Nowoczesne tendencje w dydaktyce.
Przemiany dydaktyki jako nauki.
1. Pojęcie dydaktyki ogólnej i jego przemiany. z grec. Didacticos (pouczający)
2. Nowa struktura nauk dydaktycznych - subdyscypliny dydaktyki ogólnej
3. Nowe zadania dydaktyki
4. Kierunki rozwoju naukowej dydaktyki ogólnej.
W XVII wieku Wolfgang Radke (Niemcy) i Jan Amos Komeński (Czechy)określili dydaktykę jako sztukę nauczania.-działalność praktyczna.
XIX wiek- dydaktyka to teoria nauczania, analiza czynności nauczyciela -Jan Fryderyk Herbart(Niemcy)
XIX/XX wiek-dydaktyka to teoria uczenia się ,analiza czynności ucznia-John Deway (Amerykanin)
Wiek XX-to wiek dziecka
Współcześnie - dydaktyka nauka o nauczaniu i uczeniu się, analiza czynności nauczyciela i ucznia, oraz czynników: celu, środków, treści, form organizacyjnych.
Współcześnie XXI w - dydaktyka nauka o kształceniu i samokształceniu i ich: celach, środkach, metodach, treściach.
W procesie samokształcenia sami decydujemy o treściach, metodach i celach, bardzo ważna jest motywacja.
Dydaktyka w systemie nauk.
- nauka społeczna, pedagogiczna
- spełnia warunki dyscypliny naukowej:
*posiada własną terminologię, metodologię i przedmiot badań
.
Nauki pedagogiczne
-Pedagogika ogólna
- Dydaktyka
- Teoria wychowania
- Historia wychowania
Subdyscypliny dydaktyki:
-dydaktyka medyczna zajmuje się specyfiką kształcenia w szkołach med.
-dydaktyka wojskowa zajmuje się specyfiką kształcenia w szkołach wojskowych
-dydaktyka treści zajmuje się teoriami doboru treści kształcenia
-neurodydaktyka, bada relacje struktur mózgu na proces kształcenia
-dydaktyka metodologiczna, zajmuje się naukowymi sposobami badania rzeczywistości oświatowej
XXI w. należy aktualizować zadania wychowawcze ,kierunki i zamierzenia edukacji.
1.Ku czemu zmierzamy; do działania w jakim świecie ma przygotować edukacja, czego nauczać ma szkoła:
- pytania o cel społeczny, utylitarny
- pytania o cel jednostkowy i indywidualny
Po co się uczyć?
2.Jaka wiedza jest i będzie potrzebna jednostce -pyt. o treść edukacji
Czego uczyć?
3. Jaka jest swoista natura procesu nauczania i uczenia się w XXI w.-pytanie o organizację ,metody i przebieg procesu kształcenia
Jak/w jaki sposób uczyć(się)?
4.Jaki jest i jaki staje się uczeń w XXI w., adresat ofert edukacyjnych, podmiot oddziaływania interakcji edukacyjne, -pytania o podmiot procesu kształcenia
Kogo uczyć?
5.Jaka jest rola i zadania (kompetencje) nauczyciela i uczenia się w XXI w.
Kto uczy?
wartość, cel - Po co uczyć (się)?-Pomóc dorastać to coraz trudniejsze zadanie, jakie stawia przed człowiekiem cywilizacja.-
Uczyć się aby :wiedzieć być żyć wspólnie działać
Treść-czego uczyć?- Jaka wiedza jest i będzie potrzebna uczniowi, co ma umieć, wiedzieć: jaki ma być ,jak ma się rozwijać, ku czemu dążyć?
Kryteria doboru treści: rozwijający się człowiek, zmieniający się świat kultura/nauka- Istota procesu- Jaka jest natura procesu nauczania/uczenia się? - jest aktywnością w którą zaangażowany jest zarówno nauczyciel jak i uczeń- Edukacja jest czynnikiem rozwoju człowieka przez całe życie
Strategie nauczania/uczenia się- Jak?- jak uczyć, jak się uczyć? jak konstytuować wiedzę w proc. kształceni- metody i techniki aktywizujące, zorientowane na ucznia, nauczanie problemowe
Uczeń-podmiot interakcji - kogo? - Kim jest i jakim się staje uczeń, właściwości wieku ucznia wobec społ. konsekwencji świata XXI w.
Nauczyciel, podmiot interakcji-Kto uczy? -Kim jest i jakim się staje współczesny nauczyciel, nawa rola i zadania nauczyciela-Kompetencje naucz. w aspekcie: -psychologicznym, -socjologicznym - pedagogicznym.
Elementy dydaktyki: 1.wartość, cel (po co się uczyć?) -pomóc dorastać do coraz trudniejszych zadań, jakie stawia przed człowiekiem cywilizacja -uczyć się aby wiedzieć, być, żyć, wspólnie działać 2.treści (czego uczyć?) obejmuje problematykę jaka wiedza jest i będzie potrzebna uczniowi, co ma umieć, wiedzieć, jaki ma być, jak ma się rozwijać, ku czemu dążyć. Wyznaczając kryteria doboru treści należy wziąć pod uwagę rozwój człowieka, zmieniający się świat, kulturę/naukę 3.istota procesu -jaka jest natura procesu nauczania/ uczenia się? -jaka jest aktywność w którą zaangażowany jest zarówno nauczyciel jak i uczeń Edukacja jest czynnikiem rozwoju człowieka przez całe życie 4.strategie nauczania/uczenia się -jak uczyć i jak się uczyć? -jak uczyć myśleć? -jak konstruować wiedzę w procesie kształcenia? Obejmuje metody i techniki aktywizujące, nauczanie problemowe. 5.uczeń - podmiot interakcji -kogo nauczać? -kim jest/ jakim się staje współczesny uczeń? Obejmuje właściwości wieku ucznia wobec społecznych, konsekwencji świata XXI wieku 6.nauczyciel - podmiot interakcji -kto uczy? - kim jest/jakim się staje współczesny nauczyciel i w związku z tym, jaka jest nowa rola i zadania nauczyciela?
Kompetencje nauczyciela rozpatrywane są w 3 aspektach? -psychologicznym -socjologicznym -pedagogicznym
Do.p.4
Kierunki rozwoju naukowej dydaktyki ogólnej:
T.Lewowicki do tendencji rozwojowych zalicza:
-wiązanie współczesnej dydaktyki z aksjologią i teleologią
-budowanie spójnego systemu teorii ped.(powiązanych z dokonaniami innych nauk)
-budowanie różnych modeli dydaktyki
-uwzględnienie konsekwencji jakie mają dla dyd. ogólnej przemiany filozofii edukacyjnej w której znaczenia nabrały: doktryna krytyczno - kreatywna, sprawy rozwijania osobowości i problemy aksjologiczne.
E.Piotrowski zwraca uwagę na: orientacje konstytuujące współczesną dydaktykę, które wiążą się:
a)z technologią kształcenia
b) z humanistycznym podejściem
c) z ped. krytyczną
W.Zaczyński zwraca uwagę na :
- odchodzenia od założeń neopozytywistycznych, których wyrazem była technologia kształcenia w kierunku odkrywania podmiotowości ucznia i budowanie dyd. "podmiotowej".
K.Denek proponuje wyjść od wartości, ustalić cele kształcenia
-proces nauczania, uczenia się jest to proces komunikowania się.
Neurodydaktyczne implikacje dla edukacji.
Neurodydaktyka --jest nową interdyscypliną, dziedzina badawczą. Zajmuje się mechanizmami procesu uczenia się i nauczania wynikającymi z funkcjonowania mózgu. (Preis 1992 r., - użył ten termin po raz pierwszy)
Jest to znajomość funkcjonowania ludzkiego mózgu i umiejętności wykorzystywania tej wiedzy w organizacji procesu kształcenia.
Nowe naukowe podejście w nauczaniu i wychowaniu.
Zapewnienie uczniom sukcesu, szkolenie na miarę ich możliwości.
Neurodydaktyka jest nową interdyscypliną, dziedziną badawczą, zajmującą się mechanizmami procesu uczenia się i nauczania, wynikającymi z funkcjonowania mózgu.
Neurodydaktyka korzysta z dydaktyki, neuropsychologii, psychol. poznawczej, neurobiologii.
Głównym celem neurodyd., jest praktyczna pomoc w optymalnym i twórczym rozwiązaniu zadań pedagogicznych z wykorzystaniem wiedzy o indywidualnych możliwościach organizacji mózgu i wyższych funkcji psychicznych.
Uczenie się w Świetle neurodyd.- proces w wyniku którego powstają w mózgu ślady pamięciowe (engramy) a także przekształceniu ulegają już istniejące, poprzez zmianę aktywności synaps.
Rodzaje uczenia się:
1. uczenie proceduralne-(jazda na rowerze, pływanie)-utajone, odruchowe, następuje na drodze prób i błędów, jest bardzo wolne, wymaga wielu powtórzeń, prowadzi do nabycia pewnych prostych umiejętności.
2.uczenie deklaratywne - świadome -wymaga zaangażowania świadomości, decyduje o szkolnych sukcesach i niepowodzeniach, jest szybkie i bardzo efektywne, wymaga niezależnego działania płatów skroniowych.
Nauczycielom potrzebna jest wiedza z zakresu neurologii, neuropedagogiki, edukacji, twórczości. Mimo, że jest potrzeba nauki neurodydaktycznej to nie wykorzystuje się tej wiedzy.
Nowoczesność rozwiązań neurodydaktyki, polega na eksponowaniu i uwzględnianiu:
1)prawidłowości ,mechanizmów i możliwości ludzkiego rozwoju, 2)autycznych możliwości ludzkiego mózgu i preferencji w uczeniu się 3)w uwzględnieniu potrzeby własnego doskonalenia się i szansy osiągnięcia sukcesu w życiu. 4)istoty wielorakiej inteligencji i ogromnej różnorodności ludzkich osobowości 5)w alchemii rozwoju i możliwości zrobienia w szkole i życiu kariery 6)osobistego, indywidualnego rozwoju człowieka poprzez samodzielne jego doskonalenie się.
Wartości jakie uznawano kiedyś: -ziemia, maszyny teraz umysł-mózg i jego funkcje. Ostatnie ćwierć wieku, dostarczyło nam konkretnych informacji na temat funkcjonowania mózgu(na Harvard Medical School).Mózg Składa się z 100 miliardów komórek nerwowych(neuronów).Przeciętny neuron ma ok.01mm średnic
Dendryty odbierają bodżce ze środowiska. Miejsce połączenia aksonu jednego neuronu z dendrytem innego to synapsa. Połączenia synaptyczne między neuronami decydują o naszych zdolnościach do uczenia się i pamiętania.
Trójjednia mózgu.
Pień mózgu z móżdżkiem odpowiada za: -kontrolę funkcji motorycznych, zachowanie równowagi, -odruchy instynktowne, -ochronę własnego terytorium, czyli ochrona posiadanych rzeczy, zawieranie przyjażni, przestrzeń osobista, -zachowania partnerskie -przyciąganie uwagi, popisywanie się, -doznawanie hierarchii-potrzeba bycia kimś, bycia postrzeganym jako przywódca grupy, -zachowania instynktowne, powtarzające się, łatwe do przewidzenia,
Układ limbiczny odpowiada za: -emocje, -funkcje zachowawcze, -pamięć długotrwała, -system immunologiczny, -potrzeba snu, jedzenia,- potrzeby seksualne
emocje i skojarzenia emocjonalne są ważniejsze dla mózgu niż rozumienie poznawcze. -informacje ściśle powiązane z emocjami pozostaną zachowane w pamięci dłużej
Układ limbiczny zarządza naszym pojęciem wartości i osądem prawdy-następuje oddzielenie informacji zbędnych i przekazanie dalej tych istotnych. Wskazówka dla nauczycieli-Rozpalaj emocje!
Kora mózgowa(zachodzi proces myślenia)odpowiada za: -rozwiązywanie problemów, -rozróżnianie wzajemnych relacji, -określenie wzorów znaczeniowych
5 szans na sukces szkolny, wynikający z neurodydaktyki:
1.Wykorzystanie możliwości całego mózgu w procesie kształcenia
2.Wykorzystanie wszystkich składników pięcioczynnikowego modelu WSWS -wysoka samoocena i wiara w siebie
3.Kompleksowe wykorzystanie systemów reprezentacyjnych WAK wzór wizualny, słuch artystyczny, ruch kinetyczny
4.Dostosowanie strategii nauczania do stylów uczenia się
5.Stworzenie okazji do rozwijania wszystkich typów inteligencji
Aktywowania możliwości całego mózgu w procesie kształcenia.
Mózg, lewa półkula (-język mówiony ,-język pisany,- zdolności matematyczne, -analityczne, pamięć, logika);prawa półkula (-rozpoznawanie kolorów ,-wyczucie rytmu ,-intuicja ,-wyobraźnia, -poczucie humoru ,-uzdolnienia muzyczne).Każda półkula kontroluje inne części ciała i odpowiada za specyficzne funkcje(badania Pogera Sperny1977).Proces kształcenia organizowany w szkole rozwija głównie lewą półkulę.Za mało korzystamy z wyobraźni, intuicji, umiejętności operowania kolorem, muzyką, zaniedbując rozwój półkuli prawej.
Wykorzystanie wysokiej samooceny i wiary w siebie.
Składniki WSWS - wysoka samoocena i wiara w siebie
1.Przynależność, 2. Aspiracje, 3.Bezpieczeństwo, 4.Tożsamość 5.Sukces
1.przynależność-uczniowie powinni się czuć potrzebni, akceptowani, każdy chce być potrzebny ważny
2.aspiracje-człowiek powinien dążyć do jakiegoś celu, dla dziecka może to być nauka, uczeń musi uwierzyć, że nauka jest celowa
3.bezpieczeństwo-fizyczny i emocjonalny
4.tożsamość-zdawanie sobie sprawy ze swoich słabych i mocnych stron(wiem kim jestem, umiem poradzić z problemami)
5.Pragnienie sukcesu-oraz wiara w siebie i regularne doświadczanie sukcesu
Kompleksowe wykorzystanie systemów reprezentacyjnych WAK- wizualny, audytywny, kinestetyczny
W nauczaniu ważne jest nauczanie wielozmysłowe: wzrok, słuch, ruch.
Neurolingwistyczne programowanie-nauka która się zajmuje tym, aby każdemu uczniowi stworzyć dobre warunki nauki.
kanał wizualny (wzrokowiec) -plakaty, plansze na poziomie wzroku uczniów, filmy wideo, foliogramy, slajdy, tabele, interesujące kolorowe książki, mapy pamięci, różnorodne pomoce naukowe, częste zmiany formy pracy, słowa kluczowe zapisywane tak, żeby uczeń mógł dłużej widzieć.
kanał audytywny-(słuchowy)-dyskusje w parach i grupach, prowadzenie zajęć z magnetofonem i różnorodnymi próbami dźwiękowymi, urządzanie występów gościnnych, organizowanie mini debat, muzyka jako źródło relaksu, grupowe przeprowadzanie powtórek materiału, czytanie z odpowiednią intonacją,
Kanał kinetyczny-(działanie)-stosowanie mimiki języka ciała, przeprowadzanie ćwiczeń rozluźniających, demonstrowanie pojęć za pomocą gestów i ruchów, organizowanie wycieczek i zajęć w terenie,
Dostosowanie strategii nauczania do stylów uczenia się. Zgodnie z modelem na style uczenia się wpływa 5 grup czynników:1)Srodowiskowe,2)emocjonalne 3)socjologiczne 4)fizyczne 5)psychologiczne
Dyferencjacja procesu kształcenia-spojrzenie na ucznia jako na indywiduum, to że jest istotą wyjątkową.
Nauczyciel powinien dostosować styl nauczania do stylu uczenia się ucznia.
Howard Gardner uważa, że każdy człowiek posiada kilka typów inteligencji: 1.językowa,2.matematyczno-logiczna,3.muzyczna ,4.przestrzenno-wizualna,5.kinostatyczno-fizyczna,6.interpersonalna-gdzie człowiek umie nawiązać kontakty z innymi, 7.interapersonalna-ma dużą wiedzę o samym sobie, umie siebie dobrze ocenić.
Ważne by zachęcać dziecko do wykorzystania wszystkich typów inteligencji.
Teleologia. Przemiany w teleologii edukacyjnej.
1. Dobór i układ kategorii celów kształcenia na przestrzeni wieków
2. Stymulacje rozwoju człowieka nadrzędnym celem kształcenia i wychowania:
a) rozwój jako przystosowanie się
b) rozwój jako kategoria aksjologiczna
c) rozwój jako kategoria biologiczna
3. Źródła celów edukacji
a) system wartości uniwersalnych
b) potrzeby rozwojowe dzieci i młodzieży
4. Cele kształcenia w polskiej szkole w okresie demokracji
5. Cele strategiczne w UE a cele edukacyjne w Polsce
Teleologia-nauka o celach, zajmuje się istotą, układem, hierarchią i treścią celów.
Do.p.1
Nauczanie, uczenie się jest to czas szkoły tradycyjnej-jak największa ilość wiedzy encyklopedycznej, encyklopedyzm, kształtowanie umiejętności na dalszym planie.
Szkoła progresywistyczna - główny cel kształtowanie umiejętności praktycznych.
Kształcenie formalne-główny cel rozwój zdolności poznawczych i zainteresowań uczniów. nie przywiązywano dużej wagi do uporządkowanej wiedzy.
W XX w. koncepcja kształcenia wielostronnego-nie nadajemy hierarchii, zarówno ważne jest dostarczanie uczniom wiedzy o świecie jak i kształtowanie umiejętności ,ważny jest rozwój zdolności i zainteresowań, oraz kształtowanie świata wartości i postaw. W kształtowaniu wielostronnym uznajemy, że oba te cele są równie ważne, wychow. i założenie ,że człowiek musi posiadać wiedzę o świecie i samym sobie.
Antypedagogika-wyklucza jakąkolwiek hierarchizację celów, a także wszelki pomiar realizacji celów.
Współcześnie celem nadrzędnym jest stymulacja rozwoju człowieka, inaczej podchodzi do rozumienia pojęcia rozwój.
Do.p.2
W szkole tradycyjnej rozwój był rozumiany, jako przystosowanie się do istniejących warunków. Uznawano, że uczeń powinien przystosować się do istniejącej rzeczywistości, czyli tak naprawdę ktoś inny decydował co jest ważne dla ucznia.
Krytyczno-emancypacyjna doktryna kształcenia-podkreśla się tutaj takie cechy rozwoju jak: samorealizacja według wybranego przez ucznia systemu wartości, rozumienie świata i działanie w nim, otwartość osoby na nowe wartości i nowe sposoby doświadczania świata. Kształtowanie własnej tożsamości. Przy kształtowaniu celów odwołuje się do takich wartości jak: wolność, godność, dialog, tolerancja dla odmienności.
Ujęcie biologiczne-ujęcie kategorii rozwoju jest równoważne z ideą edukacji globalnej(bardzo silny nacisk położony jest na to aby człowiek rozwijał się wewnętrznie).
Do.p.3 Źródła celów:
We współczesnych naukach edukacji świata wartości wyznacza cele kształcenia np: Olbrycht wskazuje ;to co jest ważne ,cenne stanowią podstawę formułowania wartości celów. Tchorzewski-wartości stanowią źródła celów.
Chcemy kształtować u ucznia pewne postawy (które wynikają z systemów wartości).
Wartości uniwersalne(które stanowią źródła celów edukacyjnych):
-prawo do życia i wolności, - podmiotowość i tożsamość człowieka, -swobody obywatelskie, -życie wolne od zagrożeń wojną, -pluralizm, -tolerancja, -godziwy poziom życia, samorealizacja, -rodzina, -edukacja, -zdrowie i jego ochrona.
Wartości uniwersalne cechuje powierzchowność i trwałość.
Dla eduk. ważne są też tzw. wartości poznawcze: -twórczość ,-odkrywczość, -wolność,- podmiotowość uczestników edukacji(podmiotem w eduk. są: uczniowie, rodzice, nauczyciele, samorządy), -odpowiedzialność(wiąże się ściśle z podmiotowością), -dialog jako spotkanie 2 osób, które są otwarte na siebie, -zaangażowanie, -odwaga ,-szacunek, -wiedza
Każdy nauczyciel powinien mieć świadomość podejmowanych przez siebie działań.
W rzeczywistości szkolnej wartości, cele przenikają się ,poznanie faktów, rzeczy, zadań bierze swój początek z celów edukacji, a następnie z wartości. Uczniowie mogą akceptować wartości z którymi się spotkają lub je odrzucać, wskazane jest aby zdobywanie wiadomości, umiejętności, rozwijanie zainteresowań i zdolności rozpocząć od wartości, czyli kształtowania postaw.
Do.p.4
Kształcenie w demokracji(we współczesnej szkole) uwzględniają :-ogólnoludzkie normy moralne, -tradycje narodu polskiego, -pluralistyczny charakter społeczny Polski, -uznawane przez większość społ. polskiego wartości, oraz uniwersalne wartości rekomendowane przez ONZ
Celem edukacji staje się przygotowanie do:
-demokracji, -do wyzwań cywilizacyjnych i problemów globalnych, oraz gotowości do ich rozwiązywania, -do tolerancji i wielokulturowości, -do kształtowania własnej podmiotowości i tożsamości, -do życia obywatelskiego i służby społecznej, -do poznawania siebie i kierowania sobą, -do kształtowania planów eduk. i życiowych, -do kierowania własnym rozwojem, -wspomagania każdego człowieka w wyrobieniu sobie własnego poglądu na świat
Do.p.5
I. Cele strategiczne:
1.Poprawa jakości i efektywności systemów edukacji w UE
a) podniesienie jakości kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli
b) rozwijanie kompetencji i umiejętności potrzebnych dla społ. wiedzy
c) zwiększenie dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych
d) zwiększenie rekrutacji w dziedzinach nauk ścisłych i technicznych
e) optymalne wykorzystanie zasobów
2.Ułatwienie powszechnego dostępu do systemów edukacji
a) tworzenie otwartego środowiska edukacyjnego
b) uatrakcyjnianie procesu kształcenia
c) wspieranie aktywności obywatelskiej
3.Otwieranie systemów eduk. na środowisko i świat
a) wzmocnienie powiązań ze światem pracy, działalnością badawczą i społeczeństwem
b) rozwijanie przedsiębiorczości
c) poprawa sytuacji w zakresie nauki języków obcych
d) rozwijanie mobilności i wymiany
e) wzmocnienie współpracy europejskiej
Narodowy plan rozwoju Polski lata 2007-2013
Priorytet-Wiedza i Kompetencje -kierunki działań: 1.zwiększenie otwartości systemu eduk. (-aktywne formy edukacji przedszkolnej, -zwiększenie dostępu do kształcenia na poziomie wyższym, wspieranie kształcenia ustawicznego ,-powszechna edukacja tele - informatyczna), 2.Wspieranie otwartości systemu eduk. 3.Wyższa jakość kształcenia (rozwój i doskonalenie standardów, programów, oraz metod i warunków nauczania, poprawa jakości kadry pedag., akademickiej, oraz wspierającej proces kształcenia, skuteczne zarządzanie eduk., upowszechnienie i promocja nauki).
Wartości -mają wielkie wpływ na nasze życie często określają nasze zachowanie kierujemy się nimi w życiu
Wartości dzielimy na: materialne i niematerialne, zawodowe, moralne, rodzinne. 1.materialne 2.duchowe
Cele życiowe; wartości zdrowie, dom rodzinny, miłość, miłość bliskich, prawda, zdrowie
Podmiotowość jest jedynie człowiekowi dostępną zdolnością uświadamiania sobie faktu podlegania przemianom i wpływania na nie dzięki swym własnym, mniej lub bardziej autonomicznym działaniom, cechami osobowościowymi oraz uwarunkowaniami zewnętrznymi autonomia, sprawstwo, wpływanie na działania, w których podmiot uczestniczy, współdziałanie z innymi na rzecz dobra wspólnego, ponoszenie odpowiedzialności za własne działania.
Podmiotowość oddziaływanie na ową rzeczywistość w sposób świadomy i celowy jest inicjowana i rozwijana przez nią według jej własnych (konstytuujących tożsamość), osobistych wartości i standardów.
trzy korelaty poczucia podmiotowości, są to: moc sprawcza, realizacja własnych preferencji oraz ponoszenie konsekwencji.
Uczeń może doznawać podmiotowości -podejmuje działania z własnej woli i chęci -ma możność wyboru sposobów i środków wykonywania zadań -zadania wykonuje przede wszystkim własnym wysiłkiem -sam wpływa na akceptację lub odrzucenie rezultatu swej działalności, sam ocenia lub współocenia efekt i przebieg swojej pracy
Uczeń samorządny czyli uczeń upodmiotowiony- to taki, który -ma możliwość zgłaszania inicjatyw, wyboru partnerów, podejmowania decyzji, ocen w sprawach realizacji zadań oraz możliwości wyboru wartości norm, celów życiowych -umie formułować i rozwiązywać problemy -będzie uczestniczyć w doborze treści i metod pracy na lekcji -będzie osobą współkontrolującą i współoceniającą efekty pracy własnej i kolegów
Warunkami przyjęcia perspektywy partnera są: -atmosfera zaufania, akceptacji, poczucia satysfakcji z uczestnictwa w intrakcji -traktowania innych jako równych sobie, eliminowanie społecznych barier -demonstrowanie życzliwego zainteresowania, pełnej uwagi, uważnego słuchania -przekazywanie jednoznacznych wiadomości -przyjmowanie konwencji i terminologii jakiej używają inni
Autonomia nauczyciela przejawia się w: *decydowaniu nauczycieli o doborze celów, treści, metod, form kształcenia *innowacyjności nauczycieli *samodzielności myślenia i działania *doskonaleniu zawodowym nauczycieli *umożliwianiu podmiotowego funkcjonowania uczniom
Nauczyciel stosujący styl partnerski: -proponuje uczniom różne sposoby postępowania -wymienia poglądy z uczniami -ośmiela uczniów do wyrażania własnych opinii -zachęca uczniów do podejmowania decyzji -włącza się do działań podejmowanych przez uczniów nie dominując -włącza uczniów do oceniania i kontroli wykonywanej pracy -kształtuje poczucie odpowiedzialności uczniów za podejmowane decyzje i zadania związane z procesem dydaktyczno-wychowawczym.
Nauczyciele i uczniowie przejawiają gotowość do wspólnego realizowania zadań. To zaś wymaga od nich: +komunikowania się (przekazywania - przyjmowania informacji, wymiany pomysłów, poglądów, decyzji, ocen) +wzajemnego zrozumienia (informacji związanych z realizowanymi zadaniami, instrukcji, poleceń, sugestii, oczekiwań, intencji, zamierzeń, przeżyć) +ustosunkowywania się do siebie (postrzegania swojego miejsca w sytuacji dydaktycznej - swoich ról i pozycji, akceptowania partnerów, wzajemnej uczciwości intelektualnej, wzajemnego poszanowania godności osobistej) +wzajemnego wpływania (zmiana stanu, zachowań, cech partnera, ukierunkowanie potrzeb, zamierzeń, decyzji związanych z działaniem, stymulowanie aktywności partnerów) +współodczuwania (ujawniania stanów emocjonalnych, wywoływania u partnerów stanów emocjonalnych niezbędnych do działania, gotowości zmiany własnych przeżyć i stanów pod wpływem partnerów).
Podmiotowość ucznia przejawiać się może w: =podejmowaniu przez niego różnorodnej aktywność zgodnej z jego potrzebami i zainteresowaniami =wpływaniu na proces kształcenia, współuczestniczeniu w doborze celów, treści, metod i form pracy na zajęciach =dokonywaniu samokontroli i samooceny =poczuciu pozytywnych relacji interpersonalnych =znajomości praw i obowiązków ucznia
Cechy dydaktyczności: *zróżnicowanie zajęć *zainteresować *konsekwentny *przygotowany *nauczyciel refleksyjny
Elementy ucznia jako podmiotu -aktywność -działanie -kontrola ocena
Samokształcenie wg. Kupisiewicza obejmuje ono własny wysiłek uczącego się podmiotu nie podlegający kontroli zewnętrznej i organizowany przeważnie na podstawie samodzielnie opracowanego programu. Zasadniczym warunkiem skuteczności samokształcenia jest systematyczna autokontrola i samokontrola
Samokształcenie wg. Okonia samodzielne poddane autokontroli urabianie się osobnika w celu osiągnięcia jakiegoś mniej lub bardziej uchwytnego i mniej lub więcej jasno określonego uznanej osobowości
Komponenty procesu kształcenia: -poznawanie otaczającego świata stworzonego przez człowieka łącznie z jego kulturą -przygotowanie uczniów do prawidłowego przekształcania rozwijania -rozwój środowiska umysłowego -kształtowanie stosunku do wartości (religijne moralne artystyczne)
Wartości kształcenia-przedszkolne -szkolne -wyższe
Stadia przygotowania ucznia do samokształcenia 1.nauczanie czytania pisania samokształcenia *adaptacja ucznia 2.łączenie samokształcenia z kształceniem 3.samokształcenie połączone z twórczością
2.Cele kształcenia 1.rozwijanie i doskonalenie osobowości człowieka w warunku uniwersalnych wartości 2.przygotowanie do zawodu i obowiązków zawodowych 3.aktywny udział w dorobku kulturowym narodowej 4.kierowanie rozwojem przygotowanie siebie do samokształcenia i samowychowania
Warunki sprzyjające procesowi samokształcenia-samodzielność psychiczna konsekwentna asertywne dążenie do określonego celu
Elementy procesu samokształcenia -postawienie celu -rozpatrzenie warunków niezbędnych do osiągnięcia celu -podjęcie decyzji co do wyboru celu -realizacja zadań samokształcenia -samokontrola polegająca na analizie oceny własnych w realizacji celów i na wypracowaniu wniosków
2.Cele kształcenia -cele ogólne wskakują kierunki dążenia Cele ogólne i szczegółowe: *ogólne-stanowią podstawowe elementy planowanie edukacji dostarczając jednostce konstrukcyjna programu stanowią informację o ogólnych kierunkach interakcyjnych w edukacji wyrażają produkt końcowy kształcenia są długoterminowe *szczegółowe-są węższe i bardziej sprecyzowane stanowią opis zachowania ucznia opis wyników mają być uzyskane. Wyrażają interakcję edukacyjną w sposób dużo konkretniejszy i bardziej precyzyjny niż cele ogólne. Są krótkomiarowe
3.cele operacyjne-jeżeli szczegółowy cel jawnie określa osiągnięcia ucznia w sposób który umożliwia nauczycielowi ocenianie czy cel zostaje osiągnięty
3.Cele operacyjne *określa pożądany stan osoby uczący się *wskazuje jakieś umiejętności uczeń nabędzie na lekcjach *opisuje zachowanie które nauczyciel będzie mógł dostrzec za pomocą samych tylko zmysłów
3.Cel operacyjny jest użyteczny o tyle o ile wskazuje jaką umiejętność uczeń musi nabyć co powiedzieć lub wykonać opanowane celu. Cel musi opisywać obserwowalne zachowanie z którego nauczyciel może wnosić o zdobyciu konkretnych umiejętności umysłowych
Cele nieoperacyjne: są czasem wyrażane w sposób określający co powinien uczynić nauczyciel. Cele te mają raczej o tym co zamierza zrobić nauczyciel -dokonuje prezentacji problemów pojąć uogólnień lub innych elementów treści które będą przedmiotem lekcji -są uogólnionych wzorcem zachowania
Środki dydaktyczne służą pomocy przy: *zaznajomienia U z nowym materiałem *jego utrwalanie oraz kontroli i ocenie stopnia opanowania *stosowanie zdobytych umiejętności i wiadomości w praktyce *rozwijanie zdolności poznawczych oraz uczuć i woli U
Środki dydaktyczne wg. Okonia 1)Środki proste a)słowne (słowniki podręczniki) b)proste śr. wzrokowe -oryginalne przedmioty w oryginalnym środowisku (obserwacje) -oryginalny przedmiot w śr. sztucznym -model obrazy mapy 2)Środki wzrokowe a)mechaniczne śr. wzrokowe (aparat fotograficzny kamery) b)śr. słuchowe (odtwarzacze CD radia magnetofony) c)śr. wzrokowo-słuchowe (filmy telewizyjne) d)śr. automatyzujące proces nauczania (komputery)
Środki dydaktyczne dzielimy na: 1)pomoce naukowe-przedmioty którymi posługuje się N aby skutecznie realizować cele i zad. kształcenia 2)indywidualne wyposażenie uczniów - tzw. podręczniki szkolne zeszyty do ćwiczeń przybory do pisania itd. 3)urządzenia sportowe
Pojęcie treści kształcenia. Treści kształcenia jest to całokształt podstaw wiadomości umiejętności z różnych dziedzin rzeczywistości przewidziany do realizacji w procesie kształcenia (podstawa programowa podręczniki plany)
Wymagania stawiane treściom kształcenia. Okoń wyróżnia trzy układy odniesienia wobec treści kształcenia (wymagania)
I. Wymagania związane z uczącym się człowiekiem są to wymagania stawiane z punktu widzenia ucznia a)dostosowanie treści do możliwości ucznia (konieczności uwzględniania ucznia) b)dostosowanie treści do potrze rozwijającego się człowieka
II. Wymagania związane ze zmieniającym się społeczeństwie a)respektowanie możliwości społeczeństwa b) respektowanie potrzeb społeczeństwa. Konieczność uwzględniania w treściach kształcenia następujących obszarów: *ojczyzna i własny naród *inne narody *życie społeczno obywatelskie *edukacja *praca zawodowa *rodzina
III. Wymagania związane z rozwojem kultury i nauki a)treści kształcenia w treści kultury powinny umożliwić poznawanie wybranych dób kultury -wytworzenie przez uczących się różnych wartości -przeżywanie wartości kulturowych b)treści kształcenia powinny znaleźć odbiór w czterech składowych częściach nauki *fakty naukowe *pojęcia naukowe *prawa nauki *teorie naukowe
wg. Kupisiewicza wymagania sprowadza w pięciu grupach: 1.Wymagania społeczne zawodowe i kulturowe (aktualne i przyszłe) 2.Wymagania naukowe konieczności dostosowania treści do poziomu rozwoju nauki i techniki 3.Wymagania natury psychologicznej konieczność dostosowania treści do możliwości psychofizycznych uczących się 4.Wymagania natury dydaktycznej np. postulat korelacja wewnątrz i między przedmiotowej łączyć treści wewnątrz i między przedmiotowej łączenie teorii z praktyką zasada strukturalizacji wiedzy zasada egzemplorycznego układania treści układanie treści w określony sposób *liniowy *spiralny *koncentryczny 5.Przyjęcie koncepcje programowe
Cztery rodzaje uczenia się wg. Okonia 1.przeżywanie 2.działanie (wykonywanie czynności doświadczenia) 3.przysfajanie 4.rozwiązywanie odkrywanie
Środki źródła w procesie samokształcenia - Internet (selekcja wiadomości) -krytyczne wybieranie treści
METODY *racjonalne i szybkie czytanie *umiejętne słuchanie *właściwe notowanie *korzystanie z konsultacji i dyskusji
TECHNIKI (sposoby zdobywania wiedzy i umiejętności w samokształceniu) *czytanie studiowanie *słuchanie i dyskutowanie *czerpanie wiedzy z innych źródeł *pisanie opracowywanie zagadnień *uczestniczenie w życiu kulturowym Technika jest przyporządkowana metodom
Do wspólnych cech wszystkich form samokształcenia zbiorowego Cz. Maziarz zalicza: -dobrowolne uczestnictwo i bezinteresowność -wspólnotę celów i zainteresowań oraz współodpowiedzialność wszystkich
członków za pracę zespołu -przenikanie się wzajemne i dopełnianie samokształcenia indywidualnego oraz pracy zespołowej -poddanie się kierownictwu, wyłonienie spośród członków przewodnika (koordynatora, organizatora) -społeczny charakter działalności zespołu
pedagodzy
Co dobrego -istnieją możliwości dokształcenia uczniów najsłabszych co daje im nowe szansę w kształceniu -stworzenie warunków do rozwoju zainteresowań -lepsza jakość kształcenia -udział techniki komp., w procesie kształcenia -bardziej podmiotowe-traktowanie uczniów -większa tolerancja w szkołach -nauczycielka zachęca uczniów do samodzielnego myślenia i działania
Co złego -edukacja „toczących się form" -dewaluacja wartości wśród młodzieży -mała liczba pedagogów w szkołach -brak dialogu w edukacji -zbyt mała współpraca między uczniem rodzicem - szkołą -wyniki kształcenia w Polsce nie są uwarunkowane we wszystkich krajach -mały wachlarz metod kształcenia -brak kształtowania odpowiedzialności -brak spójności celów -łamanie prawa -depedagogizacja dziecko styka się z problemami ucznia dorosłego - bieda -w szkole dochodzi do konfliktów
nauczyciel - uczeń
Uczeń (student) jako podmiot procesu edukacyjnego: 1.wartości i cele życiowe młodzieży 2.podmiotowość ucznia w procesie edukacyjnym a)aktywne uczestniczenie w procesie dydaktyczno-wychowawczym b)relacje nauczyciel-uczeń 1.współpraca wszystkich podmiotów 2.zmniejszyć liczebność klas 3.zwiększyć dyscyplinę 4.przypomnieć o obowiązkach ucznia 5.przywrócić tarcze 6.zwiększyć liczbę środków dydaktycznych i pomocy naukowych 7.większy nacisk na umiejętności niż na przekazywanie wiedzy (więcej praktyki) 8.dobre relacje między uczeń-uczeń, nauczyciel-uczeń, nauczyciel-nauczyciel, nauczyciel-rodzic 9.zwiększyć wynagrodzenie nauczyciel-wzrost prestiżu społecznego nauczycieli 10.stabilizacja przepisów dotyczących edukacji w szkole
Wartość - to do czego dążymy Wartości: -moralne -materialne -estetyczne -religijne -patriotyczne (obywatelskie, narodowe)
Cele przychodząc na studia UB: -pogłębić wiedzę posiadaną, zainteresowania -uzyskać wykształcenie pedagogiczne, aby w przyszłości mieć możliwość pracy w zawodzie związanym z kierunkiem
Podmiotowość ucznia przejawia się: uczestniczenie w życiu w sposób świadomy i celowy Podkreślana jest aktywność celowa. Jak przedstawić, w czym może się przejawić podmiotowość ucznia w czasie lekcji: (zachowanie ucznia).
Uczeń: (na zajęciach) -aktywny chętnie zabiera głos, swobodnie się wypowiada -bierze udział w podejmowaniu decyzji, współ decyzji o treściach, formach i metodach pracy -w sytuacji konfliktowej ma prawo do własnego zdania -realizowanie własnych pomysłów -wykazywanie własnej inicjatywy -swobodność celu, do którego uczeń dąży, świadomość użyteczności wiedzy -umie dokonać samokontroli i samooceny -ważne są działania nauczyciela -uczestniczy w komunikowaniu się z nauczycielem w formie dialogu
Po zajęciach: -chodzi na dodatkowe koła pozalekcyjne -pomaga innym (korepetycje) -bierze udział w przedstawieniach szkolnych, apelach -pomaga w prowadzeniu gazetki szkolnej -aktywnie bierze udział w pracach samorządu szkolnego -bierze udział w akcjach na rzecz innych osób -działa w tworzeniu szkolnych mediów - radiowęzeł, strony internetowe -bierze udział w organizowaniu dyskotek -bierze udział w olimpiadach, konkursach, imprezach sportowych, pełni dyżury w szatni -dba o porządek i bezpieczeństwo w szkole -udział w spotkaniach towarzyskich w pracach organizacji młodzieżowych