1. Treści kształcenia ludzi dorosłych (tabelka dziś i kiedyś )

Szkoły dla dorosłych wykazują 2 stanowiska:

1. ten sam program dla młodzieży i dorosłych: wiedz z zakresu fizyki, chemii itp.

2. Ze względu na odmienność psychiki i inne potrzeby treści kształcenia powinny być odmienne

W Polsce długo przeważał pogląd nr 1 ale od około 10 lat zaczęto to zmieniać.

Półturzycki: 5 integralnych zakresów treści kształcenia:

1. kształcenie wyrównawcze - program i forma szkolna

2. kształcenie zawodowe i specjalistyczne - biegłość zawodowa lub nowe kwalifikacje

3. kształcenie na rzecz zdrowia, opieki społecznej i życia w rodzinie

4. wychowanie obywatelskie, społeczne i polityczne

5. rozwój osobowości przez treści humanistyczne i wartości sztuki, aktywność i twórczość artystyczna.

Zakres treściowy ulega pewnym zmianom lecz pozostaje przez dłuższy okres taki sam, zmierzają do pełnoprawnej formy edukacji człowieka dorosłego.

2. Potrzeby ludzi dorosłych wg I. Lordga

Lorge (lordż) w 1947 roku potrzeby ludzi dorosłych podzielił na 4 grupy:

1. co ludzie pragną mieć?:

1. zdrowie

2. czas

3. pieniądze

4. popularność

5. lepszy wygląd

6. bezpieczeństwo na starość

7. pochwały

2. Czym ludzie chcą być?:

1. Dobrymi rodzicami

2. Towarzyscy i gościnni

3. Nowocześni

4. Twórczy

5. Dumni z tego co mają

6. Ludźmi wpływowymi

7. Wydajnymi w pracy

3. Co ludzie chcą robić?:

1. Przejawiać swą osobowość

2. Przeciwstawiać się innym

3. Współzawodniczyć z podziwianymi ludźmi

4. Co ludzie chcą oszczędzać?:

1. Czas

2. Pieniądze

3. Pracę

4. Kłopoty

3. Motywacja kształcenia dorosłych uczących się

J.E.Murray (mirej) „motyw jest tym wewnętrznym czynnikiem, który inspiruje, ukierunkowuje i integruje zachowanie człowieka”

Guilford (dżilford) - „motyw to każdy określony wewnętrzny czynnik lub stan, który prowadzi do rozpoczęcia i podtrzymania aktywności”

3 kategorie motywów:

Motywy praktyczne: stymulowane przez pracę zarobkową i zawodową, podejście filozoficzne, potrzeba bezpieczeństwa, swobody, niezależności od zagrożenia

Motywy społeczne - chęć lepszego (wykształcenie) przystosowanie się do środowiska zewnętrznego , skuteczność w działaniu, potrzeba miłości, przyjaźni, społeczności, wzajemności w stosunkach z ludźmi, potrzeba poczucia godności i wiary w siebie

Motywy intelektualne - potrzeba afirmacji siebie przez twórcze wyrażanie swej osoby

4. Zainteresowanie ludzi dorosłych

Interesują się polityka państwa, samorządnością lokalną, są odpowiedzialni za dom rodzinny, prace, firmę. Zainteresowania: budownictwo indywidualne, samochody, sztuka i przyroda, kultura obcych krajów i język.

Szwecja: interesują się językami obcymi, sztuką, prawem, problemy aktywności. Mniejsze zainteresowanie sztuką i kulturą.

Słowenka Kvjnc (Krajnc) dorośli są zainteresowani jakie zmiany będą i jakie są. Umiejętność rozwiązywania problemów. Zainteresowanie tematyką współczesną. Praca mniej interesuje. Nowe zainteresowania: zapewnienie sobie niezależności, autonomie, być twórczym.

5. Cele kształcenia dorosłych w ujęciu historycznym

W końcu XVIII w. w Anglii powstały szkółki niedzielne (uczono czytania biblii - kościół protestancki). W Polsce - nauczanie i pisanie w wojskach kościuszkowskich. Cel-edukacja w zakresie podniesienia świadomości narodowej. W pierwszej połowie XIX w. zaczęły pojawiać się przedmioty: geografia, chemia, fizyka. Na początku XX w. wykształcenie na poziomie średnim ogólnym i podstawowym (7 klas).

Cel- społeczna emancypacja chłopa, podniesienie świadomości obywatelskich oraz wyzwolenie narodowe, dysproporcje kulturowe oraz indywidualnego awansu społecznego.

„Raport o stanie oświaty” Jana Szczepańskiego z 1973r.

1. Stałe dążenie do rozwijania i doskonalenie osobowości człowieka w kierunku uznawanych powszechnie wartości.

2. należyte przygotowanie do wykonywania zawodu, pracy - systematyczne nadążanie do rozwoju techniki i nauki.

3.aktywny udział każdego człowieka w kulturze narodowej

4.rozwijanie aktywności edukacyjnej aby dorosły mógł ocenić własne potrzeby poznawcze.

6.Edukacja wobec zagrożenia ekologicznego

Każdy człowiek jest cząstką natury Rene DUBOS (rene dibo) filozof, humanista - twierdził, że jednostce ludzkiej niezbędny jest kontakt z naturą bo jej zawdzięcza sens własnego istnienia i sens egzystencji. Walka człowieka z przyrodą - chęć podporządkowania jej sobie, a w tej chwili jesteśmy na granicy, której przekroczenie grozi stanem zagrożenia życia na kuli ziemskiej

John Drost(Żan Drost) - przyczyny stanu zagrożenia życia na kuli ziemskiej:

1. zawrotny wzrost liczby ludności - eksplozja ludności: tłoczy się na ziemi tłum konsumentów

2. udoskonalenie środków technicznych i gwałtowny wzrost energii jaką mamy do dyspozycji, który sprawia że człowiek wykorzystując tę energię oddziałuje na środowisko naturalne, na tak dużą skalę, że nie można porównać tego ze wcześniejszymi czasami (stąd anomalia pogodowe)

3. zwiększenie się potrzeb każdego z nas - w krajach uprzemysłowionych wzrasta poziom życia co zwiększa zużycie towarów i usług; pogoń za przedmiotami, kult gadżetów i rosnące marnotrawstwa przedmiotów (recycling)

skażenie i zanieczyszczenie środowiska:

1.Urbanizacja - grunty zamieniane z uprawy na działki budowlane

2. wirusowe choroby zakaźne

3. hałas - zaburzenia pracy systemu immunologicznego

4. pestycydy - środki wzmacniające plony

5. komunikacja - wypadki drogowe

6. lekomania

7. promieniowanie

8.zanieczyszczenie atmosfery pyłami i gazami

9. degradacja gleby przez zanieczyszczenie metalami ciężkimi

10. kurczenie się zasobów wód

11. kryzys cywilizacji przemysłowej

12. zjawiska zakłócenia równowagi

13. kurczenie się zasobów mineralnych

Julian Aleksandrowicz - profesor medycyny: siły niszczycielskie są tak ogromne, iż nie wiele trzeba by ludzie uszkodzili biosferę ziemi

Edukacja dorosłych ma podnieść świadomość ekologiczną ludzi w skali zagrożenia związanej z działalnością gospodarczą (segregacja śmieci, wycinanie drzew, oczyszczanie wód). Ukazanie następstw niekontrolowanej działalności gospodarczej czy rolniczej. Przedstawienie skali zagrożenia bytu człowieka. Zinternalizowana wiedza o człowieku, świecie, cywilizacji pozwala na zapewnienie lepszej przeszłości środowiska. Trzeba zwracać uwagę własnym dzieciom i ludziom z lokalnego środowiska.

Sposoby walki ze źródłami zanieczyszczenia (przeciwdziałanie)

• edukacja dorosłych L.Peter „Plan Petera”, czyli ratujmy świat

7. Koncepcja kształcenia ustawicznego E. Faure'a(fora)

E. Faure (FOR) uczyć się aby żyć - jego zdaniem czynny się by pojąć zmieniający się świat, by nic nas specjalnie nie zaskakiwało i to otwiera nam liczne możliwości. Faure (For) - szkoła jest częścią naszej edukacji. Należy ograniczyć ruchliwość uczących się zarówno poziomą jak i pionową( możliwość dostępu z punktu widzenia gospodarczego, możliwość przemieszczania się) odchodzi się od przekazywania wiedzy encyklopedycznej na rzecz aktywności poznawczej świata.

Idea ustawicznego kształcenia: obejmująca całe życie człowieka, która prowadzi do rozwoju człowieka - rozumienia świata, uwewnętrzniania motywacji, a zmniejszenia motywacji zewnętrznej.

8. Podaj założenia, idee edukacji ustawicznej wg P. Lengranda.

. Lengrand uważa, że kształcenie ustawiczne jest to zespół działań zmierzający do stworzenia nowego systemu edukacyjnego.

Pierwsze założenia edukacji ustawicznej Lengranda:

Edukacja ustawiczna jest to całokształt działań zmierzających do skonstruowania nowego systemu edukacyjnego, nadchodzi era uczenia się, do końca życia, trzeba to pokochać. Podstawową zasadą powinno być zachowanie ciągłości i systematyczności procesu uczenia się, co z jednej strony zapewnia stały rozwój a z drugiej zapobiega dezaktywacji zdobytej wiedzy.

9. Co sądzisz o poglądach postmodernizmu z punktu widzenia edukacji dorosłych.

Postmodernizm zrodzony przez kryzys kultury w literaturze, architekturze. Arnold Toynbee (Tojnbi) łączy postmodernizm z kryzysem. Kończy się dominacja kultury zachodu i europeizacja świata, koniec industrializmu, koniec kolonizacji, początek „ świata światów” synkrazja - wymieszanie różnych kultur, wartości oraz znaczeń. Przejście ku nowemu, zrównuje wartości.

Paradygmat- klucz, zespół sądów ogólnych.

Postindustralizm- czas po uprzemysłowieniu.

Plaretalizm- nowe spojrzenie na ziemie, nasza ziemia.

Postmoderniści uważają, iż obecnie granica kulturą wysoką (awangardą) i kulturą popularną (kiczem) uległa zatarciu. W tej kulturze panuje swoboda, dopuszcza się niemal wszystko wieloznaczność, dowolne wybieranie, przeplatanie się, manipulowanie. Nie istnieją również jakiekolwiek autorytety, wzorce czy idee. Wg postmodernistów wychowanie to nauczanie rodzic - dziecko, nauczyciel-uczeń oraz kształtowanie osobowości młodych ludzi. Odrzuca się urabianie, a wzorce czerpie się ze źródeł, tekstów popularnych, subkultur, symboliki młodzieżowej.

10. Idea kształcenia ustawicznego, przedstawiciele, geneza.

Urynkowienie gospodarki oraz demokratyzacja życia społecznego w znaczącym stopniu wyznaczają charakter transformacji uczenia się przez całe życie. Edukacja nabiera rozpędu i zaczyna mieć istotne znaczenie. Proces ten zaowocował partycypacją na szczeblach politycznych, zaczyna się ten proces od wolnego rynku, rozwoju technicznego oraz elektronicznego.

Edukacja permanentna - podstawowym założeniem jest potrzeba ciągłego i dalszego uczenia się oraz aktywności samokształcenia.

GENEZA: Termin edukacja ustawiczna (permanentna) nie jest nowy. O idei edukacji ustawicznej można już przeczytać w dziełach Platona. W XX wieku nabrała ona szczególnego znaczenia. Po raz pierwszy w pełni została sformułowana w 1929 roku przez Basila Yeaxlee, który wspólnie z Eduardem Lindemanem ustanowił naukowe podstawy szerokiego rozumienia tego zagadnienia, traktując je jako podstawowy element towarzyszący człowiekowi w jego codziennym życiu. Nawiązali oni w ten sposób do idei francuskiej edukacji permanentnej oraz doświadczeń brytyjskich i północnoamerykańskich.
W dokumencie The 1919 Report, opublikowanym w 1919 roku, autorzy Albert Mansfield, R.H. Tawley i B. Yeaxlee stwierdzają, że edukacja nie może być rozumiana jedynie jako luksus dla niewielkiej grupy wybranych, ani także nie może stanowić jedynie treści wczesnego dzieciństwa. Edukacja dorosłych jest stałą narodową potrzebą, bez względu na narodowość i pochodzenie obywateli, dlatego powinno się mówić o edukacji akcentując jej wymiar uniwersalny i cało życiowy. Eduard Lindeman w klasycznej dziś dla współczesnego rozumienia edukacji książce Znaczenie edukacji dorosłych (The Meaning of Adult Education) zawarł podstawowe tezy edukacji dorosłych. Według pierwszej z nich - całe życie jest uczeniem się, dlatego edukacja nie powinna mieć końca. Autor ustanowił nową jakość w edukacji - edukację dorosłych, tłumacząc, że nazwa ta nie miała odnosić się jedynie do edukacji ludzi w stosownym wieku. Nazwa "edukacja dorosłych" nawiązuje do takich pojęć, jak dorosłość czy dojrzałość, które nie zawierają w sobie granicy wieku (podobnie jak dzieciństwo), dlatego edukacja dorosłych w rozumieniu E. Lindemana nie posiada limitu wieku i jest procesem całożyciowym. W kolejnej tezie autor określił obszar edukacji, według którego edukacja nie powinna ograniczać się tylko do nauki zawodu _ edukacja ustawiczna zaczyna się tam, gdzie kończy się kształcenie zawodowe. E. Lindeman uważał także, że program kształcenia powinien być skonstruowany wokół potrzeb i zainteresowań ucznia. Ostatnia teza dotyczyła wskazania na źródła najwyższych wartości edukacji dorosłych, jakimi miały być doświadczenia uczącego się, a edukacja miała opierać się na wspólnym działaniu i myśleniu.
Myśl E. Lindemana o edukacji dorosłych rozwinął B. Yeaxlee w swojej książce Całożyciowa edukacja (Lifelong Education) w roku 1929. Uważał, że podstawy edukacji dorosłych stanowi edukacja młodzieży. Edukację dorosłych autor traktował jako nierozerwalny element normalnego życia człowieka, podkreślając pewną prawidłowość - aby życie było intensywne, silne i twórcze, musi być stale pod kontrolą mądrości².
Dzieła E. Lindemana i B. Yeaxlee już na początku XX wieku stanowiły mocny fundament do szerokiego rozumienia edukacji ustawicznej, choć często była określana jako edukacja dorosłych. Autorzy traktowali edukację ustawiczną jako uczenie się przez całe życie, określając szeroki obszar edukacyjny.
W Polsce jako pierwsza do poglądów B. Yeaxlee nawiązywała I. Drozdowicz-Jurgielewiczowa (1936 r.) w swojej propozycji dydaktyki dorosłych³.
W roku 1966 Robert J. Kidd wydał dzieło The Implications of Continuous Learning⁴, w którym stwierdza, że idea kształcenia ustawicznego przejawia się od wieków w poglądach humanistów i pedagogów, obecnie jednak widoczny jest okres szczególnego nią zainteresowania, a także są wyraźne możliwości i potrzeby jej realizacji w praktyce oświatowej. Obejmuje ona całe życie człowieka, pozwalając na większe i pełniejsze rozwinięcie działań dotychczas zaniedbanych, jak wychowanie przedszkolne, oświata dorosłych, oświata starszego wieku. Realizacja idei kształcenia ustawicznego, zdaniem autora, powoduje integrację wszelkich form wychowania i działalności oświatowej, łagodzi różnice między kształceniem ogólnym i zawodowym, zapewnia właściwe wykorzystanie wolnego czasu. Jednocześnie dzięki kształceniu ustawicznemu podniesiona zostanie do właściwej społecznej oraz kulturalnej rangi praca nauczycieli, jako tych, którzy umożliwiają innym zdobycie wiedzy i uczenie się przez całe życie.
Robert J. Kidd opisał trzy różne wymiary kształcenia ustawicznego, a mianowicie: kształcenie w pionie, w poziomie i w głąb. Kształcenie w pionie obejmuje wszystkie kolejne szczeble szkolne _ od przedszkola, przez szkołę, do studiów wyższych i podyplomowych. Zasady drożności i dostępności gwarantują realizację tego wymiaru zapewnianego młodzieży i dorosłym niezależnie od wieku, zawodu, miejsca zamieszkania, lub innych czynników tradycyjnie utrudniających edukację. Kształcenie w poziomie ma zapewnić poznawanie różnych dziedzin życia, nauki i kultury niezależnie od studiów pionowych. Likwidacja sztucznych barier między różnymi dziedzinami życia i kultury umożliwia pełną realizację tego wymiaru poprzez własną aktywność człowieka oraz dzięki działalności pozaszkolnych instytucji oświatowych. Kształcenie w głąb jest ściśle związane z jakością edukacji i wyraża się w bogatej motywacji kształcenia, w umiejętnościach samokształceniowych, zainteresowaniach czy zamiłowaniach intelektualnych, w stylu życia zgodnym z ideą ustawicznego kształcenia oraz kulturalnym wykorzystaniem czasu wolnego.
Zdaniem R.J. Kidda, edukacja ustawiczna jest pełna wówczas, gdy uczestnicy przejawiają aktywność we wszystkich opisywanych płaszczyznach. Na szczególną uwagę zasługuje trzeci plan, który obejmuje własne twórcze poszukiwania samokształceniowe, łączące się z nowatorstwem, wynalazkami lub odkryciami naukowymi. Według koncepcji R.J. Kidda autoedukacja jest podstawową formą aktywności w edukacji ustawicznej obok oświaty pozaszkolnej i oświaty dorosłych, co też bardzo mocno akcentuje J. Półturzycki w swoich publikacjach (wymienianych w niniejszym opracowaniu). W polskiej teorii pedagogicznej w latach 70. XX wieku silne podstawy edukacji ustawicznej opracowali profesorowie Ryszard Wroczyński i Bogdan Suchodolski⁵. Wartościowe myśli i sentencje wielkiego humanisty i pedagoga profesora Suchodolskiego, stanowiące inspiracje dla edukacji ustawicznej w kreowaniu rzeczywistości bardziej ludzkiej, w tworzeniu godnego życia, przesyconego wartościami, zostały opublikowane w jedenaście lat po zgonie autora⁶. W latach 80. rozwijano teorię i praktykę kształcenia ustawicznego oraz wskazywano tendencje rozwojowe tej koncepcji⁷.

UNESCO - wypracowano ogólnoświatową definicję edukacji dorosłych w roku 1976 w Najrobii : „ Oświata dorosłych oznacza nagły kompleks organizowanych procesów oświatowych, formalnych lub innych, niezależnie od treści, poziomu i metod, kontynuujących lub uzupełniających kształcenie w szkołach, uczelniach i uniwersytetach, a także naukę praktyczną, dzięki czemu osoby uznawane jako dorosłe przez społeczeństwo, do którego należą, rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, udoskonalają swoje techniczne i zawodowe kwalifikacje lub zdobywają nowy zawód, zmieniają swoje postawy i zachowania w zakresie wszechstronnego kształtowanie osobowości oraz uczestniczą w niezależnym społecznym, ekonomicznym i kulturalnym rozwoju”.

Równie szeroko istotę kształcenia ustawicznego charakteryzuje Ravindra H. Dave⁹, który podkreśla, że w nowych warunkach kształcenie ustawiczne nie jest tożsame z oświatą dorosłych, jest bowiem całością oświaty oraz wychowania obejmującą formalne, nieformalne i incydentalne formy kształcenia i wychowania. Do oświaty ustawicznej autor zalicza także wychowanie środowiskowe: w domu, w szkole, w zakładzie pracy i poza nim. Obejmuje nią całe życie człowieka i wyodrębnia trzy komponenty: życie, oświatę i ustawiczność. Naczelnym celem edukacji ustawicznej, zdaniem autora, jest utrzymanie i polepszanie jakości życia przez rozwój i integrację umożliwiającą lepsze odgrywania ról społecznych i zawodowych.

E. Faure (FOR) uczyć się aby żyć - jego zdaniem czynny się by pojąć zmieniający się świat, by nic nas specjalnie nie zaskakiwało i to otwiera nam liczne możliwości

Idee zmian: Edukacja także w celu doskonalenia i rozwijania w nas człowieczeństwa. Zarówno środek i cel rozwoju, bo człowiek z natury ma się doskonalić, być lepszym, rozwiniętym. Można to realizować przez kształcenie permanentne, które jest regułą (zasadą) na której oparty powinien być cały system oświaty. Zmiany systemu powinny objąć: strukturę, treści, metody. Jak reformować to wszystko, bo 1 element nie jest wystarczający, bo one wzajemnie się uzupełniają. Rezultaty mają być większe niż suma funkcjonowania poszczególnych elementów. Ma to być myśl przewodnia w reformie systemy edukacji. (Lengrand)

E.PERM - edukacja permanentna staje się wyrazem pełnego związku między wszelkimi formami, przejawami i okresami procesu wychowawczego

Faure (For) - szkoła jest częścią naszej edukacji. Należy ograniczyć ruchliwość uczących się zarówno poziomą jak i pionową( możliwość dostępu z punktu widzenia gospodarczego, możliwość przemieszczania się) odchodzi się od przekazywania wiedzy encyklopedycznej na rzecz aktywności poznawczej świata.

Idea ustawicznego kształcenia: obejmująca całe życie człowieka, która prowadzi do rozwoju człowieka - rozumienia świata, uwewnętrzniania motywacji, a zmniejszenia motywacji zewnętrznej.

Pierwsze założenia edukacji ustawicznej Lengranda: Edukacja ustawiczna jest to całokształt działań zmierzających do skonstruowania nowego systemu edukacyjnego, nadchodzi era uczenia się, do końca życia, trzeba to pokochać. Podstawową zasadą powinno być zachowanie ciągłości i systematyczności procesu uczenia się, co z jednej strony zapewnia stały rozwój a z drugiej zapobiega dezaktywacji zdobytej wiedzy (pogląd Lergranda).

Aby móc realizować edukację ustawiczną należy:

1. Rozwijać różne formy kształcenia ludzi dorosłych by stawały się poligonem tworzenia narodowych metod kształcenia

2. Dokonywać modyfikacji i zmian w nauczaniu podstawowym, aby był wyrabiany w uczniach nawyk uczenia się, tylko w taki sposób można rozwinąć zadania edukacji dorosłych, która z niestety dziś służy uzupełnianiu zaniedbań nauczania podstawowego o zawodowego, ma stać się autonomicznym systemem kształcenia człowieka.

3. Przygotować zmiany systemu (strategii) kształcenia nauczycieli, tak by ucząc drugiego, odszedł od roli dawcy wiedzy i stał się osobą kierującą (sterującą) procesem uczenia się, lub osobą służącą radą dorosłemu podejmującemu trud samokształcenia.

Idea Kształcenia ustawicznego (skrót):

• Szybkie zmiany cywilizacyjne

• Zamiast nauki do 25 roku zycia ustawiczne uczenie się

• Powroty do nauki

• Kształcenie całożyciowe

UWAGA: tyle napisałam bo to bardzo duże zagadnienie - nie uczcie się wszystkiego: zwróćcie uwagę na: Lengranda, Faure, Dave, PERma i jakiegoś może Polakaa także na założenia edukacji ustawicznej Lengranda, samodzielne uczenie się i motywacja, i zagadnienie aby móc realizować edukację ustawiczną należy i 3 punkty

11. Dorosły jako proces społeczno-kulturowy.

Wg R.J.Havighurst'a (Awikhersta) należy wiązać ten proces z badaniami przeprowadzonymi w latach 30-tych XX wieku z psychologii rozwoju E. Eriksonai J. Loevingera - struktura „ja” oraz badaniami W.G.Perrajego nad rozwojem intelektualnym a także prace L.Kohlbergo (Kolberga) nad rozwojem moralnym dorosłych.

Wszyscy rozwój społeczno-kulturowy człowieka traktują jako proces o charakterze continuum. Wszyscy badacze tego zagadnienia zakładają, że osobowość przechodzi w coraz to nowe wyższe stadia rozwoju zmierzając do określenia właściwości poszczególnych kategoriom (stadium rozwoju).

dorosłość jako proces społeczno-kulturowy: koncepcja P. Cross 3 aspekty:
1. psychiczny :

- dorosłym nie jest się, ale się staje
- proces dynamiczny, cało życiowy;

- proces rozwoju społecznego, psychicznego i biologicznego
- nasze życie składa się z pewnych sekwencji

2. biologiczny
niemowlęctwo, dzieciństwo, Wiek młodzieńczy
proces ten jest sprzężony z pozostałymi
3.społeczny
uczeń - zadania
Jeżeli Jednostka realizuje zadania zgodnie z tym co chce Społeczeństwo to ono zapewnia mu trwanie; dorosłość jest narzucana na życie jednostki poprzez zadania będące rolami społecznymi

Wg Cogginsa: cykl życia jest określany kulturowo - Czas następstwo ról; jest to wynik pewnej społecznej konwencji umowy; dorosłość to efekt zmagania się z rolami podobieństwa między Crossem a Coginsem:
w podejściu Cogginsa stawanie się dorosłym dzieje się w strukturach psychicznych a u Crossa w psychicznych ale i biologicznych i społecznych tworzących całość.

12. teoretyczna propozycja rozumienia dorosłych (Kogins)

Coggins analizuje proces dorosłości na płaszczyźnie wzrost-regres. Przebieg tego procesu odzwierciedla zespół postaw, które można podzielić na 4 zespoły:

1. Postawa wobec siebie, które obejmuje 3 aspekty:

1. Wzrost samoświadomości

2. Adekwatność samooceny

3. Koncentracje na samorozwoju

2. Postawa wobec innych, na którą składają się:

1. Rozumienie innych ludzi

2. Szacunek wobec innych

3. Koncentracja na ludziach

4. Poczucie współzależności z innymi

3. Postawa wobec życia:

1. Zaangażowanie w sprawy codzienności

2. Orientacja perspektywiczna

3. Przygotowanie na ryzyko niepowodzenia

4. Postawa wobec wiedzy i procesu jej zdobywanie:

1. Wiedza o procesach związanych z rozwiązywaniem problemów

2. Umiejętność oceny rozwiązywanie problemów

3. Inna wiedza

13. Wpływ edukacji na dorosłość.

Wychowanie - może być wspomaganiem dorosłego w jego rozwoju. Rozwój osobowości - w celu lepszego rozumienia świata, rozwój osobowości wpływa na eliminowanie lęku i strachu, które ograniczają rozwój; to rozwój wielokierunkowy, modyfikacja poglądów, proces ten jest naturalny, rozwijamy się w taki sposób jak jesteśmy aktywni w rozumieniu świta; nie może być to proces instytucjonalny; Wychowanie dorosłych - dopomaga w rozwoju, sugeruje osiąganie odległych celów, szanuje wolę i jest mediatorem który stymuluje rozwój.

Człowiek - wychowanie - społeczeństwo: to idealny układ, najbardziej efektywny!

SAMOWYCHOWANIE -( wychowanie: sfera emocjonalna - wolicjonalna, kształcenie: umysł.) - proces polegający na mniej lub bardziej samodzielnym stawianiu i rozwiązywaniu przez człowieka zadań w celu osiągnięcia w różnych stopniach wzoru osobowości

SAMOWYCHOWANIE - samodzielne formułowanie własnej woli, wypracowywanie postaw, poglądów, zabieganiu o własny rozwój fizyczny, odpowiadający przyjętym wartościom moralnym i etycznym.

Motywacja - od wewnątrz

Samowychowanie + samokształcenie = całość ludzkich działań autokreacyjnych i obejmujących całokształt działań nad ludzką osobowością.

14. Rozumienie dorosłości jako procesu rozwoju psychicznego - 15 wymiarów dorosłości Knowlesa.

15 wymiarów rozwojowych wg Knowlessa (Nołlesa):

1. od zależności do autonomii - role społeczne stanowiące podstawę tego procesu, uniezależnienie się człowieka

2. Od bierności do aktywności - spontaniczna, potem ukierunkowana aktywność podmiotu; dziecko zaczyna poszerzać zakres swojej aktywności

3. Od subiektywizmu do obiektywizmu - każdy jest trochę egoistą; dziecko jest egocentryczne; im bardziej jesteśmy dorośli, tym obiektywniej, racjonalniej postrzegamy świat

4. Od ignorancji do erudycji - wiedza ogólna i szczegółowa w potrzebnych dziedzinach; rodzimy się ignorantami, ale z czasem człowiek nabiera wiedzy i doświadczeń

Erudycja - indywidualna relacji między wiedzą specjalistyczną a ogólną

5. od niskiej sprawności do wysokiej sprawności - skłonność by robić to dobrze, swoista ekonomia działania - nowe sprawności w jak najprostszej formie - akceptacja i stabilizacja wiedzy na tym poziomie;

6. od wąskiego zakresu odpowiedzialności do szerokiego zakresu odpowiedzialności - pozostawienie dzieciom prawa do odpowiedzialności; zakres naszej odpowiedzialności poszerza się wraz z obowiązkami, których pula zwiększa się z wiekiem

7. Od wąskich zainteresowań do szerokich

8. Od egoizmu do altruizmu: kooperacja, rywalizacja; dziecko jest egocentryczne; jeżeli będziemy kierować jego działania na innych to wykształcimy w nim altruizm

9. Od braku samoakceptacji do samoakceptacji: cechy fizyczne i psychiczne; brak akceptacji może być efektem tego, że rodzice eliminują naturalne zachowania dziecka i narzucają ogólnie przyjęte

10. Od amorficznej tożsamości do zintegrowanej tożsamości

Amorficzne - bezkształtne np. nowonarodzone dzieci

Erik Erikson: zarysowanie ię konfliktu osobowościowego:

Cykl rozwoju	Konflikt
Niemowlęctwo	Zaufanie - nieufność
Wczesne dzieciństwo:	Autonomia - wstyd
Wiek przedszkolny	Inicjatywa - poczucie winy
Okres szkolny	Sprawność - poczucie niższości
Okres dojrzewanie	Tożsamość - konfuzja ról
Wczesna dorosłość	Intymność - izolacja
Wiek średni	Ekspansja - stagnacja
Wiek starszy	Integralność - rozpacz

11. od koncentracji na szczegółach do koncentracji na zasadach; dziecko widzi poszczególne elementy, ale nie widzi całości; dorosły dostrzega świat jako całość razem z prawami, nim rządzącymi

12. od powierzchownych związków do głębokich związków; dziecko widzi tylko w kategoriach: co mi sprawia przyjemność a co przykrość, a dorosły patrzy też od czego to zależy

związek między przeszłością - teraźniejszością - przyszłością

13. od odtwórczości do oryginalności: konformizm jest czynnikiem opóźniającym osiągnięcie oryginalności; od naśladowania innych po działanie twórcze, oryginalne, własne

14. od potrzeby pewności do tolerancji nieokreśloności; Jeżeli dziecko ma zapewnioną potrzebę pewności, to jako dorosły łatwiej jest mu poradzić sobie z nieokreślonym, chaotycznym światem

15. od afektywności do racjonalności: samokontrola i nagradzanie zachowań racjonalnych; dziecko reaguje afektywnie, np. rzuca się z krzykiem na podłogę jak coś nie dostanie; dorosły reaguje racjonalniej.

15. Co to znaczy stawać się człowiekiem dorosłym.

Człowiek dorosły:
- umie formułować odpowiedzi na pytania dotyczące siebie jako osoby, członka społeczeństwa i istoty w uniwersum;
- jest przygotowany do wykonywania wybranego zawodu;
- umie podnosić swoje kwalifikacje;
- umie dokonać wyboru wartości i swojego miejsca na świecie;
- jest zdolny do obiektywnej oceny samego siebie i innych;
- jest aktywnym uczestnikiem interakcji społecznych;
- odgrywa ważną role w związkach uczuciowych łączących go z innymi;
- w miarę upływu lat dochodzi do szczytu swoich osiągnięć, odpowiedzialności, władzy i rozszerza swoje kontakty społeczne;
- jego pozycję w społeczeństwie określa zegar społeczny;
- zdobywa doświadczenie w wyniku uczestnictwa w różnych sytuacjach, ze styczności społecznych, z wewnętrznych przeżyć i własnego postępowania;
- posiada zdolność abstrakcyjnego myślenia;
- jest przygotowany do zajmowania stanowiska wobec innych osób, problemów, wartości;
doświadczenia życiowe doprowadzają go do ukształtowania się poczucia jego tożsamości i samooceny własnego rozwoju.
Fazy rozwojowe człowieka dorosłego.
Wg. Szewczuka:
1. Etap stabilizacji planów życiowych. Na tym etapie konkretyzują się nasze plany życiowe, przystosowujemy nasze plany do rzeczywistości, możliwości. Etap wstępny 18-27 r. ż. tzw. wczesna dorosłość.
2. Etap progresywnej ekspansji z opus magnum u szczytu czyli z wielkim dziełem. Etap największej naszej aktywności; charakteryzuje się nastawieniem na wielkie dzieła, na przyszłość, szczyt naszych możliwości, marzeń.
3. Regresywna ekspansja, gdzie zaczynają się pojawiać elementy starzenia się człowieka. Pojawiają się takie wyjątkowe zdarzenia zwane momentami zrywów. Widoczna jest w wieku 45- 55 lat nadumieralność mężczyzn.
4. Starość wiąże się z przejściem na emeryturę. 65 lat. Cecha charakterystyczna- bilansowanie i przekraczanie tego co się dokonało w przeszłości. U każdego starość przebiega inaczej. Jest ona wykładnikiem tego co robiliśmy wcześniej.

16. Rozumienie dorosłości jako stanu społecznego człowieka (3).

Kryteria dorosłości: -ogólne - prawne (wiek)
- biologiczne (dojrzałość płciowa)
- ekonomiczne (niezależność finansowa)
- produktywne (np. doświadczenie)

Dorosły to pewien zamknięty, skończony, obiektywny stan jednostki, określany na podstawie pewnych kryteriów, które obowiązują w danym społeczeństwie i są powszechnie akceptowane

Dorosły - człowiek na tyle ukształtowany że może być samodzielnym przedmiotem działalności produkcyjna-społecznej

COTTOULE - ludzie dorośli od 18 do 60 roku życia uczący się, mieszkający samodzielnie

VERNER - niezależność ekonomiczna, odpowiedzialność, uczestnictwo w życiu kraju, wykonywanie obowiązków rodzinnych

Warunki dorosłości wg Johnstona i Rivera:

1. wszyscy po 21 roku życia i mający samodzielne mieszkanie

2. poniżej 21 lat w związku małżeńskim

3. poniżej 21 lata ale są głową rodziny

4. od 21 roku życia i pozostający w siłach zbrojnych o silnych więziach z domem rodzinnym

5. od 21 lat mieszkający w internacie i jest mocno związany z rodziną

17. Dorosłość jako kategoria pedagogiczna.

Przedmiotem badań pedagogiki jest proces wychowania w różnych jego postaciach i formach. Proces celowo organizowanego wychowania dotyczy przede wszystkim dzieci i młodzieży, stąd wychowanie ich jest głównym zadaniem pedagogiki. Celowo organizowane wychowanie obejmuje także niektóre grupy ludzi dorosłych, tj. ANDRAGOGIKA - pedagogika ludzi dorosłych lub ich oświata i GERONTOLOGIA - pedagogika ludzi starszych.
Współczesny rozwój sił twórczych nauki, techniki, organizacji pracy wymaga od pedagogiki objęcia swoim zakresem całokształtu spraw związanych z wychowaniem człowieka.

Uwaga: tak po prawdzie to takie lanie wody ja bym podała def. pedagogiki i pod to improwizacja….

18. 2 stanowiska w poglądach na możliwości uczenia się przez całe życie (James i Tormbajk).

Na początku XX wieku uznawano, że możliwości uczenia się związane są z psychofizycznym i biologicznym rozwojem jednostki oraz z jego wiekiem: William James(Dżejms) głosił, iż człowiek około 21 roku zycia osiąga dojrzałość fizyczną i fizjologiczną, i rozwój psychiczny także się na tym kończy.

W końcu lat 20-tych XX wieku Thorndike (Torndajk) Edward - po badaniach stwierdził, iż ludzie mogą uczyć się do 60-70 roku życia i opracował tzw. Krzywą Uczenia Się, która wzrasta do 25 roku życia potem jest na jednym poziomie i od 40 roku życia zaczyna powoli opadać.

Głosił, że nikt kto nie przekroczył 45 roku życia nie powinien powstrzymywać się od podejmowanie wysiłku uczenia się czegokolwiek z powodu tego, że jest za stary na to, aby się mógł czegoś nauczyć.

19. Dorosłość jako kategoria socjologiczna.

Socjalizacja pierwotna - proces zaznajamiania człowieka z jego otoczeniem, z koncepcją świata obowiązującą w jego świecie

Socjalizacja wtórna - kontynuacja socjalizacji pierwotnej oraz nabywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do pełnienia licznych ról społecznych

Pomyślnie zakończona socjalizacja wtórna jest początkiem dorosłości. Nasze normy muszą pokrywać się z normami społecznymi, jeśli się nie pokrywają może dojść do zaburzeń psychicznych

Skrajnie pesymistyczne stanowisko dotyczące wychowanie ludzi dorosłych:

Przedmiot badania: przesłanka główna - rozwój osobowościowy jest rezultatem interakcji człowieka ze światem; przesłanka pomocnicza - dorosłość jest wynikiem osobowościowego rozwoju człowieka. Przedmiot poznania: wniosek: należy tworzyć takie warunki istnienia człowieka w świecie społecznym, aby stymulowany one rozwój jego osobowości przyczyniając się do osiągania coraz wyższych stadiów dorosłości. Resocjalizacja naturalna - dezaprobata, ograniczenie styczności społecznej utrata dotychczasowej pozycji społecznej. Wychowanie dorosłych to naturalne uczestnictwo człowieka w życiu społecznym, a jego efekty są wypadkową oddziaływań i wpływów płynących ze strony otoczenia.

Wychowanie dorosłych - pozytywne zmiany w człowieku dorosłym mogą zachodzić w tym zakresie w jakim uda się przemodelować kulturowe, społeczne i materialne wartości społeczne czyniąc je lepszymi

Wpływ środowiska społecznego:

• Role społeczne wyznaczają drogi życiowe

• Role to: powinności i zadania

• Występują w fazach (cyklach) rozwojowych

• 23-30 rok życia - elementy ról się w tym czasie zawiązują, tu kształtuje się wizja przyszłości

20. Możliwości edukacyjne ludzie dorosłych

To co w pytaniu 18 i jeszcze uzupełnienie:

Włodzimierz Szewczuk - badania nad plastycznością człowieka i jego mózgu w latach 50-tych; przedmiotem ich były procesy poznawcze ludzi dorosłych: pamięć, myślenie, uwaga i jaka jest ich rola w procesie poznawczym

Józef Pieter - górują doświadczenia krytycyzm, ogromna wiedza zdobyta w przygodny sposób

Możliwości uczenia się istnieją przez całe życie człowieka, pod warunkiem niezawodności jego kondycji psycho-fizycznej.

Fazy życia a możliwości uczenia się:

Richard Lovell (lołel) - wyróżnił 5 faz życia człowieka: od wczesnej młodości do starości.

Broomley (brum lej) na podstawie Lovella: W wieku około 40 lat wpływ procesu starzenia się na proces uczenia się: deficytowy model starości - z wiekiem opadły wszystkie sprawności i następuje regres.

Uli Lehr - stanowisko przeciwstawne do powyższego - dynamiczna koncepcja rozwoju osobowości - przez całe życie niezależnie od wielu.

Współcześnie:

2 możliwości edukacyjne ludzi dorosłych, stwierdzono że biorąc pod uwagę wszelkie parametry inteligencji to pozostaje na tym samym poziomie do około 60 roku życia, natomiast inteligencja skrystalizowana, która jest doświadczeniem życiowym wzrasta do 70 roku życia przy systematycznej symulacji.

21. dorosłości jako kategoria psychologiczna

Dorosłość jest traktowana jako całościowy proces rozwojowy, przez całe życie dorastamy a proces dojrzewania obejmuje wszystkie sfery psychiki

To co jest dalej w tym temacie to te 15 wymiarów knowlessa

22. poglądy Knowlesa na edukację dorosłych

KNOWLESS - oświata dorosłych to jedna z najistotniejszych spraw we współczesnym świecie, nadążanie dorosłych za współczesnym światem, pełne przystosowanie.

Knowles twierdził że trudność to brak naukowej refleksji nad edukacją ludzi dorosłych. Należałoby opracować odrębne metodyki kształcenia dorosłych, aby uszanować ich dojrzałość i godność. Zastanowić się nad ego, ja, refleksja nad możliwościami, itp. Należy także wyeliminować z procesu edukacji tresurę, komendy, nadmierną kontrolę, schematyzm, anonimowość. Większa orientacji na samoocenę, samokontrolę, autodiagnozę, autodoping, planowanie swego procesu kształcenia.

23.Rozumienie dorosłych przez Giawansija

Dorosłość to dopełnienie , zakończenie ewolucji, w dojrzewaniu w rezultacie działania jednych czynników jest się dzieckiem a w rezultacie działania innych - dorosłym, człowiek po 22 roku życia jest jeszcze dzieckiem ale już dorosłym, pod względem seksualnym jest dorosłym ale pod względem psychicznym jest dzieckiem, nie jest zdolny do zerwania doświadczeń z dzieciństwa, jest uzależniony od rodziny, jest chwiejny emocjonalnie, w sferze społecznej zachowuje status dziecka, jest pozbawiony odpowiedzialności, stawanie się dorosłym to łagodzenie napięć i pokonywanie trudności związanych z wejściem w życie celem jest zdobycie autonomii w dziedzinach: ekonomicznej, afektywnej (emocjonalnej) , psychologicznej- opanowanie prawdziwego sądu o ludziach,

24. Przedmiot badań andragogiki

Andragogika zaistniała jako nauka w II poł XX w jak całościowy tok postępowania badawczego , przedmiotem badań są zjawiska związane z celowym działaniem na ludzi dorosłych, samokształceniem ludzi dorosłych, jest to nauka o edukacyjnym wspomaganiu rozwoju człowieka dorosłego- proces autokreacji, przedmiotem badan jest także określenie granic możliwości uczenia się, poznanie plastyczności psychiki a także umiejętności dostosowania się do nowych warunków

Przedmiotem badań andragogiki są skomplikowane zjawiska oddziaływanie na ludzi dorosłych z systemem wspierania procesów kształcenia.

25. Cele i zadania edukacji dorosłych we współczesnym świecie

Działanie na rzecz edukacji i kształcenia ludzi dorosłych jest czymś naturalnym zwłaszcza w świecie o wysokim standardzie oświatowym, w krajach anglosaskich powstają teorie o celach edukacyjnych ludzi dorosłych -stałe dążenie do rozwijania, doskonalenia i wzbogacania osobowości człowieka w kierunku uznawanych powszechnie wartości

- należyte przygotowanie zawodowe

- aktywny udział każdego człowieka w kulturze narodowej

- rozwijanie aktywności edukacyjnej tak aby dorosły mógł ocenić własne potrzeby poznawcze

26. Andragogika a pedagogika dorosłych

Pedagogika dorosłych - to logiczna sprzeczność, teoria oświaty ludzi dorosłych jest częścią pedagogiki

RADLIŃSKA - zadaniem andragogiki - oświaty dorosłych jest wykrywanie w teraźniejszości tych tendencji i procesów które będą rzutowały na przyszłość

URBAŃCZYK: nauka o wychowanie: pedagogika i andragogika

MALCOLN i KNOWLESS - oświata dorosłych to jedna z najistotniejszych spraw we współczesnym świecie, nadążanie dorosłych za współczesnym światem, pełne przystosowanie.

27. geneza i treść pojęcia andragogiki.

Andragogika - teoria edukacji ludzi dorosłych; jak i dlaczego uczyć

Andragogika - z greckiego naner-andros - mężczyzna człowiek i Agen-ago - prowadzić; nauka o prowadzeniu ludzi dorosłych, kształcenie, kształtowanie osobowości, uczenie się, samokształcenie, wprowadzenie dorosłego człowieka życie społeczne

Geneza andragogiki ­ teoria i praktyka oświaty ludzi dorosłych;

1. odcięcie się dorosłych od dzieci Artur Kapp (1833r) po raz pierwszy użył określenia andragogika

2. HERBART: twierdził, że „przesadne jest rozbudowanie pedagogiki do andragogiki”

3. E. ROSENSTOCK (rozensztok): andragogikę definiował jako: „wszelką na sposób szkolny prowadzoną oświatę ludzi dorosłych” (1926)

Dziś:

Andragogika - nauka o edukacyjnym wspomaganiu rozwoju człowieka dorosłego, rozumiana jako proces autokreacji, a nie jako oddziaływanie.

20

---