KONTROLA ADMINISTRACJI

WYKŁAD I
21.09.2013.

Kontrola w administracji (kontrola administracji) - sprawowana przez wiele podmiotów zarówno przez podmioty wykonującej władzę wykonawczą lub sądy (nie tylko sądy adm. zajmują się kontrolą).

Podmioty : kontrola ustawodawcza, kontrola sądowa, (głównie sądy administracyjne)

Kontrola a nadzór - kontrola jest pojęciem węższym (chodzi o możliwości władcze) niż nadzór. Możemy powiedzieć, że każdy nadzór zawiera w sobie kontrolę.

Kontrola - Obserwowanie i porównywanie stanu rzeczywistego ze stanem pożądanym. Kontrola to badanie stanu faktycznego pod kątem tego czy odpowiada wzorcowi dokonanie oceny i sformułowanie wniosków.

Kontrola właściwa: to kontrola organów administracji publiczne. Należy do najstarszych zagadnień zarządzania. W administracji spełnia rolę informatora zwrotnego. Melduje o tym jakie pojawiają się problemy.

Kontrola to administrowanie, to element działania kierowniczego. W administracji kontrola spełnia rolę informatora zwrotnego - melduje o tym jakie pojawiają się problemy.

Kierownictwo a kontrola :

Kierownictwo - zawsze występuje w systemie scentralizowanym - nie może istnieć bez hierarchicznego podporządkowania, polega na powierzeniu organowi pewnego zestawu kompetencji. To kierownictwo nie może zostać przeniesione na organy niższe. Kontrola sprawowana przez organy niezależne, przez organy społeczne. Kontrola występuje w różnych systemach, jest sprawowana przez organy niezależne, ale także przez np. organizacje pozarządowe

Zwierzchnictwo a kontrola:

Zwierzchnictwo różni się od kontroli tym, że występuje przy zespoleniu (koncentracja określonych podmiotów administrujących na określonym terytorium pod zwierzchnictwem jednego organu np. zespolenie w województwie). Zwierzchnictwo w celu konkretnych działań - czynności, działania fizyczne np. przy katastrofie naturalnej. Zwierzchnictwo jest odpowiednikiem kierownictwa w administracji zespolonej, ponieważ zwierzchnik ma uprawnienia kierownicze w stosunku do podmiotów zespolonych co ma gwarantować sprawne funkcjonowanie.

Koordynacja a kontrola :

Koordynacja skupia się na uporządkowywaniu działań. Kontrola ma coś sygnalizować to koordynacja pozwala na uporządkowane, systematyczne działania.

Celem kontroli jest minimalizacja negatywnych zjawisk, które mogą się pojawić w procesie administrowania oraz ochrona przed tymi zjawiskami na przyszłość.

2 typy kontroli :

1. Nowe typy kontroli - (te co teraz powstają) EWALUACJA mamy do czynienia często z badaniem pewnych wartości albo cech określonego programu planu, cech przyjętego planu działania według określonych kryteriów, ponadto rola ewaluacji rolą jest potrzeba lepszego zrozumienia danego podmiotu

2. Stare typy kontroli - badanie jak jest, jak być powinno

Kontrola i nadzór - przy kontroli nie ma środków władczych, nadzór TAK. Może nie zatwierdzić uchwały np. Kontrola jest sprawowana przez bardzo różne podmioty, również spoza administracji lub społeczeństwo. Kontrola może być wykonywana doraźnie (dorywczo) natomiast nadzór ma charakter stały. Kontrolujący nie może oddziaływać na kontrolowanego. Kontrola może być sprawowana przez bardzo różne organy. Kontrola może być wykonywana w sposób doraźny, gdy nadzór ma charakter trwały.

Kryteria kontroli - pod jakim kontem kontrolujemy

1. legalność: zgodność działania z przepisami prawa

2. gospodarność: przez gospodarność sprawdzamy czy dana jednostka zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania osiąga optymalne wyniki, efekty przy najniższych kosztach/nakładach finansowych

3. rzetelność: badanie pod kątem uczciwości, terminowości, dyscypliny wykonania, zgodności dokumentów ewidencji i sprawozdań ze stanem faktycznym

4. celowość: badanie pod kątem czy dana jednostka działa zgodnie z wyznaczonymi jej celami wyznaczonymi w ustawie, w regulaminie, statucie, aktach normatywnych

5. przejrzystość (transparentność): czy dostępne procedury, regulaminy przepisy są jasne, zrozumiałe dla obywatela

6. jawność: łączy się z kryterium przejrzystości ale oznacza podawanie do publicznej wiadomości także różnych sprawozdań finansowych, bilansów z działalności jednostek czy wykonywanych działań - możemy zobaczyć na co zostały wykorzystane nasze podatki

7. zgodności z polityką rządu

Cechy kontroli - jaka kontrola powinna być:

1. kontrola powinna być bezstronna : obiektywna; nie powinno być powiązań żadnych

2. kontrola powinna być fachowa: kontrolę powinna przeprowadzać osoba posiadająca dużą wiedzę merytoryczną, kontrolujący powinien mieć większą wiedzę niż kontrolowany)

3. kontrola powinna być efektywna: powinna spowodować zmiany, wskazówki powinny zastosować poprawę; kontrolujący powinien móc wpływać poprzez wnioski pokontrolne - właściwe sformułowanie wniosków pokontrolnych

4. kontrola powinna oficjalna: powinna być podejmowana z urzędu; możliwość podjęcia kontroli z wniosku powinna mieć charakter uzupełniający- z urzędu istnieje możliwość realnej poprawy

5. kontrola powinna być proporcjonalna: powinna być przeprowadzona w taki sposób żeby organ mógł normalnie funkcjonować i wykonywać swoje zadania

6. kontrola powinna być aktywna: kontrolujący powinien dociekać pewnych informacji w sposób rzetelny, wnikliwy; powinien dążyć do ustalenia wszystkich przyczyn nieprawidłowości - jeśli takie występują

Rodzaje kontroli:

1. kryterium przeprowadzania kontroli:

1. Inspekcja - badanie zachowania się podmiotu badanego i porównuje ze wzorcem

2. Lustracja - zwraca uwagę na cechy kontrolowanego podmiotu, na cechy które powinien mieć (cechy, postawy)

3. Rewizja - kontrola w zakresie środków finansowych (bada się stan faktyczny finansowy i porównuje z dokumentacją)

4. Wizytacja - porównywanie z dokumentacją, ocenianie całokształtu

1. kryterium zasięgu kontroli:

1. kontrola zupełna - kontrola całokształtu - sprawdza się wszystkie działania

2. kontrola ograniczona - zawężone, pewne tylko działania

1. kryterium zależności organizacyjnej - występuje lub nie:

1. kontrola wewnątrz - administracyjna,

2. kontrola zewnątrz - administracyjna

1. kryterium inicjacji :

1. kontrola z urzędu,

2. kontrola na wniosek - (Na wniosek to nie tylko nas obywateli ale także innego uprawnionego podmiotu np. NIK)

1. kryterium charakteru organu kontrolującego -

1. Zawodowa kontrola - organ, który ma za zadanie kontrolowanie np. NIK

2. kontrola niezawodowa (społeczna) - społeczna kontrola jest wykonywana przez organy pozarządowe, opinie publiczną, pojedyncze osoby -jeśli chodzi o dostęp do inf. publicznej

1. kryterium czasu (kiedy przeprowadzana):

1. kontrola wstępna - polega na badaniu działania jakiegoś organu na etapie projektu/ założeń. Czy plan jest zasadny, zgodny z prawem, celowy itd.

2. kontrola faktyczna - pojawia się gdy plan/program jest wykonywana

3. kontrola następcza - następuje po wykonaniu programu planu. Zrealizowany, zamknięty - dopiero wtedy się bada.

KONTROLA

KONTROLA WYKONYWANA PREZ PODMIOTY NIEZAWISŁE	KONTROLA SĄDOWA	KONTROLA WEWNĄTRZ ADMINISTRACYJNA	INNE FORMY KONTROLI
PARLAMENT	SĄDY ADMINISTRACYJNE	RESORTOWA	SKARGI I WNIOSKI
RPO	SĄDY SZCZEGÓLNE	RZĄDOWA	INFORMACJA PUBLICZNA
RPDz	TK	MIĘDZYRESORTOWA	MASS MEDIA
NIK	TS	INSTANCYJNA	NGO
PIP	SĄDY POWSZECHNE	ZARZĄDCZA
GIODO

WYKŁAD II

20.10.2013.

Kontrola parlamentarna :

1. wotum zaufania, o charakterze indywidualnym, ponieważ dotyczy jednego ministra, lub o charakterze zbiorowym, gdy dotyczy Prezesa Rady Ministrów. Wotum zaufania ma charakter odpowiedzialności politycznej.

2. komisje sejmowe, art.110 Konstytucji RP: komisje stał i nadzwyczajne gdzie dochodzi do kontroli administracji publicznej w ramach posiedzeń, gdzie zrzeszają się różne podmioty.

1. komisje stałe np. komisja do spraw administracji, komisja do spraw wewnętrznych, komisja do spraw zdrowia, komisja skarbu państwa,

2. komisje tymczasowe występują na poziomie sejmu i senatu (komisje parlamentarne),

3. sejmowa komisja śledcza od 1999 roku działa na postawie ustawy, która reguluje jej działanie. Art. 23 Konstytucji z 1989 roku.

Po co powołuje się sejmowe komisje śledcze?

• Dla zbadania określonej sprawy,

• Powoływana przez Sejm w drodze uchwały, bezwzględną ilością głosów,

• Skład to członkowie wyznaczeni przez partie, którzy wyznaczają układ sił w parlamencie,

• Zbiera się i obraduje w Sejmie; w swoich działaniach związana jest uchwała o jej powołaniu.

• Nie może do niej wejść poseł, którego sprawa dotyczy,

• Sprawami kieruje jej prezydium,

• Rozpatruje konkretną sprawę,

Do działania komisji śledczej stosuje się:

1. Ustawę z dnia 21.01.1998 roku o sejmowej komisji śledczej,

2. Kodeks postępowania karnego,

Zakończenie prac komisji śledczej:

Gdy uzna się, iż posiedzenie dobiegło końca z pozytywnym skutkiem, wtedy dokonuje się ich zakończenia, następnie kieruje się do marszałka sejmu sprawozdanie z działania komisji śledczej (sprawozdanie musi wpłynąć do końca kadencji sejmu)

Jak komisje śledcze, kontrolują administrację:

• Komisja śledcza w sprawie PKN Orlen

• Komisja śledcza ds. prywatyzacji PZU

• Komisja śledcza ds. banków i nadzoru bankowego

• Komisja śledcza do zbadania okoliczności tragicznej śmierci byłej posłanki Barbary Blidy

• Komisja śledcza ds. nielegalnego wywierania wpływu na funkcjonariuszy służb specjalnych i wymiaru sprawiedliwości

• Komisja śledcza do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika

• Komisja śledcza do zbadania sprawy przebiegu procesu legislacyjnego ustaw nowelizujących ustawę z dnia 29 lipca 1992 o grach i zakładach wzajemnych

3. kontrola wykonywana indywidualnie przez posłów i senatorów : ustawa z 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora ( art.20) w imieniu własnym lub przedsiębiorców. Poseł zwraca się do organu o informację o stanie rozpatrywania sprawy w terminie itd. Organ ma obowiązek w ciągu 14 dni udzielić odpowiedzi posłowi lub senatorowi. Mogą brać udział w zgromadzeniach Rad Powiatów/ Województw, Sejmikach Wojewódzkich właściwych dla okręgów dla których zostali wybrani. Mogą tam zgłaszać swoje uwagi i wnioski co do rozstrzygnięcia tych sprawa. Możliwość zgłaszania interpelacji (charakter złożony, odpowiedzi w ciągu 21 dni, są to wystąpienia bieżące po obradach) i wniosków.

NIK:

Kontrolny organ administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych a także kontroluje działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych, samorządowych jednostek organizacyjnych oraz innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne.

Czego kontrola dotyczy:

1. w zakresie wykonywania budżetu państwa oraz realizacji innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno - administracyjnej (art.3, art.2, ustawy o NIK).

2. kryteria kontroli art.5 ustawy o NIK

Wyróżnić można :

1. 4 kryteria kontroli legalność, celowość, rzetelność, gospodarność kontrolowane są organy administracji rządowej, państwowe osoby prawne, NBP i inne;

2. 3 kryteria kontroli legalność, gospodarność, rzetelność kontrola jednostek samorządu terytorialnego i państwowe osoby prawne;

3. 2 kryteria kontroli inne jednostki organizacyjne i przedsiębiorcy wykonujący działalność z użyciem majątku publicznego;

Inicjatywa w zakresie kontroli:

1. z własnej inicjatywy,

2. na zlecenie sejmu lub jego organów,

3. na wniosek prezydenta RP,

4. na wniosek prezesa rady ministrów,

NIK też podlega kontroli audyt zewnętrzny, raz na 3 lata, celem jest sprawdzenie czy odpowiednio dobrze wykorzystywane są środki budżetowe.

Postępowanie kontrolne art. 27 - art.65 ustawy o NIK.

Cel postępowania kontrolnego ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności jednostek poddawanych kontroli oraz rzetelne udokumentowanie tej kontroli i ocena jednostki kontrolowanej.

Program kontroli:

• zatwierdzony przez Prezesa i wice prezesa NIK,

• chroniony tajemnicą kontrolerską,

Obowiązki kontrolowanego:

• kierownicy jednostek kontrolowanych muszą niezwłocznie przedkładać na żądanie NIK dokumenty i materiały niezbędne do przeprowadzenia kontroli,

• obowiązek udostępniania baz danych niezbędnych do przeprowadzenia kontroli,

Przedstawiciel NIK:

1. musi być upoważniony,

2. swobodny wstęp do jednostek i pomieszczeń jednostek kontrolowanych,

3. prawo wglądu do dokumentu,

4. prawo przeprowadzania oględzin obiektów, składników, majątków i przebiegu określonych czynności w jednostce kontrolowanej,

5. prawo do wzywania i przesłuchiwania świadków,

6. prawo do żądania wyjaśnień od osób wykonujących pracę w jednostce kontrolowanej,

7. prawo do korzystania z pomocy biegłych i specjalistów,

8. prawo do zwoływania narad w związku z kontrolą,

9. prawo do przetwarzania danych w zakresie niezbędnym do kontroli,

10. kontrola przeprowadzana jest w jednostce kontrolowanej a także w miejscach i czasie wykonywania jej zadań,

11. kontroler zwolniony jest z obowiązku przepustek itd.

12. kontroler ustala stan faktyczny na podstawie zebranych w takim postępowanie dowodów (dokumentuje za ich pomocą ustalenia kontroli w aktach kontroli), którymi są:

• dokumenty,

• zabezpieczone rzeczy,

• wyniki oględzin,

• zeznania świadków,

• opinie biegłych,

• pisemne oświadczenia i wyjaśnienia,

Co zawierają akty:

1. protokoły,

2. notatki służbowe,

3. wystąpienie pokontrolne,

4. ewentualne zastrzeżenia,

Wgląd do akt ma: kontroler i kierownik jednostki kontrolowanej lub osoba przez niego upoważniona art. 35b ustawy o NIK.

Po kontroli sporządza się wystąpienie:

• numer i tytuł kontroli,

• imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe kontrolera,

• nazwę własną jednostki kontrolnej,

• numer i datę upoważnienia,

• oznaczenie jednostki kontrolowanej,

• zwięzły opis ustalonego stanu faktycznego (w tym ustalone nieprawidłowości , ich przyczyny , ich zakres i skutki oraz osoby za nie odpowiedzialne),

• uwagi i wnioski w sprawie usunięcia zastanych nieprawidłowości,

• pouczenie w sprawie możliwości zgłoszenia zastrzeżeń,

Zastrzeżenia kierownik jednostki kontrolowanej ma prawo do zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego w terminie 21 dni od dnia przekazania wystąpienia.

Co się dzieje z tym zastrzeżeniem dyrektor właściwej jednostki NIK daje to zastrzeżenie komisji rozstrzygającej. Kierownik który wniósł zastrzeżenie może je cofnąć.

Co zespół

• uznaje w części lub w całości uznać lub oddalić ,

• z posiedzenia sporządza się protokół i daje się go kierownikowi jednostki kontrolowanej i dyrektorowi właściwej jednostki kontrolnej NIK.

NIK opracowuje zestawienia przeprowadzonych kontroli i informuje o nich po kontroli !!

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

Ustawa z dnia 29.08.1997 roku o ochronie danych osobowych. Jest to organ centralny, jest także niezależny ponieważ kontroluje podmioty i przedmioty.

Zadania GIODO:

1. kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych,

2. wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawie wykonywania przepisów o ochronie danych osobowych,

3. działanie jako organ egzekucyjny w zakresie wykonywania obowiązków niepieniężnych dotyczących ochrony danych osobowych,

4. prowadzenie rejestru zbioru danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach,

5. wyrażanie opinii,

6. inicjowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych,

Kontrola GIODO:

1. inspektorzy wstęp od 6.00 do 22.00, za okazaniem legitymacji służbowej; do pomieszczeń gdzie zlokalizowany jest zbiór danych oraz innych pomieszczeń gdzie przetwarzane są dane pozostające poza zbiorem,

2. może żądać pisemnych i ustnych wyjaśnień oraz wzywać osoby w celu przesłuchania dla ustalenia stanu faktycznego,

3. ma prawo wglądu do wszelkich dokumentów i danych mających związek bezpośrednio z kontrolą,

4. ma prawo do przeprowadzenia oględzin urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych,

5. ma prawo zlecenia ekspertyz i opinii.

Kierownik GIODO jak i osoba będąca administratorem danych osobowych mają obowiązek umożliwić przeprowadzenie kontroli. Z przeprowadzonych czynności kontrolnych inspektor sporządza protokół, który doręcza kontrolowanemu administratorowi danych osobowych. Art. 16 Ustawy o.o.d.o.

INSPEKTOR GIODO podejmuje decyzję o podjęciu określonych działań w postaci decyzji administracyjnej

NARUSZENIE

DANYCH

Decyzja administracyjna nakazuje:

• usunięcie uchybień,

• udostępnienie, uzupełnienie, sprostowanie bądź nieudostępnianie danych osobowych,

• zastosowanie dodatkowych środków w celu zabezpieczenia danych osobowych,

• o ewentualnym usunięciu danych osobowych,

Gdyby doszło do popełnienia przestępstwa GIODO kieruje zawiadomienie do odpowiednich organów. Raz do roku składa sprawozdanie sejmowi w zakresie przestrzegania danych osobowych.

PIP

Ustawa z dnia 13.04.2007 roku o PIP. Gdy są uchybienia również wydaje decyzje administracyjne. Decyzje PIP mogą zawierać kary finansowe, które pracodawca musi uiścić.

Zadania PIP art.10 ustawy o PIP.

• nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych;

• kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalności oraz kontrola przestrzegania obowiązku: informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności, opłacania składek na Fundusz Pracy; dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru, prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,prowadzenia działalności przez podmioty kierujące osoby w celu nabywania umiejętności praktycznych, w szczególności odbycia praktyki absolwenckiej, praktyki lub stażu zawodowego, niebędących zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową - zgodnie z warunkami określonymi w art. 19d zakaz pobierania przez agencję zatrudnienia dodatkowych opłat i art. 85 kierowanie do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych za pośrednictwem agencji zatrudnienia ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.);

• kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców;

• kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku pod względem spełniania przez nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach;

• nadzór nad spełnianiem przez pracodawców obowiązków określonych w art 35 oraz art 37 ust. 5 i 6 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 1907/2006", zgodnie z odrębnymi przepisami dotyczącymi ochrony pracy, w zakresie swoich kompetencji;
  6b) nadzór nad przestrzeganiem warunków stosowania substancji określonych przez Europejską Agencję Chemikaliów na podstawie art 9 ust. 4 rozporządzenia nr 1907/2006, w zakresie swoich kompetencji;

• podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i ograniczaniu zagrożeń w środowisku pracy, a w szczególności: badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom, analizowanie przyczyn chorób zawodowych oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym chorobom, inicjowanie prac badawczych w dziedzinie przestrzegania prawa pracy, a w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy, inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym, udzielanie porad służących ograniczaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, a także w zakresie przestrzegania prawa pracy, podejmowanie działań prewencyjnych i promocyjnych zmierzających do zapewnienia przestrzegania prawa pracy;

• współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska;

• kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w ustawie z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233);

• opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy;

• prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej - uczestnictwo w postępowaniu przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;

• wydawanie i cofanie zezwoleń w przypadkach, o których mowa w art. 304⁵ warunki dopuszczalności pracy dzieci do lat szesnastu ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.);

• udzielanie na pisemny wniosek osoby zainteresowanej informacji o minimalnych warunkach zatrudnienia pracowników, określonych w dziale drugim rozdziale IIa ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

• współpraca z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za nadzór nad warunkami pracy i zatrudnienia pracowników, polegająca na: udzielaniu informacji o warunkach zatrudnienia pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na określony czas, przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, informowaniu o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko prawom pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej, wskazywaniu organu nadzoru nad rynkiem pracy, właściwego do udzielania żądanej informacji ze względu na zakres jego działania;

• ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy, wykroczeń, o których mowa w art. 119 odpowiedzialność karna za podjęcie pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej bez powiadomienia urzędu pracy-123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego;

• wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i przepisach szczególnych.
  

2. Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy ponadto nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy:
1) osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osobom wykonującym na własny rachunek działalność gospodarczą w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub przedsiębiorcę, niebędącego pracodawcą, na rzecz którego taka praca jest świadczona;
2) przez podmioty organizujące pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy, w ramach prac społecznie użytecznych;
3) osobom przebywającym w zakładach karnych i zakładach poprawczych, wykonującym pracę, a także żołnierzom w służbie czynnej, wykonującym powierzone im prace.
3. Państwowa Inspekcja Pracy sprawuje także nadzór i kontrolę zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów niebędących pracownikami.
4. Państwowa Inspekcja Pracy może podejmować działania w zakresie prowadzenia badań i pomiarów oraz analizowania zagrożeń powodowanych przez czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy.

Kogo PIP kontroluje pracodawców, podmioty uczestniczące w rynku pracy np. agencje pracy tymczasowej, inne podmioty zobowiązane do stwierdzenia odpowiednich warunków dla osób z szkoleń, straży aplikacji, które nie są formą zatrudnienia. Inspektorzy PIP mogą wejść bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy do miejsca gdzie przeprowadzona ma zostać kontrola, w zakresie bhp i prawa pracy.

Inspektorzy sporządzają protokół po kontroli, który zawiera ustalenia wynikające z przeprowadzonej kontroli.

INSPEKTOR PIP OKRĘGOWY INSPEKTORAT WYDAJE DECYZJE

Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka

Sposób działania każdego z nich jest prosty : pierwszy z nich reaguje gdy naruszane są prawa człowieka a drugi gdy prawa dziecka.

RPO organ krajowego mechanizmu prewencji; ma obowiązek kontroli aresztów, poprawczaków, więzień itd. jest też pełnomocnikiem z urzędu do sprawiedliwego uprawiania przestrzegania zasady równości.

Podejmowanie działań przez RPO :

• na wniosek obywateli lub ich organizacji,

• na wniosek RPDz,

• na wniosek organów samorządów,

• z własnej inicjatywy,

Gdy RPO podejmuję sprawę to:

• sam może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające,

• może zwrócić się do organu kontroli,

• może zwrócić się do sejmu, prokuratury,

Gdy RPO prowadzi postępowanie, ma uprawnienie do:

1. może zbadać sprawę na miejscu bez uprzedzenia,

2. może żądać złożenia wyjaśnień i informacji o sprawach prowadzonych przez sąd i prokuraturę,

3. gdy jest badanie na miejscu to może rejestrować dźwięk i obraz, jak też spotkanie i rozmowę z osobą pozbawioną wolności,

4. może żądać złożenia wyjaśnień i przedłożenia akt sprawy,

Co dzieje się po zbadaniu sprawy przez RPO

1. może wyjaśnić wnioskodawcy, że naruszone zostały przepisy,

2. może skierować wystąpienie do organu czy instytucji, w których naruszono przepisy prawa,

3. może żądać wszczęcia postępowania cywilnego, karnego, postępowania sądowo - administracyjnego bądź postępowania administracyjnego.

RPO kontroluje w sposób pośredni:

1. występuje z inicjatywą ustawodawczą,

2. występuje do Trybunału Stanu,

3. występuje do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały,

Bardzo podobne do RPO uprawnienia posiada RPDz, który działa gdy sprawy dotyczą bezpośrednio dzieci. Działa na podstawie ustawy z 6.01.2000 roku u Rzeczniku Praw Dziecka, jednakże jego uprawnienia są nieco ograniczone w stosunku co do RPO.

11

---