Wykład 21.10.2010
Ostatnio - religia także jako czynnik budujący państwowość
( jeżeli istnieje konflikt, to potwierdza istnienie odrębności, tożsamości np.: Bośnia )
Znaczenie obszarów kulturowych - w tworzeniu grup etnicznych decydują także pewne czynniki historyczno-cywilizacyjne. Wynikają one z sąsiedztwa, istnienia określonych centrów kulturowych. To ułatwia zaliczenie do danych kręgów kulturowych - odróżniają się one kulturą, zwyczajami itp. np . kraje śródziemnomorskie, Ameryka łacińska, Indochiny , dzisiejsza wspólnota europejska ( kultura grecka, rzymskie prawodawstwo, chrześcijańska etyka - cechy konstytuujące tę wspólnotę )
Strefy etnopolityczne - inny sposób klasyfikacji krajów pod względem podobieństw. W tym przypadku istnieje jakieś centrum władzy ekonomicznej, politycznej i obszar peryferyjny pozostająy pod wpływem tego centrum np.: wspólnota atlantycka
Kolejnm sposobem klasyfikacji, podziału jest podejście brazylijskiego etnografa de Peiro . Wyróżnia on
- witnes peoples - świadkowie własnej wielkiej historii np. : hindusi, Egipcjanie, Chińczycy, Irańczycy
- transplanted peoples - zorganizowali się w nowym miejscu w stos do miejsca pochodzenia - amerykanie, Argentyńczycy, Australijczycy
- New peoples - narody powstające z krzyżowania się ras - Karaiby, Dominikana
-emergic peoples - ludy wyłaniające się, w trakcie powstawania - ludy Afryki np. : angolańczycy, ludy tubylcze ( autochtoniczne ) np. : przynależność tzw. ziem odzyskanych., japońscy ainowie ( walce Piłsudskiego ), Indianie w stanach, aborygeni (ab origin - lud najstarszy, pierwotny ) w Australii.
Kategorie ( rodzaje ) etnicznych wspólnot
Od ludów do etosów ?
Ludy, grupy etniczne, narody, narodowości
Lud - nazwa, język, kultura (amerykanie - people, Rosjani e- narod )przeciwstawiane pojęciu narodu jako niższa forma organizacyjna. Dziś wiążemy pojcie ludu z określonym terytorium, język, kulturę. Można stosować też pojęcie nacji ( od łac. Natio - naród ) - istnieją różne nacje, ale nie każda nacja musi mieć terytorium.
Plemię - jest to forma organizacji społecznej np. ; Wielkopolanie. Nie posiadają świadomości związanej z terytorium (ma to związek z wędrówkami ludów, a powodował je fakt, że nie było granic państwowych ). Termin ten dotyczy więc systemów przed państwowych. Ew. mała grupa etniczna, funkcjonująca na niższym etapie cywilizacyjnym. Pojęcie często przeciwstawiane społeczeństwom bardziej zorganizowanym.
Szczep - synonim plemienia
Naród i narodowość - obok takich pojęć j.w. jest pojęcie narodu. Jest to pojęcie niełatwo definiowalne - to takie grupy etniczne, które są wysoce zorganizowane, bardzo liczne, posiadające świadomość przynależności i poczucie odrębności od innych narodów. Poczucie przynależności zakłada w jakimś sensie lepszość narodu ( czasami przeradza się to w dominację narodu ). Status bycia narodem daje grupie etnicznej prestiż, rozgłos na arenie międzynarodowej - jeśli naród nie ma państwa to dąży do jego posiadania. Współczesne narody europejskie formowały się już od średniowiecza. Kształtowanie się narodów to proces i nie możemy wymienić jednej daty, okresu, w którym ukształtowało się państwo, a ów proces ma swój finał, w przypadku wielu narodów, w oświeceniu. Pole świadomości stopniowo się rozszerzało, aż osiągnęło granice dzisiejsze. Ważną rolę w zyskiwaniu tej świadomości odgrywa wykształcenie. Urbanizacja, migracje, rozwój oświaty, komunikacja - to stymulatory dla tworzenia się narodów.
Nowożytny naród to wspólnota wew. Zróżnicowana pod względem terytorialnym i stratyfikowana (podzielona na klasy, warstwy), ale mimo to zintegrowana wokół narodowej ideologii ( naród jest wspólnotą wyobrażeniową - odwoływanie się do wspólnych przodków, nawet fikcji - odwoływanie się do subiektywnych wartości z obiektywnego punktu widzenia ).
[Paweł Jasienica]
Naród etniczny ( kulturowy ) - wspólnota oparta na podzielaniu i przeżywaniu przez jej członków wspólnym dorobku kulturowym ukształtowanym w obrębie jednej grupy etnicznej. Naturalnym dążeniem takiego narodu jest zyskanie własnego państwa.
Naród polityczny ( obywatelski, państwowy ) - wspólnota narodowa kształtująca się w ramach istniejącego już państwa, które zabiega aby ze zbiorowości swych obywateli chce utworzyć świadomy naród o silnym poczuciu przynależności, który stanie się podstawą owego państwa. Polska przed wojną, federacja rosyjska itp. Nie przekłada się to na wielkość populacji - Austria, Szwajcaria.
Narodowość - może to oznaczać przyznanie się do etnogenetycznej przynależności, w innych przypadkach może chodzić o naród, z którym się stykamy.
Z tydzień - początki państwa
Wykład 28.10.2010
Państwo w ujęciu Platona
„Dialogi” -
Uczeń Sokratesa ( zabitego za poglądy przez władzę demokratyczną ). Sokrates uważał, że nie ma ludzi głupich, starał się wydobywać z nich prawdę. Porównywał się do akuszerki i tak jak ona dzieci tak on na świat wydobywa od ludzi prawdę. Nie napisał jednak żadnego dzieła, ale opisywał go Platon właśnie w „Dialogach”. Krytykował ustrój demokratyczny ( był arystokratą, uczniem Sokratesa ) i to w czasie, kiedy demokracja ponosiła klęski. Ustrój w ów czas rozumiano jako formę rządów. Jego zdaniem żaden z platońskich ustrojów nie był odpowiedni, każdy się skompromitował.
W księdze pierwszej Platon zastanawia się czym jest sprawiedliwość i człowiek sprawiedliwy - człowiek nie musi żyć sprawiedliwie by mieć dobre życie
W księdze drugiej szuka tej sprawiedliwości w państwie. Ponadto uważa, że zaspokaja nasze najważniejsze potrzeby.
W księdze trzeciej uważa, że należy cenzurować wiadomości docierające do młodzieży.
Rządzący w państwie mają prawo kłamać w wyjątkowych sytuacjach, a już na pewno wrogom. Państwo powinno kontrolować wychowanie młodych - dostarczać odpowiedniej literatury, muzyki - ale tylko harmonicznej i uczyć wymowy. Te idee piękna i harmoniczności powinny się objawiać w rzemiośle i szuce. Postulował też rozwój fizyczny, posty, ale skuteczny. Miał do tego podejście utylitarne, gdyż miało to zapewnić wojsko w wypadku konfliktu.
W państwie mieli rządzić ludzie posiadający do tego predyspozycje, powinni być starsi niż rządzeni i być wyłaniani na podstawie egzaminów. Określał ich mianem doskonałych Strażników, którzy są ideałami pod względem rozwoju umysłowego, fizycznego.
Jego zdaniem społeczeństwo powinno mieć charakter kastowy - rządzący to złoto, broniący państwa są srebrem, a pracujący to brąz i żelazo. Kastę wojskowych, która może być niebezpieczna dla rządu należy odpowiednio wychowywać - nie mają być chętni zdobywaniu majątku, władzy - jeśli w procesie wychowania się temu zapobiegnie, to nie będą pragnąć tych rzeczy. Kasta wojskowych powinna wspólnie posilać się, mieszkać razem, co zapewniłoby lojalność żołnierzy wobec siebie. Urzędnicy i żołnierze mają tworzyć rodzaj zakonu. Jego zdaniem pełna reglamentacja wszelkich dóbr, gdyż byłby to festyn ludowy, nie państwo. Ma zapobiegać skrajnemu bogactwu, ale i biedzie. Ma mieć przewagę militarną wobec innych dzięki przygotowaniu wojskowo - sportowemu. Państwo jest rozgrzeszone z niemoralnych działań wobec innych, gdyż działa dla dobra społeczeństwa. Nie może mieć zbyt obszernych granic, gdyż grozić to będzie rozpadem państwa ( ma się rozwijać dopóki, dopóty zachować można jego prężność i jedność ). Klasa rządząca ma być zdolna do radzenia sobie w polityce - rządzenie powinno być oparte na wiedzy ( u Sokratesa pewne cechy wynikają z wiedzy ). Państwo, jako całość, musi być mądre, mężne ale i posłuszne - ma się więc wywodzić z wykonywania przez kasty swoich obowiązków.
Księga 5 - zajmuje się problemami kobiet dzieci. Rządzić w państwie jego zdaniem powinni rządzić filozofowie - mędrcy, ludzie wszechstronni ( każdy człowiek wykształcony był filozofem ). Mieli oni najlepsze do rządzenia kwalifikacje. Względem kobiet wychodzi z założenia praktyczne i pragmatycznego - państwo traci na tym, że połowa społeczeństwa ma prawa ograniczone. Kobiety także należy poddać rytmowi wychowania państwowego. Odpowiednio uzdolnione należy przeznaczyć do służby państwowe. W wojsku należy dla nich przeznaczyć służbę lżejszą, ale też ważną. Stosunki między kobietami i mężczyznami mają być nieograniczone - należy zachować pewną formę i takt, ale nic poza tym. Nie zakłada się rodzin, kontakt jest doraźny. Dzieci należeć powinny do państwa, państwo je w
wychowuje. W kontaktach seksualnych nie chaos, ale mają być ustalane, wyznaczane. Stosować należy eugenikę . Najlepsi mężczyźni z najlepszymi kobietami powinni obcować jak najczęściej, a najgorsi z najgorszymi jak najrzadziej, a ich potomstwo powinno się spychać na margines społeczny. Jak idealne państwo winno zachowywać się wobec wrogów zewnętrznych? Wobec Hellenów powinni stosować dyscyplinę, ale nie dążyć do eksterminacji. Miał bowiem w pamięci wojnę peloponeską, która dla ówczesnej kultury greckiej była światową i totalną. Eksterminacja i wszelkie środki mogą być stosowane do barbarzyńców żyjących poza granicami ziem helleńskich.
Księga 6 - władze w państwie powinni sprawować filozofowie ( naukowcy ). Ludzie bawiący się słowami, potrafiący przekonywać za ich pomocą innych nie byli uważani za filozofów ( sofiści ).
Księga 7 - wykład o ideach ( tutaj przykład jaskini ). Świat idei i świat rzeczywisty. W świecie idei występuje hierarchia sposób, która w świecie rzeczywistym też ustala wartości, ale w sposób zdeformowany.
Wykład 04.11.2010
Państwo dla Platona miało być tworem idealnym, nowa pozycja kobiety w społeczeństwie, władza dla filozofów.
Kontynuacja rozważań na temat państwa w myśli starożytnych
ARYSTOTELES
Należał do tzw. perypatetyków ( przechadzających się - bo tak nauczał swoich słuchaczy w gaju Likejon ) 384 - 322 p.n.e. Był nauczycielem Aleksandra Macedońskiego. „Polityka”, „Logika”, „Zoologia” itd. Zajmował się wszystkim i pisał o wszystkim.
„Polityka” - Otaczały go polis, a ich sprawy to właśnie polityka. Człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, jest istotą polityczną. Państwo jest szczególną wspólnotą, obejmującą najwięcej i najdoskonalszą. Inne to rodzina, gmina wiejska, zbiór tych gmin i wreszcie z nich ewoluuje państwo. Wszyscy ludzie czują jego zdaniem pęd do życia w wspólnocie. Ktoś, kto żyje poza państwem jest wyrzutkiem. Akceptował pewien porządek społeczny w jakim żył tzn. niewolnictwo. Państwo składa się zdaniem Arystotelesa z rodzin ludzi wolnych ( ówcześnie mężczyzn ). Ojciec miał ówcześnie dużą władzę nad rodziną. Niewolnictwo uważał za niesprawiedliwe, ale konieczne dla istnienia i funkcjonowania społeczeństwa. Niewolników określał jako żywe narzędzi. Społeczeństwo nie może obejść się bez niewolnictwa, choć jest to wadliwy aspekt państwa ( gdyby istniały antropomorficzne maszyny to niepotrzebni by byli niewolnicy ). Człowiek z natury nie jest po to, by ży dla siebie, ale dla innych.
Księga II - krytyka myśli Platona - wspólne posiadanie dóbr, kontrola stosunków męsko-damskich, prawo.
[ Paleas, Hipodames - państwo powinno liczyć ok. 10.000 obywateli 1/3 to wojownicy, 1/3 rzemieślnicy, 1/3 rolnicy. Hipodamejski plan urbanistyczny - siatka ulic]
Arystoteles opisuje wiele ówczesnych ustrojów - stąd właśnie mamy o nich informacje. Ustrój spartański jest przez niego bardzo krytykowany ( nadmierna swoboda kobiet, złe traktowanie niewolników, skupienie życia publicznego wokół spraw wojskowych ).
Księga 3 - Klasyfikacja ustrojów - wyróżnia 3 ustroje właściwe i 3 odpowiadające im niewłaściwe :
Monarchia - Tyrania
Arystokracja - oligarchia
Politea - demokracja
Ustrój to dla niego tylko forma władzy ( nie relacje wewnątrzpaństwowe ). Rząd jest czynnikiem władających w państwach i z konieczności znajduje się w rękach jednostki lub niewielkiej bądź wielkiej grupie ludzi. Jeżeli rząd włada ku ogólnemu pożytkowi to takie ustroje są właściwe. Jeżeli rząd dba jedynie o własny interes to jest to ustrój niewłaściwy.
Przy ocenie wszystkich ustrojów wyraża pewne usterki i dylematy gdyż nie ma czystych form władzy, ale najlepiej ocenia pierwsze 3 ustroju choć wartość ustroju zdaje się być związana zawsze z jakimś określonym problemem
Księga IV - Przyczyny zróżnicowania ustrojów na świecie. Widzi przyczyny wynikające ze struktury społecznej, rozwoju gospodarczym, w tradycji.
Najlepszym państwem jest takie, które opiera się na klasie średniej. Najważniejsza jest praktyka społeczna i to ona ma rozstrzygnąć o ustroju. Ludzie ze stanu średniego mają najlepsze własności moralno-etyczne, a własność średnia jest najsprawiedliwsza. Klasa średnia ma więc najlepsze kwalifikacje do sprawowania władzy.
Pamiętać - podział ustrojów, wyróżnienie klasy średniej jako najbardziej porządniej dla funkcjonowania państwa.
CYCERON
„ O Państwie” - dialog - postuluje by obywatel przede wszystkim myślał o państwie i jego interesach . Przedstawia czwartą formę rządów, która de facto jest opisem rzymskiej republiki - uważał ja za ideał. Władze winni sprawować ludzie mający kwalifikacje, pochodzący z wyboru. Kariera urzędnicza wymagała wówczas wykształcenia. Omawia genezę rzymskiego ustroju - 509 p.n.e. Sprawiedliwość każe liczyć się ze wszystkimi, dbać o dobro rodzaju ludzkiego. Postuluje pewien naturalno prawny porządek - poczucie sprawiedliwości na poziomie centralnym winno być takie samo jak na lokalnym. Prawo powinno być jasne i przejrzyste. Też omawia klasę średnią, choć tak jej nie nazywa.
Marek Aureliusz
„Rozmyślania” - 2 połowa II w. n.e. Filozof, stoik. Apatia - Ne wychodzenie przed szereg, zrównoważenie, nie osiąganie skrajności. Władza i władca są po to, by służyć społeczeństwu, a nie po to, by nim dyrygować. Zajmował się raczej ocenianiem państwa, a nie budowaniem jego wizji. Należało przestrzegać praw ustalonych, a to powinno zapewnić porządek w państwie.
Władza i władza polityczna - następny wykład.
18.11.2010
( wstęp do nauki o państwie i prawie )
Władza w ujęciach
Substancjalne - posiadamy władzę podobnie jak posiadamy jakiś przedmiot
Podmiotowe - wydajemy polecenia innym podmiotom
Decyzyjne - przyjmujemy decyzje od innych czynników
Kulturowe - utożsamiamy się intencją władzy
Polityczne - odnoszące się do wielkiej skali. Władza w małych grupach nie jest władzą polityczną. Z pojęciem polityki wiążą się takie pojęcia jak władza publiczna, dobro publiczne
Funkcje Władzi - funkcja to skutek, konsekwencja określonego działania ( wg. antropologa Malinowskiego )
- funkcja dystrybucyjna
- funkcja stratyfikacyjna ( stratus - warstwa ). Każda władza przyczynia się do rozwarstwiania społeczeństwa.
- zapewnienie bezpieczeństwa i ładu społecznego - z tym związane są możliwości kontrolne jakie państwo ma nad nami.
( funkcje podstawowe na egzamin )
Środki sprawowania władzy
- związane w dużym stopniu z dystrybucyjną funkcją władzy. Manipulowanie dobrami jest formą nacisku, niezależnie od tego, czy ograniczamy coś czy dajemy
- stosowanie prawa, a zwłaszcza jego sankcji
- dystrybuowanie, sterowanie informacją - przetrzymywanie informacji, poddawanie jej cenzurze, nagłaśnianie czy wyciszanie info. ( najważniejszą rzeczą dla wartości informacji jest czas )
- stosowanie przymusu fizycznego - państwo ni może sobie oczywiście pozwolić na jego nadużywanie ( w systemie demokratycznym ). Użycie tego czynnika implikuje wysokie koszty dla władzy. Przemoc w czystej postaci występuje rzadko. Przeważnie wystarczy groźba użycia przemocy - terror.
Wg kryterium częstotliwości używania szeregujemy te środki następująco
- manipulowani info.
- dystrybucja dobrami
- przemoc fizyczna i zagrożenie jej użyciem
Realizacja wpływów jest nie mniej ważna niż realizacja władzy sensu stricte
Legitymizacja władzy - proces uprawomocnienia
- władza prawowita, legitymizowana
+ normatywnie - opiera się na normach prawa ( legitymizacja ta opiera się głównie na dwóch zasadach każdy może robić to, co nie jest zakazane, a władza tylko to co prawnie nakazane lub dozwolone ). Najczęściej sposób zdobycia władzy rzutuje na jej wykonywanie.
+ społecznie - wiąże się z akceptacją społeczną
Nie musi istnieć sprzeczność między jedną a drugą, często są skorelowane. Władza legitymizowana normatywnie często ulega fruktuacji.
- władza, która nie jest legitymizowaną
Różne są argumenty podnoszone przez tych, którzy pragną władzę zdobyć - władza jest dobra bo przynajmniej jest, jest legalna, odnosiła sukcesy, jest lepsza od innych
Termin legitymizm pojawił się na kongresie wiedeńskim w 1815 - legitymizowane było to, co istniało przed napoleonem.
Max Weber - „ Etyka protestancka, a duch kapitalizmu”, działacz polityczny uważany za jednego z ojców współczesnej demokracji niemieckiej.
(Teoria Pozytywnej krytyki materializmu historycznego)
Wyróżnił pewne typy idealne sprawowania władzy ( Pojęcie zapożyczył do Jelinka)
( na egzamin )
Panowanie tradycyjne - oparte na wierze w tradycje, utrwalony zwyczaj. Jeśli ktoś objął panowanie zgodnie z obyczajem i tradycją to jest ono legitymizowane
Panowanie charyzmatyczne - oparte na społecznym przekonanie, że osoby, lub osoba sprawująca władzę jest do tego specjalnie predestynowany.
Panowanie legalne - opiera się na autorytecie i przestrzeganiu norm prawnych. Jest też zgodne z pewnymi procedurami decyzyjnymi.
PAŃSTWO - Na przestrzeni wieków różnie rozumiane zarówno przez rządzących jak i rządzonych
- monarchia stanowa - 1215 magna carta libertata
- system patrymonialny
Dziś państwo rozumiane jest jako
- struktura organów władzy publicznej ( drabina urzędnicza )
- obywatelska wspólnota ludzka - wspólnota wszystkich pokoleń zjednoczona dziedzictwem kulturowym.
Georg Jelinek - 3 cechy charakteryzujące państwo
- terytorium
- zamieszkująca je ludność
- suwerenna władza publiczna - dawniej rozumiana przez niezależną i suwerenną monarchię. Można ją pojmować jako suwerenność wewnętrzną ( władczość państwa nad innymi podmiotami znajdującymi się na jego terytorium ), lub zewnętrzną.
( na egzamin)
25.11.2010
Państwo to także przymus, hierarchia i wspólnota
Państwo jest aparatem (organizacją) przymusu. Przynależność wynika albo przez fakt urodzenia, albo tzw. zasadę ziemi - przebywania ( ius sangwinis i ius soli ). Dzięki nim wchodzi się w zasadę obywatelstwa. Można je też uzyskać dzięki naturalizacji - różne procedury dla różnych państw. Podobnie jeśli idzie o UE z racji praw w tym względzie przysługujących.
Przymus przejawia się poprzez stosowanie różnych jego form, w tym przymusu fizycznego. Granice tych uprawnień państwowych wyznaczają prawa człowieka - do życia i godności osobistej.
Hierarchiczność - państwo charakteryzuje się hierarchicznością struktur i organów np.; podział władz - ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Wszystkie organy państwowe tworzą razem to co nazywamy aparatem państwa, który jest shierarchizowany i przystosowana do wykonywania rozmaitych zadań.
Państwo jest wspólnotą, której członkowie mogą mieć do niej samej różny stosunek.
Geneza i przyszłość państwa
Genezę możemy omawiać w szczególności i ogólności
Koncepcje genezy państwa
Państwo istniało zawsze. Jest to koncepcja z przed okresu, gdy można było naukowo udowodnić, że było inaczej.
Państwo jest tworem boskim - jakakolwiek władza posiadać miała boską genezę. (Św. Augustyn „Państwo Boże”)
Geneza państwa poprzez mitycznego przodka założyciela. ( np. legenda o Lechu, Czechu i Rusie )
Tomasz Hobbes - państwo było przyjęciem organizacji po okresie chaosu ( bellum omnia contra omnes )
Teoria umowy społecznej - okres przedpaństwowy miał być okresem harmonii, ulega on jednak zmianie wraz z przyjęciem umowy społecznej, która miała zapobiec pewnym zagrożeniom, pozwolić rozwiązać pewne zadania - J.J. Rousseau
Koncepcja patriarchalna - koncepcja uzasadniająca władzę jednostki. Więzy krwi miały gwarantować bezbolesność przechodzenia władzy.
Kolejna teoria zakładała, że władza wywodzi się z pierwotnego dominium ziemskiego i powstało poprzez rozrost dawnych, rdzennych terenów - Koncepcja patrymonialna. Państwo było postrzegane jako własność tych, którzy nim rządzą.
Teoria podziału społecznego Marksa - uważał, że społeczeństwo podzielone jest na dwie antagonistyczne klasy - społeczeństwo dzieli się a powodem tego podziału jest stosunek do środków produkcji. Jedna klasa je posiada, a druga jest podporządkowana pierwszej. Owe klasy w dziejach to
Właściciele i niewolnicy
Feudałowie i wasale
Burżuazja i proletariat
Przejście władzy zawsze odbywało się jego zdaniem na drodze rewolucji
Teoria podboju - jedni uzyskują przewagę ekonomiczną, militarną nad innymi i poprzez przyłączanie tych słabszych powstaje państwo. ( „Ruś wikińska” prof. Duczko )
Przyjmujemy, że istniał okres przedpaństwowy, w ramach którego człowiek jest łowcą i zbieraczem. Pierwszym znaczącym zdarzeniem w dziejach ludzkości jest rewolucja neolityczna - człowiek staje się hodowcą i wytwórcą - zależnie od koncepcji przyjmujemy, że stało się to w jednym miejscu ( monofiletyczna ) lub w wielu miejscach naraz ( polifiletyczna). Najbardziej prawdopodobne, że stało się to na terenach bliskiego wschodu, a dokładniej na terenach żyznego półksiężyca - tu mamy do czynienia z pierwszymi trwałymi osadami. Pierwszym więc warunkiem dla zaistnienia państwa było osadnictwo stałe i nadwyżka produkcyjna. Wraz z tą nadwyżką pojawiają się ci, którzy nią zarządzają, kumulują itp.( na początku jest to władza religijna) Pojawia się specjalizacja i hierarchizacja w społeczeństwie. Państwa rozrastają się więc niezbędne jest administrowanie obszarem, gdyż niezbędne jest utrzymywanie tej pierwotnej jednostki państwowej, wojska, a to zapewniały podatki. W ramach tej rozwijającej się cywilizacji powstaje pismo co zapewnia lepsze przekazywanie informacje - pierwsze komunikaty od władzy dotyczą prawa i ekonomii ( kodeks Hammurabiego, kodeks hetytów ).
2.12.2010
Przyszłość państwa
Marks - państwo pojawiło się i przestanie istnieć
Anarchiści -z definicji państwo jest dla nich nie do przyjęcia. Zdaniem anarchistów państwo posiada dwie rzeczy - własność i władzę, które demoralizują społeczeństwo. Postulują swobodną kooperatywę między jakimiś jednostkami samorządowymi.
Myśl konfucjańska - 6,5 w p.n.e. Postulował legalizm, posłuszeństwo wobec władzy, która jednak także powinna być odpowiedzialna za społeczeństwo i powinna posiadać mandat pozwalający sprawować tę władzę (do boga? Od społeczeństwa?). Człowiek jego zdaniem powinien być pracowity, posłuszny. W życiu społecznym Syn powinien być lojalny wobec ojca itp. Rządzący powinni posiadać do tego kwalifikacje.
Taoizm - Symbol jing i Jang - wszystko we wszechświecie musi się uzupełniać. Państwo nie powinno wtrącać się do życia ludzkiego, może najwyżej służyć zabezpieczeniu podstawowych potrzeb. Naczelna zasada taoizmu - wu-wei - nie działać - nie być wyrywnym, działanie ma być spokojne, nie nerwowe.
[ najważniejszą cechą narodu jest jego samoświadomość]
Narody są od siebie odizolowane - granicą, ale przede wszystkim tą samoświadomością.
Z pojęciem narodu wiąże się także ochrona własnych dóbr kulturowych np ochrona własnego języka.
Procesy narodowotwórcze - różne ich tępo, przeważnie wiążą się z jakimś wydarzeniem, czy konstelacją wydarzeń.
Najpierw był naród, czy państwo? Stany zjednoczone są dobrym przykładem państwa, w którym dopiero po jego powstaniu tworzyła się świadomość narodowa. Francuzi natomiast najpierw stali się narodem, a dopiero później stworzyli państwo. Częściej chyba jednak to najpierw powstaje państwo, a w nim konsoliduje się naród.
Istnieją tysiące narodów, ale jedynie nieco ponad 200 państw. Dziś rozwiązaniem problemu narodowości na terenie większych państw jest federacja, lub nadanie pewnej autonomii. Federacja ta dla skuteczności musi być prawdziwa. Wymuszona może być źródłem poważnych konfliktów np. Jugosławia. Autonomia w samorządzie przekłada się na zachowanie różnic kulturowych, religijnych.
Państwo i naród wobec procesów integracji.
Integracja ograniczona - ma zapewnić suwerenność państwa i odrębność narodową. De Gaule - Europa ojczyzn.
Silna integracja - nawet duże państwa europejskie nie są partnerem dla wielkich gospodarek światowych
Na integrację ma wpływ stały przepływ towarów, ludzi czy informacji. Powoduje to zacieranie się granic nie tylko politycznych, ale i mentalnych.
Przyszłość -
PROBLEMY CELU I FUNKCJI PAŃSTWA
O państwie mówimy, że jest instytucją celową - ma cel i to o charakterze dalekosiężnym, dalekowzrocznym ( teleologicznym ). Za cel uważa się stan pożądany godny środków i zabiegów. Nie raz staje się tak, że te środki stają się celem. Jednym z środków realizacji celów państwa jest prawo. Cele te wyznaczane są przez jednostki i grupy rządzące. Najwyższym celem jest racja stanu - w najważniejszych sprawach przeważnie dominuje zgoda narodu, czy rządzących.
Drugim problemem obok celu jest funkcja państwa.
Jawne - przewidywalne
Ukryte - nieprzewidywalne
Działania sprzyjające danym celom to działania eufunkcjonalne, a niesprzyjające to działania dysfunkcjonalne.
3 podstawowe funkcje państwa
-adaptacyjna
- regulacyjna
- innowacyjna
13.01.2011
Klasyfikacja systemów politycznych ( na 90% na egzaminie)
Klasyfikacja Maksa webera - rodzaj władzy i legitymizacja władzy
We spółczesnej typologii syst politycznych należy brać pod uwagęcharakter, strukturę i organizację danego systemu politycznego oraz strukturę administracyjną państwa
Charakter
-demokratyczne
- autorytarne
Struktura i organizacja inst syst Polit.
- prezydencki
- półprezydencki
-parlamentarny
- system zgromadzenia (komitetowy)
Struktura terytorialno administracyjną
- państwa unitarne
- państwa federalne
Dziś wszystkie państwa możemy podzielić na 3 grupy wg kryterium charakteru:
- demokratyczne
-częściowo demokratyczne
- autorytarne
POLITYKA
To działania, sposoby, strategie dotyczące zbiorowości ludzkich związanych z potrzebami i interesami publicznymi.
Zazwyczaj określenie to rozumiemy na trzy sposoby
- sztuka rządzenia państwem i utrzymywania relacji z innymi państwami
- wiedza o wymienionych wyżej działaniach
- zasada, system, taktyka, plan postępowania osób rządzących
Jest to jednak pospolite rozumienie zadań polityki. Teoria wyróżnia dziś następujące:
Działalność instytucji państwowych ( ujęcie formalno prawne )
wzajemny stosunek na linii władza społeczeństwo, stopień wzajemnych wpływów ( ujęcie behawioralne )
Aspekt funkcjonowania w celu rozwiązywania konfliktów - cel dystrybuowania dobrami, w celu lepszego komunikowania się na linii władza społeczeństwo ( ujęcie funkcjonalne)
Proces podejmownia decyzji w raach procesu sprawowania władzy i gry o wladzę ( ujęcie racjonalne )
Rozwiązywanie problemów społecznych i ekonomicznych ( ujęcie postbechawioralne)
Ludwik Ryszka - w najstarszym, pierwotnym znaczeniu polityka to planowe i zorganizowane dążenie do uzyskania i utrzymaniu władzy, dążenie, któremu odpowiadaja określone działania ludzkie
Weber - polityka to dążenie do udziału we władzy, lub wywierania wpływu na podział władzy czy to między państwami, czy w obrębie państw - między grupami ludzi
W politologii amerykańskiej
Policy - podejmowaie przez jednostkę decyzj, lub grupę, które dot wyborów celów i metod ich osiągnięcia w ściśle określonych ramach uprawnień. W tym znaczeniu jest to sfera praktycznej działalności - zbiór praktycznych działań politycznych podejmowanych przez różne podmioty.
Politics - proces zachodzący w systemie społecznym, polegający na seekcjonowaniu i uporządkowaniu celu tego systemu wg kryteriw ich ważności i możliwości ich rywalizacji lub ich czasu w danym okresie czasu i alokacji zasobów. Jest to sfera stanowienia i realizacji decyzji ekonom, politycznych, socjalnych i kulturowych obszaru ekonomiczno społecznego.
Wg kryterium przestrzennego wydzielimy
-politykę wewnętrzną - wyodrębnimy tu politykę gospodarczą, socjalną i kulturalną.
- zagraniczną
Podmioty polityki
-pierwotne - wielkie grupy społeczne, wspólnoty narodowe i etniczne pojmowane jako organizowane całości zespolone wspólnotą interesów i dążeń
- wtórne - rozmaite siły, instytucje polityczne, organizacje polityczne, wytwór racodwaców, organizacje wyznaniowe, grupy reprezentujące ludzi, które wyrażają wolę grup społ i odgrywają istotna rolę w działaniach politycznych, a także elity polityczne
Podmiotem polityki jest każdy obywatel posiadający prawo wyborcze
Kryterium Liczebności, miejsca w strukturze politycznej, funkcji
Liczebność
-zbiorowe - potężna siła sprawcza w działaniach politycznych, które liczą się ze względu na możliwość masowego oddziaływania na grupy społeczne
- indywidualne - uczestnicy życia zbiorowego wskazujący siłę działania zbiorowego, często wystęujący w warunkach przełomów dziejowych,
Miejsce
Wielką rol pełnią tu zwłaszcza wielkie grupy społeczne, organizacje polityczne, organizacje społeczne pełniące funkcje polityczne, elity polityczne, grupy interesów, związki wyznaniowe, jednostki
Funkcja
- podmioty decyzji - to te, które uczestniczą bezpośrednio w procesie decyzyjnym i rozwiązuja problemy życia politycznego - wyborcy, partie polityczne, organy państwa.
- podmioty wpływu - to te, które oddziałuja na podejmowanie decyzji Polit bezpoś lub pośrednio. Wpływ zależy od siły podmiotów.
POTRZEBI I INTERESY POLITYCZNE
Potrzeby - subiektywnie odczuwalny stan niedoboru pewnych dóbr, wartości niezbędnych do normalnego funkcjonowania. Potrzeby są przedmiotem aktywności jednostki dążącej do zachowania tych dóbr i wartości. Potrzeby polityczne dotyczą warunków istnienia i działalności podmiotów polityki, ich udziału w tworzeniu regół systemu politycznego partycypacji w procesach decyzyjnych o różnym zasięgu, sprawowania polityczno-prawnej kontroli nad instytucjami władzy. Możemy je tez rozumieć jako oczekiwania i wymagania jednostki, grup społecznych, które stawiają instytucją politycznym
-potrzeba koalicji
-reprezentacji
-bezp wew i międzynar
- ekspresji politycznej
Klasyfikacja potrzeb wg potrzeb podmiotowych
-indywidualne - własna ekspresja polityczna, posiadanie władzy, statusu, kariery. Dotyczy to jedn i jedn dotyczy
-grupowe - wyrażają odrębność Polityczną, kulturową, dążą do pewnego satusu
- ogólnospołeczne- uosobiecie dążności całego społ do suwerenności, integracji, autorytetu międzynarodowego, odrębności i tożsamości
Interesy Polityczne - jedna z form interesów społecznych. Wyodrębniają się przez skierowanie zainteresowania jednostki i grup na dobra polityczne - materialnymi i duchowymi. Kryteria klasyfikacji - podmiot interesu, przedmiot, stopień uświadomienia interesu, zakresu sprzeczności interesów
Ad. 1 Interesy jednostkowe, grupowe, ogólnospołeczne
Ad. 2 Interesy ekonomiczne, socjalne, ideologiczne, kulturowe
Ad. 3 Interesy uswiadomone i nieuświadomione
Ad. 3 Interesy zbieżne, kompromisowe, sprzeczne
DEYZJE POLITYCZNE - określają cele, metody i środk legalizacji interesów grup społecznych i jednostek. Wiążą się z aktywnością zorganizowanych grup społecznych walczących o władzę publiczną, lub wywierającą na nią wpływ
Biorąc pod uwagę cele i czas decyzji, wyróżniamy
- taktyczne - dotyczą etapowej realizacji decyzji strategicznej. Mają charakter wykonawczy w stos do celów strategicznych
- strategiczne - określają długofalowe, perspektywiczne cele grup organizacji i instytucji politycznych.
- operacyjne - określają krótkookresowe i bieżące działania
IDEOLOGIE - CAŁOKSZTAŁT IDEI I POGLĄDÓW NA ŚWIAT I ŻYCIE SPOŁE WŁAŚCIWYCH DANEJ GRUPIE SPOŁECZNEJ I WSKAZUJĄCEJ WIZJĘ PRZYSZŁEJ EGZYSTENCJI.
U Marksa to część nadbudowy, a zdeterminowana jest twierdzeniem, że byt określa śiadomość
Ryszka - uporządkowany zbiór wartości i celów przypisywany zbiorowością, który uzasadnia działania polityczne i jest nadrzędny wobec potrzeb i celów zbiorowości.
To co niżej będzie na egzaminie
Pewną ideologią jest utopia Tomasza Moora - idealny wzorzec ustroju - powszechna równość, tolerancja - wynika to z warunków i czasów w jakich żył.
Konserwatyzm - utrzymać jakiś stan, spetryfikować - Edmund Burke za naczelne dobro uznaje istniejący porządek społeczno-polityczny. Obecnie neokonserwatyzm - silne państwo, ograniczona ingerencja władz publicznych, nie wolno naruszać sfery własnościowej.
[ Eugeniusz Zieliński - nauka o państwie i polityce]
Nacjonalizm - stawia interesy własnego narodu ponad wszelkie inne wartości. Skrajną formą jest szowinizm, czy rasizm. Wyższość własnej rasy, ale za tym nie muszą iść prześladowania. Postuluje istnienie silnego państwa, które może używać instrumentów przemocy
Faszyzm - ideologia nacjonalistyczna, ale zarazem rasistowska zawsze oparta na sile i przemocy. Budowa państwa i społeczeństwa totalitarnego
Liberalizm - postulował ograniczenie funkcji państwa. Rodził się w opozycji do monarchii absolutne. John Locke i Adam Smith. Konserwatywny liberalizm (neo) - gosp wolnorynkowa, ograniczenie roli państwa, pomocy socjalnej. Stawia na wolnoć w sensie braku przymusu ( głównie USA)
- Karl Popper - liberalizm demokratyczny - prymat praw wolnościowych, równouprawniwene, państwo praworządne oparte na parlamentaryzmie i pluralizmie ( głównie Europa)
- Liberalizm socjalny - rozszerzenie ingerencji państwa w sprawy socjalne i gospodarcze w oparciu o ścisłe przepisy prawa (USA i Europa - Szwecja )
Socjalizm - ideologia łosząca zniesienie prywatnych środków produkcji. Postuluje ideę sprawiedliwości społecznej
Socjalizm naukowy - Marks, Engels, Lenin. To, co zostało stworzone w Rosji. Najpierw jako ruch rewolucyjny, potem ideologia państwa. Postulaty miały być wyrażane przez dyktaturę proletariatu
Socjalizm demokratyczny -socjaldemokraci i socjaliści. Opira się na tezie 4 demokracji
-polit
- socjalnej
- gospodarczej
- kulturowej
Nie ma socjalizmu bez wolności, a osiąga się ją poprzez demokracje. Daleko posunięty program ochrony.