EKONOMIA: jest to nauka z zasadami prawdopodobieństwa (cecha stochastyczna) a część wiedzy w ekonomii będzie poglądami politycznymi . Jest to nauka o gospodarowaniu , jak podejmować decyzje , jak użyć ograniczone środki do nieograniczonych potrzeb .Poszukuje odpowiedzi na pytania : co produkować , na co wydawać ,jak produkować , jakimi technologiami , środkami , dla kogo , dla siebie, dla innych, znanych , nieznanych . CECHY :zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczących pojedynczych towarów, operuje na poziomie przedsiębiorstwa , gospodarstwa domowego , danej gałęzi przemysłu czy branży , kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości , głównie ekonomia polityczna , relacje na poziomie gospodarki narodowej , międzynarodowej , światowej. Gospodarka rynkowa - odpowiedzi na pytanie co? Jak? Dla kogo ? narzuca rynek . Rynek jest głównym mechanizmem alokacji i wymiany dóbr i usług i określania ceny. Gospodarka administracyjna (nakazowa) odpowiedzi na pytania udziela państwo poprzez dane osoby , urzędy , organy administracji . Gospodarka naturalna : produkujemy tylko dla siebie . Gospodarka mieszana : państwo i sektor prywatny współuczestniczą w gospodarowaniu . Państwo kontroluje część produkcji za pomocą podatków , płatności transferowych , norm jakościowych , wprowadzeniu zakazów np. handlu bronią , czy dostarczania dóbr i usług publicznych np. obrona narodowa , bezpieczeństwo wewnętrzne . Rynek :to zespół warunków , które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany i alokacji ( umiejscowienie - przeniesienie z jednego miejsca do innego ) dóbr i usług oraz kształtowania ceny . Wymiana bezpośrednia - towar za towar Wymiana pieniężna - pieniądz za towar , towar za pieniądz. Wymiana - transakcja ma charakter rynkowy jeżeli jest dobrowolna. Towar -rzecz przedmiot przeznaczony na sprzedaż , do towaru można zaliczyć usługę . Pieniądz :szczególny towar , ekwiwalent wszystkich innych towarów. DOBRA SUBSTYTUCYJNE : dobra które można zamiennie używać , czyli mogą wzajemnie się zastępować np. masło /margaryna , różne gatunki serów , wędlin , buty skórzane , sztuczne. Konsument rozporządzający ograniczonym dochodem bierze pod uwagę poziom i relacje cen towarów substytucyjnych względem siebie tych dobrach wzrost ceny jednego dobra powoduje wzrost ceny drugiego. Spada popyt na jedno wzrasta na drugie. DOBRA KOMPLEMENTARNE : dobra które się uzupełniają np. samochód- benzyna , olej, części zamienne . Są to dobra wzajemnie powiązane . Zwiększa się popyt na jedno to i na drugie. ZASOBY :przedstawiają wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym momencie czasu czyli wielkość w danym punkcie czasu np. oszczędności w dniu . STRUMIENIE :przedstawiają wartości pewnych wielkości ekonomicznych w jakimś okresie czasu czyli wielkość napływu jakiegoś dobra w jednostce czasu np. dochód narodowy w danym okresie czasu, pensja miesięczna a dochód narodowy rocznie . PODAŻ -ilość dóbr oferowanych po danej cenie . POPYT-ilość dóbr które chce się nabyć po danej cenie .popyt potencjalny -chcę nabyć , ale nie posiadam środków . Popyt realny - chcę nabyć i mam środki . CENA: wartość dobra określona w jednostkach pieniężnych ZALEŻNOŚĆ PODAŻY I POPYTU OD CENY : -wyższa cena większy podaż -wyższa cena mniejszy popyt -R punkt równowagi ( cena równowagi ) - wielkość popytu jest równa wielkości podaży . BILANS Jest to zestawienie aktywów i pasywów na dany moment z reguły na koniec roku obrachunkowego Rachunek wyników- to rachunek strat i zysków, zawiera strumienie przychodów i wydatków za cały rok obrachunkowy. Jest częścią składową bilansu AKTYWA Wielkość i struktura zasobów, posiadany przez przedsiębiorstwo majątek który dzieli się na: kapitał stały (grunty, budynki, środki transportu, papiery wartościowe, udziały w innych przedsiębiorstwach) - - kapitał obrotowy (zapasy, należności i roszczenia, środki pieniężne) PASYWA Są to źródła pochodzenia środka. Jest to kapitał własny przedsiębiorstwa. Kapitał własny przedsiębiorstwa (np. akcyjny) Zobowiązania długoterminowe (np. kredyty) Zobowiązania bieżące (np. z tytułu dostaw, robót, usług, wobec budżetu) Wynik finansowy (zysk netto - strata) uzyskany z rachunku wyników Mierniki efektywności przedsiębiorstwa Zysk (strumień roczny) STOPA ZYSKU= --------------- Kapitał (zasoby średnia) Zysk STOPA RENTOWNOŚCI=-------------- Strumień Koszty UPADŁOŚĆ FIRMY Oznacza likwidację zobowiązań Ekonomiczny- likwidacja zobowiązań tego podmiotu Prawny- firma musi ogłosić upadłość jeżeli jej zadłużenie przekroczy posiadany przez nią majątek Ogłoszenie upadłości następuje przez są. Wyznaczony zostaje zarząd komisaryczny z syndykiem masy upadłościowej, który zajmuje się sanacją -uzdrowieniem lub upłynnieniem majątku firmy i spłata zobowiązań. INWESTYCJE Jest to wszelkie zaangażowanie kapitału na rzecz rozwoju przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia zysku (zaoszczędzone, zarobione pieniądze, środki można przeznaczyć na zakup nowych maszyn, budynku, technologii, przez to możemy zwiększyć produkcję) Inwestycje maja na celu: (zawsze zysk) Rozwój działalności (zdobycie rynku) Dostęp do rynków zbytu Dostęp do zaopatrzenia Dostęp do technologii (przeznaczenie na badania i rozwój, bądź nabycie technologii, bądź nabycie całego zakładu w celu zdobycia posiadanej przez ten zakład technologii) Eliminacja konkurenta Dywertyfikacja działalności- zróżnicowanie działalności Rodzaje inwestycji: Nabycie praw własności (np. kupno akcji, udziałów całego przedsiębiorstwa) Stworzenie nowego obiektu (tzw. green field investment) Wybór inwestycji polega na wyborze suboptymalnym czyli granicach posiadanej wiedzy Racjonalność i efektywność inwestycji jest mierzalna między innymi poprzez wskaźnik efektywności Efektywność to porównanie efektów do nakładów czyli (E współczynnik efektywności) Efekty np. zysk w czasie t E= ----------------- = ----------------------------------------- Nakłady koszty inwestycji + koszty bieżące -Efektywność absolutna: wyliczamy jaki wskaźnik danej inwestycji -Efektywność względna: porównanie efektywności danej inwestycji z innymi możliwościami np. czy inwestycja A jest lepsza od inwestycji B czy inwestycji C. Bierzemy również pod uwagę- cenę, koszt utraconych korzyści, korzyści które mogliśmy osiągnąć inaczej postępując czyli te korzyści których nie uzyskamy przy danej inwestycji Efektywność może być: Ujemna- inwestycja nie opłaca się Pozytywna- inwestycja opłaca się Przy inwestycjach występuje pojęcie: czasu zwrotu nakładów?- okres w którym dana inwestycja (zyski z niej) zrównoważy poniesione na nią koszty (nakłady) WYDATKI PAŃSTWA : -służby publiczne (policja , wojsko) -zabezpieczenie społeczne (emerytury , renty ) -dotacje do działalności gospodarczej np. kolej , przemysł ciężki . -inwestycje publiczne ( rozbudowa infrastruktury ) -oświata , nauka Deficyt budżetowy : Deficyt = dochody (bez zadłużenia ) - wydatki (wszelkie) Finansowany głównie z zadłużenia się państwa (dług publiczny) lub poprzez dodrukowanie pieniędzy , ale pieniądz dodrukowany jest źródłem wzrostu popytu i inflacji. PKB -PRODUKT KRAJOWY BRUTTO -jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego kto jest ich właścicielem . Mierzy wartości produkcji wytworzonej w gospodarce kraju . Suma dochodów liczona jako wartość dodana , czyli liczony w ten sposób PKB będzie uwzględniał tylko te koszty czynników produkcji , które są związane z wartością dodaną ( płac, rent, zysków ,odsetek, czynszu , amortyzacji ) pomijając wydatki na surowce czy materiały . PNB - PRODUKT NARODOWY BRUTTO -to suma wszystkich dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od tego gdzie znajdują się czynniki wytwórcze będące ich własnością PNB = PKB + --transfery zysku brutto PNN -PRODUKT NARODOWY NETTO PNN = PNB - Amortyzacja Amortyzacja miara szybkości zmniejszania się ( w danym okresie ) wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w wyniku jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia . INFLACJA -jest to ogólny wzrost cen w gospodarce narodowej . Przyczyny : -Monetaryści -nadmiar pieniądza w gospodarce -ograniczyć dostęp do pieniądza -Kenisiści - 1) inflacja popytowa - nadwyżka popytu nad podażą na dany towar 2) inflacja kosztowa - wzrost kosztów produkcji na cenę powoduje przeniesienie tych kosztów na inne fazy -pchana przez koszty . Przyczyny inflacji -nadwyżka popytu nad podażą - kreowanie popytu przez państwo drukowanie pieniądza , klęska żywiołowa niszczenie zbiorów i nie ma podaży . -struktura przedmiotowa gospodarki - monopole -organizacja przestrzenna kraju - słaba spójność kraju , słaby transport powoduje monopole lokalne -sytuacja polityczna - napięcie , niepokoje , strajki , konflikty . -rozwiązania instytucjonalne - typu indeksacja ,automatyczny wzrost pewnych świadczeń -relacje wydajności płacy i wzrost wydajności pracy -wzrost cen w handlu zagranicznym - wzrost cen towarów eksportowanych , podwyższanie cen towarów naszych . -dewaluacja -spadek wartości kursu waluty krajowej powoduje wzrost cen -dodatni bilans handlowy - towar poszedł za granicę - podaż , pieniądz jest w kraju - popyt .Nadwyżka importu nad eksportem , ujemny bilans handlowy - hamuje inflację -struktura rzeczowa gospodarki nie dopasowanie podaży i popytu . -oczekiwania inflacyjne - przewidywania dotyczące inflacji Skutki inflacji : pożera oszczędności , wypacza rachunek ekonomiczny -niepewność w przyszłości , niestabilność , redystrybucja dochodów. Walka z inflacją może powodować wzrost bezrobocia . Deprecjacja -przyspiesza inflację . Aprecjacja -hamuje inflację . TYPY BEZROBOCIA -Bezrobocie frykcyjne - niedopasowanie - tarcia , które przeszkadza w poruszaniu się inflacji Bezrobocie strukturalne - nadwyżka poszukujących pracy nad ofertami miejsc pracy -bezrobocie koniunkturalne Skąd się bierze bezrobocie - przyczyny : Praco oszczędny postęp techniczny -zamiana zastępowanie pracy kapitałem - zastępowanie żywych ludzi maszynami , pewność człowieka , pewność maszyny -praco oszczędna organizacja pracy -sztywność rynku pracy - prawa pracy - krańcowa produktywność pracy dochód dla pracodawcy , im płaca będzie niższa tym będzie sztywność pracy . -nadmierna opieka nad bezrobotnymi - pułapka bezrobocie wysokie -czynnik demograficzny - dynamika przyrostu liczby ludności produkcyjnej przestrzennej niemobilności siły roboczej - utrudnia znalezienie miejsc pracy -mała mobilność kwalifikacyjna -restrukturyzacja gospodarki - likwidacja nierentownych miejsc pracy . KRZYWA PHILIPSA - przy bezrobociu niskim jest wysoka inflacja . BŚ -BANK SWIATOWY (MIĘDZYNARODOWT BANK ODBUDOWY I ROZWOJU )- udziela kredytów na konkretne przedsięwzięcia czyli sprawy rzeczowe , finansowanie konkretnych projektów - budowa dróg , ochrony środowiska . Bank Światowy swoje fundusze czerpie podobnie jak MFW , dodatkowym źródłem środków finansowych jest emisja obligacji , które sprzedaje instytucjom i osobom prywatnym . GATT -Układ Ogólny w sprawie Taryf i Handlu przekształcono w Światowa Organizacja Handlu -reguluje warunki handlu .Obecnie do niej należy 90 państw , o ok. 30 przestrzega reguł Układu bez formalnego doń przystąpienia . Pomiędzy tymi 90 państwami członkowskimi odbywa się ponad 80% światowego handlu .Głównym celem GATT jest :-liberalizacja handlu międzynarodowego poprzez negocjowanie ,redukcje ceł , -eliminacja ograniczeń poza taryfowych w imporcie ,- rozstrzyganie sporów handlowych pomiędzy członkami ,- stymulowanie handlu krajów słabiej rozwiniętych BILANS HANDLOWY -BH jest bilansem państwa , sporządza państwo , rząd.(tzw. bilans operacji bieżących ) jest to zestawienie wartości eksporty i importy danego kraju . Export - Import , Eksport -większy Import = bilans + Eks. mniejszy Imp. =bilans - , Eks. = Imp. (zrównoważony ) BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH -BOB -on zawierz przepływy pieniądz między krajem. BH + T -transfery (odsetki od kredytów ,zysk, przekazy , darowizny ,)=BOB BILANS PŁATNICZY - jest zestawienie wszystkich płatności dokonanych przez dany kraj na rzecz zagranicy oraz płatności zagranicy na rzecz tego kraju w określonym czasie BOB + Bilans Kapitałowy BK (kredyty udzielone ,kredyty otrzymane ,zagraniczne inwestycje ) = BP czyli BH+T = BOB +BK = BP Kraje mogą mieć dodatni bilans handlowy , a ujemny bilans płatniczy i odwrotnie. Transfery - przepływy pieniędzy z tytułu kredytów ,inwestycji , spłaty i odsetek od kredytów , zysk , przekazy , darowizny . PAŃSTWO -funkcje - dostarczanie dóbr publicznych są to dobra , które nie muszą być dostarczane społeczeństwu w celu jego funkcjonowania np. bezpieczeństwo publiczne (wewnętrzne ) , bezpieczeństwo międzynarodowe (zewnętrzne), opieka nad słabymi i biednymi . Typy funkcji państwa : -państwo jako stróż nocny (policja , straż )-ogranicza się jedynie do zapewniania bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego . -państwo jako regulator koniunktury , bilansu - dba o koniunkturę w gospodarce , łagodzi cykle koniunkturalne , reguluje ilość pieniądza -państwo promotor gospodarki - promuje gospodarkę poprzez np. budowę autostrad , rozwój gałęzi przemysłu -państwo opiekuńcze -dobrobytu - stara się zapewnić minimum egzystencji społeczeństwu np. powszechna oświata , służba zdrowia . Instrumenty Państwa : -finansowe :fiskalne i monetarne , -prawne wydawanie norm prawnych . Etatyzm -pogląd głoszący potrzeby popełnienia przez państwo aktywnej roli w gospodarce . Uważa , że naturalną cechą gospodarki rynkowej jest nierówność , państwo powinno zapewnić minimum równości , czyli szans (np. czasami gospodarka nie jest w stanie sama ruszyć z miejsca , więc państwo musi tak jakby pchnąć gospodarkę ) . Im państwo jest bardziej rozwinięte w kierunku etatyzmu to potrzebuje większych środków . Liberalizm - państwo ma się jak najdalej odsunąć od gospodarki , czyli zbliżać do funkcji stróża nocnego Im najwięcej swobody dla społeczeństwa , państwo powinno jak najmniej ingerować w gospodarkę , zbytnia opieka państwa demoralizuje . Dochód państwa - -Wpłaty z gospodarki :-cła , podatki , dewidendy . Cele podatku -funkcje : -fiskalny uzyskanie dochodów dla budżetu państwa -regulacyjny -regulowanie pewnych zjawisk gospodarczo - społecznych np. reguluje się opłacalność dziedzin gospodarki , wysokość dochodów społeczeństwa . Rodzaje podatków : -Bezpośrednie :1) majątkowe z tytułu posiadania majątku ,gruntowy ( od zarobków )-stopa stawka podatkowa (relacje między podatkiem a dochodem ) - próg podatkowy (granica obowiązywania stopy podatkowej ) 2)dochodowe - od osób fizycznych i od osób prawnych CIT -Pośrednie :1) VAT -dodatek do ceny towarów i usług 2) AKCYZA -dodatek do ceny określonych rodzajów towarów (papierosy , wódka) -Proporcjonalny -każdy płaci ten sam odsetek od swoich dochodów niezależnie od ich wysokości -Progresywny -im większy dochód tym większy odsetek dochodów na podatki WYSOKOSC OBCIĄŻEŃ PODATKOWYCH KRZYWA LAFFERA

Warunki spełnienia zależności podaży i popytu od ceny : -konkurencja doskonała - cena dana z zewnątrz , następuje dostosowanie się do ceny , jest wielu kupujących i wielu sprzedających . -pełna informacja -informacja o danej cenie musi docierać do wszystkich uczestników na bieżąco . -pełna mobilność i podzielność środków którymi dysponuje producent -jedynym czynnikiem różniącym towary jest cena . KRZYWA POPYTU-zależność między popytem a ceną -wzrost ceny towaru spowoduje spadek popytu -spadek ceny towaru zwiększy popyt . KRZYWA PODAŻY -zależność między ceną a podażą -wraz ze wzrostem ceny rośnie podaż , cena powoduje że wzrasta opłacalność produkcji co jest bodźcem do jej zwiększenia . ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU -to stosunek między względnymi zmianami popytu a powodującymi je względnymi zmianami ceny. Mierzy się ją współczynnikami elastyczności cenowej popytu , który informuje o tym o ile %zmieni się popyt na dane dobro , jeżeli cena tego dobra zmieni się o 1%. Popyt EL.cen.pl.= ------------------- Cena El.cen.p.>1 -elastyczność wysoka ,czyli procentowa ,zmiana popytu jest wyższa niż procentowa zmiana ceny. Elastyczność cenowa popytu informuje nas o reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny towarów. ELASTYCZNOŚĆ CENOWA PODAŻY (wzór jak przy elastyczności popytu ) To stosunek między względnymi zmianami podaży a względną zmianą ceny , elastyczność cenowa podaży mierzy reakcję oferowanej ilości towaru na zmianę jego ceny. El.cen.pd.>1 -podaż elastyczna względem ceny ,elastyczność jest wysoka gdy istnieją możliwości np. przestawienia produkcji . El.cen.pd.=1 podaż zmienia się w tym samym tempie co cena. El.cen.pd.=0 podaż nieelastyczna ( sztywna podaż ) Elastyczność cenowa podaży informuje nas o stopniu relacji producenta na zmianę ceny . ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU -to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany dochodu El.d.p..0 -dla większości dóbr wzrostu dochodu powoduje wzrost popytu. El.d.p.,0 -dobra na które popyt maleje wraz ze wzrostem dochodu PODAŻ I CENA W WARUNKACH LUKI CZASOWEJ - ŚWIŃSKI CYKL -informacja w danym momencie - podejmujemy decyzję o hodowli świń -reakcja w następnym momencie - sprzedaż np. . za rok. Pod wpływem ceny t, „ podejmujemy decyzję , mija określony okres czasu i okazuje się że pod wpływem podaży * mamy cenę t , „”pod wpływem tej ceny jest niższa podaż ** w wyniku czego wzrasta cena t .itd. Formy pieniądza : -Pieniądz kruszcowy - z metalu szlachetnego -złoto Jego wartość nominalna wybita ( na pieniądzu )= wartości realnej - stabilny Zalety : kruszec ma wartość sam w sobie , pieniądz odporny na wahania wartości względna łatwość pieniądza na pieniądz Wady : ograniczona podaż ( ograniczona wielkością produkcji złota lub innego kruszcu ) -Pieniądz papierowy - jego wartość nominalna większa od wartości realnej , może być wymienialny na kruszec np. $USA i niewymienialny na kruszec. Zalety : przełamał ograniczenia pieniądza kruszcowego jeśli chodzi o ilość -można wyprodukować tyle ile potrzeba Wady -podatny na fałszowanie , na wahania przy wymianie pieniądza na pieniądz poprzez np. niestabilność kursu wymiany -Pieniądz bezgotówkowy , elektroniczny ( czeki , karty kredytowe ) przyspieszają i ułatwiają obrót pieniądza STRUKTURA RYNKU Struktura rynku pozwala opisać zachowania nabywców i sprzedawców na tym rynku. Przy rynku doskonałym sprzedający i kupujący musza dysponować doskonałymi informacjami o cenach płaconych na rynku i muszą podejmować swoje decyzje tylko i wyłącznie w oparciu o ceny. Typy rynku: Rynek doskonały (doskonale konkurujący)/ typ idealny- dużo dostawców i odbiorców tego samego dobra, żaden z dostawców i odbiorców nie ma wpływu na cenę, cena jest wartością zewnętrzną. Odwrotnością rynku doskonałego jest oligopol, monopson i monopol OLIGOPOL- jest gałęzią w której działa niewielu producentów. Każdy z nich stwierdza, że osiągana przez niego cena zależy nie tylko od wielkości jego własnej produkcji lecz także od działań konkurentów z tej gałęzi. Najbardziej szkodliwą formą tego rynku są kartele (firmy które opanowały rynek porozumiewają się co do np. podziały rynku zbytu, wysokości cen, wielkości produkcji celem nie dopuszczenia konkurencji) MONOPSON- jedyny nabywca lub jedyny potencjalny nabywca danego dobra/ towaru. Jako monopson może kształtować cenę zakupu MONOPOL- Jedyny dostawca lub jedyny potencjalny dostawca danego dobra/ towaru. Jako monopolista może kształtować cenę sprzedaży. Rodzaje monopoli: -naturalny/ techniczny- wynika z samej natury rodzaju działalności, gdzie nie da się wprowadzić innego konkurenta, albo jego wprowadzenie jest nieopłacalne np. wodociągi (jedna linia w domu nie połączysz dostawców) -zwykły- te które nie są monopolami naturalnymi, na rynku istnieje tylko jeden dostawca chociaż istnieją techniczne możliwości wprowadzenia konkurencji Sposoby walki z monopolami: W przypadku monopoli naturalnych- kontrola cen przez państwo W przypadku monopoli zwykłych działalność państwa polega na uniemożliwieniu powstawania monopoli np.( zakaz łączenia się firm, zwalczanie karteru, dzielenie firm, kary pieniężne, kontrola cen, liberalizacja, ułatwienie zasad zakładania firm, demopolizacja czyli podział przedsiębiorstwa na poszczególne zakłady które będą działać samodzielnie, dopuszczenie konkurencji z zewnątrz przez obniżenie ceł) Ujemne cechy zbytniego rozdrobnienia monopoli: W konkurencji międzynarodowej większą szansę mają więksi, bogatsi, lepiej zorganizowani Można stracić korzyści skali (korzyści inaczej rosnące przychody ze skali- im więcej się produkuje tym mniejsze są koszty stałe jednostkowe produkcji- koszty stałe + koszty zmienne) Dla małych przedsiębiorstw próg wejścia np. do nowych technologii może okazać się niemożliwy do pokonania HANDEL ZAGRANICZNY W gospodarce zagranicznej pokonywanie barier powoduje zjawiska ekonomiczne, których nie ma w gospodarce wewnętrznej Bariery: Walutowa - nie wymienialność walut Celna - opłaty za przejazd Prawno- instytucjonalne - zezwolenia, kontrole Przepływy: Towary Obieg kapitału Handel zagraniczny Siła robocza Korzyści z handlu zagranicznego: Import niezbędny (to towary, których nie ma w danym kraju np. banany Korzyści ze specjalizacji teoria kosztów komparatywnych (ze specjalizacji międzynarodowej) Kryteria wymiany celu- Wymienialność handlowa- zakup towarów Wymienialność kapitałowa- zakup akcji w innym kraju Rodzaje działalności (przepływy): Handel zagraniczny (towarami, usługami) Międzynarodowy obieg kapitału Międzynarodowy obieg siły roboczej Działalność firm międzynarodowych Przyczyny handlu zagranicznego: Import niezbędny Eksport nadwyżek Korzyści komparatywne (porównanie tego co się bardziej opłaca, czy dany produkt kupić za granicą czy samemu wyprodukować) Bariery w handlu: WALUTOWA wymienialność walut- zdolność wymiany jednej waluty na drugą walutę. Stopnie wymienialności walut: -nie wymienialność inaczej wymienialność zerowa waluta nie jest wymieniana na inną „stopień 0” -wymienialność z tytułu operacji handlowych/ bieżących „stopień 1” -wymienialność z tytułu operacji kapitałowych, możliwość wymiany pieniądza dla dokonania operacji kapitałowej np. zakup akcji obcego przedsiębiorstwa „stopień 2” Zakres wymienialności: -wewnętrzna- dana waluta jest wymienialna na waluty obce na terenie danego kraju, ale nie jest wymienialna za granicą np. zakaz wywozu waluty danego kraju lub nie spełnienie przez daną walutę kryterium zaufania -zewnętrzna- dana waluta wymienialna na arenie międzynarodowej Kurs wymiany- czyli wymiany walut jest to cena jednej waluty wyrażona w innej walucie np. 1$ =4 zł -nominalny kurs waluty ogłoszony . Na jego wysokość wpływają czynniki rynkowe ( podaż i popyt danej waluty )czy bieżące decyzje gospodarcze (np. polityka walutowa ,państwa , interwencje banku centralnego ) -realny kurs waluty -uwzględnia zmiany zachodzące w sile nabywczej pieniądza obu krajów w pewnym okrasie , im szybciej rosną ceny towarów i usług w kraju A w stosunku do kraju B , tym wyższy jest realny kurs waluty B . Jest cena danej waluty wyznaczona przez parytet jej siły nabywczej , która jest stosunkiem siły nabywczej danej waluty w innym kraju do jego siły nabywczej w kraju danej waluty .Wartość realna waluty to wartość nominalna skorygowana relacja wskaźników wzrostu cen w obu krajach . Siła nabywcza -(relacja siły nabywczej walut ) 1$=4zł. Co nie znaczy że w USA kupi się ten sam towar za 1$ , a w Polsce za 4zł. Np. Polska towar =2zł.,USA towar =1$ 1:2 = siła nabywcza dolara , 1:4 = kurs waluty Przy wyliczaniu siły nabywczej waluty ważne jest jakie towary bierze się pod uwagę ( tzw. koszt konsumpcyjny ) Waluta słaba - która traci na wartości w stosunku do innych walut. Waluta mocna - która zyskuje na wartości w stosunku do innych walut . Jeżeli kurs jednostki wynosi 1A=2B , to która waluta jest mocna , a która słaba - Odpowiedz prawidłowa -NIEWIADOMO -Dewaluacja -obniżka wartości waluty krajowej opłaca przez Bank Centralny. Np.1$=4zł., 1$=5zł.-spada wartość waluty krajowej .Sprzyja eksportowi , ale nie sprzyja importowi. Przyspiesza inflację. -Deprecjacja -obniżenie wartości waluty krajowej przez rynek -Rewaluacja -wzrost kursu waluty krajowej po ogłoszeniu przez Bank Centralny .Pogarsza wyniki w handlu zagranicznym . -Aprecjacja -wzrost kursu waluty krajowej przez rynek. 1zł.=1/4$, 1zł.=1/5$. Osłabia inflację . W krajach w których występuje wyższa stopa inflacji niż u konkurentów , będzie następowała deprecjacja nominalnego kursu walutowego . W krajach w których inflacja jest niższa niż u konkurentów postępować będzie Aprecjacja nominalnego kursu waluty .np. w Polsce jest wyższa stopa inflacji niż w USA , więc zł. PL podlega deprecjacji , $ USA podlega Aprecjacja SYSTEMY KURSÓW WYMIANY : -kurs stały - kurs jest określony przez Bank Centralny , dokonywane zmiany , obowiązuje do odwołania -dewaluacja -kurs w dół ,czyni eksport bardziej opłacalnym, utrudnia import .-rewaluacja kurs w górę , ułatwia import , utrudnia eksport .Przy kursie stałym istnieje niebezpieczeństwo niedowartościowania waluty . kurs płynny -kurs jest ustalany na bieżąco w grze rynkowej , w handlu zagranicznym powinna być równa -systemy pośrednie - kursy płynne regulowane: -wąż walutowy ( wąż w tunelu ) kursy dwóch walut muszą się zmieścić w ustalonych granicach np. banki centralne skupiają dolary albo złotówki nie przekroczenia ustalonej granicy . - kurs pełzający kurs zmienia się w sposób z góry zaplanowany w stosunku do innej waluty inaczej dewaluacja pełzająca. CŁO -opłata pobierana przez państwo za przekroczenie przez towar. -cło wywozowe / przywozowe - import -cło wywozowe-eksport Wysokość stawek celnych określana jest w taryfach celnych. Najczęściej stosowane są cła od wartości , czyli liczone od wartości towarów . FUNKCJE :-Fiskalny dochód dla budżetu państwa .-regulujący reguluje się dopływ lub odpływ towarów . Cła są najbardziej właściwym instrumentem regulującym import , gdyż wpływają w sposób przejrzysty na poziom cen , a tym samym i popyt . DUMPING -sprzedaż po cenach niższych od kosztów wytwarzania , celem dumpingu jest eliminacja konkurenta Powody dumpingu -agresywny niższe ceny żeby wyeliminować konkurenta . -defensywny to sprzedajemy towar poniżej kosz ANTYDAMPING -jest niedopuszczanie na rynek krajowy towarów co do których istnieje podejrzenie że mają ceny dumpingowe. Dumping i antydamping może być używany jako element protekcjonizmu . PROTEKCJONIZM -ochrona producentów krajowych przed producentami zagranicznymi . Ochrona może być : permanentna , ciągła , czasowa /okresowa np. żeby przygotować producenta do konkurencji poprzez restruktyzację . Narzędzia protekcjonizmu : -bariera walutowa - zapora , dewaluacja , obce waluty drogie - import nieopłacalny . -bariera celna -wysokie cła , podatki importowe , opłaty wyrównawcze . -bariery prawno - instytucjonalne np. nadużywanie antydumpingu . Protekcjonizm ogranicza handel zagraniczny , przynosi korzyści producentom krajowym , tracą na tym konsumenci .Protekcjonizm może wywoływać retorsje (odwet) wynikiem czego może być wojna handlowa . Liberalizacja barier zajmuje się WTO (światowa Organizacja Handlu) poprzez obniżenie ceł , stabilizację walut , ochronę praw autorskich / intelektualnych . INWESTYCJE : portfelowe zakup akcji obligacji , inwestycje wykazują dużą mobilność , łatwość obrotu , powinny być monitorowane przez banki centralne - jeżeli przejmuje się do 10% akcji . -bezpośrednie- przyjęcie , czy budowa obiektów fizycznych . Zwane B/Z bezpośrednie inwestycje zagraniczne .-jeżeli przyjmuje się 10% akcji .Są mało0 stabilne . KREDYTY /Depozyty : -kredyty bankowe - udzielane przez duże banki komercyjne podmiotom zagranicznym . -kredyty eksportowe - udzielane przez firmy nabywcom ich produktów za pośrednictwem banków . -kredyty oficjalne - udzielne przez rządy państw , czy organizacje międzynarodowe . Motywy obiegu kapitału : -korzyści długofalowe np. inwestycje obliczane na wykorzystanie tanich zasobów , depozyty w papiery długoterminowe -bezpieczeństwa kapitału np. przez dywersyfikację kapitału ( zróżnicowanie miejsc lub dziedzin gdzie trzymane są pieniądze /inwestycje ). -korzyści krótkoterminowe - głównie spekulacja na różnicach stóp procentowych ( z tym zagadnieniem wiąże się zjawisko kapitał latający , kapitał szybko przepływa z miejsca na miejsce tzw. ucieczka kapitałów. Relacje różnic pomiędzy stopami procentowymi w różnych krajach powodują tzw. wędrówki pieniądza . Kraje często podnoszą stopy procentowe , aby ściągnąć kapitał , by móc z zysków spłacić dług publiczny. Liberalizacja obiegu kapitału - ograniczanie barier w formach obiegu kapitału poprzez dopuszczenie na swój rynek obcych inwestycji , obcych banków , usług finansowanych np. firm ubezpieczeniowych. Jednym z elementów liberalizacji jest ujednolicenie przepisów i parametrów celem nie doprowadzenia do destabilizacji. Instytucje organizujące obieg kapitału to m.in. giełdy światowe . MIĘDZYNARODOWY OBIEG SIŁY ROBOCZEJ Rodzaje : migracja zarobkowa stała , czasowa , wahadłowa . Działalność firm międzynarodowych - firma , która ma oddziały w różnych krajach - międzynarodowe korporacje . Aspekty działalności :-duże o potencjale kraju średniej wielkości . -zdolność przesuwania swojej działalności z kraju do kraju mobilność przestrzenna . -prowadzące księgowość międzynarodową -unikanie płacenia podatków MFW -MIĘDZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY -dba o stabilność kursu walutowego. Funkcje : -regulacyjna - zapewnianie wymienialności walut krajów członkowskich i utrzymanie ich względni stabilnego kursu wymiennego , czyli unikanie kryzysów walutowych .Ma to zasadnicze znaczenie dla rozwoju wymiany międzynarodowej , przepływu kapitałów , planowania wydatków inwestycyjnych , stabilizacji cen , wzrostu gospodarczego , wysokiego stanu zatrudnienia itp. -konsultacyjna - stałe forum konsultacji i współpracy krajów członkowskich w sprawach finansowych (pomoc techniczna , doradztwo. -kredytowa udzielanie okresowej pomocy finansowej / kredytu krajom członkowskim w celu zmniejszenia deficytu płatniczego i zapobieżenia w ten sposób zbyt głębokiej dewaluacji ich waluty. Kraje członkowskie podzielone są na trzy grupy : -kraje bogate /uprzemysłowione (zrzekły się aby udzielono im pomocy ) -kraje biedne /realizujące się -kraje bardzo biedne /transformujące się Wysokość udzielonego kredytu zależy proporcjonalnie od udziału /składki kraju członkowskiego. Od udziału /składki zależy też głosowanie , im większa składka tym więcej głosów.

KORZYŚCI I NIEKORZYŚCI SKALI PRODUKCJI - W miarę zwiększania się produkcji zmienia się koszt jednostkowy produkcji czyli koszt wyprodukowania jednego wyrobu . koszt jednostkowy produkcji składa się z 2 elementów : kosztów stałych i kosztów zmiennych . korzyści inaczej rosnące przychody ze skali - im więcej się produkuje tym mniejsze są koszty stałe jednostkowe produkcji . Niekorzyści inaczej malejące przychody ze skali - zbytni rozrost produkcji może spowodować kłopoty z organizacją pracy , wydajnością pracy itp. OBRÓT KAPITAŁU W PRZEDSIĘBIORSTWIE Kapitał zespół środków rzeczowych i finansowych służących do produkcji dóbr i usług krążąc w gospodarce przedsiębiorstwa zmienia swoja postać i formę . Koło to obieg kapitału w przedsiębiorstwie . Faza obrotu : materiały , siła robocza itp. to środki do produkcji S , które zmieniają swą formę w towar T , ten po sprzedaniu przybiera formę pieniądza P , które zostają przeznaczone na środki S . Wielkość obrotu kapitału ( promień w kole ) może się zmieniać . Reprodukcja prosta - promień bez zmian Reprodukcja rozszerzona - ( posiadając większe środki do produkcji mamy więcej towaru a więc uzyskamy więcej pieniędzy i więcej będziemy mogli przeznaczyć na środki ) - promień większy .-reprodukcja zwężona ( sytuacja odwrotna do r. rozszerzonej ) - promień mniejszy. SZYBKOŚĆ OBROTU KAPITAŁU :Szybkość z jaką dokonuje się przekształcenie środków (S) w towar (T) i pieniądz(P) . Szybkość obrotu kapitału ma znaczenie przy określeniu masy zysku w jednostce czasu . Masa zysku ( w jed. czasu ) =zysk z obrotu ( jednego obrotu kapitału ) x ilość obrotów ( wdanej jed. czasu ) . Szybkość obrotu kapitału =obrót ( wielkość obrotu ) przez średnia wartość kapitału . Szybkość obrotu kapitału zależy od : -czynników subiektywnych -wola podejmującego decyzje -czynników obiektywnych - np. .przyroda Im bardziej działalność zależna od warunków naturalnych tym mniejsza możliwość wyboru szybkości obrotu np. rolnictwo - przeważnie cykl roczny . Zapotrzebowanie na pieniądz a ruch okrężny kapitału w przedsiębiorstwie - ( zapotrzebowanie na pieniądz jest duże w fazie środków i w fazie towaru ) Rezerwa własna -depozyty - kierowanie do banku nadwyżki pieniądza i wypłata w przypadku niedoboru pieniądza ) -kredyty -( w przypadku niedoboru pieniądza ) -zróżnicowanie faz obrotu Zależność od kredytu jest proporcjonalna do możliwości manewrowania rezerwą własną i zróżnicowaniem faz obrotu Obrót kapitału w przedsiębiorstwie a zapotrzebowanie na pieniądz - faza surowca - środki S -faza towaru -towar T faza końcowa - pieniądz P P=S+T PIENIĄDZ :definiuje się najogólniej jako wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze , których zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy kiedy kupujemy towar czy usługę , jak i wtedy kiedy regulujemy zobowiązania (kredyt , bank , budżet ). Pieniądz ma różny stopień płynności czyli szybkość dostępu i możliwości użycia pieniądza w każdej chwili . Funkcje pieniądza : -miernik wartości wartość towaru czy usługi wyrażona w pieniądzu czyli cena tego towaru czy usługi -środek wymiany - pieniądz obsługuje transakcje zawierane na rynku między kupującymi a sprzedającymi , dzięki niemu wymiana została rozdzielona na akt sprzedaży i akt kupna , czyli towar - pieniądz , pieniądz - towar. =środek płatniczy -zdolność pieniądza do regulowania różnych zobowiązań np. spłata kredytu płacenie podatków , ta funkcja pieniądza przyczyniła się do rozwoju systemu kredytowo - pożyczkowego. -środek tezauryzacji -gromadzenie zasobu pieniądza jako skarbu , inaczej funkcja odkładania pieniądza zdolność do tezauryzacji pieniądza papierowego zależy od stopnia stabilizacji jego siły nabywczej. DEPRECJACJA przyspiesza inflację- spadek wartości kursu waluty krajowej powoduje wzrost cen KREDYT przesunięcie pieniądza w gospodarce z miejsca gdzie jest go za dużo (w stosunku do możliwości jego efektywnego wykorzystania) do miejsc gdzie jest go za mało (do możliwości jego efektywnego wykorzystania). Kredyt oznacza wejście w posiadanie jakiejś wartości (pieniądze, towary lub usługi) w zamian za obietnicę zwrotu ekwiwalentu tej wartości w określonym czasie w przyszłości. Kredyt aktywizuje, zwiększa popyt natomiast nie zwiększa pieniądza. Instytucje udzielające kredytów dzielimy na: banki i instytucje poza bankowe Rodzaje kredytów: Z punktu widzenia formy: kredyt gotówkowy- pożyczamy pieniądze, kredyt towarowy- dajemy towar lub usługę i odraczamy spłatę Z punktu widzenia celu: obrotowy- przeznaczony na zakup materiałów, surowców, inwestycyjny- przeznaczony np. na budowę zakładu- zakupy i wyposażenie kapitałowe itp. (kredyt obrotowy i inwestycyjny przeznaczony jest głównie na rozpoczęcie lub rozwinięcie działalności gospodarczej), konsumpcyjny- realizacja konsumpcji zanim zdobędzie się środki na tę konsumpcję- spłacany z uzyskiwanych w przyszłości dochodów Z punktu widzenia terminu spłaty: superkrótkoterminowe- płatne z dnia na dzień, płatne na każde żądanie pożyczkobiorcy krótkoterminowe- na okres dłuższy niż 1 rok średnioterminowe- na okres od 1 roku do 5 lat długoterminowe- na okres powyżej 1 roku Ze względu na procent- cena kredytu- jest to cena utraty względnie uzyskania możliwości dysponowania pieniądzem, dochód instytucji udzielającej kredyt Stopa procentowa zależy od: aktualnej sytuacji na rynku tj. popytu i podaży pieniądza terminu na jaki udzielony jest kredyt ocenę ryzyka oczekiwań inflacyjnych (im większe oczekiwania tym wyższy procent) regulacji państwowych (bank centralny) na wielkość, ilość pieniądza czyli tez na wielkość działalności kredytowej BANKI - instytucja zaufania publicznego. Prowadzenie banku jest działalnością licencjonowaną- licencji udziela bank centralny. Istotą banku jest pośredniczenie finansowe czyli przesuwanie pieniądza z jednego miejsca na inne. Podstawową funkcją banku jest przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów, prowadzenie rachunków (czyli organizują niemal cały obrót bezgotówkowy za pomocą czeków, kart i przelewów) Zysk banku- różnica pomiędzy procentami płaconymi za depozytu, wkłady a pobieranymi procentami od udzielonych kredytów oraz opłat i odsetek pobieranych z tytułu np. obrotu czekowego czy świadczenie innych usług na rzecz klienta (np. skrytki, usługi maklerskie) Zdolność kredytowa banku: depozyty + zysk + kredyt-spłata kredytów to co bank oddaje - odsetki-rezerwa wyznaczona przez bank centralny Bank centralny określa warunki: rezerwy finansowej stopa redyskontowa- cena jaką bank udziela bankowi komercyjnemu kredytu operacja otwartego rynku polega na emisji i zakupie obligacji Główne funkcje banku centralnego: Jedyny emitent pieniądza w kraju Ustala i kontroluje rezerwy obowiązkowe, które inne banki muszą przechowywać w banku centralnym (reguluje ilość pieniądza w obiegu) Jest bankiem banków- akceptuje depozyty innych banków i przekazuje je na żądanie na rachunki innych banków (nadzoruje) Udziela pożyczek innym bankom Ustala stopę kredytu redyskontowego (stopa oprocentowania kredytu zaciągniętego przez inne banki w banku centralnym) co wpływa na kontrolę podaży pieniądza Prowadzi rozliczenia z rządem, czyli rachunek rozliczeniowy rządu (obsługa techniczna Skarbu Państwa) Prowadzi operacje otwartego rynku (np. poprzez emitowanie obligacji rządowych i ich wykupywanie) kontrolując poprzez nie podaż pieniądza Reguluje wymienialność pieniądza- określenie kursu walutowego KAPITAŁ Środki własne- małe możliwości rozwoju, ale mając obciążenie, małe ryzyko (zysk z minionych okresów) Kredyt- daje możliwość szybkiego rozwoju ale duże ryzyko duże obciążenie (dzierżawa, leasing) Łączenie środków- zakładanie spółki Pomoc bezzwrotna Cechy sposobów pozyskiwania kapitału: Szanse szybkiego rozwoju Obciążanie przyszłych dochodów Ryzyko inwestycji Forma własności, forma zarządzania SPÓŁKA CYWILNA (osobowa, jawna) Spółka osób fizycznych, wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie i nieograniczenie, czyli także majątkiem prywatnym SPÓŁKA KOMANDYTOWA Jeden ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki do wysokości ustalonej w umowie, odpowiedzialność reszty wspólników jest nieograniczona SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚC Kapitał spółki którego wysokość jest określona w umowie spółki jest podzielony na udziały, każdy ze wspólników ma określoną liczbę udziałów, wspólnicy mają prawo do udziału w rzeczywiście osiągniętym zysku. Odpowiedzialność wspólników ograniczona jest do wysokości kapitału z wyjątkiem zobowiązań względem budżetu państwa SPÓŁKA AKCYJNA Płynność kapitału Warunkiem powstania spółki akcyjnej jest posiadanie określonego statutem kapitału założycielskiego który umożliwia wypuszczenie określonej liczby akcji o ustalonych statutowo wartościach nominalnych. Sprzedaż tych akcji na rynku kapitałowym (po cenach rynkowych akcji) prowadzi do powiększenia kapitału założycielskiego co stwarza możliwość działalności np. inwestycji. Nabywcy akcji nazywani są akcjonariuszami, którzy uzyskują prawo do udziału w walnych zgromadzeniach, wybierania władz spółki, decydowania o podziale zysku, oraz uczestnictwa w zyskach spółki w postaci dywidendy. Prawo głosu kształtuje się proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji. Struktura organizacyjna spółki akcyjnej: Walne Zgromadzenie akcjonariuszy Rada Nadzoru Zarząd Akcje w spółce Zwykłe- uprawniają posiadacza do udziału w (czystych) zyskach w postaci dywidendy Uprzywilejowane- dające szczególne prawa np. do stałego udziału w zyskach w postaci stałej dywidendy czy mimo takiej samej wartości jak akcja zwykła daje jej posiadaczowi większą liczbę głosów (należą one zazwyczaj do założycieli spółki) Pakiet kontrolny akcji- to taki który daje możliwość wpływania na decyzje które podejmowane są w spółce akcyjnej zwykłą większością głosów Złota akcja- prawo państwa do veta w decyzjach spółki, kontroli nad firmą GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚSCIOWYCH Instytucja której działalność jest regulowana przez państwo tworząca specjalny rynek na którym spotykają się sprzedający i kupujący papiery wartościowe. Obroty giełdowe mogą odbywać się jedynie na podstawie dopuszczenia określonych papierów wartościowych, głównie akcji i obligacji przedsiębiorstw i instytucji będących członkami giełdy. Uczestnicy giełdy: bezpośrednio grają na giełdzie instytucje które przejmują ową grę Fundusz Powiernicze Fundusze Emerytalne- długoterminowe korzyści, rozwaga i ostrożność w lokowaniu pieniędzy Funkcje giełdy Pozyskiwanie kapitału przez spółki akcyjne Realokacja kapitału- przesunięcie kapitału z jednej gałęzi gospodarki do drugiej Informacja o kondycji finansowej firm notowanych na giełdzie i syntetyczna o kondycji gospodarki giełdy (Warszawski Indeks Giełdowy) Spekulacja gra- kupno i sprzedaż akcji FORMY WŁASNOŚCI PRZEDSIEBIORSTWA Własność osobista lub rodzinna Spółki (pracownicze) Spółdzielnie- zrzeszenie się grup osób wnoszących imiennie określony wkład pieniężny Państwowe-publiczne- głównie komunikacja, energetyka (samorządowe, komunalne) Formy mieszane Formy organizacyjne: Przedsiębiorstwo jednozakładowe Przedsiębiorstwo wielozakładowe Holding- ma osobowość prawną (spółka matka i spółki córki) jego celem jest trzymanie akcji innych przedsiębiorstw celem uzyskania kontroli nad poległymi przedsiębiorstwami

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---