1.Pojęcie rzadkości: Gospoda-rowanie , które odbywa się w określonym momencie czasu zawsze napotyka na ograniczoność zasobów i technologii. Dana jest ilość zasobów i dana jest technologia, w każdym momencie istnieje pewna ilość ludzi zdolnych i chcących podjąć pracę , istnieją określone zasoby surowców .Podobnie jest z technologiami produkcji dostępnymi do wykorzystania procesach wytwórczych. Znane i możliwe do zastosowania technologie są ograniczone (nie jest ich nieskończenie wiele )Także ogólnie przy zastosowaniu nawet najlepszych technologii i wszystkich zasobów jednocześnie nie możliwe będzie wytworzenie maksymalnej ilości dóbr choćby z takiej przyczyny jak bariera biologiczna uniemożliwiająca pracę człowieka 24 h na dobę .Konsekwencją tych zjawisk jest problem rzadkości w ekonomii. Rzadkość jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia tych dóbr. Problem rzadkości występuje zawsze kiedy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwość wyprodukowania tych dóbr.

Zapotrzebowanie = ilość dóbr które ludzie chcieliby posiadać w ciągu roku

>

Zdolności = ilość dóbr które ludzie są zdolni wytworzyć w ciągu roku

Wraz z upływem czasu pojawiają się nowe i lepsze technologie produkcji zwiększają się również zasoby . W rezultacie prawa strona nierówności powiększa się - zwiększają się możliwości wytwarzania większych ilości dóbr. Z drugiej strony jednak wzrasta liczba ludzi rosną również potrzeby które każdy chciałby zaspokoić .Tak więc lewa strona nierówności zwiększa się także, sprawiając że problem rzadkości nie zanika. W związku z tym problem rzadkości łączy się z koniecznością dokonywania wyborów , co i jak produkować. Każdemu wyborowi towarzyszą dwa efekty- korzyści i koszty. Jednak każdej korzyści towarzyszy powstanie kosztu alternatywnego.(kosztu utraconych korzyści ).

2. Wyjaśnij podstawowe różnice między mikro- i makro-ekonomią: Ekonomia jako dyscyplina wiedzy dzieli się na dwie zasadnicze części -mikro i makro ekonomię. tak jak sugeruje przedrostek „mikro”(podobnie jak w słowie mikroskop), mikroekonomia jest badaniem pojedynczych rynków- zboża ,książek itp., które funkcjonują w ramach gospodarki narodowej. gdy ekonomiści mierzą, wyjaśniają, przewidują popyt na poszczególne produktynp. Kalkulatory, rowery itd. , mają do czynienia z mikroekonomią.

Znaczna część pracy ekonomistów związana jest z analizą mikroekonomiczną, to znaczy, z interpretacją zjawisk mających miejsce na rynku i związanych z dokonywaniem osobistych wyborów przy zakupach towarów. Kwestie będące przedmiotem zainteresowania mikroekonomistów mogą wyglądać następująco: Co określa cenę poszczególnych dóbr i usług? Co określa wielkość produkcji poszczególnych firm czy gałęzi przemysłu? Co określa wysokość płac , które otrzymują pracownicy?, stopę procentową, którą otrzymują pożyczkodawcy?, zyski uzyskiwane przez przedsiębiorstwa?, w jaki sposób poszczególne narzędzia polityki rządu, jak ustawy dotyczące poziomu płac minimalnych, reglamentacja cen, cła i podatki wpływają na cenę i poziom produkcji na poszczególnych rynkach?

Ekonomiści interesują się ponadto mierzeniem, wyjaśnianiem i przewidywaniem działania całego systemu gospodarczego. Aby to osiągnąć studiują szeroko pojęte działy gospodarki, w tym np. całkowitą produkcję wszystkich firm produkujących dobra i usługi. Makroekonomia jest badaniem gospodarki narodowej jako całości lub też badaniem jej znaczącej części Odnosi się do „ogólnego obrazu”, a nie szczegółów działalności gospodarczej danego kraju.

Zamiast skupiać swoją uwagę na tym, ile rowerów i telewizorów zostało sprzedanych w danym okresie, makroekonomiści obserwują jakie są całkowite zakupy dóbr i usług dokonywane przez konsumentów, albo też, ile środków finansowych wydają wszyscy producenci na budowę nowych zakładów i wyposażenie do nich. Zamiast śledzenia ceny dobra na danym rynku, makroekonomia śledzi ogólny poziom cen lub ich średnią. Zamiast skupiać się na stawce płacy, liczbie zatrudnionych hydraulików lub listonoszy, makroekonomiści badają dochody wszystkich zatrudnionych i globalną liczbę wszystkich zatrudnionych w całej gospodarce. Krótko mówiąc, makroekonomia zajmuje się badaniem krajowej produkcji bezrobocia i inflacji.

Typowe zagadnienia znajdujące się w kręgu zainteresowania makroekonomii obejmują:

co określa ogólny poziom cen?, co określa poziom produkcji krajowej i dochodu narodowego?, jakie skutki wywiera polityka monetarna i budżetowa rządu na ogólny poziom cen, dochodu, zatrudnienia, bezrobocia?, co może, jeżeli w ogóle może, dla zwalczenia bezrobocia, inflacji, recesji

3 Rynek: miejsce na , którym kupuje się i sprzedaje towary, a bliżej- miejsce gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży, proces przy pomocy którego kupujący lub sprzedający co chcą kupić lub sprzedać i na jakich warunkach. Na rynku występuje nieprzerwany proces przepływu informacji między sprzedającym a kupującym. Przedmiotem transakcji mogą być zatem takie towary jak: praca , waluta , papiery wartościowe itp. Jest to również miejsce gdzie podaż spotyka się popytem i gdzie kształtuje się cena.

Infrastruktura rynkowa: specjalnie przystosowane do prowadzenia różnego rodzaju transakcji rynkowych miejsca, wyposażone w odpowiednie urządzenia i obsługiwane przez wyspecjalizowane zespoły ludzkie, a służące wygodzie kupujących i sprzedających. Jest to też miejsce - w sensie dosłownym- do przeprowadzenia transakcji między sprzedającym a kupującym.

Mechanizm rynkowy: ogół sprzężeń popytowo- podażowych, występujących na rynkach różnego rodzaju dóbr gospodarczych, a zajmujących się za pośrednictwem cen między równouprawnionymi podmiotami gospodarczymi, dążącymi do osiągnięcia korzyści ekonomicznych przez dokonanie dobrowolnych akt

kupna i sprzedaży

4.Pojęcie i czynniki kształtujące popyt: .Dla przeciętnego człowieka popyt to po prostu to co ludzie chcą. Ale dla ekonomisty pojęcie popytu ma dużo bardziej techniczne znaczenie.Popyt jest to odwrotna relacja między ceną dobra lub usługi a ich ilością którą konsumenci są skłonni,są w stanie nabyć w danym odcinku czasu,przy założeniu,iż wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmiany.Przy założeniu że w normalnych warunkach zachodzi ujemna relacja między ceną ,a ilością towaru.Inaczej mówiąc jeśli cena danego dobra podnosi się,ilość sprzedana,ceteris paribus spadnie.I odwrotnie ,jeśli cena dobra spada ilość sprzedana rośnie.Popyt nie jest ilością ale relacją.Do określenia konkretnej ilości towaru ,która jest sprzedana przy konkretnej cenie używa się pojęcia „wielkości popytu”. Zakłada się że cena i wielkość popytu pozostają w ujemnej relacji względem siebie z dwóch powodów.Po pierwsze,gdy cena danego dobra obniża się to przy ceteris paribus siła nabywcza konsumentów rośnie .Więcej klijentów jest w stanie kupić dane dobra,a wielu nabędzie więcej rodzajów dóbr.Ponadto gdy cena dobra obniża się dobro to staje się względnie tańsze i konsumenci zastępują nim inne dobra.Chociaż cena jest ważną częścią definicji popytu,nie jest ona jedynym czynnikiem określającym ile danego dobra ludzie będą chcieli kupić.Może ona nie być nawet najważniejszym czynnikiem.Główne czynniki które wpływają na popyt określane są mianem determinant popytu.Zaliczamy do nich następujące:

-gusty lub preferencje konsumentów,

-ceny innych dóbr,

-dochody konsumentów,

-liczba konsumentów,

oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów

5 Pojęcie i czynniki kształtujące podaż: Przeciętny człowiek myśli o podaży jako o pewnej ilości dobra, którą producenci są skłonni sprzedać. Ale dla ekonomistów podaż oznacza zupełnie coś innego. Podaż to złożona relacja między ilością dobra jaką producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu, a ceną, przy założeniu, że inne zjawiska na rynku są niezmienne. Ogólnie rzecz biorąc , w związku z tym, że koszty wytwarzania wykazują tendencję do wzrostu przy zwiększeniu produkcji założyć należy , że relacja ta ma charakter dodatni . Podobnie jak popyt, podaż nie jest określoną wielkością- określa się ją mianem wielkości podaży. Podaż jest bowiem relacją między ceną a ilością. Gdy cena danego dobra rośnie, producenci są skłonni oferować większą ilość towaru. Twierdzenie odwrotne jest również prawdziwa: gdy cena spada , spada również wielkość podaży. Ilość towaru, którą producenci będą oferować na rynku będą zależeć od ponoszonych przez nich kosztów produkcji. Oczywiście całkowity koszt produkcji wzrośnie gdy produkcja zostanie zwiększona, ponieważ dla zwiększonej produkcji zużyta będzie większa ilość zasobów. ale dodatkowy albo końcowy koszt wyprodukowania każdego dodatkowego wyrobu gotowego wskazuje również tendencję do powiększania się w miarę wzrostu produkcji. inaczej mówiąc wytworzenie kolejnych wyrobów gotowych jest droższe od poprzedniego. firmy nie zwiększą swojej produkcji o ile nie będą mogły pokryć zwiększonych kosztów jednostkowych wyższą ceną To jest przyczyną , dla której zakłada się , ze krzywa podaży będzie krzywą wznoszącą się w górę. Cokolwiek co oddziaływuje na koszty produkcji wpłynie na podaż i na krzywa podaży Takimi czynnikami określonymi determinantami podaży są:

zmiany produktywności wywołane zmianą technologii produkcji

zmiany opłacalności produkcji innych dóbr

zmiany rzadkości różnych zasobów produkcji.

6.Pojęcie równowagi i nierównowagi gospodarczej w ujęciu mikro i makro ekonomicznym: Równowaga na rynku danego dobra istnieje gdy popyt na dane dobro, przy określonym poziomie ceny równy jest podaży danego dobra .Istnienie równowagi często w danym czasie i danym terytorium kraju warunkuje też występowanie równowagi globalnej. Z globalną równowaga mamy do czynienia, gdy wielkość globalnego popytu efektywnego równa się podaży globalnej, przy uwzględnieniu przeciętnego poziomu cen .Przez przeciętny poziom cen mamy na uwadze średnią ważoną cen tych dóbr i usług. Równowaga w takim ujęciu traktowana jest jako stan idealny . Pojęcie równowagi globalnej w sensie operacyjnym (bardziej zbliżonym do rzeczywistości), zakłada natomiast istnienie równowagi cząstkowej przynajmniej na części rynków i to na rynkach o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania gospodarki jako całości. Równowaga gosp. Rozumiana jako proces wzajemnych dostosować między popytem a podażą może być pojmowana i analizowana jako stan zaistniały i odnoszący się do pewnego okresu czasu w przeszłości (równowaga expose) lub do okresu w przyszłości tj. przed rozpoczęciem określonego procesu gosp. , który dopiero nastąpi (exante).Przeciwieństwem równowagi w gospodarce jest stan jej niezrównoważenia, którą możemy określić mianem nierównowagi popytowej lub podażowej

Stan globalnego zrównoważenia i nierównowagi w gosp. Można przedstawić następująco (RYSUNEK)

Każdemu poziomowi ceny odpowiada tutaj jakiś poziom popytu i podaży, ale tylko cenie równowagi OR odpowiada równowaga globalna popytu i podaży. Nadwyżka podaży o rozmiarach BC wystąpi natomiast przy poziomie cen ON. Nadwyżka tego typu a więc jako część dóbr i usług, których w danym czasie nie można sprzedać i których wielkość utrzymuje się na dość dużym poziomie oznacza występowanie nierównowagi potażowej Jej przejawem mogą być rosnące zapasy produkowanych dóbr i usług oraz niewykorzystane moce wytwórcze z powodu niewystarczającego popytu. Występowanie nierown. Podażowej jest też zjawiskiem trwale zwiazanym z gosp. Rynkową, ale występującym z rożnym natężeniem(w czasie i przestrzeni). Z gosp. Centralnie sterowaną zwązana jest nierownowaga typu popytowego, którą w odniesieniu do dóbr konsumpcyjnych i w ujęciu graficznym można przedstawić RYSUNEK

O ile tez a co wynika rysunku przebieg krzywej popytu (D) jest podobny do przebiegu tej krzywej w gosp.rynk. o tyle osobliwością jest przebieg krzywej podaży (S) . Podaż nie reaguje wyraźniej na zmiany w kształtowaniu się cen i utrzymuje się na poziomie zbliżonym do (OC). Jeśli bowiem przedsiębiorstwo w gosp. Centralnie sterow. Kieruje się w swoim działaniu dyrektywami gosp. To wówczas to te dyrektywy a nie ceny odgrywają pierwszorzędną rolę. Znacznie bardziej skomplikowana jest sytuacja w zależnościach między podażą -cena-popytem na rynku dóbr inwestycyjnych, gdzie oprócz wspomnianych dyrektyw, kształtujących podaż, dużą rolę spełniają rozdzielniki i limity, w określaniu popytu, oraz administrowane

7.Czym jest ustrój gosp.: Ustrój gosp. / system ekonom. / to normy i reguły prawne, które przesądzają komu i jakie przysługują prawa do posiadania dóbr gosp. Oraz kto i jakie może lub musi wykonać czynności. Prawo określa, że pod. gosp. może być legalnym właścicielem dóbr i korzystać z praw własnościowych. Sytuacja pod. gosp. Zmienia się gdy zmienia się ilość dóbr w jego posiadaniu. Czynność gosp. To działanie lub jego zaniechanie , powodujące zmianę sytuacji gosp. / zapobiega zmianie /. U.G. są różne co wynika z różnorodności ukierunkowań prawnych w zakresie ilości i treści zakazów odnoszących się do posiadania dóbr oraz wykonywania czynności gosp., nakazów dot. wykonywania czynności -im więcej takowych , tym mniej wolności/ i na odwrót/ U.G. różnią się zatem zakresami wolności. Przepisy stanowiące ustrój gospodarczy mają zwykle charakter generalny wskazuje więc określony typ podmiotów

Podział:

1.liberalne

2.etatystyczne

8. Omów relacje między gospodarkami: liberalną i etatystyczną, centralnie zarządzaną i rynkową: W gospodarce liberalnej i etatystycznej, jak również w gospodarce centralnie zarządzanej i rynkowej zachodzi szereg relacji, które wiążą się głównie z gospodarowaniem, występowaniem dyrektyw gospodarczych rozdzielników oraz limitów w danym państwie. Z gospodarką centralnie zarządzaną mamy również do czynienia wtedy gdy w państwowych jednostkach gospodarczych zaczyna obowiązywać pewien szczególny rodzaj nakazu i pewien szczególny rodzaj zakazu. Jednym z podstawowych rodzajów zakazów (nakazów) jest tzw. dyrektywa gospodarcza. Nakłada ona na państwową jednostkę gospodarczą obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinach i rozmiarach określonych przez władzę i sposobem przez tę władzę określonym (ustrój zetatyzowany). Np. obowiązek zaopatrywania się przedsiębiorstwa w czynniki produkcji (z wyjątkiem pracy) wg z góry określonego rozdzielnika u określonych dostawców, a także nakaz sprzedaży swoich dóbr i usług (o charakterze produkcyjnym) określonym odbiorcom. Przykładem zakazu może być limit zużycia czynników produkcji oparty na określonych normach czy też normatywach zużycia, bądź też zakaz zaopatrywania się u innych dostawców, niż określanych przez rozdzielnik, czy też zakaz sprzedaży innym odbiorcom niż określonym. Rozbudowa systemu dyrektyw przydziałów limitów i innych tego typu zakazów i nakazów obowiązujących przedsiębiorstwa państwowe jest na tyle istotna że przesądza o sposobie funkcjonowania przedsiębiorstw a w rezultacie całej gospodarki. Systemowi tych zakazów i nakazów jako regulujących funkcjonowanie tych przedsiębiorstw towarzyszy rozbudowa aparatu władzy gospodarczej, w której decyduje kreowanie zakazów i nakazów na centrum gosp. Ustrój tego typu określono mianem gospodarki centralnie zarządzanej. Przejście od ustroju etatystycznego, ale zarazem po części rynkowego staje się możliwe wraz z likwidowaniem zakazów i nakazów jako czynności wyznaczających sposób i cel funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych.

Gospodarka rynkowa to taka gospodarka, w której miejsce koordynacji o charakterze nakazowo rozdzielczym, czyli głównie pionowej koordynacji działalności różnych przedsiębiorstw, powraca ponownie więź ekonomiczna między przedsiębiorstwami typu poziomego i rynkowego. Przedsiębiorstwa w swej działalności kierują się maksymalizacją zysku, dokonują swobodnego wyboru kierunku działania, struktury produkcji, dostawców i odbiorców, ceny etc. Ustrój rynkowy to ustrój w którym głównym rezultatem zachowania się podmiotów ekonomicznych staje się mechanizm rynkowy czyli mechanizm oparty na zależnościach popytowo- podażowych, zawiązuje się za pośrednictwem cen między równouprawnionymi podmiotami dążącymi do osiągnięcia korzyści ekonom. W drodze zawierania transakcji rynkowych. Relacje między gospodarką liberalną i etatystyczną oraz centralnie zarządzaną i rynkową można przedstawić za pomocą schematu :

Z tego schematu wynika że każdą gospodarkę liberalną można uważać za rynkową (lecz nie odwrotnie) a każdą centralnie zarządzaną za etatystyczną (lecz nie odwrotnie).

9. Pojęcie i rachunek dochodu narodowego: Pojęcie i rachunek dochodu narodowego oparte są na marksistowskiej koncepcji teorii własności zakładającej , że jedynym czynnikiem wartościowo-twórczym jest praca- tzw. produkcja. Podstawowe założenia metodologii służąca za podstawę rachunku liczenia dochodu narodowego( tzw. MPS-Material Product System ) można przedstawić w następujący sposób:

1. Na dochód narodowy w danym roku składa się wartość wytworzonych, a nie zużytych w produkcji, dóbr materialnych, czyli bliżej mówiąc - jest to wartość wytworzonych nie zużytych dóbr materialnych w ciągu roku i w danym kraju.

2.Nowowytworzona wartość , czyli wartość w.w. dóbr i usług materialnych jest rezultatem pracy ludności zatrudnionych w sferze produkcyjnej, czyli: przemysł, rolnictwo, budownictwo, łączność, handel. Ta nowowytworzona wartość składa się z dwóch podstawowych elementów: płac dla zatrudnionych i zysków dla przedsiębiorstw. Ludność zatrudniona w sferze produkcyjnej to ludność określana jako : GD1 a nie pracująca w tej sferze lub nie pracująca w ogóle- GD2

3.Nakłady materialne ponoszone przez działy produkcyjne dzielą się na bieżące i inwestycyjne. Nakłady materialne to użycie dóbr materialnych dokonuje się w każdej gałęzi .Jeśli na dany rok przemysł produkuje na określonym poziomie , nakłady poniesione przy tej okazji to nakłady bieżące .Inwestycje -b to nakłady poniesione na przyrost produkcji w przyszłych latach obejmująca inwestycje netto oraz nakłady ponoszone na odwożenie zużytego majątku ( inwestycje odtworzone ) . Inwestycja - jest to jakakolwiek lokata kapitału dokonana w celu jego powiększenia. Dochód narodowy netto jest wartością pracy , którą ludność produkcyjna wydatkowała w gałęziach produkcji: Pw -przemysł wydobywczy, Pp- przemysł przetwórczy , R- rolnictwo ,T1 - transport, B - budownictwo, U1 - usługi materialne, produkcyjne. Jest wartość pracy , którą ludność wydatkowała w gałęziach produkcji. Inaczej dochód narodowy netto to suma nowowytworzonej wartości w ciągu roku w sferze produkcyjnej , która odpowiada wielkości uzyskanych przez pracowników płac nie zysków przedsiębiorstwa . Jeśli dochód narodowy netto powiększymy o wartość zużytych środków trwałych otrzymamy dochód narodowy brutto. O ile też dochód narodowy netto skonfrontujemy z saldem handlu zagranicznego oraz z naturalnymi stratami w dochodzie wytworzonym możemy mówić o dochodzie narodowym podzielonym.

10 Dochód narodowy: w podejściu od strony nakładów -możemy zdefiniować jako dochód narodowy netto - jest to suma nowo wytworzonej wartości w ciągu roku w sferze produkcyjnej i która odpowiada wielkości uzyskanych przez pracowników płac oraz zysków przedsiębiorstw. Zgodnie z książką prof. Balickiego - „Makroekonomia” - dochód narodowy netto - jest wartością pracy, którą ludność produkcyjna wydatkowała w gałęziach produkcyjnych oznaczonych jako : Pw- przemysł wydobywczy, Pp- przemysł przetwórczy, Pf- przemysł dóbr finalnych, R- rolnictwo, T- transport, Bu- budownictwo i U- usługi materialne, produkcyjne. Jeżeli dochód narodowy netto powiększymy o wartość zużytych (fizycznie lub moralnie) środków trwałych, a więc amortyzacji kapitału trwałego - otrzymamy dochód narodowy brutto. Amortyzacja to spadek wartości kapitału (maszyn, urządzeń, budynków, środków transportu) wywołany ich zużywaniem się w produkcji, a także tzw. zużyciem moralnym. Owy termin został stworzony do nazwania procesu, który biegnie niezależnie od faktu, czy kapitał trwały coś produkuje, czy też stoi bezczynnie. Te dwa procesy nazwano depreciation i oznacza to, że koszt wytworzenia dochodu narodowego to nie tylko zużycie surowców. Tak więc, jeśli łączną sumę amortyzacji, która zaszła w gałęziach produkcyjnych w ciągu roku dołączymy do dochodu narodowego netto, to wówczas otrzymamy wartość wytworzonego w tym roku dochodu narodowego brutto. Jeżeli dochód narodowy brutto sprowadzimy do licznika, a netto do mianownika, to takie zestawienie liczb daje nam wyobrażenie o rozmiarach majątku produkcyjnego zaangażowanego w wytwarzanie dochodu netto. Im ułamek jest mniejszy tym majątek jest gorzej wykorzystywany o ile dochód narodowy netto skonfrontujemy z saldem handlu zagranicznego oraz ewentualnymi stratami w dochodzie wytworzonym, to możemy mówić o dochodzie narodowym podzielonym jeżeli saldo jest ujemne (import >eksport) różnicę tę dodajemy do liczby charakteryzującej dochód narodowy netto (dochód narodowy netto = dochód narodowy wytworzony) otrzymując dochód narodowy podzielony - wówczas dochód narodowy podzielony > od dochodu narodowego wytworzonego. Jeżeli saldo jest dodatnie to odczytujemy je jako eksport >import, wówczas różnicę tę odejmujemy od dochodu narodowego podzielonego otrzymując dochód narodowy wytworzony. Wówczas dochód narodowy wytworzony >od dochodu narodowego podzielonego. W krajach gdzie występuje taki bilans handlowy występuje stała przewaga dochodu narodowego wytworzonego nad dochodem narodowym podzielonym.

11. Modele współczesnej gosp. rynkowej

W celach i sposobach uprawiania polityki gosp. decydują relacje związane z rolą państwa w gospodarce . W świetle występujących uzasadnień i koncepcji teoretycznych oraz na tle doświadczeń historycznych związanych z kształtowaniem instytucji i funkcjonowaniem wśród rozwiniętych gospodarek krajów świata, daje się wyróżnić modele współczesnych gospodarek rynkowych:

• neoliberalna

• ordoliberalna

• internacjonalistyczną

Gospodarka neoliberalna znajduje swoje doktrynalne podstawy w poglądach współczesnych ekonomistów tj. Von Hayek`a , Friedmana, którzy nawiązując do dorobku szkoły klasycznej i neoklasycznej, a zatem negatywnie reagując na zbyt dalece idący interwencjonizm, budowany na poglądach Keynsa postuluje funkcjonowanie „czystej gosp. rynk.”,. wolnej od nadmiernej ingerencji państwa w funkcjonowanie gospodarki państwa . Neoliberalistyczne opowiadanie się za dominacja polityki pieniężno-kredytowej (monetarystycznej) , równowagą budżetową w polityce fiskalnej, derególacja rozumiana jako powrotem do warunków sprzyjajacych dzialaniu mechanizmu rynkowego, ograniczeniu roli państwa opiekuńczego i tworzeniem warunków sprzyjających wzrostowi produkcji.

Twórcy niemieckiego ordoliberalizmu nawiązują w swych koncepcjach do szkoły niemieckiej(fryburskiej), akcentują z kolei jako zwolennicy tzw. liberalizmu uporządkowanego przede wszystkim istotna rolę państwa i ustawodawstwa państwowego, jako czynników kształtujących określony porządek polit. -społ. , a także ekonomiczny, który poprzez swoje urządzenia i normy sprzyja stabilizująco funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego i dobrobytowi (pokojowi) socjalnemu. Ordoliberałowie tacy jak: Euken, Erhard opowiadają się więc przeciwko bezpośredniej ingerencji państwa w działaniu mechanizmu rynkowego, który ich zdaniem powinien działać swobodnie, a zarazem jednak dostrzegać potrzebę takich działań państwa , które tworzą ramy społecznej gospodarki, pozwalają na dokonanie określonych uzgodnień w przypadku konfliktów społecznych , a także zabezpieczyć pewien poziom świadczeń społecznych.

Gospodarka typu socjaldemokratycznego oparta na rozwiniętym systemie interwencjonizmu a także etatyzmie i zwiększonej roli własności państwa wyrasta z przekonania, że korzyści społeczne wynikające ze zwiększonej roli państwa są większe niż straty, jakie wynikają z ingerowania w działalność mechanizmu rynkowego.( zarówno w swerze bieżącego aspektu równoważącego jak i regulacyjnego dotyczącego kierunków produkcji) powinno korygować działanie tego mechanizmu a nawet w określaniu stopnia w zastąpieniu jego w swerze produkcji i podziału. Polityka gosp. państwa winna tu mieć swój szeroki zakres i głęboki stopień ingerencji. Poglądy tego typu i towarzyszące im w praktyce rozwiązania zachowują uznanie dla takich imponderabiliów jak: dominacji własności prywatnej oraz działania na własną odpowiedzialność i własny rachunek. Doktryna i rozwiązania socjaldem. eksponują zwłaszcza potrzebę ingerencji państwa na rzecz swoich wzorców równości i sprawiedliwości . Tego typu doktryna sięga do dorobku Keynsa i jego zwolenników oraz współczesnych neoinstytucjonalistow

-Harold.

12.Główne cele polityki gospodarczej państwa: Wychodząc od klasyfikacji celów jako pewnego sposobu ich hierarchicznego porządkowania można jako kryterium identyfikacji i podziału celów przyjąć zasadę stabilizacji gospodarki . W związku z tym można wyróżnić wśród celów gospodarczych państwa :

1)cele służące stabilizacji gospodarki rynkowej:

-pełne zatrudnienie

-ciągły wzrost gospodarczy

-stabilizację poziomu cen

Wspólną, charakterystyczną cechą tej grupy celów jest dążenie do stabilizowania funkcjonowania i dynamiki rozwoju gospodarki. Realizacja tych zamiarów ukierunkowana jest na :

-utrzymywanie wewnętrznej równowagi-przeciwdziałanie osłabieniu trendu rozwojowego gospodarki.

-osiągnięcie wzrostu zrównoważonego-podtrzymywanie tendencji wzrostowych i korygowanie ujawniających się negatywnych skutków działania mechanizmu rynkowego.

-osiągnięcie równowagi zewnętrznej.

2)cele dodatkowe (uzupełniające)

-ochrona środowiska naturalnego

-sprawiedliwość i bezpieczeństwo socjalne

Należy zauważyć, że waga omówionych celów (w takim podziale)jest zawsze funkcją aktualnej sytuacji gospodarczej. Oznacza to że hierarchia ważności celów może być zmienna gdyż jest uzależniona od zmian w warunkach gospodarowania, w tym zwłaszcza od reakcji podmiotów gospodarczych. Trzeba też zauważyć że wymienione cele są w pewnym zakresie względem siebie konkurencyjne. Przejawia się to w fakcie że nie zawsze mogą one być równocześnie osiągane ponieważ wzajemnie się wykluczają.

13 Podstawowe rodzaje polityk gospodarczych państwa: Polityka strukturalna ma służyć osiąganiu właściwych (optymalnych ) proporcji gospodarczych poprzez korygowanie strukturalnych konsekwencji funkcjonowania mechanizmu rynkowego. Istotnym kierunkiem tej polityki jest osiągnięcie bezpieczeństwa żywnościowego i zaopatrzeniowego gospodarki, o którym decydują takie dziedziny jak rolnictwo i gałęzie surowcowo-energetyczne. Warto też wspomnieć o przestrzennym aspekcie tej polityki, przejawiającym się w podejmowaniu działań na rzecz regionów słabszych ekonomicznie. Kolejna grupa instrumentów ekonomicznej ingerencji państwa składa się na politykę konkurencji. Państwo, wymuszając na gospodarce pewien niezbędny poziom konkurencji, wykazuje jednocześnie dbałość o ochronę przedsiębiorstw krajowych przed konkurencją firm zagranicznych. Jest to polityka protekcjonizmu, której narzędziami są cła przewozowe, premie eksportowe, subsydia do produkcji niektórych towarów. Jak wiadomo, strukturalną cechą gospodarki rynkowej jest nierównowaga podażowa. Na tym szczególnie wyraźnie rysuje się znaczenie polityki dochodowej i podatkowej państwa. zastosowanie przez państwo bezpośrednich narzędzi kreacji dochodów jest możliwe przede wszystkim w stosunku do przedsiębiorstw państwowych i ludności nieproduktywnej. Skuteczność polityki dochodowej państwa uzależniona jest w znacznej mierze od komplementarnej względem niej polityki podatkowej. Polityka społeczna państwa, w zależności od charakteru gospodarki rynkowej, może przyjmować różne formy. Jedna z nich opiera się na założeniu, że państwo musi sprawować funkcję socjalno-opiekuńczą, gdyż zachodzi potrzeba łagodzenia napięć i niekorzystnych zjawisk, będących negatywnym skutkiem funkcjonowania rynku. Na drugim końcu znajduje się rozwiązanie, opierające się na przekonaniu, że wszystkie zadania i środki ich realizacji, tworzące politykę gospodarczą, muszą być podporządkowane nie tylko kryterium mikroekonomicznym, ale także optyce makroekonomicznej, uwzględniając, w dużej mierze aspekty społeczne. Wspólną cechą wszystkich form polityki społecznej jest realizacja bezpieczeństwa socjalnego i sprawiedliwości (społecznej i ekonomicznej ). Kolejną polityką państwa jest polityka przedsięwzięć publicznych. Zasadniczą jej treścią jest wykonywanie zadań, które z reguły nie mogą być zrealizowane na zasadach rynkowych. W pierwszej kolejności dotyczy to zapewnienia obronności i bezpieczeństwa państwa, a także prowadzenia administracji państwowej. Inną formą organizacyjną tej polityki jest całkowite lub uzupełniające finansowania z budżetu realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych, przyczyniających się do polepszenia materialnych i społecznych warunków gospodarowania. Ostatnią już wyodrębnioną grupą działań, niezbędnych do realizacji założonych celów jest polityka ekologiczna. Opiera się ona na szeregu rozwiązań prawno -administracyjnych i finansowych, nakłaniających wszystkie podmioty gospodarcze do zachowania równowagi między rozwojem środowisk ludzkich i gospodarczych a przyrodą.

14 Co to jest pieniądz i jakie są jego funkcje w gospodarce: Pieniądz to ogólny ekwiwalent powszechnie i trwale wyrażający wartość wszystkich towarów i bezpośrednio na nie wymienialny. Obok miernika wartości pieniądz pełni rolę środka cyrkulacji pośrednicząc w wymianie. Ważna role pełni pieniądz jako środek płatniczy , środek tezauryzacji , jako pieniądz światowy stanowi środek wyrównania rozliczeń na rynku światowym. Stosownie do ustaleń Międzynarodowego Funduszu walutowego , państwa członkowskie zobowiązują się do ustalania w złocie parytetu swojej waluty , a także do dokonywania zmian parytetu tylko w porozumieniu z tą organizacji. Funkcje pieniądza są środkiem ogólnie akceptowanym jako sposób płacenia przy bezpośrednich zakupach dóbr i usług oraz służącym spłacania długów. Z uwagi na szerokie zastosowanie jest on używany jako jednostka rozliczeniowa . Stanowi on środek służący sprowadzania do wspólnego mianownika wartości różnych dóbr i usług. Umożliwia on porównawcze wartościowanie i prowadzenie księgowości. Jest on środkiem wymiany i funkcjonuje jako standard wartości. Wprowadzenie gospodarki towarowo-pieniężnej umożliwiło rozwój stosunków rynkowych i stało się przesłanką mierzenia efektywności nakładów i prowadzonej działalności, co nie miało miejsca w gospodarce naturalnej , wymiennej. popyt na pieniądz może mieć charakter transakcyjny dla realizacji

przewidywanych zakupów , przezornościowych lub spekulacyjnych . Mierzenie wielkości zasobów pieniądza jest przedmiotem zainteresowania z uwagi na badanie ich związków z cenami , produkcją krajową, oraz bezrobociem. Prędkość obiegu pieniądza (V) czyli tempo obiegu zasobów pieniężnych , przedstawione jest stosunkiem produktu narodowego brutto do ilości pieniądza w obiegu (M) V=PNB/M. Na podstawie tego wzrostu ustalamy, ile razy średnio pieniądz był wykorzystywany w określonym przedziale czasu . Równanie obiegu pieniądza MV=PQ, przedstawia matematyczną równość iloczynu zasobów pieniądza (M) i prędkość obiegu (V) z iloczynem poziomu cen (.) i poziomu produkcji krajowej (Q).

15. System bankowy: część składowa systemu finansowego państwa obejmującego obok budżetu: towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne, powiernicze i inne instytucje związane z pośrednictwem finansowym; w aspekcie instytucjonalnym zespół powiązanych ze sobą i współdziałających instytucji, takich jak: Bank Państwowy, banki komercyjne, i socjalne(rolne, komunalne, inwestycyjne), banki spółdzielcze, kasy oszczędnościowo-kredytowe i inne instytucje depozytowo-kredytowe; w ujęciu funkcjonalnym określone normy i reguły prawne oraz ekonomiczne zasady funkcjonowania systemu bankowego;

Bank Centralny:

- bank państwa(emisyjny) ma wyłączne uprawnienia na emisję pieniądza jako prawnie obowiązującego środka płatniczego w danym kraju i czasie

- bank banków

- bank ostatniej instancji

Do najstarszych banków świata należą Bank Szwajcarski(zał.1657), Bank Angielski(zał.1694), Bank Polski(zał.1828). W USA rolę Banku Centralnego pełni tzw. System Rezerw Federalnych(zał.1916 przez Radę Gubernatorów i 12 banków regionalnych).

Banki komercyjne przedsiębiorstwa zajmujące się transakcjami pieniężnymi w stosunkach z gospodarstwami domowymi , przedsiębiorstwami i innymi podmiotami gospodarczymi; do podstawowych funkcji banków komercyjnych należą:

- lokacyjna przyjmowanie i alokacja pieniądza rezerwowego różnych podmiotów gospodarczych

- kredytowa udzielanie kredytów konsumpcyjnych , obrotowych, etc.

- pieniężna kreowanie tzw. zdecentralizowanego pieniądza bankowego oraz pośrednictwo finansowe

Banki komercyjne dysponują kapitałem własnym oraz obcym i mogą wprowadzać dodatkowy pieniądz do obiegu. Do podstawowych źródeł dochodów banków komercyjnych zalicza się:

różnice wynikające z poziomu oprocentowania przyjmowanych lokat i oprocentowania kredytów, oraz odsetki z racji innych świadczonych usług bankowych(prowadzenie rozliczeń, administrowanie kapitałami

16.Wyjaśnij pojęcie stopy dyskontowej i redyskontowej oraz rolę tych instrumentów w polityce pieniężno -kredytowej banku centralnego: Stopa dyskontowa oficjalnie określony procent który bank centralny pobiera przy dyskoncie weksli banków handlowych podwyższenie stopy dyskontowej podraża kredyty dla banków handlowych, ogranicza ich możliwości kredytowe, pobudza do skracania terminów kredytów. Kursy akcji i obligacji spadają przy podwyższeniu stopy dyskontowej. obniżenie stopy dyskontowej ma działanie odwrotne. Kształtując stopę dyskontową związaną z kredytami refinansowymi bank centralny ma możliwość wpływania na poziom kredytowania banków komercyjnych, a za ich pośrednictwem całej gospodarki. Kredyt refinansowy udzielany pod zastaw papierów wartościowych to kredyt lombardowy. Stopa dyskontowa związana jest z instytucją weksla i jego redyskontem. Jest to papier wartościowy, w którym dłużnik zobowiązuje się uregulować figurującą na wekslu sumę w określonym terminie. Weksel może być przez jego posiadacza odsprzedany w banku komercyjnym, a bank handlowy może go sprzedać bankowi centralnemu. Cena ta to redyskonto weksla. Kształtując stopę redyskontową istnieje również możliwość kształtowania poziomu kredytowania w gospodarce. Mniejsza stopa redyskontowa banku centralnego stwarza dogodniejsze warunki do podniesienia rezerw banków handlowych, a wyższa pomniejszając ich dochody obniża rezerwy banków i możliwości kredytowania.

17.Pojęcie i cele polityki fiskalnej: Polityka fiskalna to drugie obok polityki monetarnej narzędzie oddziaływania państwa na gospodarkę rynkową. Pod pojęciem polityki fiskalnej rozumie się najczęściej stosowanie wydatków i przychodów państwa dla osiągnięcia różnych celów , a w szczególności dla stabilności gospodarki. Polityka ta jest realizowana poprzez budżet państwa. Wpływy do budżetu pochodzą przede wszystkim ze źródeł wewnętrznych - krajowych. Najważniejsze to podatki, składki na ubezpieczenia społeczne oraz dochody czerpane z sektora państwowego.

Wydatki budżetowe są na ogół dzielone na wydatki z tytułu zakupu dóbr i usług oraz wydatki związane z transportem. Można to zapisać: GS = G +TR , gdzie:

GS - wydatki budżetowe (wydatki rządowe 0),

G - wydatki z tytułu zakupu dóbr i usług,

TR - transport.

Zakupy dóbr i usług ze środków budżetowych obejmują zarówno środki przeznaczone na zakup różnego rodzaju dóbr i usług tak dla potrzeb cywilnych oraz środki wydatkowane z tytułu wynagrodzeń dla pracowników, instytucji państwowych.

Wydatki państwa z tytułu zakupu dóbr i usług stanowią jeden z podstawowych składników globalnego popytu oraz wydatków konsumpcyjnych , inwestycji oraz tzw. eksportu netto. Składa się to wszystko na produkt narodowy brutto, wzór: Y = C + I + G + NX , gdzie:

Y- produkt narodowy brutto,

wydatki konsumpcyjne,

I- inwestycje brutto,

wydatki rządowe z tytułu dóbr i usług,

NX- eksport netto.

Transfery reprezentują jedynie strumień finansowy wypływający z budżetu .Dopiero odbiorcy transferów przeznaczają większość uzyskanych na tej drodze środków finansowych na zakup różnego rodzaju dóbr i usług.

Podstawowa część transferów to tzw. transfery bieżące obejmujące renty, emerytury i różnego rodzaju zasiłki.

Niekiedy dość istotnym elementem transferów są środki przekazywane za granicę , czy to z tytułu spłaty zobowiązań ,czy też w ramach udzielanych pożyczek , bądź świadczonej pomocy dla innych państw.

Wydatki budżetowe mogą być większe , mniejsze lub równe przychodom budżetowym.

Pierwsza oznacza istnienie deficytu budżetowego. W drugim wypadku występuje nadwyżka budżetowa. A w trzecim wskazuje na istnienie równowagi budżetowej.

18.Stabilizacyjna funkcja polityki fiskalnej: Szczególnym zadaniem polityki fiskalnej jest przyczynienie się do stabilizacji gospodarki. Rola ta wiąże się z dążeniem do zapewnienia równowagi gospodarczej oraz wysokiego poziomu zatrudnienia przede wszystkim poprzez regulowanie strony popytowej gospodarki. W okresach zagrożenia recesją powinno następować obniżenie przychodów i zwiększenie wydatków budżetowych dające w efekcie wzrost globalnego popytu. W sytuacji niebezpieczeństwa rząd powinien prowadzić z kolei politykę restrykcyjną , obejmującą zwiększenie wpływów do budżetu i zmniejszenie wydatków budżetowych, mającą na celu ograniczenie globalnego popytu. Przesłanki prowadzenia stymulacyjnej lub restrykcyjnej polityki fiskalnej tkwią w zjawiskach luki recesyjnej oraz luki inflacyjnej.

Luka recesyjna pojawia się wtedy, gdy równowaga między zagregowanym popytem i podażą występuje na poziomie niższym niż wynikającym z wielkości produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu. Miarą luki recesyjnej jest wielkość o jaką zagregowany popyt jest mniejszy od wielkości popytu równoważącego wielkość produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu.

Mnożnik inwestycyjny decyduje o tym, o ile wzrośnie produkt narodowy, jeśli inwestycje wzrosną o jednostkę.

Wyrażamy to wzorem: „zmiana”Y = K * „zmiana”I

„zmiana”Y - przyrost produktu narodowego;

K - mnożnik inwestycyjny;

„zmiana”I - przyrost inwestycji.

Samą wielkość mnożnika inwestycyjnego wyrażamy: K = 1/1-MPC = 1/1-„zmiana”C/”zmiana”Y)

MPC - krańcowa skłonność do konsumpcji;

„zmiana”C - przyrost konsumpcji.

Wielkość mnożnika inwestycyjnego jest tym większa, im większa krańcowa skłonność do konsumpcji i im zarazem mniejsza krańcowa skłonność do oszczędzania.

Szczególną rolę odgrywają tu inwestycje autonomiczne, czyli takie przedsięwzięcia, które mogą być podejmowane niezależnie od aktualnego stanu aktywności gospodarczej i aktualnego poziomu popytu.Warunkiem działania mnożnika jest istnienie nie wykorzystywanych rezerw produkcyjnych i zasobów siły roboczej.

Wzrost popytu spowodowany inwestycjami autonomicznymi i efektami mnożnikowymi powinien prowadzić do pojawienia się tzw. inwestycji indukowanych, czyli tych , które uzależnione są od stanu aktywności gospodarczej i wielkości popytu. Wielkość tych inwestycji jest wzmacniana poprzez tzw. akcelerator. Zgodnie z ideą akceleracji( przyspieszenia) wzrost popytu konsumpcyjnego powoduje bardziej niż proporcjonalny wzrost inwestycji. Pojawienie się luki recesyjnej oznacza że państwo powinno prowadzić politykę aktywizacji życia gospodarczego. Luka inflacyjna stanowi natomiast wskazówkę dla celowości polityki restrykcyjnej. Luka ta oznacza, że w punkcie wyznaczonym wielkością produktu narodowego przy pełnym zatrudnieniu zagregowany popyt jest większy od wielkości tegoż produktu. Nazwanie takiej sytuacji luką inflacyjną związane jest z tym, że nadmiar popytu w stosunku do podaży prowadzi do inflacyjnego wzrostu cen. Chcąc zlikwidować lukę inflacyjną państwo powinno zmniejszyć swoje wydatki i - o ile to możliwe - zwiększyć swoje przychody.

19.Redystrybucyjna funkcja polityki fiskalnej związana jest z faktem, że państwo gromadząc wpływy budżetowe, pochodzące z podatków, a następnie dokonując wydatków w postaci transferów - modyfikuje podział produktu narodowego między różne podmioty gospodarcze Państwo powinno starać się zapewnić wszystkim obywatelom przynajmniej minimalne zaspokojenie podstawowych potrzeb. Może to polegać, bądź to na stosowaniu ograniczonej odpłatności lub bezpłatności w wypadku niektórych dóbr lub usług, bądź na wspieraniu, przez transfery, grup społecznych o niskich dochodach oraz o ograniczonych możliwościach uzyskiwania dochodów dla sfinansowania transferów oraz zakupu dóbr i usług udostępnianych społeczeństwu państwo musi uzyskać niezbędne środki, przede wszystkim przez nakładanie podatków. Przy tym podatki te obciążają w większym stopniu grupy społeczne o wysokich dochodach niż grupy o dochodach niższych. Tak więc państwo poprzez politykę fiskalną dokonuje korekty dochodów. Dochody grup zamożniejszych są zmniejszane przez podatki, natomiast dochody mniej zamożnych z jednej strony są mniej obciążone podatkami, a z drugiej strony są zwiększone poprzez transfery oraz chronione poprzez bezpłatny czy ulgowy dostęp do niektórych dóbr czy usług. Oceniając tę funkcję polityki fiskalnej należy zwrócić uwagę na dwie sprawy: pierwsza - w im większym stopniu polityka fiskalna związana jest z działaniami redystrybucyjnymi, tym większe są ograniczenia w relacji stabilizacyjnej funkcji polityki fiskalnej poprzez tzw. aktywną politykę fiskalną. Drugi problem odnosi się do pytania o pożądany zakres ingerencji państwa w sferę dochodów różnych podmiotów. Często zarzuca się państwu, że poprzez nadmiernie rozbudowaną strefę przedsięwzięć redystrybucyjnych ogranicza aktywność, zarówno grup społecznych bardziej zamożnych, które się czują „karane” podatkowo, jak również grup mniej zamożnych, które z kolei nie wykazują dostatecznej troski o swój los.

Redystrybucyjna i alokacyjna rola polityki fiskalnej - funkcja alokacyjna odnosi się przede wszystkim do obszaru działań ekonomicznych, wyraża się w ingerencji państwa w sferę inwestycji i to zarówno w ujęciu branżowym jak i przestrzennym. Alokacyjne działanie państwa odnosi się w znacznej mierze do realizacji inwestycji, których inne podmioty nie chcą lub nie mogą zrealizować. Inwestycje te to znaczna część przedsięwzięć infrastrukturalnych. Alokacyjna działalność państwa może być rozpatrywana nie tylko w ujęciu branżowym (w co się inwestuje) ale także w ujęciu przestrzennym (gdzie się inwestuje) Szczególną rolę w podnoszeniu atrakcyjności lokalizacyjnej odgrywają publiczne inwestycje infrastrukturalne, które stwarzają tzw. korzyści zewnętrzne dla inwestorów przeznaczające swoje kapitały na przedsięwzięcia bezpośrednio produkcyjne. Chcąc realizować działania alokacyjne państwo musi uzyskać odpowiednie wpływy do budżetu, które następnie służą finansowaniu podejmowanych przez państwo przedsięwzięć. pewne inwestycje muszą być realizowane za pośrednictwem budżetu i mieć publiczny charakter. Natomiast zdaniem wielu ekonomistów państwo rozszerzając swój zakres działalności alokacyjnej narusza reguły gospodarki rynkowej i ogranicza zakres stosowania mikroekonomicznego rachunku wyboru. Stąd nieprzypadkowo realizuje się programy prywatyzacji i de regulacji różnych składników sektora publicznego.

20.Pojęcie i mierniki inflacji: Inflacja- przedstawia sytuację, w której ceny nieustannie rosną. Nie oznacza to, że wszystkie ceny zmieniają się w takim stopniu, ani nawet, że w tym samym kierunku. Niektóre ceny mogą rosnąć bardzo gwałtownie inne mogą rosnąć bardzo mało, a niektóre nawet spadać. Z inflacją mamy do czynienia gdy przeciętne ceny rosną. Inflacja może być również określona jako sytuacja, w której wartość pieniądza maleje. Kiedy ceny rosną to siła nabywcza złotówki maleje; można zakupić coraz mniej dóbr i usług.

Inflacja zmienna jest w czasie. Za okres inflacji uważa się czas w którym ma miejsce ogólny wzrost poziomu cen, uwidoczniony w indeksie cen badanych towarów i usług, jako średniej dla producentów i konsumentów . Stwierdzenia dotyczące wzrostu bądź spadku inflacji, dokumentowane są zmianami indeksu cen, który jest zarazem miernikiem inflacji. Najpowszechniej jest używany indeks „CPI” traktowany jako wskaźnik cen towarów konsumpcyjnych. Mierz on zmiany cen dóbr i usług nabywanych przez gospodarstwa domowe, a nie obejmuje cen dóbr kapitałowych. Odnosi się do zmian określonego koszyka dóbr w którym istotne grupy stanowią: żywność, odzież, energia. Poza wskaźnikiem cen towarów konsumpcyjnych stosuje się również dwa inne mierniki inflacji „wskaźnik cen zbytu” oraz „deflator produktu narodowego”. Ten pierwszy ma określać rzeczywiste ruchy cen zbytu produktów finalnych. Z kolei deflator produktu narodowego stosuje się w odniesieniu do zmian cen wszystkich składników produktu narodowego brutto, a więc zarówno wydatków konsumpcyjnych jak i inwestycyjnych,

21. Typy inflacji:

Inflacja to względnie trwały wzrost ogólnego poziomu cen, mierzona za pomocą średniej ważonej odnoszący się do określonej grupy dóbr lub ogółu gosp.

Podział ze wzgl. na sposób przejawiania się:

-otwarta- cenowa charakteryzuje się nieskrępowanym żadnymi ograniczeniami ruchem cen w górę do poziomu równoważącego strumienie popytu i podaży

-tłumiona- zasobowa Jej wzrost jest odgórnie hamowany co powoduje występowanie nadwyżkowego strumienia popytu

Ze wzgl. na tempo wzrostu cen:

-pełzająca jednocyfrowa do 10%

-krocząca dwucyfrowa może wymykać się spod kontroli

-galopująca trzycyfrowa 10%, 200%

-hiperinflacja to ogromne natężenie procesów inflacyjnych, uniemożliwia panowanie nad procesami gosp. ,niweczy rachunku ekonom., przekreśla racjonalność, anarchizuje stosunki produkcji

Ze wzgl. na ceny i zmiany koniunktury:

-stagflacja- inf. w war. stagnacji

-reflacja- inf. w war. recesji

-inflacja klasyczna

Ze wzgl. na czas, okres występowania

-chroniczna - sekularna polega na nieustannym występowaniu zjawisk inflacyjnych

-okresowa - czasowa ma miejsce wówczas gdy po fazie inflacji następuje faza stabilizacji

Ze wzgl. na możliwość kontrolowania i przebieg

-żywiołowa

-kontrolowana

Ze wzgl. na źródła

-krajowa

-zagraniczna

Najbardziej jednak znana to

-popytowa -kosztowa

22. Przyczyny inflacji a wewnętrzna i zagraniczna polityka państwa: Inflacji nie sposób tłumaczyć i wyjaśnić za pośrednictwem jednej przyczyny , stanowi ona bowiem zespół objawów , będący następstwem współzależności wielu zjawisk ekonomiczno-społecznych, zachodzących we współczesnych gospodarkach.

1 Są to stosunki pieniężno- kredytowe : - niedostosowanie emisji pieniądza i kreacji kredytu do realnych procesów gospodarczych, - „miękkie” kredytowanie inwestycji rozwojowych, - nieprzestrzeganie dyscypliny finansowej przedsiębiorstw.

2 Leży w sferze niedostatków polityki alokacyjnej: - nieodpowiadającą realiom rynkowym politykę cen, - subiektywizm ocen rządowych w zakresie polityki dochodu, płac i świadczeń socjalnych, - uleganie nadmiernym roszczeniom związków zawodowych w zakresie rewindykacji płacowych, - nadmiernie statyczną politykę państwa.

3 Kolejna grupa przyczyn leży w niedostatkach działań makroekonomicznych na rzecz redukcji kosztów wytwarzania, w tym polityce płacowej. Wspólnym mianownikiem tych przyczyn jest ich charakter kosztowy wyrażający rzeczywisty wzrost nakładów.

4 Przyczyn inflacji doszukać się także można w polityce zagranicznej państwa .Zaliczyć do nich można niekorzystny układ wymiany z zagranicą, w szczególności towarowej określany malejącą relacją cen towarów eksportowanych do importowanych.

5 Wpływ inflacji światowej, który wyraża się przenoszeniem rosnących cen na rynku światowym na rynek krajowy.

---