UKŁAD MIĘŚNIOWY

Układ mięśniowy stanowi czynną część aparatu ruchu. Mięśnie zbudowane są z tkanki mięśniowej, składającej się z włókien po­siadających zdolność kurczenia pod wpływem bodźców chemicznych, elek­trycznych i mechanicznych.

GŁADKIE: kierowane przez układ nerwowy autonomiczny, działający poza naszą świadomością.

POPRZECZNIE PRĄŻKOWANE: podlegające kontroli ośrodkowego układu nerwowego i zależne od naszej woli.

Wyróżniamy również mięsień sercowy, zbudowany z włókien poprzecznie prążkowanych, ale jego praca nie zależy od naszej woli.

Ze względu na położenie mięśni poprzecznie prążkowanych dzielimy je na:

• powierzchniowe - skórne - u człowieka zachowały się tylko na głowie, twarzy, szyi i powierzchni dłoniowej ręki;

• szkieletowe -przytwierdzone do szkieletu obydwoma końcami. Ze względu na swoje umiejscowienie i funkcję mają różną grubość, długość i kształt.

Możemy wyróżnić mięśnie:

• wrzecionowate;

• pierzaste;

• półpierzaste;

• okrężne;

• płaskie.

Niektóre mają więcej niż jeden brzusiec - głowę - i wtedy nazywamy je: dwu-, trój-, czterogłowymi. Liczba mięśni szkieletowych, stanowią­cych czynny układ ruchu człowieka, waha się w przedziale od 300 do 500. Mięśnie szkieletowe przytwierdzone są do szkieletu bezpośrednio lub za pomocą ścięgien

Mięśnie twarzy

Wpływają one na wyraz twarzy, są odpowiedzialne za komunikację niewerbalną i pozwalają na przekazywanie wielu emocji. Są także potrzebne do stymulacji mowy. Zamykają i otwierają otwory na twarzy, np. usta oraz oczy. Większość mięśni twarzy łączy się z kośćmi czaszki i warstwą skóry, przez co mimikę twarzy i powoduje powstawanie zmarszczek.

Do mięśni twarzy zaliczamy:

• Mięśnie wyrazowe (mimiczne):

*mięsień potyliczno-czołowy - sięgający od kości potylicznej do czołowej; marszczy brwi i porusza skórą głowy;

*mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa - unosi górną wargę;

*mięsień śmiechowy - pociąga kąty ust ku górze i w bok, nadając twarzy wyraz uśmiechnięty

*mięsień obniżający kąt ust - pociąga usta i warg ku dołowi i na bok, nadając twarzy wyraz smutny

*mięsień okrężny oka -przebiega dookoła oczodołu który mocno zamyka oko, dzieje się tak podczas snu lub mrugania

*mięsień nosowy - porusza nozdrzami zewnętrznymi;

*mięsień policzkowy - płaski mięsień w policzku, rozłożony pomiędzy szczęką a żuchwą, umożliwia dmuchanie i ssanie

*mięsień okrężny ust - otwiera i zamyka usta;

*mięsień bródkowy- marszczy brodę, nadaje twarzy nadąsany, pogłębia bruzdę bródowo-wargową

• Mięśnie żwacze:

(cztery pary mięśni, których czynność polega wyłącznie na poruszaniu żuchwą w celu chwytania, przecinania i rozcierania pożywienia, co nazywamy potocznie żuciem)

• mięsień skroniowy - największy i najsilniejszy mięsień żwaczowy

• mięsień żwacz- łączy kość jarzmową z żuchwą

• mięsień skrzydłowy boczny

• mięsień skrzydłowy przyśrodkowy- oba ostatnie łączą kość klinową i szczękową z żuchwą.

Mięśnie szyi

Mięsień szeroki szyi -jest mięśniem powierzchniowym, rozciąga się od górnej części klatki piersiowej w skórze szyi do mięśni ust i warg. Jego podstawową rolą jest opuszczanie dolnej wargi i żuchwy.

W obrębie szyi mamy trzy grupy mięśni:

* powierzchowną;

* środkową;

* głęboką.

Do mięśni powierzchownych zaliczamy

- mięsień szeroki szyi

- mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy.

Grupę środkową tworzą mięśnie nad- i podgnykowe, które uczestniczą w pro­cesie oddychania oraz połykania pokarmu.

Do mięśni głębokich należą mięśnie pochyłe, dzielące się na:

- mięsień przedni

- mięsień środkowy

- mięsień tylny

Mięśnie głębokie szyi, przymocowane w górnym odcinku kręgosłupa szyj­nego, łączą się również z czaszką i utrzymują szyję oraz głowę w pozycji wyprostowanej.

Mięsień czworoboczny- stabilizuje i skręca łopatkę, połączony jest z potylicą, kręgosłupem piersiowym i łopatką.

Mięśnie pochyłe - zginają i skręcają szyję, unoszą dwa pierwsze żebra w cza­sie oddechu.

Mięśnie płatowate - są przyczepione do kręgów szyjnych i kości potylicy; kiedy działają mięśnie tylko z jednej strony szyi, głowa obraca się w stronę przeciwległą i skręca, kiedy działają zaś obustronnie i razem z innymi mięśniami, odchylają głowę oraz szyję do tyłu.

Mięśnie grzbietu

Dzielą się na trzy warstwy:

* powierzchowną;

* pośrednią;

* głęboką.

Mięśnie powierzchowne grzbietu

Mają przyczepy początkowe na wyrostkach kolczystych kręgów, natomiast przyczepy końcowe na kościach obręczy kończyny górnej i kości rarniennej. Do tej grupy mięśni należą: mięsień czworoboczny, mięsień najszerszy grzbietu, mięsień równoległoboczny, mięsień dźwigacz łopatki.

Mięsień czworoboczny -jest mięśniem wybitnie płaskim, szerokim, trójkątnym; prawy i lewy razem mają kształt rombu. Jest położony w okolicy karku i górnej części grzbietu, najbardziej powierzchow­nie ze wszystkich mięśni grzbietu.

Przyczep początkowy to:

* przyśrodkowa część kresy karkowej górnej i guzowatości potylicznej ze­wnętrznej kości potylicznej;

* więzadło karkowe;

* na wyrostkach kolczystych siódmego kręgu szyjnego i wszystkich kręgów piersiowych oraz na odpowiednich częściach więzadła nadkolcowego.

Przyczep końcowy - włókna zbiegają się w kierunku łopatki i przycze­piają się do 1/3 części obojczyka, wyrostka barkowego i grzebienia łopatki.

Działanie poszczególnych części mięśnia czworobocznego na obręcz bar­kową jest różne:

* część górna unosi łopatkę i ją obraca przy unoszeniu ramion powyżej po­ziomu, przy ustalonym barku zgina głowę ku tyłowi;

* część środkowa zbliża łopatkę do kręgosłupa;

* część dolna obniża łopatkę.

Mięsień najszerszy grzbietu- najwięk­szy z powierzchownych mięśni grzbietu. Rozpoczyna się na wyrostkach kolczystych sześciu dolnych kręgów piersiowych, wyrostkach kolczystych krę­gów lędźwiowych, na kości krzyżowej i grzebieniu biodrowym. Przyczep końcowy tego mięśnia znajduje się na grzebieniu guzka mniejszego kości ramiennej.

Funkcja mięśnia polega na przywodzeniu do tyłu i obracaniu ramienia do wewnątrz oraz podciąganiu tułowia ku górze.

Mięsień równoległoboczny jest mięśniem szerokim, czworokątnym i cienkim; położony w dolnej części karku i górnej części grzbietu.

Przyczep początkowy mięśnia znajduje się w dolnym odcinku więzadła kar­kowego i na wyrostkach kolczystych ostatnich dwóch kręgów szyjnych oraz na więzadle nadkolcowym i wyrostkach kolczystych czterech górnych krę­gów grzbietowych. Mięsień kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki. Dzieli się na dwie nierówne części:

* górną - mięsień równoległoboczny mniejszy

* dolną - mięsień równoległoboczny większy

Mięsień równoległoboczny zbliża łopatkę do kręgosłupa w kierunku przy­środkowym i ku górze.

Mięsień dźwigacz łopatki - ma kształt wydłużonego trójkąta. Jest położony na bocznej powierzchni szyi między ką­tem górnym łopatki a górną połową kręgosłupa szyjnego. Rozpoczyna się na wyrostkach poprzecznych l .-4. kręgu szyjnego, kończy się na brzegu przy­środkowym łopatki. Dźwigacz łopatki unosi łopatkę ku górze.

Warstwa pośrednia mięśni grzbietu

Zalicza się tu mięśnie zębate: tylny górny i tylny dolny. Ze względu na swoje przyczepy otrzymały one nazwę mięśni kolcowo-żebrowych.

*Mięśnie zębate tylne górne położone są w górnej części grzbietu i przykryte przez mięsień równoległoboczny. Przyczepiają się do dolnej czę­ści więzadła karkowego i do wyrostków kolczystych 6. i 7. kręgu szyjnego oraz l. i 2. kręgu grzbietowego. Przyczep końcowy występuje na powierzchni zewnętrznej 2.-5. żebra.

*Mięśnie zębate tylne dolne leżą w dolnej części grzbietu, przykryte przez mięsień najszerszy grzbietu i częściowo przez mięsień czworoboczny. Przyczepy początkowe to: powięź lędźwiowo-grzbietowa na wysokości 10.-12. kręgu piersiowego, 1.-2. kręgu lędźwiowego. Przyczep końcowy tych mięśni znajduje się na dolnym brzegu 9.-12. żebra. Mięsień zębaty tylny górny dźwiga żebra; jest mięśniem wdechowym, dolny opuszcza je i kieruje ku bokom, kurczy się podczas wydechu.

Mięśnie głębokie grzbietu

Do warstwy głębokiej należą mięśnie wypełniające bruzdę między wyrostka­mi kolczystymi a kątami żeber. Główną czynnością tych mięśni jest prosto­wanie tułowia, stąd nazwa: mięsień prostownik grzbietu - najgrub­szy w odcinku lędźwiowym, pokryty powięzią lędźwiowo-grzbietowa. Cała ta masa mięśniowa nazywa się mięśniem krzyżowo-grzbietowym.

Mięsień ten dzieli się na:

* leżący bocznie mięsień biodrowo-żebrowy Jego przyczep początkowy to grzebień biodrowy, przyczep końcowy to okolica kątów żeber. Działając obustronnie, prostuje kręgosłup i obniża żebra. Przy skurczu jednostronnym pochyla kręgosłup ku tyłowi i ku bokowi;

* leżący przy środkowo mięsień najdłuższy. Mię­sień ten rozpoczyna się na grzebieniu biodrowym, wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych, grzebieniu pośrodkowym kości krzyżowej i na wy­rostkach poprzecznych kręgów piersiowych (7.-12.). Przyczepy końcowe znaj duj ą się na żebrach oraz wyrostkach poprzecznych kręgów piersiowych dolnych i lędźwiowych.

Mięsień najdłuższy grzbietu jest bardzo silnym prostownikiem kręgosłupa.

W działaniu jednostronnym prostuje i pochyla oraz obraca kręgosłup w swoją

stronę.

Mięśnie płatowate położone w okolicy karku pod

mięśniem czworobocznym i mostkowo-sutkowym, są mięśniami płaskimi,

podłużnymi, niezbyt wąskimi i grubymi. Składają się one z dwóch części:

* większej - górnej, stanowiącej mięsień płatowaty głowy,

* mniejszej - dolnej, która tworzy mięsień płatowaty szyi. Działając obustronnie, mięsień prostuje głowę, w skurczu jednostronnym po­chyla i obraca głowę w swoją stronę.

Mięsień półkolcowy - położony jest w części piersiowej, szyjnej i głowowej.

Wyróżniamy:

* mięsień półkolcowy grzbietu i karku Działając jednostronnie, zgina kręgosłup piersiowy oraz szyjny w kierunku bocznym i obraca go w stronę przeciwną. Jeżeli działa obu­stronnie, wtedy prostuje kręgosłup szyjny i ustala go;

* mięsień półkolcowy głowy. Jego funkcja polega na zginaniu głowy ku bokowi i obracaniu jej twarzą w stronę prze­ciwną. Działając obustronnie, zgina głowę ku tyłowi, równocześnie zwięk­szając lordozę szyjną.

Mięśnie podpotyliczne - w liczbie pięciu, są to silne i krótkie mięśnie karku. Znajdują się między kością potyliczną a oboma górnymi kręgami. Pro­stują i obracają głowę.

Mięsień kolcowy - należy do pasma przyśrodkowe-go mięśni długich grzbietu. Jego przyczep początkowy łączy się z mięśniem najdłuższym, a przyczep końcowy z mięśniem półkolcowym i wielodzielnym. Jego funkcja polega na zginaniu głowy w kierunku bocznym i ku tyłowi.

Mięsień wielodzietny - biegnie wzdłuż prawie całego kręgosłupa, od kości krzyżowej do kręgu obrotowego. Mięsień ten przy skurczu obustronnym prostuje kręgosłup i ustala go, działając jednostronnie, zgina ku bokowi i obraca kręgosłup w stronę przeciwną.

Mięśnie skręcające kręgosłup - tworzą naj­głębszą warstwę wypełniającą przestrzeń między szeregiem wyrostków kol-czystych i poprzecznych. Biegną od kości krzyżowej do drugiego kręgu szyj­nego. Działają jak mięsień wielodzielny.

W części szyjno-piersiowej kręgosłupa leżą również mięśnie przyczepiające się na czaszce. Należą do nich: mięśnie płatowate, mięsień półkolcowy i mięś­nie podpotyliczne.

Mięśnie klatki piersiowej

W ścianie klatki piersiowej wyróżniamy mięsień piersiowy większy, pod nim znajduje się mięsień piersiowy mniejszy, na bocznej ścianie klatki piersiowej leży powierzch­niowy mięsień zębaty przedni. Pomiędzy że­brami występują mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i wewnętrzne. Wszyst­kie te mięśnie pełnią ważną funkcję w procesie oddychania. Odpowiedzialne są za unoszenie i opadanie klatki piersiowej oraz zwiększanie i zmniejszanie jej objętości.

Mięśnie właściwe klatki piersiowej - wykonują ruchy oddecho­we. Łączą się z żebrami i kręgosłupem piersiowym. Wzmacniają one klatkę piersiową, zamykają i osłaniają narządy wewnętrzne.

Mięśnie międzyżebrowe - wypełniają prze­strzeń pomiędzy żebrami.

Tworzą trzy warstwy:

* mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne - bieg­ną skośnie ku przodowi, w dół, i łączą się z żebrem położonym niżej. Ich skurcz powoduje uniesienie żeber; są mięśniami wdechowymi;

* mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne- leżą pod włóknami mięśni międzyżebrowych zewnętrznych i biegną skośnie ku tyłowi, do dołu; wspomagają opuszczanie żeber; są mięśniami wyde­chowymi;

* mięśnie międzyżebrowe najgłębsze - leżą pod mięśniami międzyżebrowymi wewnętrznymi, od tyłu oddziela je tkanka łączna, w której znajdują się naczynia krwionośne i nerwy. Do mięśni właściwych klatki piersiowej zaliczamy także:

* mięśnie podżebrowe - małe mięśnie, biegnące w dół po wewnętrznej po­wierzchni tylnej ściany klatki piersiowej, pomiędzy dolnymi żebrami; unoszą żebra;

* mięsień poprzeczny klatki piersiowej - mały mięsień, którego wielkość i kształt są zmienne, położony do tyłu od mostka i przylegający do chrząstek żebrowych;

* mięsień zębaty tylny - unosi żebra i utrzy­muje je na miejscu w czasie oddychania (tylny górny) oraz opuszcza żebra (tylny dolny);

* przepona - jest to mięsień oddechowy oddzielających jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej

Mięśnie brzucha

Do grupy mięśni brzucha należą:

* mięsień prosty

* mięsień skośny zewnętrzny

* mięsień skośny wewnętrzny

* poprzeczny mięsień brzuch

Mięśnie brzucha tworzą przednią ścianę i ściany boczne jamy brzusznej. W skład ściany przedniej wchodzą mięśnie proste. Ściany boczne zbudowane są z krzyżujących się włókien mięśni skośnych brzucha, wewnętrznych oraz mięśni poprzecznych brzucha i czworobocznych lędźwi. Od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego ciągnie się kresa biała, oddzielająca mięś­nie brzucha prawej i lewej strony. Równolegle po obu stronach biegną pra­wy i lewy mięsień prosty. Bocznie od niego leżą mięśnie skośne: zewnętrzny i wewnętrzny oraz poprzeczny brzucha. Mięśnie czworoboczne lędźwi biegną równolegle do kręgosłupa.

Czynności mięśni brzucha:

Mięśnie brzucha jako całość spełniaj ą trzy podstawowe czynności:

• są mięśniami wydechowymi dzięki temu, że ich skurcz powoduje obniżenie żeber, a uciskając na trzewia, wtłaczają przeponę do jamy klatki piersio­wej;

• powodują zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej; łącznie z przepo­ną i mięśniami miednicy tworzą tzw. tłocznię brzuszną, która powstaje w przebiegu szeregu funkcji fizjologicznych (poród, defekacja, oddawanie moczu); prawidłowe napięcie mięśni brzucha przyczynia się do zachowa­nia prawidłowej postawy ciała;

• są mięśniami ruchowymi tułowia; powodują zginanie tułowia, łącznie z mięśniami kręgosłupa obracają jego górną część w stosunku do części dolnej oraz pochylają go w stronę boczną.

Mięśnie kończyny górnej

Dzielimy je na mięśnie obręczy barkowej i mięśnie kończyny górnej wolnej.

Mięśnie obręczy barkowej - obręcz barkowa składa się z łopatki i obojczyka; łączy ona kończynę górną ze szkieletem klatki piersiowej oraz zapewnia stabilność łopatkom i obojczykom.

Mięśnie obręczy kończyny górnej

Do tej grupy należą:

* mięsień naramienny - największy mięsień w tej czę­ści ciała;

* mięsień nadgrzebieniowy

* mięsień podgrzebieniowy

* mięsień obły większy

* mięsień obły mniejszy

* mięsień podłopatkowy .

Mięśnie obręczy kończyny górnej silnie odwodzą ramię na zewnątrz i do we­wnątrz. Ich czynności pozostają w ścisłym związku z mięśniem piersiowym większym i mięśniem najszerszym grzbietu.

Mięśnie kończyny górnej wolnej W tej części kończyny górnej wyróżniamy:

1. Mięśnie ramienia

Dzielą się one na dwie grupy. Grupa przednia zawiera zginacze przedramie­nia, do których należą:

* mięsień dwugłowy ramienia- ma dwie głowy, które, łącząc się, tworzą brzusiec. Głowa krótka rozpoczyna się na wyrost­ku kruczym, głowa długa na guzku nadpanewkowym łopatki. Wspólny przyczep końcowy mięśnia znajduje się na guzowatości kości promienio­wej oraz w powięzi przedramienia. Jest to bardzo mocny mięsień. Jego funkcja polega na zginaniu i odwracaniu przedramienia oraz odwodzeniu i odwracaniu przedramienia, a także odwodzeniu (głowa długa) i przywo­dzeniu (głowa krótka) ramienia;

* mięsień ramienny - leży pod mięśniem dwugłowym ramienia; rozpoczyna się w dolnej połowie przedniej części kości ramien­nej i przechodzi w dół, przykrywając staw łokciowy; jest mocnym zginaczem stawu łokciowego;

* mięsień kruczo-ramienny - zaczyna się na wyrostku kruczym łopatki, kończy na kości ramiennej, przywodzi i zgina ramię w stawie ramiennym, nie wpływa natomiast na ruchy w stawie łok­ciowym.

Grupę tylną mięśni ramienia tworzą głowy silnie rozwiniętego mięśnia trójgłowego ramienia . Leży on z tyłu kości ramien­nej. Głowa długa rozpoczyna się na guzku podpanewkowym łopatki, głowa boczna na górnej części trzonu powierzchni tylnej kości ramiennej, głowa przyśrodkowa przymocowuje się na dolnej części powierzchni tylnej trzonu kości ramiennej. Między głową boczną a przyśrodkowa przebiega nerw pro­mieniowy. Wszystkie trzy głowy mięśnia trójgłowego kończą się wspólnym ścięgnem na wyrostku łokciowym kości łokciowej. Mięsień ten jest bardzo silnym prostownikiem stawu łokciowego.

Mięsień łokciowy leży z tyłu, poniżej stawu łokciowe­go. Ma kształt trójkąta, prostuje i stabilizuje staw łokciowy.

2. Mięśnie przedramienia

Mięśnie przedramienia w większości mają kształt wrzecionowaty. Na obwo­dzie przechodzą w długie ścięgna, poruszające ręką i palcami. Mięśnie przed­ramienia wykonują również ruchy odwracania i nawracania przedramienia.

Dzieli się je na trzy grupy:

• przednią;

• boczną;

• tylną.

Mięśnie grupy przedniej działają w większości jako zginacze stawów łokcio­wego i promieniowo-nadgarstkowego oraz jako zginacze palców.

Do grupy przedniej mięśni przedramienia należą:

* mięsień zginacz nadgarstka promieniowy

* mięsień dłoniowy długi

* mięsień zginacz palców powierzchowny

* zginacz nadgarstka łokciowy

Pod nimi leżą:

* mięsień zginacz palców głęboki

* mięsień zginacz kciuka długi

W grupie tej znajdują się również dwa mięśnie nawrotne:

* mięsień nawrotny obły - leży w górnym odcinku przedramienia;

* mięsień nawrotny czworoboczny.

Grupa boczna albo promieniowa mięśni przedramienia składa się z czterech mięśni, rozpoczynających się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej.

Grupę boczną stanowią:

* mięsień ramienno-promieniowy- kończy się powyżej wyrostka rylcowatego kości promieniowej; zgina staw łokciowy, odwraca przedramię ustawione w pronacji (nawróceniu) i odwrotnie - na­wraca przedramię ustawione w odwróceniu;

* mięsień prostownik nadgarstka promieniowy długi - położony jest pod mięśniem ramienno-promieniowym, ścięgno końcowe znajduje się na drugiej kości śródręcza; mię­sień ten zgina przedramię w stawie łokciowym oraz zgina rękę w kierunku grzbietowym i odwodzi jaj wraz z prostownikiem promieniowym krótkim nadgarstka jest antagonistą długich zginaczy palców (pisanie, rysowanie, zaciskanie pięści);

* mięsień prostownik nadgarstka promieniowy krótki - znajduje się poniżej poprzedniego, ścięgno koń­cowe leży na powierzchni grzbietowej podstawy III kości śródręcza; jego praca polega przede wszystkim na ruchach prostowania w stawach ręki;

* odwracacz przedramienia - mięsień ten kończy się na bocznej i przedniej powierzchni kości promieniowej; jego funkcja pole­ga na odwracaniu przedramienia i ręki.

Grupa tylna mięśni przedramienia

Mięśnie tej grupy układają się w dwie warstwy:

* powierzchniową;

* głęboką.

Warstwa powierzchniowa

Mięśnie warstwy powierzchniowej rozpoczynają się wspólnym brzuścem na nadkłykciu bocznym kości ramiennej. Należą do nich:

* prostownik palców - jest najmocniejszym mięśniem tej grupy; brzusiec mięśnia przechodzi w cztery ścięgna biegną­ce wspólnie przez pochewkę troczka prostowników na grzbiet ręki, gdzie biegną do rozcięgien grzbietowych palców;

* mięsień prostownik nadgarstka łokciowy - rozpięty między nadkłykciem bocznym kości ramiennej a śródręczem; (podstawa V kości śródręcza); jest silnym prostownikiem ręki oraz jej odwodzicielem w stronę łokciową;

* prostownik palca małego - mięsień bieg­nący od nadkłykcia bocznego kości ramiennej do piątego palca; jego czyn­ności to prostowanie i przywodzenie piątego palca.

Warstwa głęboka

Warstwa głęboka składa się z wysmukłych mięśni zdążających do palców. Mięśnie te wpływają na ruchy kciuka i palca wskazującego. Do tej grupy na­leżą:

* odwodziciel długi kciuka - jest naj­większym, położonym najwyżej i najbardziej do boku mięśniem tej grupy; rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości łokciowej, na błonie między-kostnej i na powierzchni tylnej kości promieniowej; ścięgno kończy się na podstawie I kości śródręcza; jest głównym odwodzicielem ręki, a poza tym odwodzi i odprowadza kciuk;

* prostownik krótki kciuka - rozpoczy­na się na błonie międzykostnej i powierzchni tylnej kości promieniowej, a kończy na podstawie bliższego członka kciuka; mięsień ten prostuje kciuk w stawie śródręczno-palcowym, poza tym jest odwodzicielem kciu­ka i ręki;

* prostownik długi kciuka - rozpoczy­na się na środkowej części powierzchni tylnej kości łokciowej i błonie międzykostnej, a kończy się na podstawie dalszego członka kciuka; jego główna praca skupia się na ruchach kciuka, jest on prostownikiem kciuka we wszystkich jego stawach;

*prostownik palca wskazującego - mięsień rozpięty między dolną trzecią częścią kości łokciowej a palcem wskazu­jącym; rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości łokciowej i na błonie międzykostnej, a kończy rozcięgnem grzbietowym; jego główne zadanie polega na prostowaniu palca wskazującego.

Mięśnie ręki

W obrębie ręki widoczne są dwie wyniosłości związane z obecnością mięśni zaopatrujących kciuk i palec piąty.

W skład mięśni kłębu kciuka wchodzą:

* zginacz kciuka krótki

* przeciwstawiacz kciuka

* odwodziciel krótki kciuka

* przywodziciel kciuka

W skład kłębika palca piątego wchodzą mięśnie:

* odwodziciel palca małego

* zginacz krótki palca małego

* przeciwstawiacz palca małego

Mięśnie środkowe dłoni

Okolica środkowa dłoni położona jest między kłębem palca pierwszego a piątego. Zawiera mięśnie glistowate i mięśnie międzykostne

Mięśnie kończyny dolnej

Mięśnie te, podobnie jak i mięśnie kończyny górnej, dzielimy na:

• mięśnie obręczy kończyny dolnej;

• mięśnie kończyny dolnej wolnej.

Mięśnie obręczy kończyny dolnej łączą kości miednicy z kością udową i dzie­lą się na kolejne grupy.

Grupa przednia

Do tej grupy zaliczamy mięśnie zginające staw biodrowy. Są nimi:

* napinacz powięzi szerokiej

* mięsień biodrowo-lędźwiowy

Z tyłu znajdują się mięśnie:

* pośladkowy wielki

* pośladkowy średni

* pośladkowy mały

Mięśnie pośladkowe są silnymi prostownikami i odwodzicielami uda. Ich czynność umożliwia prawidłową postawę i chód.

Mięśnie uda

Liczne i silne mięśnie uda dzielą się na trzy grupy:

1. Grupa przednia

Należą tu mięśnie zginające staw biodrowy i prostujące staw kolanowy:

* mięsień krawiecki - jeden z najdłuższych mięśni ustroju człowieka, biegnie on skośnie po przedniej stronie uda; zgina staw biodrowy i staw kolanowy;

* mięsień czworogłowy uda - składa się z czterech głów: głowy przedniej, stanowiącej tzw. mięsień prosty uda, oraz z głów: bocznej, pośredniej i przyśrodkowej, zwanych mięśniami ob­szernymi: bocznym, pośrednim i przyśrodkowym, pozrastanych ze sobą. Mięsień czworogłowy uda jest silnym mięśniem prostującym kończynę w stawie kolanowym.

Antagonistami mięśni grupy przedniej są pozostałe grupy mięśni:

2. Grupa tylna

Są to mięśnie, które prostują staw biodrowy i zginają kolanowy. Należą do nich:

* mięsień dwugłowy uda - posiada dwie głowy: długą i krótką; prostuje on staw biodrowy, zgina podudzie, po czym od­wraca je w bok;

* mięsień półścięgnisty- zgina podudzie i pro­stuje staw biodrowy;

* mięsień półbłoniasty- posiada krótki, sze­roki i gruby brzusiec mięśniowy; mięsień ten zgina podudzie i prostuje staw biodrowy.

3. Grupa przywodząca

Stanowią ją mięśnie przywodzące kończynę; obejmuje ona liczne mięśnie znajdujące się po stronie przyśrodkowej uda. Odchodząc od kości łonowej i kulszowej, wypełniają one trójkątną przestrzeń, sięgającą od miednicy w dół, wzdłuż całego uda, i ograniczoną od strony bocznej mięśniem krawieckim.

Wszystkie mięśnie tej grupy przywodzą udo:

* mięsień smukły

* mięsień grzebieniowy

* mięsień przywodziciel długi

* mięsień przywodziciel krótki ;

* mięsień przywodziciel wielki

Grupa mięśni głębokich obręczy kończyny dolnej obraca udo na zewnątrz. Do grupy tej należą:

*mięsień gruszkowaty

* mięsień zasłaniacz wewnętrzny

* mięśnie bliźniacze, górny i dolny

* mięsień czworoboczny uda

* mięsień zasłaniacz zewnętrzny

Mięśnie podudzia

Do grupy przedniej należą:

* mięsień piszczelowy przedni - jest najwięk­szym prostownikiem i odwracaczem stopy;

* mięsień prostownik palucha długi

W grupie bocznej występują dwa mięśnie strzałkowe:

* długi

* krótki które są mięśniami nawracającymi stopę.

W grupie tylnej znajduje się największy mięsień podudzia, czyli mięsień trójglowy łydki , utworzony z mięśnia brzuchatego łydki , będącego mięśniem dwugłowym, i leżącego pod nim mięśnia płaszczkowatego .

Mięsień trójglowy łydki jest mięśniem dwuwarstwowym, zginającym staw kolanowy i skokowo-goleniowy. Rozpoczyna się na kłykciach kości udowej, a kończy mocnym ścięgnem na guzie kości piętowej.

Pod mięśniem trójgłowym leżą trzy mięśnie:

* mięsień piszczelowy tylny , który jest mięś­niem odwracającym stopę;

* mięsień zginacz palucha długi

* mięsień zginacz palców długi

.

11

---