczającej 25 m (w przypadku naczep trzyosiowych)

• Wyposażenie dodatkowe: tylne rampy wjazdowe, kieszenie na koła - znacząco obniżające wysokość platformy (brak konieczności czasochłonnego demontażu kół jezdnych przewożonych maszyn)

Naczepy typu tiefbett:

• Zastosowanie: transport elementów wysokich i objętościowych

• Konstrukcja: pokład na wysokości około 600 mm nad poziomem podłoża, skręt kół do 45o - zwrotność, łabędzia szyja, często odczepiana dla zapewnienia możliwości załadunku np. maszyn samojezdnych od przodu naczepy, bez konieczności pokonywania wózka jezdnego

Pojazdy silnikowe - ciągniki siodłowe:

• z obniżonym pokładem tzw. tiefbett

• nośność (nacisk na siodło) - przeciętnie 11 ÷ 17 t

• masa zestawów - do 80 t, a nawet dochodzącej do 250 ton (tylko na zamkniętych terenach zakładów przemysłowych)

Konstrukcja:

• układ wieloosiowy (2 osie - ładunki ponadgabarytowe; 3, 4 lub 5 osi - ładunki ciężkie)

• silnik o dużej mocy (380, 460, 500 i ponad 600 KM)

• układ napędowy przystosowany do przenoszenia dużej mocy (4x2, 4x4, 6x2, 6x4, 6x2/4, 8x4/4)

• specjalne zawieszenie

• wydajne hamulce

• kabina załogi po adaptacji (pora nocna)

7. Technologie przewozu i przeładunku towarów

Technologia - forma przepisu dla działań powtarzających się, określającego: ciąg i sposób dokonania czynności, jakość i ilość niezbędnych surowców i materiałów, warunki wykonania działań, a także jakość i rodzaj maszyn i narzędzi potrzebnych do zrealizowania określonego celu

Produkcja transportowa ma charakter wybitnie JEDNOSTKOWY, w efekcie poszczególne przewozy trzeba organizować od podstaw

*Podstawowe rodzaje technologii przewozowych*

Technologie UNIWERSALNE:

• Przewozy o najniższym poziomie mechanizacji robót ładunkowych - znaczny udział przeładunków ręcznych

• Przewozy ładunków sztukowych i kawałkowych luzem bez stosowania dodatkowych zabezpieczeń, opakowań

• Wykorzystanie głównie prostych maszyn i urządzeń ładunkowych oraz uniwersalnego taboru

• Duża pracochłonność i mała wydajność

• Tendencja zanikowa, zwłaszcza w transporcie samochodowym

Technologie SPECJALIZOWANE:

• Przewozy eliminujące uciążliwe i niebezpieczne dla zdrowia prace ładunkowe

• Przewozy ładunków łatwo psujących się, ponadnormatywnych oraz masowych, jak: ziemia, ziemniaki, buraki, ziarno, zbożowe, kruszywa budowlane, ładunki płynne, półpłynne i ciastowate, prefabrykaty betonowe

• Wykorzystanie środków transportu dostosowanych do naturalnej postaci ładunków, bez dodatkowych opakowań, w tym pojazdów: samowyładowczych, zbiornikowych, cystern, chłodni, izoterm, wieloosiowych, niskopodłogowych

• Technologie najbardziej rozpowszechniona, zwłaszcza w transporcie samochodowym

Technologie ZUNIFIKOWANE:

• Przewozy o najwyższym poziomie mechanizacji robót ładunkowych

• Przewozy ładunków kontenerowych, jednostek ładunkowych zunifikowanych wg wzorca palety uprzywilejowanej oraz naczep, przyczep, nadwozi i zestawów drogowych przy użyciu środków przewozowych innych gałęzi transportu, np. kolejowego, morskiego

• Wykorzystanie kontenerów lub innych zbiorczych jednostek ładunkowych oraz dostosowanych do nich (do ich kształtu, masy) środków transportu i przeładunku, w tym naczepy kontenerowe i samowyładowcze, platformy kolejowe, statki kontenerowe (ro-ro), a także suwnice kontenerowe, żurawie samochodowe, zestawy składowe

Wybór technologii zależy przede wszystkim od:

• Cech ładunku (rodzaju, właściwości, masy, kształtu)

• Przygotowania ładunku do przewozu

• Wyposażenia technicznego przewoźnika (tabor) i pozostałych uczestników procesu przewozowego, tj. nadawców i odbiorców ładunku (urządzenia przeładunkowe)

• Warunków w miejscu za-, wyładunku i przeładunków

• Możliwości drogowych (rodzaj, stan, warunki ruchu)

• Organizacyjnych powiązań nadawców i odbiorców

8. Rozmieszczenie i mocowanie ładunków w pojeździe

Podstawowe wytyczne:

• Ładunek nie może wykraczać poza obrys pojazdu / skrajnię

• Ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnych nacisków na osie

• Ładunek powinien być w miarę równomiernie rozłożony na całej powierzchni ładunkowej pojazdu i do jednakowej wysokości (symetryczne obciążenie pojazdu)

• Środek ciężkości ładunku powinien być położony możliwie jak najniżej nad podłogą pojazdu

• Należy uwzględnić dopuszczalne kojarzenie różnych rodzajów ładunków w jednym środku transportowym (np. artykuły spożywcze nie powinny być przewożone w bezpośrednim sąsiedztwie artykułów chemicznych czy tytoniowych - HACCP)

W przeciwnym przypadku:

• Należy zastosować przegrody oddzielające poszczególne rodzaje ładunków oraz uniemożliwiające ich przesuwanie się (np. górnej warstwy ładunku po warstwie dolnej)

• Ewentualne wolne przestrzenie między poszczególnymi sztukami ładunku oraz pomiędzy ładunkiem i ścianami pojazdu powinny być wypełnione:

• przez odpowiednie ustawienie poszczególnych sztuk ładunku (układ kombinowany)

• przy wykorzystaniu pomocniczych środków zabezpieczających (np. puste palety płaskie, materace / worki pneumatyczne, przegrody itp.)

• W przypadku niepełnego wykorzystania pojemności pojazdu ładunek powinien być umieszczony bezpośrednio przy przedniej ścianie skrzyni ładunkowej pojazdu (hamowanie = uderzenie ładunku o przednią ścianę skrzyni = uszkodzenie kabiny kierowcy)

Sworzeń królewski (zaczepowy):

• średnicy 2 cali - maksymalne obciążenie = 55 t MMC (maksymalna masa całkowita) naczepy

• średnicy 3.5 cala - maksymalne obciążenie = 110 t MMC (maksymalna masa całkowita) naczepy

Pomiar nacisków na osie - czujniki nacisku na osie:

• Elektroniczne sensory dla samochodów ciężarowych oraz przyczep i naczep z zawieszeniem pneumatycznym

• Bieżąca kontrola ładowności i faktycznej wagi pojazdu

• Dokładność wskazań 2%

• Alarm optyczny w przypadku wystąpienia przeciążenia

• Automatyczne powiadomienie bazy lub managera floty

*Środki zabezpieczające*

• Pasy mocujące / transportowe

• napinające - opasujące

• jednoczęściowe - dwuczęściowe

Budowa pasów mocujących:

• Taśma - wykonana z impregnowanego, mało rozciągliwego poliestru, odporna na działanie smarów, olejów, kwasów mineralnych i promieni ultrafioletowych

• Mechanizm napinający / ściągający (np. racza, klamra) - duża siła napinająca uzyskiwana np. dzięki zastosowaniu mechanizmu zapadkowego

• Okucia (np. haki) - wykonane ze stali ocynkowanej odpornej na korozję

Charakterystyka pasów mocujących:

• Stanowią doskonałe zabezpieczenie transportowanych ładunków

• Lekkie, proste i wygodne w użyciu, a także bardzo trwałe

• Przeznaczone do wielokrotnego użytku

• Przystosowane do pracy w temperaturach od -40°C do +100°C

• Bezpieczeństwo stosowania i niezawodność gwarantowana:

• zgodnością z PN (PN-EN 12195-2, PN-EN 12640)

• certyfikatami bezpieczeństwa (PCBC, PIMOT) - etykiety bezpieczeństwa

• Napinacze

• łańcuchowe - grzechotkowe

• z hakami skracającymi - bez haków skracających

Napinacze łańcuchowe (tzw. odciągi łańcuchowe) - stosowane w transporcie samochodowym i kolejowym do zabezpieczania ciężkich maszyn i elementów o dużym tonażu

Napinacze grzechotkowe - stosowane jako samodzielne urządzenie napinające oraz w połączeniu z innymi akcesoriami stanowiąc alternatywę dla innych rozwiązań

• Drążki rozporowe

• Pozwalają na skrócenie przestrzeni załadunkowej tak, by blokować przesuwanie się przewożonych ładunków

• Stosowane gdy nie ma możliwości zabezpieczenia ładunku np. przy pomocy pasów mocujących lub jako uzupełnienie takiego zabezpieczenia

• Listwy kotwiczne

• Stanowią element zabezpieczenia ładunku wewnątrz skrzyni załadunkowej pojazdu

• Pozwalają na skrócenie przestrzeni załadunkowej tak, by blokować przesuwanie się przewożonych ładunków

• Maty antypoślizgowe

• Stosowane na podłogach i / lub na ścianach skrzyń ładunkowych

• Zwiększają wartość współczynnika tarcia pomiędzy ładunkiem a podłogą i / lub ścianą skrzyni ładunkowej

• Pozwalają na stosowanie pasów o niższej wytrzymałości

• Worki sztauerskie

• 1-warstwowe (1ply, light) - stosowane na pojazdach z plandekami

• 2-warstwowe (2ply, medium) - stosowane w kontenerach

• 4-warstwowe (4ply, heavy) - stosowane w transporcie morskim i kolejowym

Stosowane ciśnienia - 12, 20, 40 kPa

Wymiary - od 60 × 90 do 125 × 225 cm

Maksymalna przestrzeń do wypełnienia - ok. 50 cm

Cena - od 25 do 100 PLN + VAT

Charakterystyka worków sztauerskich:

• Lekkie, łatwe w użyciu i wytrzymałe (wytrzymałość na naciski do 40 ton)

• Wytrzymałe i sprężyste (amortyzują wstrząsy i wibracje)

• Odporne na warunki klimatyczne (w tym wilgotność i temperaturę - od -25°C do +65°C)

• Szybko napełnia się je powietrzem i usuwa powietrze z ich wnętrza dzięki specjalnemu zaworom (około kilkunastu sekund)

• Zmniejszają liczbę potrzebnych pracowników i czas załadunku

• Ekonomiczne (zniżki przy ubezpieczaniu ładunków - 5%)

• Stanowią efektywny sposób blokowania i usztywniania ładunku, dopasowują się do każdego kształtu (ściśle przylegają do ładunku)

• Zapewniają maksymalne wykorzystanie powierzchni ładunkowej

• Nadają się do wielokrotnego użycia

• Produkowane w różnych rozmiarach

• Nadają się do recyklingu

• Sieci zabezpieczające

10 zasad właściwego zabezpieczenia ładunku w transporcie:

1. Ustal masę oraz rodzaj opakowań ładunków, które masz przewozić

• Nie przekraczaj DMC (palety i środki mocujące też ważą)

• Nie zawsze 1l = 1kg (np. stężony kwas siarkowy 1l = 1.84kg)

• Maksymalne obciążenie ściany czołowej i tylniej pojazdu oraz burt wynosi odpowiednio ok. 40 i 30% ładowności nominalnej pojazdu

• Współczynnik tarcia 0.3 oznacza, że potrzeba siły odpowiadającej 300kg by przesunąć tonę ładunku

Upewnij się, czy możesz polegać na opakowaniach zbiorczych

Dobierz środki mocujące

• Środki mocujące to nie tylko pasy - można „łączyć” różne środki mocujące

• Obciążenia maksymalne środków mocujących (w daN), nie ma nic wspólnego z masą ładunku

• Uwzględniaj położenie środka ciężkości

• Umieszczaj środki mocujące jak najbliżej środka ciężkości ładunku - umieszczanie ich w dużej odległości od środka ciężkości prowadzi do powstania momentu obrotowego

• Umieszczaj ładunek tak, by środek ciężkości znajdował się jak najniżej

• Odpowiednio rozłóż ładunek na pojeździe

• Przekroczenie dopuszczalnych nacisków na osie nie wynika wprost z relacji masy ładunku i ładowności nominalnej pojazdu

• Ładunek nie powinien ograniczać widoczności oraz zasłaniać świateł pojazdu oraz jego oznakowania

• Wybierz odpowiednie punkty mocujące

• Wykorzystuj jedynie punkty mocujące przeznaczone do tego celu

• Zabezpiecz krawędzie

• Ostre krawędzie (ładunku czy pojazdu) mogą uszkodzić mocowanie

• Krawędzie są ostre jeżeli promień krawędzi jest mniejszy od grubości środka opasującego

• Załóż środki mocujące

• Stosuj tylko SPRAWNE i CERTYFIKOWANE środki mocujące

• Pasów mocujących nie wolno wiązać

• Uwzględnij kąty mocowania środków mocujących

• Dbaj o swoje środki mocujące

• Nawet nieużywane środki mocujące tracą z upływem czasu swoje właściwości

• Nie zaleca się stosowania środków mocujących starszych niż 5 lat

9. Technologia magazynowania ładunków

Magazyn to jednostka funkcjonalno-organizacyjna przeznaczona do magazynowania dóbr materialnych (ZAPASÓW) w wyodrębnionej przestrzeni budowli magazynowej, wg ustalonej technologii, wyposażona w odpowiednie urządzenia i środki techniczne, zarządzana i obsługiwana przez zespół ludzi.

Podstawowym zadaniem magazynów jest zapewnienie właściwych warunków przechowywania dla utrzymania w dobrym stanie składowanych zapasów!

Warunki przechowywania to zespół czynników i działań technicznych, technologicznych oraz organizacyjnych zmierzających do zachowania jakości i ilości wyrobów w czasie ich przebywania w magazynie, a także dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy personelu magazynowego, bezpieczeństwa budowli i mienia magazynowego oraz środowiska naturalnego.

Podstawowe czynniki zapewniające właściwe warunki przechowywania ładunków:

• Rodzaj przestrzeni magazynowej

• Warunki klimatyczne przestrzeni składowej

• Rodzaj instalacji klimatycznych

• Sposób składowania wyrobów

• Rozmieszczenie wyrobów

• Warunki pakowania wyrobów oraz rodzaje opakowań

• Zasady kontroli warunków składowania

• Warunki konserwacji wyrobów

• Dopuszczalne okresy przechowywania wyrobów

Rodzaj przestrzeni magazynowej:

• Magazyny OTWARTE - place składowe - służą do magazynowania wyrobów odpornych na wszystkie warunki atmosferyczne (temperatura, wilgoć, opady, promieniowanie słoneczne, wiatr, czystość powietrza), np. takich jak: materiały pochodzenia mineralnego, wyroby stalowe i żeliwne, drewno, ceramiczne materiały budowlane itp.

• Magazyny PÓŁOTWARTE - zadaszone / wiaty magazynowe - służą do magazynowania wyrobów odpornych na niektóre warunki atmosferyczne (temperatura, wilgoć, wiatr, czystość powietrza), natomiast NIEodporne na opady i promieniowanie słoneczne

• Magazyny ZAMKNIĘTE - budynki magazynowe, zbiorniki zamknięte, silosy zamknięte - służą do magazynowania wyrobów wrażliwych na warunki atmosferyczne

Warunki klimatyczne przestrzeni składowej:

• TEMPERATURA i WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA, których wahania powodować mogą między innymi przekroczenie punktu rosy powietrza, a tym samym kondensację pary wodnej i zjawisko roszenia oraz zawilgocenia wyrobów

• STOPIEŃ ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA, w którym znajdują się gazy i pary (tlenki węgla, dwutlenki węgla, dwutlenki siarki, tlenki azotu), pyły oraz mikroorganizmy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

• LICZBA WYMIAN POWIETRZA między środowiskiem zewnętrznym, a wewnętrznym magazyn

Rodzaj instalacji klimatycznych

• Grzewcza

• Wentylacyjna

• Osuszająca

• Nawilżająca

• Oświetleniowa

Sposób składowania wyrobów:

• Składowanie BEZ URZĄDZEŃ, w pryzmach, zwałach, piętrzenie w stosy

• Składowanie W URZĄDZENIACH, na regałach, stojakach, wieszakach

Rozmieszczenie wyrobów:

• Składowanie z innymi wyrobami lub konieczność składowania w pomieszczeniu wydzielonym

• Minimalne odległości wyrobów od urządzeń grzejnych, ścian, sufitu, okien, bram

• Ochrona przed promieniowaniem słonecznym

• Ochrona przed gryzoniami, owadami, bakteriami, pleśnią

• Sposób i liczba warstw piętrzenia

Warunki pakowania wyrobów oraz rodzaje opakowań:

• Opakowania JEDNOSTKOWE

• Opakowania ZBIORCZE

• Opakowania TRANSPORTOWE

Zasady kontroli warunków składowania:

• Określenie rodzaju kontrolowanych parametrów czy cech (np. temperatura, wilgotność, ogniska korozji, pleśni, śladów gryzoni)

• Określenie granicznych wartości kontrolowanych parametrów, cech

Warunki konserwacji wyrobów:

• Określenie sposobów prowadzenia konserwacji (materiały, narzędzia, metody)

• Określenie okresów prowadzenia konserwacji

Dopuszczalne okresy przechowywania wyrobów

• Okres przydatności do spożycia / trwałości

• Data produkcji

11. Uszkodzenia ładunków

Szkoda transportowa występuje wtedy, gdy odbiorca w ogóle nie otrzyma przesyłki, otrzyma ją z opóźnieniem albo gdy wartość przesyłki obniży się w czasie transportu (Prawo przewozowe).

Podstawowe rodzaje szkód:

• Związane z CZASEM

• CZĘŚCIOWE

• CAŁKOWITE

• INNE

Podstawowe źródła / przyczyny szkód:

• TRANSPORT

• MAGAZYN

• INNE

Uszkodzenie ładunku, rodzaj szkody, polegający na jakościowym pogorszeniu stanu ładunku, powodującym obniżenie jego wartości

*Szkody związane z CZASEM*

• Niezrealizowane zlecenia

• Zlecenia zrealizowane nieterminowo - opóźnienia

• Przekroczenie terminu przydatności wyrobów

*Szkody (uszkodzenia) CZĘŚCIOWE i CAKOWITE*

• Rozdarcue

• Skażenie

• Złamanie lub pęknięcie

• Zapleśnienie

• Przechłodzenie lub zamrożenie

• Porysowanie

• Zamoczeni lub zalanie

• Wyciek lub wysyp

• Nadpaleni lub spalenie

*Szkody INNE*

• brak części lub całej przesyłki

*Szkody związane z MAGAZYNOWANIEM*

• Błąd magazynu cross-dockingowego

• Błąd WMS

• Błąd operatora wózka widłowego

• Błędne oznakowanie ładunku

• Błąd przy przeładunkach

• Wadliwe ułożenie ładunku na skrzyni ładunkowej

• Kradzież

*Szkody związane z TRANSPORTEM*

• Kradzież

*Szkody związane z TRANSPORTEM*

• Gwałtowne hamowanie lub nieostrożna jazda

• Wypadek spowodowany przez kierowcę

• Utrudnienia na drodze

• Awaria samochodu

• Wadliwe ułożenie ładunku na skrzyni ładunkowej

• Złe warunki atmosferyczne

• Przyjęcie ładunku bez kontroli (przeliczenia lub sprawdzenia)

• Zagubienie przesyłki

• Niewłaściwa temperatura podczas przewozu

*Szkody związane z INNYMI źródłami*

• Błąd administracyjny

• Niewłaściwe opakowanie

• Szkoda / wada ukryta

• Rozpaletyzowanie przesyłki

Przeciętnie co 1 000 przesyłki dotyka szkoda transportowa!!!

Procedura postępowania:

1. Pracownik (spedytor, kierowca, magazynier), który wykrył szkodę lub został o niej poinformowany zgłasza ten fakt bezpośredniemu przełożonemu (dotyczy to również sytuacji gdy ryzyko wystąpienia szkody jest duże, ale jeszcze do niej nie doszło)

2. Pracownik samodzielnie lub wspólnie z przełożonym podejmują działania mające na celu naprawienie szkody i zrealizowanie zlecenia zgodnie z życzeniem klienta - o ile jest to możliwe

3. Pracownik samodzielnie lub wspólnie z przełożonym przygotowują podstawową dokumentację szkodową (stwierdzenie szkody + zdjęcia) oraz zabezpieczają ładunek

4. Powiadomienie przełożonych, uprawnionych do podejmowania decyzji odnośnie dalszego postępowania z ładunkiem, w tym:

• tego, czy ładunek można dostarczyć do odbiorcy

• czy ładunek należy uznać za odpad

• drogi, na której szkoda zostanie usunięta - postępowanie reklamacyjne, odszkodowawcze

• Pisemne zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela niezwłocznie po jej powstaniu

• Przygotowanie pełnej dokumentacji szkodowej i przekazanie ubezpieczycielowi

• Odnotowywanie postępu procedury odszkodowawczej / reklamacyjnej w rejestr szkód / reklamacji

PAMIĘTAJ - gdy wystąpią poważne uszkodzenia, braki, zatrzymanie przesyłki lub inne nieprawidłowości to informacja o tym musi trafić do klienta nadawcy!!!

Dokumentacja szkodowa:

Typowy / podstawowy zestaw dokumentów szkodowych umożliwiających wypłatę odszkodowania:

• Umowa / zlecenie na wykonanie usługi (list przewozowy, zlecenie spedycyjne, …)

• PROTOKÓŁ SZKODY lub oświadczenie kierowcy wraz z potwierdzeniem zgłoszenia na policję (przy kradzieży), reklamacja klienta (przy zaginięciu ładunku)

• Faktura i specyfikacja ładunku (wraz z określeniem jego wartości)

• Dokument PZ

• Oświadczenie osoby stwierdzającej szkodę (kierowca, magazynier, spedytor, …), określające okoliczności powstania lub stwierdzenie uszkodzenia - oświadczenie potwierdzone przez przełożonego

• Roszczenie lub stanowisko poszkodowanego - reklamacja

Protokół szkody - dokument stwierdzający stan faktyczny przesyłki, spisywany w przypadku zauważenia ubytku, uszkodzenia lub jakiegokolwiek naruszenia jej zawartości potwierdzony podpisem Odbiorcy i przedstawiciela firmy transportowej - protokół szkody nie jest równoznaczny z reklamacją!

Zakres merytoryczny protokołu:

• dane o przesyłce (rodzaj, nadawca, odbiorca)

• stwierdzenie prawdopodobnej przyczyny wystąpienia szkody - sposób i stan opakowania

• określenie rodzaju i rozmiaru uszkodzeń

• podpisy - strona przewoźnika oraz nadawcy lub odbiorcy

Ubezpieczenia:

OCP / OCS - odpowiedzialność cywilna (OC) przewoźnika / spedytora

Podstawowa kwestia to ustalenie szczegółowych warunków ubezpieczenia poprzez rozszerzenie / zmianę warunków ogólnych!!!

Warunki umowy ubezpieczenia OCP (polisy) są określone w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Przewoźnika Drogowego w Ruchu Krajowym (OWU OCPD) każdej z firm ubezpieczeniowych!

Typowe wyłączenia dotyczące przewożonych ładunków:

• Materiały niebezpieczne - ADR

• Leki

• Żywe zwierzęta

• Dzieła sztuki

• Sprzęt RTV i AGD

• Tytoń i alkohol (powyżej 2%)

• Sprzęt elektroniczny (komputery, telefony komórkowe)

Jeżeli firma transportowa przewozi wyżej wymienione ładunki powinna je ubezpieczyć na warunkach szczegółowych! Nadawca z kolei powinien być świadomy zakresu ubezpieczenia OCP przewoźnika!!

Warunki szczegółowe:

Typowe wyłączenia dotyczące odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej:

• Wina umyślna (np. kradzież) i rażące niedbalstwo (łamanie przepisów ruchu drogowego, prowadzenie w stanie nietrzeźwym)

• Użycie pojazdu nieprzystosowanego do przewozu danego rodzaju ładunku, niesprawnego technicznie lub prowadzonego przez osobę nieuprawnioną

• Pozostawienia pojazdu bez opieki

• Szkód powstałych wskutek wydania towaru osobie nieuprawnionej

• Szkód powstałych z przyczyn leżących po stronie przewoźnika, wskutek nieterminowego podstawienia pojazdu do załadunku lub opóźnienia w dostawie

• Szkód powstałych w przewozie przesyłek wartościowych - np. dziełach sztuki

• Szkód powstałych w wyniku działania siły wyższej rozumianej jako działania sił przyrody

• Szkód powstałych w przewozach przesyłek podwyższonego ryzyka (np. ADR, RTV, AGD, tytoń, alkohol, komputery, telefony komórkowe, leki)

• Szkód powstałych wskutek kradzieży lub rozboju (rabunku)

Ubezpieczyciel przy zawieraniu umowy ubezpieczenia ustala wysokość sumy gwarancyjnej oraz franszyzy redukcyjnej (czyli wysokość kwoty o jaką zostanie umniejszone należne odszkodowanie), popularnie zwanej udziałem własnym. Wysokość franszyzy redukcyjnej zależy od ubezpieczanego i ma wpływ na wysokość płaconej składki.

Nadawca ładunku powinien być świadomy wysokości sumy ubezpieczenia oraz franszyzy redukcyjnej przewoźnika oraz tego, że załadunek i rozładunek (jeżeli strony nie umówiły się inaczej), podlega wyłączeniu z odpowiedzialności przewoźnika / spedytora!!!

Przewoźnik / Spedytor główny ponosi odpowiedzialność przed swoim zleceniodawcą / klientem za cały przebieg zleconego procesu i uczestniczących w procesie, wybranych przez siebie podwykonawców.

Zgodnie z k.c. odpowiedzialność wynikająca z umowy przewozu / spedycji opiera się na domniemaniu winy, czyli fakt powstania szkody w towarze obciąża przewoźnika / spedytora, chyba, że udowodni on, iż niezależne od niego okoliczności są jej przyczyną!!!

11. Monitorowanie stanu ładunków

Wskaźniki / etykiety aktywne - to narzędzia monitorowania i kontroli stanu ładunków i ich „ochrony” podczas prac przeładunkowych, magazynowych oraz w trakcie transportu, a jednocześnie środek wymuszający poprawę dbałości o ładunek - świadomość monitorowania przesyłki zmusza do ostrożności osoby bezpośrednio się nią zajmującej.

Bez tego typu środków nie stwierdzimy / UDOWODNIMY jak obchodzono się z ładunkiem !!!

Jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania etykiet aktywnych jest INFORMACJA o ich stosowaniu, która powinna być przekazywana kolejnym podmiotom / osobom odpowiedzialnym za proces przepływu towarowego Obserwuje się pewien opór w stosowaniu tego typu monitoringu ze strony przewoźników!!!

Wskaźniki - podstawowe rodzaje:

• Wskaźniki przechyłu

• Pomiar przechyłu powyżej 80o lub od 30 do 80o co 10o

• Aktywacja - oderwanie papieru podkładowego

• Etykiety przyklejane

• Wskaźniki wstrząsu

• Mechaniczne, niemechaniczne, magnetyczne

• Jedno- i wielokrotnego użytku

• HH, VH, VH

• Wskaźniki temperatury

• Nastawne / ze stałym nastawem

• Indykatory temperatury przegrzania i przechłodzenia

• TERMOGRAFY

ZALETY:

• Najprostszy sposób zmniejszenia ryzyka powstawania strat i obniżenia kosztów związanych z uszkodzeniami ładunków (ma to duże znaczenie w przepływie ładunków o małej naturalnej / technicznej podatności transportowej, ładunków wartościowych, których uszkodzenia mogą generować wysokie straty materialne)

• Prostota budowy i działania

• Łatwość odczytu i kontroli

NARAŻENIA

Statyczne

Dynamiczne

Piętrzenie

Składowanie

Do uniknięcia

Nie do uniknięcia

Drgania

Uderzenia

Drgania

Uderzenia

Nieodpowiednie:

- amortyzatory

- środki transportu

- materiały opakowaniowe

- przechył

- upadek

- zgniecenie

- napęd

- resory

- nierówności

terenu / jezdni

- przenośniki

transportowe

- sprzęganie

- rozrząd

- lądowanie

- przybijanie

- fale

- wyboje

- przejazdy

- połączenia szyn

- manipulacje

kontenerami

Klimatyczne

Fizko-mechaniczne

NARAŻENIA

Chemiczne

Biologiczne

Inne

↓

nacisk

zginanie

złamanie

upadek

przechył

przewrócenie

uderzenie

ściśnięcie

zgniecenie

drgania

hałas/wybuch

promieniowanie

↓

promieniowanie

temperatura

wilgotność

ciśnienie

wiatr

deszcz

szron

lód

śnieg

grad

mgła

↓

spaliny

zasolenie

atmosfera przemysłowa

materiały szkodliwe

wyciek

parowanie

↓

pleśń

grzyby

bakterie

ptaki

węże

gryzonie

termity

insekty

↓

pożar (ogień)

zalanie lub opryskanie wodą

zanurzenie częściowe lub całkowite

zalanie całkowite

piasek

kurz

Nośniki półwyrobów

Palety skrzyniowe z pełnymi ściankami stałymi

Kontenery śródlądowe

ISO-kontenery

Ażurowe palety skrzyniowe

Palety skrzyniowe ze ściankami składanymi

Cysterny

Kontenery lotnicze

Platformy transportowe

Palety ślizgowe

Palety płaskie

Zamykane

Obejmujące

Dźwigające

Pomocnicze środki ładunkowe

Wymienne nadbudówki

Środki zabezpieczenia ładunków

Wielokrotnego użytku

Jednorazowego użytku

Jarzma

Taśmy gumowe

Nadstawki

Naroża ochronne

Pasy

Wypełniacze

Taśmy klejące

Taśmy z tworzyw sztucznych

Folia termokurczliwa

Sznurek

Taśmy stalowe

Folia elastyczna

Ochrona

Produktu

Środowiska

Użytkownika

Uszkodzenia mechaniczne

Zamoknięcie lub korozja

Zmiana właściwości użytkowych

Zanieczyszczenia, skażenia bakteryjne

Ubytki

Działania żrące

Wybuch

Toksyczność

Możliwość zapłonu

Wymagania

Techniczne

Promocyjne

Ekologiczne

Ekonomiczne

Koszt opakowania

Ochrona

Użyteczność

Mechanizacja

procesów pakowania

Dostosowanie do systemów

dystrybucji i sprzedaży

Funkcjonalność

Informacyjność

Estetyka

Skład surowcowy i technologa wytwarzania

Krotność użycia

Możliwość utylizacji

Zawartość metali ciężkich

Koszt strat

Znaki

Obligatoryjne

Bez których opakowany produkt nie możę wejść do obrotu

Nieobligatoryjne

Stosowane dobrowolnie,

głównie w celu kształtowania określonego image produktu lub firmy

---