Jednostka chorobowa |
Etiologia, patogeneza |
Objawy przedubojowe |
Objawy poubojowe |
Postępowanie san-wet |
BSE |
jest przewlekłą, śmiertelną chorobą neurologiczną dorosłego bydła, w przebiegu której dochodzi do nieodwracalnych zmian degeneracyjnych w obrębie struktur mózgowych. Zaliczana jest do grupy pasażowalnych (przenośnych) gąbczastych encefalopatii. Zoonoza odpowiedzialna za występowanie u człowieka wariantu choroby Creutzfeldta - Jakoba (vCJD). Czynnik zakaźny - „zakaźne” białko prionowe
|
-zaburzenia neurologiczne i/lub behawioralne - zmiany czucia i zmiany w zachowaniu, takie jak lękliwość, nadpobudliwość, agresywność, nadmierna reakcja na bodźce słuchowe i dotyk, drżenia mięśni uszu, głowy, zgrzytanie zębami, nadmierne oblizywanie nozdrzy i tułowia -nienaturalna postawa i zaburzenia ruchowe - niskie opuszczanie głowy, napieranie na przeszkody, zaleganie, brak koordynacji -spadek wydajności mlecznej, utrata masy ciała, postępujące wyniszczenie pomimo zachowanego apetytu oraz ewentualnie prowadzonego leczenia. |
-cechy zapalenia i degeneracji istoty szarej- galaretowata masa. Histopatologicznie: -w istocie szarej, w komórkach liczne wakuole dające obraz struktury gąbczastej (status spongiosus); neuronofagia, rozplem komórek gwiaździstych; w komórkach mogą występować białkowe fibryle( mikroskop elektronowy)
|
Próbki pobierane do badań w kierunku BSE Materiałem do badań jest pień mózgu. Próbki do badań pobiera się z określonego rejonu rdzenia przedłużonego - rejon obexu czyli zasuwki -rygielka, pień mózgu. W tym regionie mózgowia stwierdza się bardzo wysokie zawartości białka prionowego. Materiał jest łatwy do pobrania i w zasadzie wystarcza krótkie szkolenie w rzeźni lub zakładzie utylizacyjnym, aby pracownik mógł pobierać próbki.
|
Wąglik (anthrax) |
-choroba zakaźna o charakterze posocznicowym -laseczka wąglika -najwrażliwsze owce, kozy, bydło, konie -zak. per os, karma/woda z przetrwalnikami |
POSTAĆ NADOSTRA -zwierzęta padają z objawami udaru mózgu POSTAĆ OSTRA -podwyższona ciepłota ciała -krwawa biegunka i mocz -uduszenie POSTAĆ PRZEWLEKŁA -brak wyraźnych objawów -wychudzenie Postać skórna rzadko |
-ostry obrzęk śledziony i w.chł -krwotoczny obrzęk warstwy podskórnej i tk. łącz -krwotoczne zap. jelit -zmiana barwy i konsystencji krwi (ciemnoczerwona, lakowata) -ogólna posocznica przy postaci ostrej -śledziona o napiętej torebce, ciemnoczerwonej, galaretowatej miazdze, po nacięciu wypływa smolista krew -u świń - zap. okolicy gardła lub w.chł. krezkowych |
-podejrzenie/stwierdzenie w badaniu przedubojowym -> zakaz uboju -zwalczany z urzędu, obowiązek rejestracji -stwierdzenie w trakcie uboju/badania poubojowego -> przerwać ubój, tylko podejrzenie -> badania bakteriologiczne, tuszka zabezpieczona i odizolowana -tusza i narządy niezdatne |
Księgosusz (pestis bovina) = pomór bydła |
-posocznicowa choroba zaraźliwa, wywoływana przez pantropowy wirus - paramyksowirus. -rozprzestrzenianie choroby przez kontakt z chorymi zwierzętami lub pochodzącymi od nich surowcami albo wydalinami - bramą jest p. pok. lub j.nosowa ewentualnie spojówki, -uszkodzenie nacz. krw. -> wybroczyny, obrzęki i przekrwienia błon śluzowych |
-gorączka -błony śluzowe (zwłaszcza jamy ustnej) - rozlane przekrwienia i wybroczyny, następnie zmiany zapalne, martwica rozpływna a w konsekwencji nadżerki, -ze zmian zapalnych wydobywa się początkowo śluzowa a następnie ropna wydzielina, -biegunka i zmieniony (brązowy) mocz,
|
-ogólna wybroczynowość, -zmiany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego, oddechowego i pochwy, wątroba i śledziona nie zmieniona, -zmiany chorobowe w nerkach i sercu, -węzły chłonne wykazują stan zapalny
|
-przy wykryciu w badaniu przedubojowym zakaz uboju, -przy wykryciu w trakcie uboju lub podczas badania poubojowego wstrzymać wszelkie czynności ubojowe, -w przypadku podejrzenia choroby przesłać próbki do badania laboratoryjnego, tusze zabezpieczyć do czasu otrzymania wyników -tusze chorych zwierząt wraz ze wszystkimi narządami należy uznać za niezdatne do spożycia i podlegające utylizacji, -choroba zwalczana z urzędu oraz podlega obowiązkowi rejestracji i zgłaszania do OIE |
szelestnica (gangrena emphysematosa) |
-ostra, zakaźna i niezaraźliwa choroba bydła i owiec, - beztl. laseczka Clostridium feseri (Cl. chauovei). -głównie w okresie letnim, -po spożyciu karmy i wody zanieczyszczonych ziemią zawierającą zarodniki Cl. feseri, -zakażenia przez uszkodzenie powierzchni ciała lub drogi rodne - wyjątkowo. -u owiec głównie jako infekcja przyranna -po zakażeniu, przetrwalniki lub laseczki przedostają się drogą krwi do mięśni, ewentualnie tk. łącznej. Zwłaszcza do miejsc wykazujących uszkodzenia (wybroczyny, pourazowe zmiażdżenia, miejsca iniekcji itp.), gdzie ulegają namnożeniu. -enterotoksyny -> zwyrodnienia mięśni, a w następstwie rozkładu węglowodanów wytworzenie licznych kwasów organicznych i produktów gazowych. |
-podwyższona temp. ciała osowiałość - zaburzenia ruchowe (utykanie, sztywny chód) - trzeszczące w dotyku obrzęki tkanki podskórnej, szczególnie miejsc pokrywających grube pokłady mięśniowe (uda, tylna część tułowia, okolica krzyża, lędźwi, łopatki, pierś, szyja); obrzęki te nigdy nie występują poniżej stawu nadgarstkowego i skokowego oraz na ogonie. |
-tkanka podskórna oraz śródmięśniowe pasma łącznotkankowe są galaretowato nacieczone o czerwonym lub żółtym zabarwieniu - obecne są wybroczyny i banieczki gazu - zmienione chorobowo mięśnie są w dotyku suche, gąbczaste, trzeszczące przy ucisku, na przekroju barwy brudno- bądź czarno-czerwonej, włókna mięśniowe są porozdzielane przez pęcherzyki gazu -zmienione chorobowo części tuszy cechują się ostrym, odrażającym zapachem, przypominającym zjełczałe masło. -regionalne węzły chłonne są zapalnie zmienione. W jamach ciała występuje czarnoczerwony płyn. -krew szybko koaguluje. -wyraźne zmiany występują w wątrobie i nerkach - na przekroju żółte i suche ogniska, wielkości od ziarna grochu do orzecha laskowego, powiększające się po śmierci zwierzęcia w wyniku wytwarzania się gazów. |
-Stwierdzenie szelestnicy w badaniu przedubojowym → zakaz uboju -Przy stwierdzeniu szelestnicy podczas rozbioru tuszy, lub badania poubojowego należy przerwać wszystkie czynności ubojowe. -Tuszę i narządy wewnętrzne zwierząt chorych uznaje się jako niezdatne do spożycia i przeznaczone są na zniszczenie. - Szelestnica jest zwalczana z urzędu, podlega obowiązkowi zgłaszania. -Szelestnicę należy odróżnić od obrzęku złośliwego. W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę: charakter regionu, w którym występuje choroba, bramę zakażenia (p. pok u bydła), oraz wiek zwierzęcia. Właściwe rozpoznanie postawić można dopiero na podstawie badania bakteriologicznego.
|
pryszczyca (aphthae epizooticae) foot and mouth disease |
-apthowirus -najbardziej wrażliwe jest bydło.W mniejszym stopniu świnie, owce, kozy, żubry, bawoły, renifery, wielbłądy, jelenie, sarny, daniele, dziki Zdarza się u ludzi -rozprzestrzenianie: bezpośrednio (kontakt zwierząt zdrowych z chorymi),pośrednio (zakażone surowce zwierzęce, wydzieliny i wydaliny, pasza, woda, pomieszczenia, również przez powietrze na małe odległości) -brama wejścia - bł.śluz p.pok -pęcherze pierwotne (histologicznie)-> wiremia-> pęcherze wtórne (błona śluzowa jamy ustnej, żwacza, skóra w okolicy jamy ustnej, szpar międzyracicznych, koronek racic i na strzykach
|
-Podwyższona ciepłota ciała (krótkotrwała) -Brak apetytu, osowiałość, osłabienie -Błona śluzowa jamy ustnej zaczerwieniona, cmokanie -Pęcherze (błona śluzowa wewnętrznej powierzchni warg, policzków, na dziąsłach, języku, w szparze międzyracicznej, na strzykach) -Pękanie pęcherzy, ubytki, strupy, zakażenia wtórne, procesy ropne, martwicze -Z jamy ustnej zwisają długie, lepkie pasma śliny
|
-Stany zapalne -Nieżytowy obrzęk błony śluzowej gardła, dróg oddechowych -Wybroczyny pod błonami surowiczymi -Pęcherze, ubytki, owrzodzenia krtani oskrzelach, przełyku, przedżołądkach i jelitach -Zmiany zapalne na zastawkach sercowych -Zwyrodnienie mięśnia sercowego(serce tygrysie) -Zwyrodnienie szkliste i woskowate , krwiaki ropnie (powikłanie bakteryjne)
|
Choroba zwalczana z urzędu, z a k a z u b o j u -zwierzęta chore lub podejrzane o zachorowanie Niezdatne uznaje się wszystkie tkanki zwierząt chorych lub podejrzane o zachorowanie Do ubojowego zakwaszenia nie dochodzi w tkankach łącznej i tłuszczowej Mleko, wirus przedostaje się pierwotnie z wymienia lub wtórnie z rozrywanych w czasie dojenia pęcherzy Znaczenie epidemiologiczne niewielkie , zachorowania u ludzi rzadkie. Przebieg oraz zmiany chorobowe podobne ale mają łagodniejszy charakter.
|
bruceloza (brucellosis) |
-u wszystkich gat. zw i u człowieka -Brucella melitensis, abortus, suis -pałeczki wydalane z wydzielinami i wydalinami -zakażenie przez skórę, bł.śluz., spojówki, p.pok, drogi odd, narz płciowe -> w.chł -> krew -> narządy -przez wiele lat utrzymują się w USŚ, w.chł., śledzionie, wymieniu i stawach -powinowadztwo do ciężarnej macicy -> ronienie
|
-zwykle brak typowych objawów -ronienia Czasami, 1-2 tyg po poronieniu: -stany zapalne dróg rodnych -wyciek z pochwy U samców -zaczerwienienie napletka -obrzęk prącia -stany zap. jąder i najądrzy Rzadko -zap. stawów (kolanowy, nadgarstkowy)
|
-zwykle brak wyraźnych objawów Postać ostra: -rozsiane ogniska zapalno-martwicowe w śledzionie, w.chł., rzadziej w wątrobie i płucach -stany zapalne macicy, błon płodowych i płodu u ciężarnych i po poronieniu -zap. jąder i najądrzy, ogniska martwicowe i ropnie |
-tusza i narządy niezdatne -bruceloza owiec i kóz -> zakaz uboju w rzeźni, zwalczana z urzędu |
nosacizna ( malleus) |
-Wywołana przez Burkholderia mallei, syn. Pseudomonas malei, pałeczka nosacizny -Choroba zakaźna zaraźliwa -Wrażliwe: konie, muły, osły, psy, koty, kozy, człowiek -zakażenie per os, przez zakażoną wydzielinami karmę i wodę, rzadziej na drodze respiracyjnej lub kontaktowej. -występuje w postaci ostrej (osły, muły, kozy) lub przewlekłej (konie).
|
POSTAĆ OSTRA:
-stany zapalne węzłów chłonnych, -liczne guzki i wrzody pod skórą oraz na błonie śluzowej nosa POSTAĆ PRZEWLEKŁA:
|
Lekarz weterynarii może stwierdzić :
- Przy podejrzeniu nosacizny konieczność dokładnych oględzin błon śluzowych tchawicy, krtani, jam nosowych, zatok, i ich rozgałęzień, po uprzednim podłużnym przepiłowaniu głowy oraz po wycięciu przegrody nosowej. |
W badaniu przedubojowym przeprowadza się alergiczną próbę maleinową. Pozytywny wynik próby jest jednoznaczny z ZAKAZEM UBOJU. Nosacizna jest chorobą o obowiązku rejestracji. Tusze wraz ze wszystkimi narządami i częściami należy uznać za NIEZDATNE do spożycia i podlegające zniszczeniu. Najbardziej narażeni to: lekarze weterynarii, personel oborowy oraz rzeźni. |
pastereloza (pasteurellosis) |
-pałeczka Pasteurella multocida -zróżnicowane jednostki chorobowe: a)u bydła-posocznica krwotoczna bydła lub wtórna pastereloza bydła b)u świń -pastereloza świń c)u owiec -pastereloza owiec -warunkowo chorobotwórcza -zwykle wikła zakażenia innym czynnikiem chorobowym |
BYDŁO -postać obrzękowa lub płucna, przewlekła lub ostra, nadostra (zejście w ciągu 6-24h) Postać obrzękowa -zapalne obrzęki warstwy podskórnej (głowa, gardło, szyja, przedpiersie, ok.odbytu i sromu, niekiedy kończyny) -stany zapalne spojówek, bł.śluz j. ustnej i języka-> utrudnienia w oddychaniu Postać płucna -objawy towarzyszące krupowemu zap. płuc i opłucnej ŚWINIE -postać ostra lub przewlekła Ostra: -silne zap. gardła i obrzęk okolicy gardła aż do okolicy klatki -> śmierć z uduszenia -zapalenie płuc i opłucnej -kaszel, duszność Przewlekła: -kaszel -duszność -wychudzenie OWCE Ostra-ogólna posocznica Podostra - rozlane obrzęki głowy i szyi Przewlekła - krupowe zap. płuc, wychudzenie |
POSTAĆ NADOSTRA -wybroczynowość po błonami surowiczymi i śluzowymi -niekiedy obrzęk węzłów chłonnych i płuc -czasami brak zmian POSTAĆ OSTRA -nacieczenie galaretowate, wybroczyny w tkance podskórnej (okolica gardła, szyi), tkance łącznej języka i gardła (postać płucna) -w bł.śluz p.pok i dróg odd. zapalenie krwotoczne -obrzęk w.chł. -zwyrodnienie miąższowe wątroby i nerek POSTAĆ PRZEWLEKŁA -wychudzenie -przewlekłe zmiany zapalne płuc i opłucnej |
-cała tusza niezdatna
|
choroba Aujeszky`ego (morbus Aujeszky) |
-wirus neurotropowy z rodziny Herpesviridae -wszystkie gatunki zwierząt rzeźnych -zakażenie per os, uszkodzenie skóry, u świń głównie erogennie -> namnożenie w bramie zakażenie ->krew -> wiremia, posocznica -> ukł nerwowy -przebiega z gorączką, świądem, podnieceniem i porażeniami nerwowo-mięśniowymi -bydło i koni -> zejścia -świnie -> łagodny przebieg -wirus we krwi w początkowym okresie, później z chwilą wystąpienia objawów nerwowych |
-podwyższona temp -w początkowym okresie: przyspieszenie oddechu, podniecenie, ruchy przymusowe, drżenia mięśni -w późniejszym stadium świąd (u świń brak) -pod koniec - skurcze kloniczne mięśni, porażenia (zwłaszcza gardła), osłabienie -> wyczerpanie, śmierć -u świń silne podniecenie, skurcze kloniczne, ruchy poniewolne, napady rzucawkowe, porażenia, utrudnienia w oddychaniu -> pozycja siedzącego psa, nadmierna ruchliwość -> wyczerpane leżą z nienormalnie rozłożonymi kończynami
|
-zmiany zapalne i wynaczynienia w OUN -nieznacznie zaznaczone zwyrodnienia i ogniska martwicowe w narządach -w płucach obrzęk -oskrzela wypełnione pienistą wydzieliną -czasami zapalenie zachłystowe płuc -uszkodzenia powłok zewnętrznych -zwyrodnienia mięśni |
-nie jest wymieniona w polskich przepisach, nie jest zwalczana z urzędu -obowiązek rejestracji -tusze i narządy niezdatne |
choroba pecherzykowa świń (morbus vesicularis suum) |
-enterowirus -przypomina pryszczycę -świnie -zakażenie per os i przez kontakt -wirus wydalany z kałem, moczem i wydzielinami śluzowymi -wysoka koncentracja wirusa w pęcherzach
|
-apatia -gorączka -pęcherze w szparze międzyracicowej, na koronce racic, tarczy nosowej, błonie śluzowej jamy ustnej, na wymieniu -u 2-10% zwierząt objawy ze strony OUN: ruchy przymusowe, parcie do przodu, tarcie ryjem i kąsanie, ruchy wiosłowe kończyn, oczopląs |
-obecność pęcherzy |
-zwalczana z urzędu -tusza i narządy niezdatne |
różyca świń (rhusopathia suis) |
- włoskowiec różycy, gram + pałeczka - Erysipelothrix rhusiopathiae - występuje głównie u świń do 1 roku życia, przebiegając często w postaci epizooti. U ludzi występuje jako zakażenie przyranne -Zakażenie następuje przez przewód pokarmowy lub przez autoinfekcje utajonych nosicieli
|
Różyca świń przebiega z objawami gorączki, ogólnymi zaburzeniami zdrowia i zachowania zwierząt. 3 postacie choroby: -posocznicowa plamiste zaczerwienienia skóry uszu, szyi podbrzusza i wewnętrznej strony ud, które ciemnieją i przybierają kolor sinoczerwony. Plamy te zlewają się tworząc rozlane zaczerwienienia skóry. W ciągu 4 dni dochodzi do śmierci lub rozwija się przewlekła postać. -pokrzywkowa - na skórze grzbietu i boków ciała pojawiają się początkowo bezbarwne wzniesienia kształtu kwadratowego, prostokątnego lub romboidalnego, które później czerwienieją i w końcu stają się fioletowe -przewlekła - w 3 postaciach klinicznych:
Wyjątkowo różyca świń przebiega w postaci nadostrej bez typowych plamistych zaczerwienień skóry. Postać ta nazywana jest różycą białą.
|
POSTAĆ POSOCZNICOWA -plamiste zaczerwienienia skóry, -krwotoczne zapalenie żołądka i jelit cienkich, -przekrwienie i obrzęk śledziony, -obrzęk i często przekrwienie węzłów chłonnych zwłaszcza krezkowych, -silne przekrwienie i obrzęk nerek. -mięśnie są miękkiej konsystencji, wodniste i niebiesko-czerwone. POSTAĆ PRZEWLEKŁA -kalafiorowate zgrubienia na zastawkach sercowych (postać sercowa), -gąbczaste narośla na pochewkach ścięgnistych (postać stawowa) -martwica całych płatów skóry (postać skórna)
|
Ubój zwierząt chorych lub podejrzanych o różycę powinien być przeprowadzony w rzeźni sanitarnej. Tusza i narządy wewnętrzne zwierząt zakażonych oceniane są jako niezdatne.
|
Wirusowe zap. żołądka i jelit świń (TGE- transmissible gastroenteritis) |
-zaraźliwa choroba świń -koronawirus TGEV -zakażenie drogą doustną -wirus rozmnaża się w ciągu 24-36 godzin w enterocytach nabłonka jelit, prowadząc do zaniku kosmków jelitowych |
-intensywna biegunka i wymioty -zwierzęta tracą na masie -młode osobniki w dużym procencie giną -starsze zdrowieją z wyraźną stratą masy ciała |
-dotyczą przewodu pokarmowego: zmiany zapalne i krwawienia
|
-choroba nie jest w Polsce zwalczana z urzędu, ale obowiązuje jej rejestracja - nie jest objęta przepisami san.-wet. -w przypadku klinicznych objawów TGE cała tusza i narządy wewnętrzne uznaje się za niezdatne |
klasyczny pomór świń (pestis suum) |
-choroba zaraźliwa, u świń i dzików -nierzadko jako epizootia -rozprzestrzenia się głównie przez kontakt bezpośredni z chorymi lub nosicielami i siewcami -zakażenie przez przewód pokarmowy, rzadziej spojówki i błonę śluzową nosa -brama zakażenia -> krew -> namnażanie w komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego (śródbłonek naczyń, węzły chłonne, szpik kostny, śledziona) i w krwinkach białych -wiriemia przez cały czas trwania choroby -zaburzenia w układzie naczyniowym -> przekrwienia, obrzęki błon śluzowych, ogólna wybroczynowość, zmiany zapalne narządów, zwyrodnienia, martwice, |
3 postacie choroby: typowa (ostra i podostra), przewlekła i atypowa Postać typowa ostra: -gorączkowy przebieg -ogólne objawy zaburzeń zdrowia i zachowania -śmierć po 1-2 dniach bez wyraźnych objawów Postać typowa podostra: -gorączka i ogólne zaburzenia -śluzowo-ropny wypływ z oczu -zaparcia potem biegunki -zaburzenia ruchowe - chwianie tylnej części ciała, niedowłady, porażenia -w skórze ogniska przekrwienia, wybroczyny, ogniska martwicowe (widoczne po oparzeniu i odszczecinianiu tuszy) Postać przewlekła: -wychudzenie, charłactwo -biegunki -skóra blada, pokryta strupowatym wypryskiem Postać atypowa: -brak wymienionych objawów, zaburzenia w rozrodzie, rodzenie prosiąt z objawami drżączki |
-Przy postaci ostrej słabo zaznaczone: drobne wybroczyny na błonach śluzowych i pod błonami surowiczymi -odmiana podostra: przekrwienia narządów, wybroczyny w nerkach (wygląd indyczych jaj), w śledzionie wybroczyny i zawały
|
-tylko u świń i dzików, nie przenosi się na inne gatunki zwierząt i ludzi -duża zaraźliwość i łatwość rozprzestrzeniania się - duże rygory epizootyczne -choroba zwalczana z urzędu, podlega obowiązkowi rejestracji -cała tusza i narządy wewnętrzne - niezdatne
|
Tężec (tetanus) |
-ostra, niezaraźliwa choroba zakaźna wywoływana przez Clostridium tetani -najczęściej u koni -często w składzie mikroflory p.pok -choroba przyranna -> warunki beztlenowe -> namnożenie i wytworzenie tetanolizyny i tetanospazminy (odpowiedzialna za objawy) -brama zakażenia-> droga neurogenna lub hematogenna -> OUN (rdzeń kręgowy i przedłużony) -> porażenie ruchowych kom. nerwowych |
-szczękościsk -skurcze tężcowe - zwykle wszystkich mięśni, niekiedy niektórych grup |
-brak swoistych zmian -ubite w początkowym okresie choroby - brak zmian Ubite później -niedostateczne wykrwawienie, -zanik mięśni, -wodnistość, -zwyr. m.sercowego, -przekrwienie rdzenia kręgowego i jego osłon, -wybroczyny w tk.łącz.międzymięśniowej |
-spożywanie mięsa zwierząt dotkniętych tężcem - brak zagrożenia -przy uogólnionym tężcu zmiany organoleptyczne (wodnistość, zmiana barwy, odrażający zapach) -> tusza niezdatna |
Gruźlica (tuberculosis) |
-prątek gruźlicy Mycobacterium: tuberculosis, bovis, avium -źródłem zakażenia są osobniki z otwartą postacią gruźlicy -> wydzieliny i wydaliny |
-odczyn tuberkulinowy -wyraźne objawy w zaawansowanym stadium choroby -> wychudzenie, wzrost ciepłoty ciała -bydło - często w płucach -> suchy, silny kaszel -powiększone w.chł. -> głównie na szyi |
Zmiany wytwórcze lub wysiękowe BYDŁO -zmiany w płucach, w.chł. oskrzelowych i śródpiersiowych OWCE i KOZY -odporniejsze niż bydło -zmiany wytwórcze okresu zakażenia pierwotnego ŚWINIE -lokalizacja głównie w p.pok, rzadziej w płucach i innych narządach -postacie chorobowe okresu zakażenia pierwotnego -M.bovis - serowate i zwapniałe zmiany wysiękowe (głównie w w.chł gardła, krezki, rzadziej płuc) -M.avium - zmiany wytwórcze w wątrobie, śledzionie, płucach, w.chł. (podszczękowe, krezkowe) KONIE -zmiany wytwórcze -ogniska gruźlicze najczęściej w płucach, wątrobie, śledzionie i w.chł. (krezkowe, gardła, płuc) mają charakter nowotworowych guzów, na przekroju słoniowatych i lśniących -brak serowacenia i wapnienia |
-zwalczana z urzędu -tusza i narządy niezdatne |
Choroba Johnego (enteritis paratuberculosa) przerostowy zakaźny nieżyt jelit |
-Mycobacterium avium subsp. Paratuberculosis Gram +, kwasooporny -Bytuje w makrofagach -Przewlekła choroba zakaźna. -Występuje u bydła, owiec, kóz, reniferów,wielbłądów, koni, świń -Na zakażenie wrażliwe są szczególnie młode zwierzęta -Chore zwierzęta -> kał -> pasza i woda -> błona śluzowa i podśluzowa jelit(fagocytoza) -> przewlekłe zapalenie -> tkanka ziarninowa -> zgrubienie błon, zanik gruczołów
|
-Objawy występują w wieku powyżej 1,5 roku ze wzglęgu na powolny i utajony przebieg choroby. -Biegunka o nieprzyjemnym zapachu z pęcherzykami gazu i śluzem -Wychudzienie przy zachowanym łaknieniu -Niedokrwistość -Bladość błon śluzowych -Zmatowienie skóry -Obrzęki w okolicy krtani, przedmostkowej, fałdu szyjnego -W obrębie żuchwy mogą pojawiać się charakterystyczne „butelkowate” obrzęki -BRAK bolesności powłok brzusznych |
-Wychudzenie, charłactwo -Zanik mięśni -Mięśnie o barwie żółtobiałej -Jelito cienkie ( biodrowe, czcze, dwunastnica) i grube ( ślepe, okrężnica, prostnica) w dotyku przypominają kauczuk -Błona śluzowa 4-20 krotnie zgrubiała, pofałdowana (poprzeczne i podłużne fałdy- zwoje mózgowe) pokryta ciągliwym zielonkawym śluzem, wybroczynami, blada i krucha.
Powiększenie krezkowych węzłów chłonnych
|
W przypadku stwierdzenia zmian chorobowych a zwłaszcza uogólnionych przebiegających z wychudzeniem tuszę i narządy wewnętrzne uznaje się za niezdatne do spożycia Prątek Johnego nie jest chorobotwórczy dla człowieka- brak znaczenia epidemiologicznego Choroba podlega obowiązkowi rejestracji
|
listerioza (listeriosis) |
-Listeria monocytogenes -zakażenie per od, aerogennie, spojówki, uszkodzona skóra -bakterie wydalane z kałem, mlekiem, wypływem pochwowym, moczem -brama wejścia -> w.chł-> krew -> ciężarna macica, OUN -postać: posocznicowa, mózgowa, maciczna |
-postać posocznicowa:ogólne zab. zdrowia, gorączka, głównie u młodych zwierząt -ronienie w 4-8 m-cu ciąży, obrzękłe lub zmumifikowane płody -stany zapalne OUN - zab. świadomości, sztywność karku, wygięcie kręgosłupa, drgawki, chwiejność zadu, ruchy poniewolne, porażenia mięśni twarzy i gardła -u owiec objawy podobne do kołowacizny |
POSTAĆ POSOCZNICOWA -w wątrobie, rzadziej śledzionie, nerkach, sercu i płucach podprosówkowe/prosówkowe/do wielkości ziarna grochu, ostro odgraniczone zmiany martwicowe -powiększone w.chł POSTAĆ MACICZNA -zmiany zapalne macicy i płodu -zmiany w wymieniu są mało charkt., przekrwienie POSTAĆ MÓZGOWA -najczęściej nie stwierdza się zmian makroskopowych, ewentualnie zap. spojówek i wypływ z nosa -przy badaniu szczegółowym - przekrwienie opon, obrzęk i przekrwienie mózgu |
-nie jest uwzględniona w polskich przepisach -obowiązkowa rejestracja -badanie bakteriologiczne przy podejrzeniu choroby -unieszkodliwiane w wysokiej temp., przeżywają zakwaszenie, peklowanie i mrożenie -tusza i narządy niezdatne |
leptospiroza (leptospirosis) |
-krętki Leptospira interrogans -antropozoonoza -głównym rezerwuarem gryzonie -występuje u psów, bydła, świń, rzadziej owce, kozy, konie -bramą zakażenia uszkodzona skóra lub bł.śluz, rzadziej spojówki i nieuszkodzona bł.śluz j.nosowej i ustnej -> bakteriemia -> niszczenie erytrocytów -> osiedlenie w wątrobie, nerkach, OUN
|
-często bezobjawowo -postać ostra, przewlekła, poronna -ogólne zab. zdrowia z podwyższoną temp. -hemoglobinuria -żółtaczka -niedokrwistość -zap.mózgu -ronienia Najczęściej stwierdzana tylko na podstawie dodatnich odczynów serologicznych |
-żółtaczka -galaretowaty, czerwony płyn surowiczy pod skórą (szyja, przedpiersie), w krezce, tk.łącz. okołonerkowej i pod wsierdziem -wątroba - powiększona, brunatnożółta, suchy, kruchy miąższ -nerki - zap. śródmiąższowe -pęcherz moczowy - mętny mocz, ciemnowiśniowy -w.chł - obrzękłe, soczyste, wybroczyny -wybroczynowość -zwyr. miąższowe m.sercowego -zap. bł.śluz p.pok. -obrzękowe nacieczenie tk.łącz. międzyzrazikowej płuc -przekrwienie i wybroczyny w oponach mózgowych |
-jest ujęta w polskich przepisach -nie podlega zwalczaniu z urzędu ani rejestracji -tusza i narządy niezdatne w przypadku klinicznych postaci choroby u świń, bydła, owiec, kóz |
gorączka Q (febris Q) |
-Zakaźna, zaraźliwa -coxiella burnetii -rezerwuarem kleszcze -zak. przez skórę, drogi odd, rzadko p.o -> makrofagi (namnażanie w fagolizosomach) -> przepełnienie makrofagów i ich pęknięcie -> do narządów
|
-może przebiegać bezobjawowo -nieznaczne podwyższenie temp.wew.ciała -stan zapalny gałek ocznych (wzrost ilości wypływu surowiczo-śluzowego z worka spojówkowego i nosa) -przedwczesne porody / poronienia / łożysko - obrzęki, lokalne wylewy krwawe -przy nasileniach schorzenia: objawy zapalenia płuc, wymienia i stawów
|
-makroskopowo - brak Ostry przebieg kliniczny: -przerostowe zap. śledziony -zmiany zapalne w płucach |
-nie jest uwzględnione w PL przepisach -brak obowiązku zgłaszania i zwalczania -tusza i narządy niezdatne |
białaczka (leucosis) |
-schorzenia układu krwionośnego cechujące się rozrostem tkanki leukoblastycznej oraz zmianami we krwi -Białaczkę wywołuje wirus Oncornavirusa typu C, należącego do grupy retrowirusów, -występuje prawie u wszystkich ssaków i ptaków. Atakuje też człowieka. Wśród zwierząt domowych występuje najczęściej, i to o charakterze enzootii, u bydła. U pozostałych gatunków zwierząt rzeźnych stwierdzana jest sporadycznie. -Głównym źródłem zarazka są zarówno zwierzęta chore z objawami klinicznymi, jak i zwierzęta w okresie wylęgania choroby oraz chorujące bezobjawowo. -Szerzenie się choroby odbywa się: a)horyzontalnie - przez kontakt zwierząt chorych ze zdrowymi b)wertykalnie - z matki na potomstwo przez zakażenie śródmaciczne lub przez siarę i mleko, oraz drogą jatrogenną -Bramą wejścia zarazka jest najczęściej przewód pokarmowy, uszkodzona skóra, błony śluzowe oraz drogi rodne. Wirus szerzy się w organizmie drogą hematogenną; ma szczególne powinowactwo do komórek układu limfatycznego. Jako wirus onkogenny ma on zdolność pobudzenia poprzez informację genetyczną komórek macierzystej tkanki limfogennej do nadmiernego, niecelowego, a nawet złośliwego jej rozplemu, czego następstwem jest tworzenie się pierwotnych i wtórnych guzów białaczkowych w węzłach chłonnych i w narządach wewnętrznych. -dwie postacie: Hematologiczna (stadium przedbiałaczkowe) Nowotworowa (stadium białaczkowe) |
-W postaci hematologicznej nie stwierdza się objawów chorobowych. Zmiany we krwi obwodowej są podstawą rozpoznania choroby -Objawy kliniczne z reguły towarzyszą postaci nowotworowej -U dorosłych zwierząt (krowy 5-7 lat) rzadko u młodych -Objawy zróżnicowane: na drodze bezpośredniej i pośrednio (ucisk guzów) Na podstawie badania klinicznego nie jest możliwe rozpoznanie -W badaniu można stwierdzić ogólne zaburzenia stanu zdrowia (posmutnienie, brak apetytu, przyspieszenia akcji serca, oddechów, czasem podwyższenie ciepłoty ciała), -Niedokrwistość -Widoczne przez skórę powiększenie węzłów chłonnych i wytrzeszcz gałek ocznych -Per rectum może być wyczuwalne powiększenie węzłów chłonnych -Na skórze zmiany guzowate -W zaawansowanym stadium dochodzi do wychudzenia zwierzęcia
|
Nowotworowe rozrosty: Węzły chłonne, żołądek, ściana jelit, sercu, nerkach, macicy, śledzionie, wątrobie, mięśnie Węzły chłonne Powiększone Na przekroju można stwierdzić początkowo szarobiałe, słoninowate ogniska, w późniejszym stadium zatarcie budowy z ogniskami rozmiękania, przekrwienia i martwicy Tkanka łączna je otaczająca może wykazywać wodniste nacieczenia
|
-W obecnych polskich przepisach sanitarno-weterynaryjnych białaczka nie jest wymieniona -Enzootyczna białaczka bydła jest chorobą o urzędowym zwalczaniu -Specjalne badanie poubojowe obejmującego nadzwyczajne badanie makroskopowe tuszy i narządów wewnętrznych oraz badania dodatkowe( głębokie nacięcia mięśni, szczególnie m.brzusznych, m.żuchwowych i części mięśniowej przepony; dodatkowe nacięcia narządów, w których mogą występować zmiany i w których stwierdzono Niezdatna cała tusza wraz z narządami w przypadku stwierdzenia silnego wychudzenia zwierzęcia, zmian makroskopowych miesni, silnej wodnistości tkanki mięśniowej, bakteriemii Tylko zmienione części tuszy przy odosobnionych guzach nowotworowych
|
Wągrzyca bydła, świń i owiec ( cysticercosis bovum, suum, ovium) |
Wągier bydlęcy (Cysticercus bovis) jest larwą tasiemca nieuzbrojonego (Taenia saginata) Żywiciel ostateczny -> człowiek (jelito cienkie) Żywiciel pośredni -> bydło, owce, kozy Wągry najczęściej lokalizują się w mięśniach:
Wyjątkowo w:
Wągier świński (Cysticercus cellulosae) jest postacią rozwojową tasiemca nieuzbrojonego (Taenia solium) Żywiciel ostateczny -> człowiek (j. cienkie) Żywiciel pośredni -> świnia, dzik, człowiek, pies Wągry najczęściej lokalizują się w śródmięśniowej tkance łącznej mięśni:
Rzadziej wągry stwierdza się w:
Wągier owczy (Cysticercus ovis) jest postacią larwalną tasiemca Taenia ovis Żywiciel ostateczny -> pies (j.cienkie) Żywiciel pośredni -> owca, koza Wągry lokalizują się w tk. łącznej mięśni szkieletowych, sercu, języku, przeponie Rozwój pasożyta do postaci inwazyjnej trwa ok. 2 miesięcy
Wągier cienkoszyjny (Cysticercus tenuicollis) jest postacią rozwojową tasiemca Taenia hydatigena Żywiciel ostateczny -> pies (j. cienkie) Żywiciel pośredni -> świnie, dziki, przeżuwacze |
BYDŁO, OWCE - zazwyczaj brak ŚWINIE - Zwykle brak objawów, przy silnej inwazji wyczuwalne wągry przy palpacji języka. SIECIOWA - Przy silnej inwazji w czasie wędrówki przez miąższ wątroby (5-19 dzień): wzmożone pragnienie, osłabienie, posmutnienie, u młodych zejścia śmiertelne (skrwawienie wewnętrzne) Najczęściej brak
|
BYDŁO, ŚINIE-przy niskiej intesywności inwazji tylko obecność wągrów -silna inwazja - zmiana barwy (zszarzenie), wodnistość, zmiany zwyrodnieniowe OWCE - rzadko stwierdzane, wągry szybko obumierają a następnie serowacieją i wapnieją SIECIOWA - W rzadko spotykanym ostrym stadium inwazji w miąższu wątrobowym wężykowate kanały wypełnione krwią i rozpadłymi tkankami oraz wyb.podtorebkowe. Zazwyczaj notuje się tylko obecność samych wągrów pod błoną wątroby przy niezmienionym narządzie oraz w sieci i krezce
|
BYDŁO
W przypadkach wątpliwych zalecane oględziny mięsa w świetle ultrafioletowym -> czerwona luminescencja wągrów Cielęta w wieku do 6 tyg. nie poddaje się badaniu w kierunku wągrzycy W zależności od stopnia inwazji rozróżniamy: -Wągrzyca silnego stopnia - w całej tuszy i narządach powyżej 10 wągrów - ocena niezdatności -Wągrzyca nieznacznego stopnia - w całej tuszy i narządach nie więcej niż 10 wągrów - ocena warunkowej zdatności, poddaje się mrożeniu jak przy włośnicy ale w przypadku braku mrożenia uznaje się je jako niezdatne ŚWINIE Badanie w kierunku choroby polega na: 1. Dokładnych oględzinach wzrokowych powierzchni mięśni tuszy, zwłaszcza brzusznych, lędźwiowych, karku, międzyżebrowych, krtani i przepony 2. Oględzinach języka a zwłaszcza podjęzycza (w razie podejrzenia naciąć) oraz pow. mm sercowego W zależności od stopnia inwazji rozróżniamy - tak jak u bydła
OWCE C.ovis nie jest inwazyjny dla człowieka W zależności od stopnia inwazji rozróżniamy: - silna inwazja - tusza niezdatna, jeśli występuje zszarzenie i wodnistość - sporadyczne wągry - za niezdatną uznaje się tylko dotkniętą inwazją część tkanki - trzeba ją zniszczyć aby zapobiec dalszym zarażeniom SIECIOWA Obecność wągrów -C.tenuicollis nie stanowi dla człowieka zagrożenia Za niezdatne uznaje się jedynie dotknięte inwazją części narządów |
bąblowica (echinococcosis) |
Bąblowicę wywołują postaci larwalne dwóch gatunków tasiemców:
Ż.o. pies, wilk, szakal, dingo, lis;
Ż.o. pies, lis, kot
|
Zależne od lokalizacji larw Na ogół bez objawów W przypadku lokazlizacji w wątrobie -Chudnięcie -Żółtaczka W płucach -Duszność W sercu -Nagła śmierć
|
Brak zmian anatomopatologicznych poza obecnością pęcherzy z larwami. Czasem zawały spowodowane uciskiem.
|
Omacywanie narządów zwykle daje dobre rezultaty (kiedy pęcherze znajdują się pod torebką narządu) Sugeruje się dodatkowe nacięcie wątroby u świń (tam najczęściej występują pęcherze u trzody)- pomiędzy płatem lewym bocznym a lewym przyśrodkowym Narządy niezdatne do spożycia przy silnej inwazji Pełnozdatne - narządy i tusza wolna od larw. Zniszczenie narządów uznanych za niezdatne (ponieważ mogą zostać zjedzone przez psowate będące żywicielami ostatecznymi, od których może zarazić się człowiek- dodatkowy żywiciel pośredni) |
sarkosporidioza (sarcosporidiosis) |
Choroba wywołana przez pierwotniaki, rodzaj Sarcocystis zaliczane do kokcydiów Żywiciel pośredni- zwierzę roślino lub wszystko- żerne np. bydło, owce, kozy, świnie, myszy Żywiciel ostateczny np. pies, kot, człowiek- zarażenie p.o Sarkotoksyna- prawdopodobnie przesączalna, ciepłochwiejna NEUROTOKSYNA- charakter białkowy Objawy ze strony układu pok. wywołane obecnością pasożyta. U człowieka wymioty, bóle brzucha, nudności, biegunka
|
Słaba inwazja
Nasilona inwazja oraz zwapnienie cew
|
Miejsca predylekcyjne: Cała tusza, najczęściej przełyk i mm. brzuszne, język, przepona i mm. żuchwowe. U świń podczas badania trichonoskopowego
|
Cała tusza uznana za niezdatną:
Cała tusza i tłuszcz niezdatne gdy:
Cala tusza pełnowartościowa (?)
Same sarkosporidia giną po 3 dniach przy -20C, także po zadziałaniu na mięso temperatury powyżej 60C Mięso mrożone 3 dni lub poddane działaniu temperatury ponad 60C może być wprowadzone do obrotu. |
toksoplazmoza (toxoplasmosis) |
-Wywoływana przez pierwotniaka pasożytniczego Toxoplasma gondii -Cykl rozwojowy przebiega u dwóch żywicieli:
-Zarażenie żywiciela ostatecznego - po spożyciu tkanek żywicieli pośrednich zawierających cysty. -Przebieg ostry lub utajony. -Człowiek zaraża się głównie przez spożycie surowego mięsa. W czasie zabiegów termicznych giną po ok3min -Lokalizacja: prawie wszystkie tkanki; szczególne powinowactwo do ukł. siateczkowo-śródbłonkowego, OUN i ukł. rozrodczego;w tk mięśniowej rzadziej; w okresie zaostrzenia choroby wydalane z moczem, kałem i śliną. |
-zaburzenia układu nerwowego (drżenie głowy i szyi, podniecenie, niezborność ruchów); -ronienia; -zapalenie płuc; -gorączka.
|
-brak, gdy postać utajona; -brak typowych dla choroby zmian anatomopatologicznych
|
Nie jest zwalczana z urzędu, ale podlega obowiązkowi rejestracji. Przy a) podejrzeniu toksoplazmozy, b) dodatnich próbach serologicznych:
Potwierdzenie obecności T. gondii = niezdatność tuszy (wraz z narządami). |
fascioloza (fasciolosis) |
Chorobę wywołuje przywra - motylica wątrobowa Fasciola hepatica. Żywiciel ostateczny- przeżuwacze, świnie, konie, króliki, człowiek. Lokalizacja - przewody żółciowe wątroby, wyjątkowo w innych narządach. Chorobotwórczość polega na uszkodzeniach mechanicznych i na oddziaływaniu toksycznych produktów materii motylicy. U owiec i kóz przebieg choroby jest często ostry, objawy chorobowe wywołuje inwazja 50 motylic, podczas gdy u bydła - dopiero 250. Inwazje motylicy wątrobowej u człowieka zdarzają się stosunkowo rzadko. |
U owiec i kóz
|
|
-Badanie i ocena zależne są od intensywności inwazji i ogólnego stanu zdrowia. -Wątroba - dokładne badanie makroskopowe: oględziny i palpacja wątroby oraz wykonanie dwóch pionowych nacięć - jednego prostopadłego na stronie trzewnej podstawy płata lewego i drugiego między płatem ogonowym a prawym - aż do otwarcia przewodów żółciowych. -Badania dodatkowe:
W przypadku ujemnych wyników badań dodatkowych:
W przypadku dodatnich wyników badań dodatkowych (bakteriologicznych, stanu odżywienia, wodnistości), należy zastosować odpowiednią ocenę sanitarno - weterynaryjną |
glistnica (ascariosis) |
Wywoływana przez nicienie z rodziny Ascarididae:
Lokalizacja - jelito cienkie Zakażenie per os; w jelicie cienkim uwolnienie larw układ żylny wątroba serce prawe tętnica płucna płuca światło pęcherzyków płucnych gardło p.p (połknięcie) Trwa to 10-15 dni. Linki: II (wątroba), III (płuca), IV (jelito) Działanie chorobotwórcze:
|
W większości przypadków brak objawów. Przy silnych inwazjach, u młodych zwierząt:
|
Brak zmian przy słabych inwazjach.
|
Przy słabych inwazjach - zdatne do spożycia (po usunięciu pasożytów). Silne inwazje - próby gotowania i pieczenia:
|