1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Dekatlenek tetrafosforu [Pentatlenek difosforu, pięciotlenek fosforu, bezwodnik kwasu fosforowego]

Wzór konstytucyjny: (P₂O₅)₂

Wzór sumaryczny: O₁₀ P₄

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
dekatlenek tetrafosforu	100	1314-56-3	215-236-1	C	35

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, nie palna. Nie stwarza zagrożenia pożarowego.

Zagrożenie toksykologiczne: Dekatlenek tetrafosforu jest substancją żrącą. Drażni błony śluzowe dróg oddechowych i oczu. W kontakcie z wilgocią powstają niebezpieczne, żrące produkty reakcji.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja działa szkodliwie na organizmy żywe, w szczególności glebowe i wodne.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego pyłem dekatlenku tetrafosforu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Wyprowadzić poszkodowana osobę na świeże powietrze.
2.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub w razie potrzeby podać tlen - najlepiej jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zapewnić pomoc lekarską. Uwaga: groźba obrzęku płuc.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. Przykryć oczy jałowym opatrunkiem.
2.	W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty.
Zatrucie doustne:
1.	Przy zatruciu doustnym osobie przytomnej należy natychmiast podać do wypicia duże ilości wody i mechanicznie prowokować wymioty. Czynność tę powtarzać kilkakrotnie. Osoby niefachowe nie powinny wszczynać postępowania leczniczego jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę. Oparzoną skórę należy zmywać 2% roztworem wodorowęglanu sodu.
2.	Skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU:

Zagrożenia pożarowe:	Dekatlenek tetrafosforu jest substancją niepalną. W wyniku działania podwyższonej temperatury pojemniki mogą ulec gwałtownemu rozszczelnieniu z wydzieleniem szkodliwych pyłów i gazów.
W przypadku pożaru sąsiednich obiektów stosować w kolejności:	Odpowiednie do gaszenia pożaru obiektu lub substancji znajdujących się w sąsiedztwie dekatlenku tetrafosforu. Zalecany ditlenek węgla (CO2), gaśnice proszkowe z proszkiem ABC oraz woda.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe. Kombinezony przeciwchemiczne.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości dekatlenku tetrafosforu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażania środowiska. Chronić przede wszystkim drogi oddechowe maskami ochronnymi. W razie potrzeby wezwać ekipę ratowniczą.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającym się pyłem. Stosować ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P3).
Zalecenia szczegółowe:	Rozsypaną substancję dokładnie zbierać do pojemników z pokrywami. Stosować metody mechaniczne oraz urządzenia zasysające (odkurzacze przemysłowe). Starać się nie wzbijać pyłu.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.
Metody utylizacji:	Na drodze reakcji chemicznej - uzyskanie kwasu fosforowego lub jego soli; zgodnie wymogami z rozporządzeniem Ministra Gospodarki sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z dekatlenkiem tetrafosforu, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom / wybuchom:	Substancja praktycznie niepalna.
Magazynowanie:	Dekatlenek tetrafosforu przechowywać w pojemnikach, w suchych i szczelnych pomieszczeniach zamkniętych o drewnianych podłogach zabezpieczonych przed przenikaniem wilgoci z gruntu, w temperaturze do 20oC i wilgotności 60-80%. Dekatlenek tetrafosforu pakowany jest do szczelnie zamkniętych beczek i bębnów metalowych, puszek pakowanych razem w skrzynie drewniane lub kartony, słoikach szklanych obłożonych obojętnym materiałem amortyzującym. Przechowywać z dala od żywności. Okres przechowywania nie może przekraczać 12 miesięcy. Magazyn musi być wyposażonych w instalację wentylacyjną Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać dekatlek tetrafosforu który nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy dekatatlenek tetrafosforu odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji na drodze wykorzystania hutniczego.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania dekatatlenku tetrafosforu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z pochłaniaczami pyłów P3.
Ręce:	Rękawice ochronne.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z pyłem dekatatlenku tetrafosforu Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać rozsypy bez wzbijania pyłu.
Metody oceny narażenia:	Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości pyłów w powietrzu miejsca pracy.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy (NDS):

Składnik	NDS (mg/m^3))	NDSCh (mg/m^3)
dekatlenek tetrafosforu	1	3

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi dekatlenku tetrafosforu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 141,94 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Dekatlenek tetrafosforu, w warunkach normalnych jest substancją stałą, występującą w kilku odmianach polimorficznych, zwykle białego proszku podobnego do śniegu. Substancja higroskopijna.
9.3	Temperatura topnienia: W zależności od odmiany wynosi 422/569^oC,
9.4	Temperatura sublimacji: 347^oC (trwały nawet do temperatury 1000^oC)
9.5	Gęstość: w temperaturze 20^oC 2,30/2,70 g/cm^3.
9.6	Gęstość usypowa: ok. 700 kg/m^3
9.7	Rozpuszczalność w wodzie: Nierozpuszczalny
9.8	Prężność par: < 0,1 mbar/20^oC
9.9	Inne: Dekatlenek tetrafosforu otrzymywany jest przez spalanie białego fosforu w obecności nadmiaru suchego powietrza. Stosowany jest jako substancja susząca, do odciągania wody w reakcjach chemicznych, , do otrzymywania tlenków niemetali.

10. REAKTYWNOŚĆ I STABILNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	Produkt w warunkach normalnych stabilny. Dekatlenek tetrafosforu jest substancją higroskopijną, tworzący z wodą kolejno kwas tetrametafosforowy, kwas difosforowy a następnie kwas ortofosforowy. Niszczy materiały organiczne przez odwodnienie. Wchodzi w gwałtowna reakcję z wieloma substancjami, np. z amoniakiem, sodem, sodą, ługiem sodowym, fluorowodorem..
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów i par, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Dekatlenek tetrafosforu jest substancją żrącą. Drażni błony śluzowe dróg oddechowych i oczu. W kontakcie z wilgocią powstają niebezpieczne, żrące produkty reakcji.

Dane toksykologiczne:

LD_{50(doustnie, szczur)} = 1530 mg/kg,

LD_{50(skóra, królik)} = 2740 mg/kg,

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów i par: Pyły i pary powodują ostre podrażnienie nosa i gardła Powstaje kaszel, ból w klatce piersiowej i skrócenie oddechu. Może pojawić się bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc), ostry nieżyt oskrzeli, zapalenie płuc. Może nastąpić uszkodzenie płuc. Następstwem mogą być objawy naśladujące zespół Parkinsona. Pracownicy stykający się zawodowo z dekatlenkiem tetrafosforu powinni być poddawani okresowym badaniom lekarskim.

Spożycie: Wystąpią nudności i wymioty. Śluzówki ust mogą być obrzęknięte Pojawiają się trudności w oddychaniu. Mogą wystąpić problemy z krążeniem. Jako późne powikłanie występuje niedomoga wątroby i nerek.

Kontakt ze skórą: Wystąpi silne podrażnienie a także oparzenie chemiczne.

Kontakt z oczami: Wystąpi zaczerwienienie, podrażnienie, swędzenie i łzawienie.

Nie stwierdzono działania kancerogennego, mutagennego, narkotycznego i działania na rozrodczość.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności wobec ssaków: 3.1

Stopień zagrożenia wód: mały

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206).

Zawartość opakowania, wg:

rodzaju 06 09 99 - inne, nie wymienione odpady.

Sposób likwidacji B3: „Procesy oddzielania szkodliwych składników odpadów od obojętnych poprzez przeprowadzenie do kwasu fosforowego lub fosforanów, a następnie wykorzystanie rolnicze.”

Opakowania, wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1807
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	8
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	80
14.5	Numer indeksowy (EC):	015-010-00-0
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	35
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-22-26-45
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001r. (Dz.U. 11 poz. 84; 100 poz.1085; 123 poz.1350; 125 poz.1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002r. (Dz.U. 142 poz.1187),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. 140 poz.1171),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U. 129 poz. 1110),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. 140 poz.1173),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. 140 poz.1172),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz.U.140 poz.1174),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz.U.142 poz.1194),

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”,

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998r. (Dz.U.79 poz.513) ze zmianą 2 stycznia 2001r. (Dz.U.4 poz.36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996r. (Dz.U.121 poz.571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki,

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998r. (Dz.U. 55 poz.355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu,

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998r. (Dz.U.145 poz.942) i zmianą 05. Marca 2001 (Dz.U.22 poz.251)w sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. nr 62 poz. 628) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. nr 112 poz.1206),

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01 lipca 2001r.),

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi dekatlenku tetrafosforu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy dekatlenku tetrafosforu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakikolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja żrąca.”
Symbole zagrożenia
R 35	Powoduje poważne oparzenia.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 22	Nie wdychać pyłu.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz niezwłocznie zasięgnij porady lekarza -jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Dekatlenek tetrafosforu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
C	Substancja żrąca.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
80	Materiał żrący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 8-II		Materiał żrący, niebezpieczny.
Numer ONZ: 1807		Pięciotlenek fosforu

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyka nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r. , PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ	Wydanie: I Data wydania: 10.01.03 Strona/stron 7/7
Nazwa:	PENTATLENEK DIFOSFORU

Dekaatlenek tetrafosforu

---