FIZYKOTERAPIA

Wykład 1

21.11.2010r.

Definicje:

1. dział współczesnej medycyny klinicznej, który stosuje się w celach leczniczych, profilaktycznych i rehabilitacyjnych, różne formy energii, przede wszystkim fizycznej, związanej ze środowiskiem przyrodniczym człowieka

2. dział medycyny klinicznej stosujący uznane przez naukę metody przyrodolecznictwa do rehabilitacji, oraz do leczenia uzupełniającego farmakoterapię i leczenie operacyjne.

3. Jedna z form fizjoterapii i części medycyny fizykalnej, w której na organizm oddziałuje się rozmaitymi bodźcami wytwarzanymi specjalnymi urządzeniami (krioterapia, prądy różnego rodzaju)

Nazwa i synonim:

• synonimy: fizjoterapia, fizykoterapia, terapia fizykalna, fizjatria, medycyna fizykalna

• nazwa:

„Physis”- natura, przyroda

Therapeia- leczenie

Na czym to polega- pojęcie ogólne:

• na wywołaniu fizjologicznych reakcji tkanek za pomocą bodźców fizycznych

Rodzaje bodźców wywołujących:

• mechaniczne

• termiczne

• osmotyczne

• elektryczne

• fotoaktyniczne (fotooptyczne)

• chemiczne

dział fizykoterapii:

• mechanoterapia (masaż itp.)

• elektroterapia

• magnetoterapia (pole magnetyczne)

• termoterapia

• fototerapia (światłolecznictwo)

• aerozoloterapia (wziewanie, inhalacja itp., groty solne)

• klimatoterapia (specyfika klimatu itp.)

• balneoterapia (balneoklimatoterapia- połączenie wód mineralnych z klimatem [rodzaje wód])

• leczenie i rehabilitacja uzdrowiskowa

• hydroterapia (woda wodociągowa)

Podział szczegółowy w obrębie fizykoterapii (Mika T):

• elektroterapia

* prąd stały:

- galwanoterapia- galwanizacja- wczesna terapia np. przy porażeniu twarzy

- jonoterapia (jonoforeza)- wprowadzenie jonów (leków itp.) za pomocą prądów

- kąpiel elektryczno- wodna

* prąd małej częstotliwości:

- elektrostymulacja

- impulsy trójkątne

- impulsy prostokątne

- prąd faradyczny

- prąd neofaradyczny

- przezskórna stymulacja nerwów- TENS

* prądy diadynamiczne- prąd DD, czyli prąd Bernarda

* prąd średniej częstotliwości

- prąd interferencyjny Nemeca

- prąd stereointerferencyjny

- modulowane prądy średniej częstotliwości

• pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości

- diatermia krótkofalowa

- diatermia mikrofalowa

• magnetoterapia- oddziaływanie głównie pulsującym polem magnetycznym małej częstotliwości

• magnetostymulacja- oddziaływanie polem magnetycznym o indukcji zbliżonej do pola ziemskiego ok. 70 metrów Tesli/ np. system Viofor IPS

• ultrasonoterapia- ultradźwięki

• aerozoloterapia

• balneoterapia

- woda mineralna

- borowina

• kąpiel

- kąpiel solankowa

- kąpiel kwasowęglowa

- kąpiel siarkowodorowa

• klimatologia i lecznictwo uzdrowiskowe

• laseroterapia

• helioterapia- kąpiel słoneczna

• światłolecznictwo:

- promienie podczerwone IR

- promienie nadfioletowe UV

- terapia solaryzowanym światłem widzialnym/ Qlight, bioptron, biolamp

• hydroterapia- kąpiel, pół kąpiel, natryski, polewanie, zawijanie, nacieranie, bicze, masaże podwodne, masaże perełkowe

• termoterapia- oddziaływanie temperaturą

* krioterapia- oddziaływanie zimnem

- krioterapia miejscowa- np. owiewanie zimnym powietrzem, oparami ciekłego azotu, zabiegi przy użyciu CO2

- krioterapia ogólna- np. zabiegi w kriokomorze, kriosauna

* ciepłolecznictwo

- sauny

- łaźnie

- parafina

- okłady

Cele fizykoterapii:

• walka z bólem

• walka ze stanami zapalnymi

• poprawa odżywienia tkanek

• zwiększenie odporności ogólnej organizmu

• poprawa lub utrzymanie wydolności organizmu

• poprawa funkcji ruchowych/ zwiększenie zakresu ruchów, siły mięśni, itp.

• zapobieganie przykurczom pourazowym

• przygotowanie do operacji i rehabilitacji po niej

• rehabilitacja po urazach, chorobach, wadach wrodzonych

• poprawa funkcji autonomicznego układu nerwowego

Jak działa zabieg:

• troficznie

• przeciwbólowo

• przeciwzapalnie

• przeciwobrzękowo

• trmoregulująco itp.

Kilka prawd o przedmiocie:

• fizykoterapia jest tylko uzupełnieniem farmakoterapii i leczenia operacyjnego

• w całości posiada podbudowę naukową, a więc nie ma nic wspólnego z medycyną niekonwencjonalną czy alternatywną

• stanowi dyscyplinę klinicznej medycyny i posiada własne metody diagnostyczne i lecznicze

• fizykoterapeuta działa tylko i wyłącznie na zlecenie mgr fizykoterapii, który działa na zlecenie lekarza

• fizykoterapia to współpraca pomiędzy lekarzami specjalistami, fizykoterapeutami, producentami sprzętu i urządzeń, klinikami testującymi i przede wszystkim pajetami

hasła:

1. Homeostaza

(gr. homios- podobny, równy; stásis- trwanie)

- zdolność do utrzymania równowagi dynamicznej środowiska, w której zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych. Pojęcie te wprowadził Walter Cannon w 1939r na podstawie założeń Claude Bernarda z 1875r dotyczących stabilności środowiska wewnętrznego. Homeostaza jest podstawowym pojęciem w fizjologii

- utworzenie wewnętrznej równowagi wymaga regulowanie lub kontrolowanie wartości najważniejszych parametrów wewnętrznego środowiska organizmu. Należą do nich głównie:

* temperatura ciała (u organizmów stałocieplnych)

* pH krwi i płynów ustrojowych

* ciśnienie osmotyczne

* objętość płynów ustrojowych

* stężenie związków chemicznych w płynach ustrojowych

* ciśnienie tętnicze krwi

* ciśnienie parcjalne tlenu i dwutlenku węgla we krwi

2. Bodziec i siła bodźca

- zbyt słabe bodźce o małym polu działania powodują słabe, miejscowe i ograniczone reakcje

- bodźce odp. Silnie i działają na większe obszary ciała przez mechanizm nerwowo- humoralny, wywołują rozległe reakcje ogólne organizmu, przede wszystkim o charterze przeciw działania powstającym o zakłóceniom homeostazy

3. Reakcja na bodziec

Skutki działania zabiegów fizjoterapeutycznych:

• pojedynczy zabieg to krótkotrwała zmiana czynności komórek, tkanek lub narządów, która może przebiegać z przejściową zmiana homeostazy

• seria zabiegów powoduje tak zwana adaptacje czynnościową i morfologiczna

Adaptacja czynnościowa:

• normalizacja zaburzonych funkcji, poprawa i usprawnienie funkcji układu regulacyjnego ustroju oraz nastawienie mechanizmów nieutrzymujących homeostazę na nieco inne wartości parametrów

Adaptacja morfologiczna:

• przerost mięśni pod wpływem długo trwałego treningu np. w wyniku elektrostymulacji prądem Kotza (mikrourazy mięśniowe)

Ogólne zasady wykonywania zabiegów fizykalnych:

1. BHP w zależności od używanych urządzeń

2. zabieg należy wykonywać zgodnie z zaleceniami

3. przed przystąpieniem do zabiegu należy poinformować pacjenta o sposobie przygotowania i zachowania się w czasie po zabiegu i w trakcie całej terapii

4. należy zadbać o odpowiednią i wygodna pozycje pacjenta

5. wybrać odpowiedni aparat do zabiegu (zleconego) sprawdzić jego stan techniczny i gotowość do pracy

6. skompletować odp. osprzęt i po sprawdzeniu jego stanu technicznego zgromadzić obok stanowiska zabiegowego

7. przygotować odp. Do terapii miejsce zabiegowe

8. kontrolować zachowanie się pacjenta

Wykład II

04.12.2010r

Literatura

„Medycyna fizykalna” Straburzyński Gerard

TERMOTERAPIA:

definicja:

• jest to dział fizykoterapii wykorzystujący bodźce termiczne

• to ogólne określenie terapii ciepłem lub zimnem, w zależności od zastosowanego czynnika fizykalnego. W ujęciu fizycznym polega ona na dostarczaniu i odbieraniu energii cieplnej organizmu. Dlatego błędne jest utożsamianie termoterapii jedynie z leczeniem ciepłem.

• W termoterapii wyróżnia się pojęcia ciepłolecznictwa i leczenia zimnem, które coraz częściej zastępowane jest pojęciem krioterapii, chociaż metody stosowane w termoterapii znane są od wieków, to praktycznie...

• w praktyce stosowane są metody ciepłolecznictwa i leczenia zimnem, dlatego należy uwzględnić fizyczne właściwości stosowanych bodźców, warunkujące ich terapeutyczne działanie. Pomimo w fizjologicznym działaniu, efekty terapeutyczne. Stosowanie ciepła i zimna są podobne. Prowadzą do zmniejszenia nasilenia bólu, rozluźnienia mięśni, hamowania procesu zapalnego. W przypadku ostrego odczynu wysiękowego będzie to zimno, a w przypadku przewlekłego procesu zapalnego- ciepło.

WPŁYW CIEPŁA I ZIMNA NA NARZĄD RUCHU

	ciepło	zimno
			Układ naczyń	Rozkurcz naczyń	Skurcz naczyń
			Tkanka łączna	Zwiększa elastyczność	Zmniejszenie elastyczności
			mięśnie	Odruchowe rozluźnienie	Rozluźnienie pod wpływem zmniejszenia aktywności wrzecion mięśniowych
			Metabolizm komórkowy	Zwiększenie metabolizmu	Zmniejszenie metabolizmu
			Płyn stawowy	Zmniejszenie lepkości	Zwiększenie lepkości
			zapalenie	Nasilenie/ hamowanie	hamowanie

Ciepłolecznictwo:

• należy do najstarszych metod leczenia we wszystkich kulturach, bez względu na ich historyczne czy nawet regionalne odrębności

• polega na dostarczeniu do ustroju energii cieplnej, głównie drogą przewodzenia i przenoszenia. Prof. dr med. Zbigniew Oszast trafnie określił rolę i znaczenie ciepłolecznictwa: „energia cieplna stanowi najsilniejszy przeciwbólowy i przeciwzapalny doraźny środek, a równocześnie najpotężniejszy dla wszystkich czynności ustroju, jakimi dysponuje fizykoterapia.”

• ciepło to energia bezwładnego ruchu cząsteczek oraz energia wzajemnego oddziaływania atomów i cząsteczek (Mika T.)

Jednostka energii:

• jest kaloria/ ilość energii potrzebna do ogrzania 1cm³ wody

o 1^oC / lub według (SI)

• 1 dżul/ 1cal= 4,186J

Wymiana ciepła:

• leczenie ciepłem polega na bezpośrednim przekazywaniu ciepła z ciał ogrzanych w celu uzyskania miejscowego lub ogólnego przegrzania naszego ciała. Proces przekazywania ciepła może odbywać się na drodze:

* kondukcji lub przewodzenia

* konwekcji lub przenoszenia

* radiacji lub promieniowania

Przewodzenie:

• przekazywanie energii kinetycznej przez cząsteczki mające większą energię cieplną tym cząsteczkom które mają mniejszą (przy bezpośrednim kontakcie)

• innymi słowami dążenie do wyrównania temperatury między ciałami np.:

* zanurzenie ciała w ciepłej wodzie/ bezpośrednio

* termofor, poduszka elektryczna/ pośrednio

Przenoszenie/ konwekcja:

• przenoszenie ciepła w cieczach lub gazach przez będące w ruchu cząsteczki materii. Zależy od temperatury strumienia ośrodka. Odgrywa większą rolę niż przewodnictwo, ponieważ zachodzi w bezpośrednim, powietrznym lub wodnym otoczeniu człowieka. np.:

* przekazywanie ciepła do głębszych warstw ciała uzależnione jest od grubości skóry i tkanek podskórnych.

* przekazywanie ciepła za pomocą krwi (sprawność układu krwionośnego tkanek- warunek fizjologiczny)

Promieniowanie:

• jest wynikiem konwersji energii cieplnej na elektromagnetyczną

• długość fali promieniowania zależy od wysokości temperatury (im większa temperatura tym krótsze fale)

• konwersja ma zasadnicze zadanie dla regulacji cieplnej ustroju. Gdy dojdzie do stanu przegrzania ustroju, wówczas występuje wymiana ciepła pomiędzy przegrzanym ciałem, a otoczeniem przez radiację czyli promieniowanie. W stanie przegrzania niezależnie od wypromieniowania utrata ciepła uzyskiwana jest przez pocenie się, parowanie potu i wydalanie ciepła z ogrzanych powietrzem podczas oddychania

• np.:

* nagi człowiek w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej traci ciepło przez:

a) promieniowanie (60%)

b) odparowanie wody z potu (25%)

c) przewodzenie i konwekcję do powietrza (12%)

d) przewodzenie do przedmiotów, z którymi się styka (3%)

Wpływ ciepła na organizm zależny od takich czynników jak:

• natężenie ciepła (różnica pomiędzy temperaturą bodźca a temperaturą organizmu)

• okoliczności fizyczne towarzyszące działaniu ciepła

• możliwości termaregulujące ustrój

• czas działania bodźca

• zmiana natężenia bodźca w czasie

• powierzchnia ciała na którą działa bodziec

• właściwości fizyczne środowiska wchodzącego w bezpośredni kontakt ze skórą (przewodnictwo cieplne, ciepło właściwe, pojemność cieplna)

Działanie ciepła na ludzki organizm:

• działanie miejscowego

- rozszerzenie naczyń krwionośnych

- zwiększenie przepływu krwi i limfy

- zwiększenie przepuszczalności przez ściany naczyń włosowatych

- zwiększenie wymiany między krwią i tkankami substancji biorących udział w procesach przemiany materii

- zwiększenie dostawy tlenu i substancji energetycznych z krwi do tkanek oraz zwiększenie przemiany materii

- zmniejszenie lepkości płynu tkankowego

- nasienie procesu usuwania z tkanek objętych zapaleniem jego wytworów np. płynu wysiękowego

- uczynnienie mechanizmów obronnych ustrojów przed infekcjami i ustępowaniem bólów

- rozluźnienie mięśni

- zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej

Terapeutyczne pożądane działanie ciepła:

• zastosowanie miejscowe:

- poprawa ukrwienia , wywołuje przekrwienie tkanek, wykazuje działanie przeciwzapalne (oprócz stanów ostrych i wysiękowych)

- działa przeciwbólowo przy wzmożonym napięciu mięśnia

- poprawia rozciągliwość kolagenowej tkanki łącznej, przy rozciąganiu przykurczów pozakostnych

- poprawia lepkość mazi stawowej, prowadząc do zwiększenia ruchowości stawów

- sprzyja resorpcji (ale nie od razu po urazie)

- poprawia odżywianie tkanek (trofikę)

- poprawia fagocytozę

• działanie ogólne:

- głównie działa na układ immunologiczny

- nasila procesy przemiany materii

- działa przeciwzapalnie, szczególnie w procesach chorobowych, przewlekłych

- działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo

Niepożądane działanie ciepła:

• uczynnia ustroje infekcji

• nasila istniejące infekcje i stany zapalne

• uaktywnia enzymy, m.in. enzymy destrukcji chrząstek stawowych np. kolagenoz

• powoduje zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń, a wskutek tego wywołuje obrzęki i powoduje krwawienie

• powoduje powstanie zakłóceń w czynności serca i krążenia

Najczęstsze lecznicze stosowanie ciepła- wskazania:

• choroby przewlekłe/ choroby zwyrodnieniowe stawów- kręgosłupa

• stany po stłuczeniach i urazach tkanki miękkich, ale dopiero po ustąpieniu odczynu zapalnego

Przeciwwskazania do stosowania ciepła:

• istniejące infekcje

• stany zapalne ostre i po ostrym stanie

• tętnicze i żylne zaburzenia krążenia obwodowego (w tym żylaki)

• nowotwory

• gorączki

• ciężkie choroby serca i krążenia

• ciężkie choroby ogólne

• stany po świeżych urazach

• zaburzenia czucia

• u osób starych i niemowląt (ze względu na nie rozwinięty lub brak (już) termoregulacji)

Metody stosowania ciepła:

1. leczenie gorącym powietrzem (suszarka)

- temperatura u wylotu rury 120-150^oC

- odległość urządzenia od ciała- odczuwanie przyjemnego ciepła- 15-20cm

- czas nadmuchu ciepłym powietrzem wynosi zazwyczaj 20min

- strumień nie może padać na jedno miejsce

- zabieg wykonujemy 2-3 razy dziennie

2. Nagrzewanie termoforem (specjalny, gumowy worek napełniony gorącą wodą)

- na okolice ciała, które będzie ogrzewać nakładamy suchy ręcznik froty, a następnie termofor

- całość przykrywamy wełnianą tkaniną, by zapobiegać szybkiemu ochłodzeniu

3. Nagrzewanie gorącym piaskiem

a) miejscowe

- polega na przykładaniu woreczków z grubym piaskiem o średnicy ziaren ok. 2-3mm po uprzednim podgrzaniu do temperatury 40-46^oC (313-319^oK)

- piasek powinien być w miarę czysty, zdezynfekowany w podgrzaniu w temperaturze 100^oC

- po kilkakrotnym użyciu piasku należy wymienić ze względu na to, że wchłania on pot wydzielany przez skórę podczas zabiegu

b) ogólne- całkowita kąpiel piaskowa

- wykonuje się w wannach drewnianych bądź ze sztucznego tworzywa

- temperatura piasku jak we wcześniejszym

- w tej kąpieli chory jest zanurzony do wysokości łuków żebrowych

ZAGROŻENIE:

- duża siła działania

4. kocowanie według Kenny (obecnie nie stosowane)

- zastosowane po raz pierwszy w chorobie Hainego-Medina

- bierne ćwiczenia

- owijanie kocem, ceratą i znowu kocem przez 15-20min

- długość zabiegu 40min

- temperatura wilgotnych koców ok. 60^oC

- 3-4 razy dziennie

Współczesne kocowanie (metodyka zabiegu):

- pacjenta zwija się w suche prześcieradło ogrzane w mikrofali lub w piecu i koc

- stosowane najczęściej po kąpieli hipertermicznej dla osiągnięcia dodatkowego przegrzania organizmu

5. Worki z żelem (metodyka zabiegu):

- worki zrobione z tworzywa sztucznego i trwale zamknięte

- ich zawartości się nie wymienia jak w przypadku termoforu

- ogrzewamy je w mikrofali bądź w kuchence parafinowej do temperatury 50-60^oC

- kładziemy na miejsce schorzenia podkładając flanelę lub cienkie prześcieradło

- całość zawijamy kocem lub prześcieradłem

- trwa 30-60min (do wystygnięcia)

6. parafinoterapia (działanie/bodźce parafiny- egzamin!!)

- wykonuje się w różnych modyfikacjach. Mogą to być: pędzlowania, okłady lub bezpośrednie kąpiele kończyn (tzw. „rękawice” lub „skarpety”), a także maseczki, jak w przypadku porażenia nerwu twarzowego. Zabiegi trwają zasadniczo 20min- 2h, dłuższe trzymanie okładu z parafiny jest bezcelowe ze względu na wystudzenie masy parafinowej

- parafina na skutek ostygania zmniejsza swą objętość (bodziec mechaniczny)

- zabiegi ułatwiają krążenie w naczyniach krwionośnych, wzmagają proces utleniania oraz ułatwiają resorpcję wydzielania z tkanek toksycznych produktów przemiany materii

- seria 10-20 zabiegów- raz na pół roku (nadużycie- odwapnienie kości)

Wskazania:

- przykurcz stawów

- blizny

- zrosty pooperacyjne

- urazy więzadeł i torebek stawowych (2 tygodnie po urazie)

- niektóre porażenia nerwów obwodowych

- schorzenia stawów o różnej etiologii

- zmiany zwyrodnieniowe i zniekształcające w stawach (bez odwapnień)

- RZS- reumatoidalne zapalenie stawów

- ZZSK- zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa

- wysiękowe zapalenie opłucnej i dychawica oskrzelowa

- jako przygotowanie do ćwiczeń

Przeciwwskazania:

- czynna gruźlica

- odwapnienie- osteoporoza

- zespół Sudecka

- świeże blizny

- ostre stany zapalne

- ubytki i owrzodzenia skóry, wypryski

- obrzęki i zaburzenia czucia

7. Peloidoterapia

- kąpiele błotne

- borowina

- lecznicze działanie zabiegów borowinowych opiera się na kompleksowym działaniu czynników cieplnych, mechanicznych i chemicznych

- działanie termiczne- powolny wzrost ciepła części korowej i rdzeniowej

- nie występuje nagły skurcz

- działanie mechaniczne- nacisk ciężkiej masy- odpływ krwi żylnej i chłonki przy zastojach obwodowych

- działanie chemiczne- występują kwasy huminowe, garbniki, żywice, woski, białka, cukry, aminokwasy i inne związki działają drażniąco, ściągająco i przeciwzapalnie na skórę i błony śluzowe. Te składniki mają korzystny wpływ na korę nadnerczy oraz na czynności wydzielnicze jajników.

- działanie fizjologiczne- połączenie trzech działań

- PYTANIE EGZAMINACYJNE !!!! zgodnie z prawem DASTRE-MORATA, naczynia krwionośne nerek zachowują się tak samo jak naczynia skóry, w związku z czym pod wpływem ciepła zachodzi zwiększenie wydzielania moczu przez nerki. Równocześnie przegrzanie tkanek powoduje zwiększenie pocenia się. Z potem zostają wydalone różne substancje, jak sole, tłuszcze, cholesterol czy kwas moczowy, w ten sposób wydaleniu może ulec wiele odpadowych produktów przemiany materii

- działanie ogólne- wpływ na działanie gruczołów dokrewnych (jajniki)

8. Nagrzewania ogólne:

A. sauna

- panuje wysoka temperatura i wysoka lub niska wilgotność

- rodzaje sauny finskiej:

* sucha

* mokra

* infared

* parowo- ziołowa (tylariun)

- zasady korzystania:

3 cykle

a) przygotowanie- przeciwwskazania:

• zjedzenie posiłku (dopiero po 2h można)

• przed wysiłkiem fizycznym i po nim

• pod wpływem alkoholu

• bierzemy 2 ręczniki

• klapki

• usunięcie metalowych przedmiotów

• z sauny korzystamy nago

• umycie dokładne ciała i spłukanie bieżącą ciepłą wodą

b) ogrzewania

• zajmujemy najniższe miejsce- początkujący

• pozycja skulona- schylona głowa

• leżenie tyłem

• nie powinniśmy rozmawiać i się poruszać

• nie można pić napojów

• przebywamy 5-15min. (od momentu wystąpienia potu na mostku- wzrost 60% tętna)

• warunki panujące w saunie suchej 90^oC, niska wilgotność powietrza (10-15% nie przekracza)

• napięcie elektryczne, temperatura, wilgotność

• temp. w saunie suchej 110^oC, mokrej 70^oC- wilgotność 40

• w łaźniach i saunach parowych - wilgotność 80%, temp. 40^oC

c) ochłodzenia

• kąpiel powietrzna- najmniejsze obciążenie

• zimne polewania- ciśnienie wody małe i temp. Ok 8^oC

• zimny natrysk

• natarcia śniegiem (tarzania)

• zimna kąpiel całkowita (do szyi)

• kąpiel w wodzie z lodem

• czas ochłodzenia zbliżony do czasu przebywania w saunie

(kąpiel powietrzna+kąpiel zimna+ przygotowania do następnego wejścia)

• trzy cykle na saunie powinny trwać 2-2,5h z przerwą po zabiegu 30min.

• 0,5 litra wody na kamienie (w łaźni)

• 1 cykl dla osoby początkującej

• 2-3 dla wytrenowanej

• nie wolno kremować ciała

• przyzwyczaja organizm do różnych warunków

• wycieramy ciało przed wejściem

Przeciwwskazania:

• nadciśnienie

• ciąża

• miesiączka

• przeziębienie

• daltonizm

• choroby skóry

• wrzody

• guzy

• choroby weneryczne

Wskazania:

• przewlekłe choroby: napięcia mięśniowego grzbietu, przewlekłe RZS, ZSSK

• nawracające choroby pulmonologiczne (zapalenia oskrzeli)

• choroby kardiologiczne- nadciśnienie I i II-go stopnia

• ogólne wskazania dla poprawy wydolności i ogólnego stanu zdrowia, jako środek hartujący przy obniżonej odporności

B. Sauna parowo- ziołowa

• ok. 45-65^oC, wilgotność 60%

• olejki eteryczne (pomagają w leczeniu)

• można korzystać kilka razy w tygodniu

• służy do inhalacji

C. Sauna na podczerwień

• przystępna dla większości grana chętnych

• podczerwień- wnikają najdalej w głąb ciała (3-4cm) i tam dopiero występuje ciepło (inne rozprowadzanie ciepła)

• można stosować przy stanach depresyjnych

• mogą stosować osoby z klaustrofobią ( drzwi otwarte)

• wspomagają leczenie skórne

D. Bania:

• zbiorowa kąpiel z piciem wódki (rosyjska sauna)

• znajduje się nad rzeką lub jeziorem, połączona z kąpielą w nim

• opalana piecem

• drewniany domek

• bitki brzozowe lub wierzbowe

ZIMNOLECZNICTWO- KRIOTERAPIA

• definicja:

* nazywamy zastosowaniem w celach leczniczych bodźca fizykalnego obniżającego temp. tkanek- prof. K. Spodaryk

• jest nieinwazyjnym zastosowaniem krańcowo niskich temp. schłodzonego powietrza par skroplonych gazów, lokalnie lub ogólnoustrojowo schładzających radiacyjnie powłoki ciała przez okres nie przekraczający 3min. ekspozycji- prof. Z. Zagrobelny

• pod pojęciem należy rozumieć bodźcowe, stymulujące stosowanie powierzchniowo temp. kriogenicznych, poniżej -100^oC działających b. krótko (2-3min.) w celu wywołania i wykorzystania fizjologicznych ustrojowych reakcji na zimno, wspomagając leczenia podstawowe i ułatwianie leczenia ruchem- dr. H. Gregorowicz

W rehabilitacji wykorzystuje się różne środki kriogeniczne, takie jak:

• polewania zimną wodą

• okłady z lodu, śniegu

• owijania mokrymi prześcieradłami

• stosowanie termo żeli

• nadmuchy schłodzonego powietrza

• pary skroplonych gazów i inne

Zimno stosowane jest w postaci:

• zabiegi miejscowe- które mają na celu obniżenie temp. skóry, mięśni i stawów

• zabiegi ogólne (całkowite)- których celem jest ogólne oziębienie organizmu

• zabiegi kriochirurgiczne- w których dąży się do nieodwracalnego uszkodzenia patologicznego zmienionych tkanek

Kriostymulacja a ochłodzenie

↑ ↑

stymuluje niestymuluje

(chodzi o metody aplikacji)

ochłodzenie- odbieranie ciepła, aby nie wywołać efektu stymulującego (woreczki z lodem)- powolne i długotrwałe utrzymanie tkanek w niskiej temp.

• w przypadku świeżych urazów chyba najwłaściwsze postępowanie zaleca w swojej książce K. Knight- procedura RICES- Rest Ice Compresion Eleration …??

• worki z lodem odbierają ciepło wielokrotnie wolniej niż wada z lodem. Ilość odbieranego ciepła, jaki i penetracja zimna w głąb jest w przypadku ochłodzenia duża ze względu na długo czas działania

Krioterapia	Kriostymulacja
		Ochłodzenie bez efektu stymulacji	Efekt stymulacji
		- worki z lodem - żele - zimna woda w temp. 10-15^oC	- woda z lodem - pary ciekłych gazów temp. -195^oC - para CO2- -75^oC - zimne powietrze - 30^oC
		Aplikacja: - mała dawka zimna nie wywołuje stymulacji - długość aplikowania zimna 0,5-1h przerwa 2h i ponowna aplikacja - ruch niewskazany - pomocne uniesienie kończyny - pomocny ucisk kończyny	Aplikacja: - duże intensywne dawki zimna na granicy tkanek 0^oC - krótkotrwałe dawki zimna, max. 3min. - wskazany ruch- w trakcie zabiegu - obowiązkowo kinezoterapia po zabiegu
		Stosowanie: - świeże urazy- owiewanie suchym gazem	Stosowanie: - urazy w fazie naprawczej - rehabilitacja - zmiany spastyczne - zmiany reumatologiczne, zwyrodnieniowe

Fazy zabiegu:

1. przygotowanie do zabiegu

- osuszenie powierzchni poddawanej aplikacji poprzez przetarcie spirytusem lub omiecenie zimnym kriogenem

- oszacowanie czasu zabiegu, gdyż czas 3min jest czasem średnim. Inny czas zabiegu przewidywany jest dla osoby silnie umięśnionej lub otłuszczonej, a inny dla szczupłej o niskiej wadze.

2. Dozowanie:

- w sposób bardzo intensywny, głównie na tkankę mięśniową (pośrednio przez skórę), a mniej na skórę, pod którą znajduje się kość (okolice krętarzy)

- osiągnięcie etapu krótkotrwałego zbielenia skóry. Ta faza zabiegu wymaga od terapeuty wyjątkowej uwagi, a jednocześnie daje pewność szybkiego intensywnego odbioru ciepła

- osiągnięcie etapu tępego bólu, spowodowanego (wg jednej z hipotez) zwężeniem naczyń krwionośnych, co daje pewność odpowiedniego oziębienia i wywołania 1 fazy gry naczyniowej. Nie dotyczy to osób z zaburzeniami rasodilatacyjnymi ?? oraz z zaburzeniami czucia

3. Czynności po zabiegu:

- obserwujemy, czy powstała czynna powierzchnia przekrwienia z wyraźnym odgraniczeniem od powierzchni skóry nie objętej zabiegiem (druga faza gry naczyniowej)

- zaobserwowane (jeżeli są) bladych plam ma zaczerwienioną powierzchnię są to bólowe punkty spustowe, które powinny być oziębione oddzielnie specjalnymi dyszami od kriopunktury

Działanie:

• przeciwbólowe

• przeciwzapalne

• przeciw obrzękowe

• przekrwienie

• obniżenie tonusa mięśniowego

Działanie ogólnoustrojowe:

• spadek napięcia mięśniowego

• wzrost odporności komórkowej i humoralnej

• wzrost poziomu hemoglobiny, liczby leukocytów, płytek krwi

• spadek odczynu OB

Metody ochłodzenia miejscowego:

• okłady kriopakiem

• masaż lodem

• spray oziębiający

• nadmuch gazem chłodzącym

• zawijanie

• zimne polewania wg Kneipa

• kąpiele częściowe

Metody ochłodzenia ogólnoustrojowego:

• kriokomora

• kriosauna

• kąpiel całego ciała

Wskazania:

• ZSSK

• osteoporoza pierwotna i wtórna

• dyskopatia

• choroby zwyrodnieniowe

• stany pourazowe

• zapalenie okołostawowe ścięgien, mięśni, torebek

• wielostawowe zapalenie układu ruchu

• obrzęki pourazowe

• blokady stawów

• bóle głowy pochodzenia naczyniowego

• migreny

• niedowłady spastyczne

• okres początkowy zapalenia żył

• obrzęki limfatyczne

• oparzenia

• depresja

• odchudzanie

• zmęczenie psychiczne

• zapobieganie odczynom

Przeciwwskazania bezwzględne:

• nowotwory

• choroby niedokrwienia serca

• uszkodzenia skóry

• odmrożenia

• alergia na zimno

• klaustrofobia

• znaczna niedokrwistość

• wyniszczenie wychłodzeniem organizmu

• niedoczynność tarczycy

• ciąża

• gorączka

• choroby infekcyjne, zakaźne

• ostre schorzenia górnych dróg oddechowych

• działanie leków neuroleptyków i alkohol

Przeciwwskazania względne:

• wiek powyżej 65lat

• zaburzenia czucia skórnego

• przebyte zakrzepy żylne i zatory tętnic obwodowych

• labilność

Wykonanie zabiegów:

• masaż lodem- kilka sekund, odstęp 10s, odcinek 10-15cm

• okłady z lodu- 20-30min. przez bawełniany materiał

• nadmuch azotem- 30s- 3min., od 10-15cm od urządzenia

• nadmuch CO₂-

• kinezyterapia- potrzebna jest w kriokomorach, ok. 30min po zabiegu

WYKŁAD III

11.12.2010r

MASAŻ LECZNICZY

Historia:

• pierwsze wzmianki o stosowaniu mechanicznego wywierania i zwalniania ucisku na tkanki ustroju datuje się już na czasy starożytnych chińczyków, hindusów, greków i rzymian

• w średniowieczu stosowano głównie w krajach arabskich

• w XVIII i XIX w. szwedzki lekarz stosował tą metodę, ale tylko w połączeniu z gimnastyką (szwedzki masaż)

• w XX w. to także wieku odkrycia fizjologii i wprowadzenia masażu na stałe do metod fizjoterapii

Rodzaje masażu:

A. Masaż ręczny

1. klasyczny

2. specjalny

a) masaż strefy odruchowych

- masaż stref mięśniowych

- masaż segmentowy

- masaż tkanki łącznej

- masaż okostnej

b) drenaż limfatycznym

c) ręczny masaż podwodny

B. Masaż mechanicznych

1. Masaż podwodny z zastosowaniem strumienia wody

2. masaż podwodny z zastosowaniem strumienia powietrza

3. masaż podciśnieniowy

4. masaż wibracyjny

5. masaż wirowy

6. masaż z wykorzystaniem różnych urządzeń

Masaż klasyczny- definicja:

• jest to najstarsza metoda masażu, polegająca na rytmicznym wywieraniu i zwalnianiu ucisku na tkanki miękkie za pomocą odpowiednich chwytów, na ogół obu rąk

• masaż jest to zespół różnych zabiegów manualnych, które mechanicznie oddziaływają na tkanki organizmu- skórę, mięśnie, stawy, a także w postaci zmian odruchowych na układ krążenia, nerwowy, oddechowy, o wewnątrzwydzielniczy, a nawet na narządy wewnętrzne.

Warunki BHP podczas masażu:

• pomieszczenie powinno być przestronne, dobrze oświetlone, czyste i dobrze wietrzone

• temp. w pomieszczeniu ok. 22^oC

• stały najlepiej z regulacją wysokości i ruchowym podgłówkiem

• ułożenie pacjenta takie w który wszystkie masowane struktury osiągają największe rozluźnienie

• ideałem jest posiadanie wałków, klinów oraz półwałków w celu świadomego ułożenia pacjenta

• ważne jest poinformowanie pacjenta w jaki sposób może przygotować się do zabiegu

Przygotowanie pacjenta do zabiegu:

• skóra pacjenta powinna być czysta /możliwość powstania zapalenia z powodu wcieranego brudu/

• pacjent odsłania tylko te części ciała, które mają być poddawane zabiegowi

• pacjent nie powinien jeść co najmniej ok. 2h przed masażem

• pacjent powinien być opróżniony

Przygotowania masażysty do zabiegu:

• odpowiedni strój umożliwiający swobodę ruchów

• nienaganna kondycja fizyczna

• umycie rąk przed zabiegiem

• przygotowanie instrumentarium zabiegowego /oliwki, olejki, talki, wałki itp./

• dostosowanie wysokości stołu do własnego wzrostu /urazy kręgosłupa/

Ogólne zasady kwalifikowania do masażu i jego wykonania:

• podstawą powinno być skierowanie lekarskie uwzględniające rozpoznanie i brak przeciwwskazań zdrowotnych

• zabieg zaczyna się od masażu powierzchniowego, ogólnego i stopniowo przechodzi się do głębszych tkanek

• dawkę masażu (długość, powierzchnię itp.) dostosowuje się indywidualnie

• na początku zabiegów masaż jest lżejszy i krótszy, dopóki pacjent nie dostosuje się do zabiegu

• wykonanie masażu powinno być takie, żeby pacjent nie odczuwał dolegliwości bólowych zarówno w trakcie jak i po zabiegu

• siała zabiegu ?chwytów/ powinna być dobrana w zależności od odczuć pacjenta

Wskazania ogólne do masażu klasycznego:

• stosowany w stanach chorobowych, w niektórych istnieje konieczność

• pobudzenie fizjologicznych funkcji skóry poprawy trofiki, złuszczenia zrogowaciałego naskórka i opróżnienia gruczołów potowych i łojowych

• usunięcie zaburzeń ukrwienia skóry i zwiększenie miejscowego ukrwienia wskutek rozszerzeń tętniczek, żyłek, naczyń przywłosowych i otwarcia rozerwanych naczyń włosowych

• usunięcie zastojów żylnych i limfatycznych przez zwiększenie odpływu płynu śródtkankowego do naczyń limfatycznych, a z nich do krążenia żylnego i poprawę działania limfatycznej pompy żylnej oraz napięcia zastawek żylnych

• usunięcie zmęczenia mięśni /regeneracja mięśni/

• regulacja napięcia mięśni, zwiększenie siły i sprawności mięśni

• zrównoważenia napięcia obu części autonomicznego układu nerwowego

• uśmierzanie bólu

• rozluźnienia tkanek bliznowatej i niedostarczenie elastycznej podskórnej tkanki łącznej

• pobudzenie procesów przemiany materii

• normalizacji czynnościowej autonomicznego układu nerwowego

• odprężenie psychiczne

• wywołanie odruchowego wpływu na narządy wewnętrznego

Jeśli tak to w jakich chorobach i stanach organizmu można stosować masaż /M.Klas/

• zaburzenia funkcji mięśni w następstwie chorób mięśniowych lub stawów, urazów i bezczynności statycznej i czynnościowe przeciążenia mięśni

• zaniki mięśniowe wskutek porażeń nerwów obwodowych, urazów i bezczynności

• nadmierne napięcie powierzchniowego

• zaburzenia czynności oddechowych i niewłaściwa technika oddychania

• choroby reumatyczne w okresach wolnych od zaostrzenia

• stany po operacyjne narządu ruchu

• stany po urazach

• stany i czynności przeciążeń mięśni

• obrzęki o różnej etiologii

• zahamowanie rozwoju somatycznego u dzieci

• neurologiczne, zapalenie nerwów

• zaburzenia przemiany materii

Przeciwwskazania:

• ostre choroby

• choroby przebiegające z gorączką

• choroby i zmiany skórne

• wszelkie nowotwory

• krwawienia i zagrożenia krwawienia

• wady serca z niewydolnością krążenia

• choroby zapalne naczyń krwionośnych

• zapalenia żył

• zakrzepy

• świeży zawał serca

• zrostowa miażdżyca tętnic

• niewydolność krążenia

• ciąża (można używać tylko masaży ciążowych)

• ostre zapalenie SUDEKA

• złamania

• zwichnięcia i skręcenia w miejscu zmian

• osteoporoza tylko niekiedy

Środki do stosowania:

• talk- mało polecany

• zasypka dla dzieci

• oliwa z oliwek

• oliwa do pielęgnacji skóry

• olejek wazelinowy

• oliwki pielęgnacyjne

Spis wybranych środków wspomagających zastosowania:

• arcelen- krwiaki, wylewy podskórne, obrzęki

• bajdin- choroby naczyń obwodowych, owrzodzenia podudzi

• balsamum Mentholi Compositum- przy masażu sportowców, dla lepszego rozgrzania dużej grupy mięśni

• butapirozol- jako środek o działaniu przeciwzapalnym, ma zastosowanie w nerwobólach, zapaleniach korzeni nerwowych lub w podejrzeniu zapalenia żył

• Capsiderm- nerwoból, bóle mięśniowe i stawowe, zapalenie stawów, naderwania i zapalenia ścięgien

• Capsigel- j.w.

• Dijodan- po naderwaniu torebki stawowej ok. 2-3 tygodnie po urazie /zapobiega bliznowaceniu się torebki/

• histadermin- nerwobóle, rwie kulszowe, półpasiec /z histaniną/

• lasanil

• menthulum salicylum- w lumbago, nerwobóle, zapalenia korzeni nerwowych

• Raparil-Gel- w leczeniu żylaków (3-4 razy dziennie plus lekki masaż)

• Tanderil- Creme- po złamaniach kończyn w celu zmniejszenia obrzęków pourazowych, po wycięciu żylaków

• Viprosal- z jedem żmiji- bóle mięśniowe i nerwowe

Techniki stosowane w masażu klasycznym:

• głaskanie

• rozcieranie

• wyciskanie

• ugniatanie

• uderzanie

• wstrząsanie

• wibracja

• ruchy bierne

Ogólne zasady metodyczne w masażu klasycznym:

• masaż należy wykonać dłońmi na obnażonym ciele masowanego, przy jego biernym zachowaniu

• masowanie powinno być tak ułożone, aby napięcie masowanych mięśni było jak najmniej, a całe ciało masowanego rozluźnione. Dlatego zabieg wykonuje się najczęściej w pozycji leżącej, tylko w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się pozycję siedzącą

• węzłów limfatycznych nie masuje się

• każdy ruch powtarza się wielokrotnie od 6-10 razy, rozpoczynając od miejsca wyjściowego, a kończąc poza stawem masowanego odcinka

• ruchy po winne być zręczne, dokładne, miękkie i sprężyste, wykonywane w miarę możliwości w sposób ciągły, czyli bez odkrywania rąk od powierzchni masowanej

• siłę docisku należy różnicować tak, aby nie były dla masowanego bolesne tylko niektórych wyjątkowych przypadkach można przekroczyć próg bólowy

• masaż powinno się wykonywać w miarę możliwości jak największa powierzchnią dłoni wraz z palcami

• prawa i lewa ręka masażysty powinna być jednakowo sprawna manualnie

• wszystkie ruchy w masażu wykonuje się wzdłuż przebiegu naczyń krwionośnych i włókien mięśniowych od obwodu w kierunku dosercowym lub w kierunku węzłów limfatycznych

• ze względów praktycznych masuje się zwykle kończyny znajdujące się bliżej ciała masażysty i dalej leżące odcinki tułowia

• masaż jednej części ciała nie trwa dłużej niż 10-15min. W tym czasie następuje szczyt efektywności. Przedłużenie prowadzi do stopniowego zmniejszenia się efektu

• masaż każdej części ciała kończy się ruchami biernymi w sąsiadujących z nią stawami

GŁASKANIE

1. cele zabiegu:

• mechaniczne usunięcie zrogowaciałych łusek naskórka w celu ułatwienia wydzielniczej pracy gruczołów potowych i łojowych

• zwiększenie tonusu skórnego i tkanki podskórnej przez co skóra staje się gładsza, elastyczniejsza i bardziej sprężysta

• wzmożenie przemiany materii w tkankach skóry i szybsze odprowadzenie elementów obrzęków i krwiaków

• przyspieszenie ogniska zapalnego /ostrożne głaskanie na obwodzie/

• obniżenie pobudliwości zakończeń nerwów czuciowych skóry przez działanie uspokojające na ośrodkowy układ nerwowy, a niekiedy nawet znieczulająco /długie głaskanie/

2. Technika

• wykonuje się całą powierzchnia ręki

• dłonie dokładnie przylegają do powierzchni skóry

• nie usztywniać ręki

• ruchy są miękkie, miarowe, lekkie

• siała docisku zależy od potrzeb, mocno to pobudzenie, delikatne uspokojenie

3. Rodzaje głaskania

• głaskanie poprzeczne oburącz- ręce ułożone obok siebie, poprzecznie do przebiegu włókien mięśni

• głaskanie poprzeczne naprzemienne

• głaskanie podłużne oburącz- ręce ułożone wzdłuż przebiegu włókien mięśniowych

• głaskanie podłużne naprzemienne

• głaskanie całą powierzchnią paliczków dalszych palców 2-5 /małe powierzchnie/

ROZCIERANIE

1. cele zabiegu:

- ułatwienie i przyspieszenie wchłaniania obrzęków, wysięków pozapalnych, krwiaków pourazowych /zarówno w tkance mięśniowej jak i w stawach/

- likwidowanie stwardnień mięśniowych różnego pochodzenia, zgrubień torebek stawowych oraz blizn i zrostów, również po zabiegach operacyjnych /po wygojeniu rany/

- zwiększenie elastyczności mięśni, ścięgien oraz całego aparatu wiązładowo-stawowego

- rozgrzanie stawów i ścięgien przed wzmożonym wysiłku fizycznym / w masażu sportowym jako uzupełnienie rozgrzewki/

2. technika

- masujemy różnymi częściami ręki

- ucisk na tyle silny, aby ręce nie ślizgały się po powierzchni skóry, tylko przesuwały do tkanek położonych głębiej tworząc fałd skórny

- wszystkie ruchy można wspomagać druga ręką

3. Rodzaje rozcierania:

- prostolinijne lub spiralne nasadą dłoni

- prostolinijne, spiralne bądź koliste opuszkami palców 2-5

- prostolinijne lub spiralne kłębkami kciuków

- prostolinijne, spiralne nasadą dalszą paliczków bliższych zgiętych palców 2-5

- obrączkowe (ruch obejmujący)

- moździerzowe (stroną łokciową ręki zamkniętej w pięść)

- ósemkowe

WYCISKANIE

1. cele zabiegu (drenaż limfatyczny):

- przepchnięcie krwi w naczyniach żylnych i chłonki w naczyniach limfatycznych w kierunku serca

- zwiększenie szybkości przepływu krwi i limfy

- szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii

- ułatwia dopływ do tkanek krwi ułatwionej

- wstępne pobudzenie OUN

2. techniki:

- ruchy są naprzemienne

- ruch jest wspomagany

- wszystkie ruchy mają charakter prostolinijny (wykonuje się wzdłuż włókien mięśniowych)

3. ruchy:

- wyciskanie kciukiem i palcem wskazującym

- jak wyżej tylko pulsująco

UGNIATANIE

1. cele zabiegu:

- jest to podstawowa technika w masażu klasycznym, oddziałująca przede wszytkim na tkankę mięśniową.

- Na tą technikę przeznacza się od 40% czasu w masażu leczniczym nawet do 60% w sportowym

- duże przekrwienie masowanego obszaru

- uregulowanie tonusu mięśniowego do normalnego

- przyspieszenie ogólnej regeneracji mięśni po wysiłku fizycznym

- zwiększenie elastyczności tkanki mięśniowej oraz ścięgien

- pobudzenie przez receptory czucia głębokiego środkowego układu nerwowego

2. techniki:

- ręka masująca nie ślizga się po skórze tylko wyraźnie chwyta masowany mięsień starając się go odciągnąć od części kostnej

- mięsień chwyta się między odwiedziony kciuk a palce 2-5

- ruchy po winne być płynne

3. Rodzaje ruchów:

- okrężne opuszkami palców i kciukiem

- przesuwane

- wałkowane

- ruchem szczypcowym

UDERZENIA

1. cele zabiegu:

- bardzo silne przekrwienie masowanej powierzchni, a tym samym polepszenie jej odżywienia i zwiększenie trofiki mięśniowej

- zmiana pobudliwości obwodowego układu nerwowego- lekkie uderzenie działa uspokajająco, znieczulająco (np. w nerwicach wegetatywnych po urazach), a silne zdecydowanie pobudzające (np. w niedowładach mięśniowych czy w masażu przedstartowym)

- pobudzenie mięśni do skurczu (szybkie, krótkie uderzenia) porównywalne jest z działaniem impulsowych prądów małej częstotliwości w elektrostymulacji

- przyspieszenie po wysiłkowej restytucji mięśniowej (uwaga: na mięśniach zmęczonych bezpośrednio po wysiłku fizycznym uderzenia nie stosuje się)

- zmniejszenie tkanki tłuszczowej w wyniku przyspieszenia procesów przemiany materii

2. Techniki:

- wszystkie ruchy wykonuje się poprzez naprzemienną pracę rąk z wysokości ok. 10cm od masowanej powierzchni i jak w pozostałych technikach zawsze dośrodkowo

- ruchy sprężyste, krótkie o sporej częstotliwości ok. 3-4 na sekundę

3. Rodzaje ruchów:

- uderzenia całą dłonią (ruchem łyżeczki)

- uderzenia palcami (ruchem miotełki)

- uderzenia krawędziami rąk (ruchy siekania)

- uderzenia niedomkniętą pięścią

WSTRZĄSANIE

1. cele zabiegu:

- aktywizacja przepływu krwi, a szczególnie limfy, która pod wpływem wstrząsania znacznie łatwiej , szybciej przemieszcza się z kończyn w kierunku klatki piersiowej, gdzie powraca do krwi przez przewód piersiowy i przewód chłonny prawy

- lepsze rozprowadzanie chłonki w przestrzenie międzykomórkowe tkanek powierzchniowych i głębokich

- zmniejszenie po wysiłkowego napięcia mięśniowego

2. Techniki:

- ruch wykonuje się rytmicznie, a jednocześnie płynie bez szarpnięć

3. Ruchy:

- wstrząsanie klasyczne

- wstrząsanie całej kończyny dolnej (2 sposoby)

- wstrząsanie całej kończyny górnej

WIBRACJA

1. cele zabiegu:

- obniżenie patologicznej bądź nadmiernej- po dużym wysiłku fizycznym- pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego i nerwów obwodowych (także efekt przeciwbólowy)

- wybiórczy wzrost napięcia włókien mięśniowych

- zwiększenie napięcia ścian naczyń krwionośnych

2. Technika:

- bardzo szybkie ruchy o dużej częstotliwości, ale małej amplitudy

- ruchy wykonywane ręką wraz z przedramieniem przy usztywnionym nadgarstku

- ruchy wykonuje się w płaszczyźnie góra- dół

- ręka zawsze ustawia się w kierunku ruchu

3. Rodzaje ruchów:

- wibracja opuszkami palców 2-5

- wibracja nasadą dłoni

- wibracja pośrednia (jedną ręką łapiemy a drugą w nią uderzamy)

RUCHY BIERNE w stawach kończyn

1. cele zabiegu:

- lepsze ukrwienie, a tym samym odżywienia powierzchni, torebek i wiązadeł stawowych

- zwiększenie elastyczności i sprężystości lub niedopuszczenie do zmian degeneracyjnych elementów wiązadłowo- torebkowych stawów

- zachowanie bądź wyrobienie pełnego zakresu ruchów stawów

- zabezpieczenie przed powstaniem przykurczów, zniekształceń, odwapnień czy patologicznych narośli w stawach

- utrzymanie naturalnej elastyczności i długości mięśni

- unormowania krążenia mięśniowego w wyniku uruchomienia tzw. pompy mięśniowej działającej w czasie biernego rozciągania mięśniowego

- dalsze uaktywnienie przepływu limfy w naczyniach krwionośnych

WYKŁAD IV

08.01.2011r

SPA

• wspólna nazwa dla leczenia wodą, miejsc, gdzie takie leczenie się odbywa, miejscowości przeważnie ze źródłem wód leczniczych.

• Pochodzi od belgijskiego miasta SPA, które zasłynęły ze swojej wody leczniczej

• Polski odpowiednik: uzdrowisko, sanatorium

• upowszechnienie tego zaczęło się w ostatnich 20lat

Żeby zostać zaklasyfikowanym do SPA ośrodek musi zaoferować przynajmniej dwa z 3 usług:

1. masaż obejmujący całe ciało

2. zabiegi dermatologiczne, przynajmniej twarzy

3. zabiegi dla ciała, takie jak np. hydroterapia

Segmenty tworzące rynek obiektów SPA:

• kluby SPA- ośrodki których pierwotnym celem jest fitness i które poprzez rozszerzenie oferty udostępniają różnorodne usługi SPA w trybie dziennym

• Day SPA- ośrodki, które oferuje profesjonalnie zorganizowane usługi SPA dla klientów

• Destination SPA- ośrodki lub instytucje, które poprzez ofertę zachęcają indywidualnych uczestników do przestawienia się na zdrowy tryb życia. Historyczna definicja odnosi się do tygodnia programu w skład którego wchodzą: zabiegi SPA, zajęcia fitness, edukacji wellness, kursu zdrowotnego żywienia oraz inne programy

• Medical SPA- działa cało rocznie pod nadzorem dyplomowanych specjalistów ds. zdrowia, które oferuje oferuje usługi SPA posługując się medycyną konwencjonalną oraz terapiami alternatywnymi (zabiegi estetyczne, kosmetyczne, profilaktyka i wellness)

• SPA uzdrowiskowe- wykorzystanie naturalne- mineralne, termiczne lub morskie źródła wody, które są zarządzane przez zawodowych specjalistów od hydroterapii

• Resosrty, hotel SPA- obiekty noclegowe i które oferują zawodowe usługi SPA, fitness i wellness oraz prowadzą kuchnię ze wzdlędu na zaoferowaną dietę

Zabiegi w SPA:

• masaż

• hydroterapia

• zabiegi dermatologiczne

HYDROTERAPIA:

• definicja

* hydroterapia, hydropatia

* najstarszy dział fizykoterapii, wykorzystywany do celów leczniczych wodę w postaci ciekłej, lodu (stałej) lub pary wodnej (skroplonej); obejmuje między innymi kąpiel, natrysk, bicze wodne, łaźnie, w których woda ma działanie głównie termiczne i mechaniczne

• zabiegi lecznicze możemy podzielić na:

* z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody

+ kąpiel całkowita

+ częściowa

+ kinezyterapeutyczne

+ perełkowe

+ tlenowe

+ aromatyczne

+ masaże podwodne

* zabiegi z wykorzystaniem ciśnienia strumienia wody

+ polewanie

+ natryski stałe

+ natryski ruchome

* zabiegi z pośrednictwem tkanin:

+ zmywanie

+ nacieranie

+ zawijanie

+ okłady

+ kompresy

Fizjologiczne podstawy wodolecznictwa:

• zabiegi związane są przede wszystkim ze złożonym działaniem na organizm człowieka zespołu czynników, w którym pierwszorzędową rolę odgrywa temperatura i ciśnienie hydrostatyczne

Wpływ zabiegów wodolecznictwa na:

A. oddychanie:

• ciepłe kąpiele- wzrost temperatury wody zwiększa się 3-4 razy, wentylacja minutowa płuc w stosunku do kąpieli o temperaturę obojętną

• w gorących- wentylacja minutowa płuc może się nieco zmniejszyć w stosunku do tej, jaka występuje w ciepłych kąpielach

• zimne- najpierw zwiększa się, później płytkie i nieregularne

• chłodne- zwiększenia minutową przez zwiększenie objętości oddechowej w następstwie wytworzenia ciepła przez organizm w skutek uruchomienia mechanizmu regulującego

B. przemianę materii:

• zużycie tlenu wzrasta w kąpielach w temperaturze powyżej 38^oC i poniżej 32^oC

• w ciepłych przyspieszenie zależy od wzrostu temperatury

• w chłodnej i zimnej- przyspieszenie (głównie węglowodanowe i tłuszczowe)

• w długich ciepłych kąpielach dochodzi do zachwiania tej równowagi i następuje przegrzanie organizmu, powierzchni zwiększające przemianę materii

C. przewód pokarmowy:

• ciepłe- początek nasilenie wydzielania kwasów żołądkowych i ruchów robaczkowych (perystaltyczne) jelit, później zmniejszenie łaknienia

• zimne- pobudzenie, zwiększenie wydzielania kwasów żołądkowych i ruchów robaczkowych

D. nerki:

• ciepła- wydzielanie moczu zwiększa się, w gorącej- zmniejsza się

• krótkotrwałe zabiegi zwiększają przejściowe czynności wydzielnicze nerek

• przy długotrwałym działaniu zimnego bodźca w następstwie zwężenia naczyń krwionośnych zmniejsza się wydzielanie moczu, przy czym może pojawić się w nim białko, a nawet krwinki czerwone

E. układ nerwowy:

• krótkie ciepłe- pobudzają, dłuższe natomiast hamują OUN

• powodują zmniejszenie odczuwania bólu, zmniejszają napięcie mięśniowe i działają nasennie

• zimne kąpiele działają pobudzająco na OUN powodując poprawę samopoczucia i zwiększają chęć do podejmowania wysiłków fizycznych

• w przeciwieństwie do ciepłych zimne kąpiele zwiększają odczucie bólu i wzmacniają napięcie powierzchniowe mięśniowe

F. gruczoły dokrewne:

• zimne kąpiele- zwiększają ilość noradrenaliny i adrenaliny we krwi, zwiększone wydzielanie glikokortykosteroidów , po głębokim ochłodzeniu zmniejsza się wydzielanie amin katecholowych

• w ciepłych- zwiększenie acetu??

Działanie czynników mechanicznych:

• składa się na nie- ciśnienie hydrostatyczne, wypór i lepkość wody

Zasady dawkowania zabiegów … biologicznego działania zależy od:

• temp. wody

• części ciała poddawanej zabiegowi

• wielkości jej powierzchni

• czasu trwania

• ciśnienia z jakim woda działa na powierzchnię

Rodzaje zabiegów wodoleczniczych:

1. kąpiele Radonowe

- czas 10-20min

- temp. 34-37^oC

- średnia liczba zabiegów tygodniowo 3-4

- pół kąpiele

2. Kąpiele perełkowe

- czas 10-20min

- temp. 35-37^oC

- liczba zabiegów 2-3 tygodniowo

3. kąpiele kwasowęglowe

- czas 10-20min

- temp. 33-34^oC

- średnia liczba zabiegów tygodniowo 2-4

WYKŁAD V

09.01.2011r

---