Leszek Bidzan
Klinika Psychiatrii Rozwojowej,
Zaburzeń Psychotycznych i Wieku
Podeszłego AM w Gdańsku
Pojęcie normy i patologii. Uwarunkowanie historyczne i społeczne pojęcia zdrowia psychicznego. Zakres pojęcia `psychopatologia'.
- „Norma psychiczna” a zaburzenie psychiczne - różnice jakościowe czy ilościowe? Przykłady objawów psychopatologicznych. Objawy psychopatologiczne u prawidłowo funkcjonujących osób.
- Kształtowanie się pojęcia choroby psychicznej na tle dziejowym . Wpływ czynników kulturowych na odmienność obrazów zaburzeń psychicznych. Określenie pojęcia „psychopatologia”.
I
Psychopatologia
- Nauka o zaburzeniach i chorobach psychicznych
Zagadnienia normy i patologii
Kryteria:
- Medyczne (obraz kliniczny i weryfikacja obiektywna)
- Społeczne (ocena funkcjonowania społecznego)
Ocena funkcjonowania społecznego
- Pełnienie roli społecznej jako punkt odniesienia oceny „normy psychicznej”
- Objaw staje się istotnym wówczas kiedy zaburza funkcjonowanie społeczne (dotyczy zaburzeń tzw. ilościowych)
- Jednak niektóre z zaburzeń mają charakter jakościowy (decydują kryteria medyczne)
- Zjawiska hipnagogiczne i hipnapompiczne jako przykład fizjologicznych zaburzeń spostrzegania.
Pojęcie normy i patologii w psychiatrii
- „liczba chorych, którzy mówią, że są opętani przez diabła jest nieskończona”- Wier XVI w
- „U nieskończonej liczby chorych stwierdza się histerię”- Sydenham XVII w
- „epidemia opętania” w klasztorze Auxonn
- Histeria demoniczna
- Histeria mistyczna
Sugestia i autosugestia
- Trans i opętanie
Metody terapii
- Umieszczenie „w spokoju” (in peace) - (np. W głębokiej piwnicy)
- Filip Pinel (1745 - 1826) - 1793
-Pojawiły się dwa nurty myślenia o zaburzeniach psychicznych:
- Somatycy - wszystkie zaburzenia mają naturę biologiczną
- Psychicy - wszystkie zaburzenia mają naturę psychiczną
- Wilhelm Gresinger (1817 - 1868) Analiza teoretyczna, anatomia patologiczna
- Emil Kraepelin (1856 -1926) Psychiatria kliniczna jako gałąź neurologii
- Włodzimierz Bechtieriew (1857 - 1927) Anatomia układu nerwowego, odruchy mózgowe
- Siergiej Korsakow (1854 - 1900) Psychozy alkoholowe, ujęcie nozologiczne
- Sigmunt Freud (1856 - 1939)
Carl Rogers (1902 - 1987)
- Empatia
- Akceptacja
- Kongruencja (zgodność)
Rozwój terapii biologicznej
- Wagner - Jauregg 1917 - zimnica
- Klaesie 1922 - somnifen
- Sakel 1927 wstrząsy insulinowe
- Meduna 1936 wstrząsy kardiazolowe
- Cerletti i Bini 1938 wstrząsy elektryczne
Rozwój farmakoterapii
- Charpentier 1950 synteza chloropromazyny
- (Deniker, Kielholz)
- Berger 1954 meprobamat
- Kuhn 1957 imipramina
Czynniki kulturowe
- Koro /Chiny - lęk przed śmiercią spowodowaną wciągnięciem członka w głąb brzucha /narządy płciowe - ośrodek siły życia
- Pa- ling/Chiny, Japonia - lęk przed zimnem - wkładanie wielu warstw odzieży
- Lęk kajakowy/Grenlandia - napady lęku z objawami konwersyjnymi / deprewacja sensoryczna - bezwietrzna pogoda
Tanatomania (śmierć Voodoo)
-Złamanie tabu
-odrzucenie przez społeczność
-śmierć w ciągu 1 - 2 dni
Czynniki kulturowe
- Przykład:
- zaburzenia depresyjne:
- kultura afrykańska - dominują objawy somatyczne
- kultura zachodnia - uczucie smutku, poczucie winy
II
Rozpowszechnienie chorób psychicznych. Patogeneza zaburzeń psychopatologicznych.
- Częstość występowania chorób psychicznych w populacji światowej i w Polsce. Najczęstsze zaburzenia psychiczne obecnie i w przeszłości. Wpływ czynników demograficzno-społecznych na częstość występowania. Patogeneza objawów psychopatologicznych - odmienne koncepcje - na przykładzie poglądów na powstawanie omamów.
Czynniki wpływające na rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych w populacji
- DEMOGRAFICZNE
- SPOŁECZNE
- KULTUROWE
CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE
- Płeć
- Wiek
- Środowisko zamieszkania
- Rasa
CZYNNIKI SPOŁECZNE
- Stan cywilny
- Wykształcenie
- Pozycja społeczna
Zaburzenia Zaburzenia psychiczne - zapadalność w Polsce
- zapadalność roczna - 3,2%
- chorobowość roczna - 5,3%
/5-10% zaburzenia psychotyczne/
Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych /USA/ - rozpowszechnienie w czasie życia w %
- Fobie - 14,3
- Nadużywanie alkoholu - 13,8
- Depresja - 6,4
- Osobowość antyspołeczna - 2,6
- Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne - 2,6
- Schizofrenia - 1,5
Patogeneza objawów psychopatologicznych
Koncepcje:
- Biologiczne
- Psychologiczne
- Społeczne
w chwili obecnej podział ten ma jedynie znaczenie historyczne
Koncepcja:
- Genetyczna
- Neurobiologiczna
- Neuroendokrynologiczna
- Neuroimmunologiczna
- Ewolucyjna i socjobiologiczna
Omamy:
- Spostrzeżenia zjawisk, które nie są wywołane przez żaden przedmiot istniejący w polu percepcji człowieka
Deprywacja sensoryczna
- Kilkugodzinne umieszczenie w środowisku pozbawionym bodźców sprzyja wystąpieniu omamów:
- Brak bodźców akustycznych - słuchowych
- Brak bodźców świetlnych - wzrokowych
- Deprywacja wielu zmysłów - czucia wewnętrznego
- Istotne wydaje się wyeliminowanie bodźców z otoczenia, a nie tylko uniemożliwienie ich percepcji
- Podczas doznań omamowych Podczas doznań omamowych (zwłaszcza w majaczeniu) rejestruje się zapisy zbliżone do fazy REM snu
- Pozbawienie snu sprzyja omamom
- Cykliczne pojawianie się zjawisk omamowych /np.co 90, 120 min/
Kognityna teoria powstawania omamów - Horovitz 1975
- Zaburzenie sekwencyjnej organizacji myślenia / szczególnie słownego/ = omamy
LSD - układ dopaminergiczny
- wzrost obrotu dopaminy w szlakach mezokortykolimbicznych
- Podobny efekt stwierdza się w zaburzeniach psychotycznych w przebiegu np. schizofrenii
Objawy psychopatologiczne - cz.1
- Metody badania stanu psychicznego. Elementy stanu psychicznego podlegające ocenie. Zaburzenia: świadomości,
spostrzegania, myślenia i inteligencji oraz pamięci.
Metody badania stanu psychicznego
Wywiad:
- podmiotowy
- przedmiotowy (tzw. „obiektywny”)
- Ocena stanu psychicznego (w oparciu o
obserwację)
Badanie stanu psychicznego błędy popełniane podczas badania
- Wypowiadanie lakonicznych komentarzy
- Nagłe odejście od tematu
- Dosłowne traktowanie wypowiadanych niedorzecznych treści
- Pomniejszanie lub lekceważenie dolegliwości
- Wypytywanie, naciskanie, sondowanie
- Sugerowanie odpowiedzi
- Ocena, aprobata, dezaprobata, formułowanie gotowych rozwiązań
Próba obiektywizacji
- Inwentarze kliniczne
- Skale kliniczne
Narzędzia oceny stanu psychicznego przykłady -MMSE
1. ORIENTACJA W CZASIE I W MIEJSCU
Orientacja w czasie
- Jaki jest teraz rok? , , , , , , . , , . , , , , . , , ,., ,.,
- .Jaka jest teraz pora roku? , , , ,..,..,., ,., ,
- Jaki jest teraz miesiąc? '" " , , " , , , ,
- Jaka jest dzisiejsza data (którego dzisiaj mamy)?
- Jaki jest dzisiaj dzień tygodnia
Orientacja w miejscu
- W jakim kraju się znajdujemy? , ,. , , . , , , , , , , , , , , ,.
- .W jakim województwie się znajdujemy? , , , , , ,
- W jakim mieście się teraz znajdujemy? , , , , , , , , . , , , , , , , , ,
- Jak nazywa się miejsce, w którym się teraz znajdujemy?".,." , " " '" " " ,
- Na którym piętrze się obecnie znajdujemy? , , ,
ZAPAMIĘTYWANIE
- Wymienię teraz trzy słowa. Kiedy skończę, proszę, aby je Pan/Pani powtórzył(a). Poniższe słowa wypowiadamy
wolno i wyraźnie (jedno słowo na sekundę).
- BYK MUR LAS
- Proszę je zapamiętać, bo zapytam o nie powtórnie za kilka minut.
UWAGA I LICZENIE
- Proszę odejmować kolejno od 100 po 7, aż powiem stop.
PRZYPOMINANIE
- Proszę wymienić trzy słowa. które Pan(i) miał(a) wcześniej zapamiętać.
BYK MUR LAS
FUNKCJE JĘZYKOWE Nazywanie
- Prosimy o nazwanie dwóch przedmiotów, które kolejno Pokazujemy badanemu (ołówek, zegarek)
Powtarzanie
-Proszę dosłownie powtórzyć następujące zdanie: Ani tak, ani nie, ani ale,
Wykonywanie poleceń
-Proszę uważnie posłuchać treści całego polecenia, a następnie wykonać to polecenie.· proszę wziąć kartkę do lewej/prawej ręki ",· złożyć ją oburącz na połowę i położyć ją na kolana, , ,
b) Pokazujemy badanemu tekst polecenia zamieszczony no okładce: "proszę zamknąć oczy".Proszę przeczytać to polecenie i je wykonać
Pisanie
-Dajemy osobie badanej czystą kartkę papieru i prosimy o napisanie dowolnego zdania.Proszę napisać na tej kartce
jakieś dowolne zdanie
PRAKSJA KONSTRUKCYJNA
-Proszę przerysować ten rysunek tak dokładnie, jak tylko jest to możliwe Rysunek zamieszczony jest na odwrocie
Narzędzia oceny stanu psychicznego przykłady -skala samooceny depresji Becka
Kryteria oceny
- 0 -11 - bez depresji
- 12 - 26 łagodna depresja
- 27 - 49 umiarkowanie ciężka depresja
- 50 - 63 skrajnie ciężka depresja
świadomość orientacja spostrzeganie pamięć myślenie emocje
Świadomość
Ujęcie historyczno - ewolucyjne: Odzwierciedlanie rzeczywistości
Ujęcie kliniczne: Poczucie przeżywania zjawisk psychicznych
- Świadomość ulega fizjologicznym wahaniom
- Natężenie
- Pole
Ocena:
- reaktywność na bodźce
- sprawność pamięci
- funkcjonowanie w otoczeniu
Zaburzenia:
- ilościowe
- jakościowe
Orientacja
- czas
- miejsce
- osoba
- sytuacja własna
Pamięć
- zapamiętywanie (pamięć krótkoterminowa)
- przypominanie (pamięć długoterminowa)
Uwaga
- bierna
- czynna
Spostrzeganie
- Proces poznawczy polegający na odzwierciedleniu przedmiotu działającego na receptor/receptory
- Sąd realizujący
- Sąd wartościujący
- złudzenia
- omamy
Złudzenia - przykłady
Myślenie
- Zaburzenia treści
- Zaburzenia formy
Zaburzenia treści myślenia
- urojenia
- idee nadwartościowe
- myśli natrętne
Zaburzenia formy myślenia
- Tok myślenia
- forma gramatyczna
Intelekt
- ocena kliniczna
- ocena psychologiczna
Funkcje poznawcze
- Procesy postrzegania
- Funkcje językowe
- Myślenie
- Funkcje wzrokowo - przestrzenne i wykonawcze
- Pamięć
Objawy psychopatologiczne - studium przypadku
- Problem.
Pani Perrin została skierowana na konsultację psychiatryczną przez lekarza rodzinnego. Ponieważ nabrała przekonania, że jej mąż został porwany i zastąpiony przez podstawionego sobowtóra. W tygodniach poprzedzających konsultację, chora coraz bardziej podejrzewała, że mężczyzna mieszkający w jej domu nie był tym człowiekiem, którego niegdyś poślubiła.
- Wierzyła, że jej prawdziwy Wierzyła, że jej prawdziwy mąż zniknął, a jego miejsce zajął ktoś identyczny. Skarżyła się, że "mężczyzna w jej łóżku" był oszustem i nalegała, aby zostawił ją w spokoju. Na krótko przed zniknięciem "prawdziwego" męża, w małżeństwie doszło do kłótni, ponieważ pani Perrin zdecydowanie nie zgadzała się z planami męża, aby zaciągnąć pożyczkę hipoteczną w celu kupna pewnej posiadłości, na którą jak sądziła, nie byłoby ich stać.
- Pani Perrin skarżyła Pani Perrin skarżyła się także, że jest śledzona. Mówiła, że inni ludzie wiedzą, co ona myśli, że ktoś próbował "zabrać jej myśli" oraz że słyszała głosy komentujące to, o czym myślała lub co robiła. W szczególności słyszała, jak inni mówią, że ma absolutną rację, sądząc, że mieszka z oszustem udającym jej męża. Głosy te zachęcały ją do przegnania go.
Objawy psychopatologiczne - cz.2
- Zaburzenia: życia uczuciowego, uwagi, sfery woli, dążeń i działania. Charakter temperament i osobowość.
- Zespoły psychopatologiczne
- Studium przypadków
Napęd psychoruchowy
- Obniżenie i wzmożenie
- zaburzenia sugestywności:
- katalepsja
- automatyzm nakazowy
- zjawiska echa
- negatywizm
- zaburzenia działań dowolnych; - stereotypie
Uczuciowość
- nastrój
- afekt
- lęk
Ocena afektu
- Modulacja afektu
- kontakt afektywny
Osobowość
- zaburzenia cech osobowości
- rozszczepienie osobowości naprzemienne
- rozpad struktury osobowości
Zaburzenia osobowości
- Schizoidalna
- paranoiczna
- cykloidalna
- histeroidalna
- asteniczna
- anankastyczna
- aspołeczna (antysocjalna, „klasyczna” psychopatia)
Intelekt
- ocena kliniczna
- ocena psychologiczna
Studium przypadku
- Problem.
Badany został wbrew własnej woli doprowadzony przez swoich dwóch braci na ostry dyżur w szpitalu. Bracia poprosili o przyjęcie pana Rizka na leczenie, ponieważ był skrajnie podniecony, bezustannie mówił i był w ruchu, a
rodzina nie potrafiła już poradzić sobie z tą sytuacją. Miesiąc przed przywiezieniem go do szpitala zaczął bardzo dużo mówić, choć nie dotyczyło to niczego szczególnego. Gadatliwość połączona była z niewłaściwym zachowaniem, które bardzo krępowało resztę rodziny: badany śpiewał dwuznaczne piosenki, tańczył, opowiadał obsceniczne dowcipy.
- Tego rodzaju zachowanie było Tego rodzaju zachowanie było całkowicie nie w jego stylu, w dodatku robił to zupełnie bez względu na okoliczności. Stan ten rozwijał się bardzo szybko. Rizk sypiał znacznie mniej niż wcześniej, zaczął nadmiernie jeść, był bez przerwy w ruchu, wydawało się, że nie jest w stanie usiedzieć
spokojnie nawet sekundy. Opowiadał rodzinie, że jest śledzony przez policyjnych szpiegów, ponieważ jest osobistością wybitną, z ogromnymi osiągnięciami życiowymi. Kiedy rodzina pytała, jakie to osiągnięcia, potrafił
rozprawiać jedynie o czynnościach codziennych, robiąc to z ogromną przesadą. To właśnie on przeszedł piechotą odległość 8 km w niespełna 20 min, on ułożył stertę cegieł dużo wyższą niż wszyscy pozostali robotnicy, on napełnił lampę naftową "absolutnie perfekt".
- Przeważnie zachowywał Przeważnie zachowywał się ekspansywnie, lecz od czasu do czasu łatwo go było
sprowokować - wówczas stawał się agresywny. Kiedy bracia zasugerowali, że powinien udać się do szpitala, bardzo się rozzłościł, tak że musieli użyć siły, by go tam doprowadzić.
III
Podstawowe zespoły zaburzeń psychopatologicznych
Zespół paranoidalny
- Zaburzenia spostrzegania (omamy)
- zaburzenia myślenia (urojenia)
- afekt monotonny, brak modulacji
- cechy rozpadu struktury osobowości
Zespół katatoniczny
- Zaburzenia napędu psychoruchowego
- postać hipokinetyczna
- postać hipekrinetyczna
- afekt monotonny, brak modulacji
- cechy rozpadu struktury osobowości
Zespół katatoniczny - postać hipokinetyczna
- Bradykineza
- mutyzm
- negatywizm bierny lub czynny
Zespół katatoniczny - postać hiperkinetyczna
- Pobudzenie ruchowe z dziwacznością
- nietrzymanie afektu
- negatywizm czynny
Zespół hebefreniczny
- Zaburzenia sfery emocjonalnej („blazeńskie” zachowania)
- afekt monotonny, brak modulacji
- cechy rozpadu struktury osobowości
Zespół neurasteniczny obraz kliniczny
- Drażliwość, niepokój
- zaburzenia koncentracji uwagi
- nadmierna męczliwość
- zniechęcenie
- zaburzenia snu
Zespół paranoiczny
- Usystematyzowane urojenia
- zachowana struktura osobowości
Zespół parafreniczny
- Urojenia o niewielkim stopniu systematyzacji
- omamy
- zachowana struktura osobowości
Zespół depresyjny
- Obniżony nastrój
- obniżony (zwolniony) napęd psychoruchowy (w tym zwolniony tok myślenia)
Zespół maniakalny
- wzmożony nastrój
- podwyższony (przyśpieszony) napęd psychoruchowy (w tym zwolniony tok myślenia)
Zespoły zaburzeń świadomości: ilościowe, jakościowe
Ocena świadomości
- Reaktywność na bodźce
- funkcjonowanie w otoczeniu
- sprawność funkcji pamięci
Jakościowe zespoły zaburzeń świadomości:
-Przymglenie proste
-majaczeniowy
-pomroczny
-splątaniowy
Zespoły zaburzeń świadomości przymglenie proste
- Opóźniona reaktywność na bodźce
- upośledzone funkcjonowanie w otoczeniu
- zaburzenia pamięci
Zespoły zaburzeń świadomości majaczenie
- zmieniona reaktywność na bodźce
- upośledzone funkcjonowanie w otoczeniu
- zaburzenia pamięci
- omamy i urojenia
Zespoły zaburzeń świadomości zespół pomroczny
- zmieniona reaktywność na bodźce
- upośledzone funkcjonowanie w otoczeniu
- zaburzenia pamięci
- zaburzenia orientacji co do własnej osoby
Zespoły zaburzeń świadomości zespół splątaniowy
- zmieniona reaktywność na bodźce
- upośledzone funkcjonowanie w otoczeniu
- zaburzenia pamięci
- jaktacje i inkoherencja
Zespól otępienny
- Zaburzenia pamięci
- zaburzenia funkcji intelektualnych
- upośledzone funkcjonowanie
IV
Współczesne systemy klasyfikacji zaburzeń psychicznych. Pojęcie i mechanizmy stresu. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
- System DSM IV oraz DSM TR. Klasyfikacja ICD - 10. Zalety i ograniczenia wynikające z posługiwania się systemami klasyfikacji. Pojęcie stresu. Mechanizmy reakcji stresowej. Wykładniki biochemiczne czynników psychospołecznych. Definicja i kryteria diagnostyczne zespołu stresu pourazowego. Ostra reakcja na stres. Zmiany
utrwalone - zmiany osobowości i inne. Terapia zespołu stresu pourazowego i rokowanie.
Klasyfikacja Klasyfikacja ICD - 10
- Obowiązuje w krajach UE
- Wyróżnia kategorie:
- F00 - F09 Organiczne zaburzenia psychiczne
- F10 - F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych
- F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe
- F30 - F39 Zaburzenia nastroju (afektywne)
- F40 - F48 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną
- F50-F59 Zespoły behawioralne, związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi
- F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
- F70 - F79 Upośledzenie umysłowe
- F80 - F89 Zaburzenia rozwoju psychicznego
- F90 -F98 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie
Systemy klasyfikacji Systemy klasyfikacji oparte na fenomenologicznej analizie obrazu zaburzenia np. Zaburzenia nastroju
V
Pojęcie i mechanizmy stresu. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
Stres - pojęcie
- Claude Bernard: stałość środowiska wewnętrznego jako zasadnicza cecha istot żywych
- Mechanizmy adaptacyjne:
- Wewnątrz ustrojowe (np. hormonalne)
- Behawioralne
- Walter Cannon: zasadniczą rolę w powstawaniu mechanizmów adaptacyjnych pełni układ współczulny
Procesy koordynowane przez układ współczulny - Homeostaza
- Hans Selye: wspólną wszystkim organizmom określoną reakcję biologiczną występującą w interakcji z różnego typu bodźcami środowiskowymi= stres
Stres - mechanizm
- Reakcja stresowa - niespecyficzna
- Reakcja stresowa - obejmuje cały organizm
Zaburzenia adaptacyjne w przewlekłej reakcji stresowej
- Krótka reakcja depresyjna
- Reakcja depresyjna przedłużona
- Reakcja mieszana lękowo - depresyjna
- Reakcje z dominującymi zaburzeniami zachowania
- Reakcje z mieszanymi zaburzeniami zachowania i emocji
VI
Zespół stresu pourazowego
- Termin zespół stresu pourazowego (PTSDposttraumatic stress disorder) pojawił się w psychiatrii światowej w 1980 roku wraz z wydaniem DSM III.
- efektem badań prowadzonych wśród weteranów wojny wietnamskiej,
- Pierwsze systematyczne badania nad psychologicznymi i psychiatrycznymi konsekwencjami katastrof przeprowadził Eduard Stierlin w Zurychu (1909 r). Przebadał 21 osób ocalałych z katastrofy górniczej w 1906 roku oraz 135 osób, które przeżyły trzęsienie ziemi w Messina we Włoszech w 1908 roku
- Szczególne znaczenie w psychiatrii katastrof ma pożar w klubie Coconut Grove w Bostonie w 1942 roku, w którym zginęło 491 osób.
- U ofiar katastrof reakcje lękowe lub tzw. zespół katastrofy (oszołomienie, zobojętnienie, wycofanie z kontaktów)
występuje u 25-75% poszkodowanych w ciągu pierwszych tygodni i w dużej mierze koreluje z ciężkością doświadczenia
- tylko 29% badanych kobiet, byłych więźniarek obozów koncentracyjnych, w 25 lat po wojnie pozostaje w stosunkowo dobrym zdrowiu psychicznym [Aaron Antonovsky]
KZ - syndrom
- Obniżony nastrój
- Zwiększona pobudliwość i drażliwość
- Utrudnienie kontaktu z otoczeniem
- Nieufność wobec ludzi
- Lękliwość
- Apatia
- Płaczliwość
- Utrata sensu życia
- pesymizm
- występowanie zaburzeń psychicznych u 14% populacji w rok po katastrofie.
- im bogatsza psychopatologia w ostrej fazie (do miesiąca po zdarzeniu), tym bardziej nasilone objawy PTSD
Formy psychopatologii
- lęk (40%),
- fobie (32%),
- objawy psychosomatyczne (36%),
- nadużywanie alkoholu (36%),
- depresja (26%).
- zaburzenia przystosowania oraz krótkotrwałe reakcje psychotyczne
- McFarlane rozpoznawał tylko jeden przypadek ostrych zaburzeń psychotycznych (w postaci dużej depresji) wśród 300 ofiar najbardziej narażonych w czasie pożaru buszu w Australii
Ostra reakcja na stres
- PTSD jest najlepiej zdefiniowanym i najcięższym zaburzeniem psychicznym pojawiającym się w następstwie przeżycia katastrofy. Inne opisywane to: ostra reakcja na stres, reakcja dezadaptacyjna, krótka psychoza
reaktywna, zespół uratowanego, zespół żalu po stracie
Fazy reakcji na uraz ekstremalny
- Krzyk - strach lęk złość
- Zaprzeczenie - fantazjowanie, odsuwanie się od świadomej analizy zagrażającego bodźca, fizyczne i psychiczne odrętwienie
- Intruzja - (świadome przetworzenie informacji o traumie - zachowania paniczne, uporczywe myli dot. Zdarzenia, zachowania kompulsywne
Fazy reakcji na uraz ekstremalny cd.
- Przepracowanie - próba odbudowania równowagi poprzez wyciszenie i urealnienie zachowań wobec ludzi - kluczowa dla dalszych losów
- Zakończenie - pojęcie względne
Ostra reakcja na stres
- Krótkotrwałe zaburzenie doświadczane podczas lub bezpośrednio po urazie
- Od 2 dni do 4 tygodni=PTSD
PTSD + objawy dysocjacyjne:
- Odrętwienie
- Oszołomienie
- Derealizacja
- Depersonalizacja
- Amnezja dysocjacyjna
Zmiana osobowości po przeżyciu sytuacji ekstremalnej
- Ciągle wroga albo nacechowana brakiem zaufania postawa wobec świata
- Nieustające uczucie pustki albo beznadziejności
- Poczucie bycia w nieustannym zagrożeniu (bez przyczyny)
- Wyobcowanie - stałe uczucie bycia różnym od innych.
VII
Zaburzenia lękowe, obsesyjno - kompulsyjne (natręctw), dysocjacyjne i występujące pod postacią somatyczną.
- Patogeneza objawów nerwicowych. Mechanizmy obronne osobowości. Koncepcja psychodynamiczna
kształtowania się osobowości neurotycznej. Obraz kliniczny zaburzeń lękowych, obsesyjno - kompulsyjne, dysocjacyjne i występujące pod postacią somatyczną. Założenia terapeutyczne.
Studium przypadku
Zaburzenia nerwicowe
- Czynnościowe zaburzenie psychopochodne o niejednolitym obrazie klinicznym, zwykle z przewagą zmian w zakresie procesów emocjonalnych
- Zaburzenia lękowe w postaci fobii
- Zaburzenia lękowe (lęk napadowy, lęk uogólniony)
- Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne
- Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
- Zaburzenia dysocjacyjne
- Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
- Inne zaburzenia nerwicowe (neurastenia)
- Nerwice
- reakcje nerwicowe (sytuacyjne)
- zespoły rzekomonerwicowe
Etiologia nerwic zachowania regulacyjne
- AKOMODACJA *
- ADAPTACJA ***
- ZACHOWANIA (MECHANIZMY) OBRONNE - - -
Etiologia nerwic mechanizmy obronne
- Stłumienie uczuć
- wyparcie
- konwersja
- racjonalizacja
- projekcja
- indentyfikacja
- fantazjowanie
- Regresja
- rezygnacja
- kompensacja
- agresja
- ucieczka
- izolacja
Etiologia nerwic objawy nerwicy
konflikt >Mechanizmy obronne >konwersja >Bóle głowy
lęk >konflikt >Mechanizmy obronne >rezygnacja >Przygnębienie, poczucie wyczerpania
lęk >konflikt >Mechanizmy obronne - nieskuteczne >? ? ? >Napad lęku
Nerwice fobiczne
- Przeniesienie lęku z prawdziwego źródła (nie uświadamianego) na obiekt fobiczny
- uwaga: u dzieci 4 - 5 letnich występują reakcje fobiczne o charakterze przemijający
- Utrzymujący się lęk (strach) przed określonymi sytuacjami, który jest nieproporcjonalny do potencjalnego zagrożenia
- Panika (napad lęku) w kontakcie z obiektem fobicznym
- Unikanie kontaktu z obiektem fobicznym
- fobie specyficzne
- Fobie społeczne
- uogólnione
- specyficzne
Nerwice fobiczne etiologia
- Koncepcje genetyczne
- Teorie uczenia się (warunkowania)
- Następstwa ostrej reakcji stresowej
Nerwice fobiczne leczenie
- Farmakoterapia
- Psychoterapia
- Metoda racjonalna - przedstawienie powiązań (poznawczo - behawioralno - fizjologicznych)
- Identyfikacja i próba zmian nieracjonalnych przekonań
- Sesji ekspozycji
- Stopniowanie prób
Nerwica lękowa
- Bezprzedmiotowy lęk w postaci subiektywnego poczucia zagrożenia' oczekiwania z obawą i przewidywania wszelkich niepowodzeń
Nerwica lękowa charakterystyczne zachowanie
- Nieśmiałość, niepewność w podejmowaniu decyzji
- brak samodzielności
- wrażliwość na opinię otoczenia
- zbyt krytyczna samoocena
- poczucie niższości
Nerwica natręctw
- Obsesje - myśli natrętne
- kompulsje - czynności natrętne
- Dotyczy 2,5% populacji
- Często rodzinne występowanie zaburzeń (bliźnięta monozygotyczne 53 - 87%)
- Zmiany w płatach czołowych (zwłaszcza półkula lewa); wzmożony metabolizm glukozy (badanie PET) w lewej okolicy czołowej
- Związek z pewnymi zachowaniami stereotypowymi u zwierząt kręgowych (modele zwięrzęce)
Lizanie sierści u kotów i psów Mycie rąk
Wyskubywanie piór u ptaków trichotilomania
Nerwica natręctw
- Osobowość anankastyczna
- Nerwica natręctw
- Zespół anankastyczny
Nerwica natręctw leczenie
- Klomipramina
- Inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny
- Śpiączki atropinowe
- Zabiegi psychochirurgiczne (metoda stereotaktyczna)
- Metody behawioralne - pomocniczo
Nerwica konwersyjna (dysocjacyjna)
- Lęk zostaje przekształcony w zaburzenia czuciowe i ruchowe
Nerwica konwersyjna obraz kliniczny
- Bardzo bogata i często zmienna symtomatologia np.:
- napady drgawkowe
- omdlenia
- ruchy pląsawicze
- drżenia grubofaliste kończyn
- tiki
- niemożność chodzenia lub/ i stania
- niedowłady, ślepota, mutyzm, chrypka
Zaburzenia występujące Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
- Niejednolita grupa zaburzeń z dominującymi objawami somatycznymi
- wegetatywne wykładniki lęku
- mechanizm konwersji
Zaburzenia nastroju cz. 1
Depresja
• Zaburzenie zycia emocjonalnego, którego podstawowym objawem jest dominujace uczucie smutku, przygnebienia, zniechecenia.
Ryzyko zachorowania na depresje
- Kobiety 20 - 25%
- Mezczyzni 7 - 12%
Depresje przyczyny:
-Czynniki reaktywne
-genetyczne
-Uszkodzenie o.u.n.
-Czynniki chemiczne
-osobowość
Objawy epizodu depresyjnego - podstawowe
- Obnizenie nastroju
- Utrata zainteresowan
- Zmniejszenie energii
- Czas trwania objawow minimum 2 tygodnie
Objawy epizodu depresyjnego - dodatkowe
- Zaburzenia koncentracji uwagi i zdolnosci myslenia
- Utrata poczucia wlasnej wartosci
- Poczucie winy
- Zahamowanie lub niepokoj
- Mysli i proby samobojcze
- Zaburzenia snu
- Zmiany laknienia i masy ciala
Dystymia
- Przewlekle, trwajace powyzej 2 lat poczucie obnizonego nastroju lub smutku
Zaburzenia nastroju etiologia
- Pojęcia depresja obejmuje zróżnicowane stany warunkowane odmiennymi przyczynami
- Konsekwencje:
- Przebieg
- Leczenie
- Rokowanie
Zaburzenia nastroju patogeneza
- Czynniki reaktywne - depresje psychogenne
- Reakcja żałoby
- Kiedy kończy się smutek a zaczyna depresja?
Koncepcje etiologiczne depresji
- Hipoteza monoaminowa
Uklad serotoninergiczny; dopaminergiczny - nastroj
Uklad noradrenergiczny i dopaminergiczny - aktywnosc i motywacja
- Hipotezy immunologiczne i endokrynologiczne
Istota zaburzen depresyjnych polega na nadmiernej aktywacji osi podwzgorze - przysadka - nadnercza
Znaczenie wlasciwego leczenia zaburzen depresyjnych
- Poprawa rokowania we wspolistniejacych chorobach somatycznych
- Zapobieganie samobojstwom
- Aktywnosc spoleczna, zawodowa
- Poprawa jakosci zycia chorych
- Obnizanie kosztow ekonomicznych zwiazanych z depresja
Depresje maskowane
- Maski bolowe
- Maski wegetatywne i psychosomatyczne
- Zaburzenia rytmow biologicznych
- Maski psychopatologiczne
- Mski behawioralne
Zaburzenia nastroju leczenie niefarmakologiczne
- Oddziaływania psychoterapeutyczne są wskazane w każdym przypadku zaburzeń nastroju
- Terapia psychologiczna jako podstawowa forma leczenia
- Terapia psychologiczna jako metoda towarzysząca farmakoterapii
Zaburzenia nastroju leczenie niefarmakologiczne - terapia poznawcza
- Terapia poznawcza (reorganizacja sposobu myślenia, orientacja na teraźniejszości)
- terapeuta: dyrektywny
- Terapia wyuczonej bezradności (brak kontroli nad wydarzeniami)
Zaburzenia nastroju leczenie niefarmakologiczne - terapia interpersonalna
- Skoncentrowana na obecnych problemach interpersonalnych, szczególnie:
- Reakcje żalu
- Spory
- Okresy przejściowe
- Deficyt umiejętności społecznych
Depresja a zaburzenia seksualne
- Funkcjonowanie seksualne przed chorobą Pierwotne zaburzenie psychiczne
- Współistniejące zaburzenia psychiczne Współistniejące schorzenia fizyczne Leczenie psychotropowe
- Leczenie towarzyszące
Depresja a zaburzenia seksualne Niekorzystny wpływ leków psychotropowych na funkcje seksualne
- Niespecyficzny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy
- Specyficzny wpływ na neurotransmitery w ośrodkowym układzie nerwowym
- Specyficzny wpływ na neurotransmitery w autonomicznym układzie nerwowym
- Bezpośredni wpływ na aktywność hormonalną
- Pośredni wpływ na regulację hormonów
Depresja a zaburzenia seksualne metody terapii
- Poradnictwo i krótkotrwała psychoterapia wspierająca · Terapia w układzie partnerskim
- Terapia indywidualna
- Terapia grupowa
Depresja a zaburzenia seksualne modyfikacja prowadzonego leczenia
- Kontynuacja bieżącego leczenia Opóźnione dawkowanie Ograniczenie dawek Odstawienie leku
- „Odpoczynek od leku”
- Środki wspomagające Przejście na terapię alternatywną
Zaburzenia nastroju u kobiet Zestawienie kryteriów przedmiesiączkowego zaburzenia dysforycznego
- A. Objawy muszą wystąpić podczas tygodnia przed menstruacją i ustąpić w ciągu kilku dni po pojawieniu się
krwawienia.
- 1. Obniżenie nastroju lub dysforia
- 2. Lęk lub napięcie
- 3. Labilność afektywna
- 4. Rozdrażnienie
- 5. Zmniejszenie zainteresowania rutynowymi czynnościami
- 6. Trudności w koncentracji
- 7. Wyraźny brak energii
- 8. Wyraźna zmiana apetytu, przejadanie się lub wzmożone
- łaknienie
- 9. Nadmierna potrzeba snu lub bezsenność
- 10. Uczucie znużenia
- 11. Inne objawy fizyczne, np. bolesność piersi, wzdęcia
- B. Objawy muszą przeszkadzać w pracy, zajęciach szkolnych, upośledzać zwykle czynności i stosunki międzyludzkie
Okołoporodowe zaburzenia nastroju przyczyny
- wewnętrzna, nieprawidłowa reakcja na zmiany hormonalne jest w większym stopniu odpowiedzialna za omawiane zaburzenia niż zmiana sama w sobie
Depresja poporodowa czynniki ryzyka
- socjoekonomiczne czynniki wywołujące stres
- występowanie zaburzeń psychicznych w przeszłości
- występowanie zaburzeń psychicznych w rodzinie
- cechy osobowości (obsesyjnokompulsywne, lękowe, panika itp.)
- brak wsparcia społecznego
- negatywne zdarzenia życiowe
- niepewność zatrudnienia
- brak doświadczenia w opiece nad dziećmi . nieplanowana ciąża
- "pesymizm przedporodowy"
- złe relacje małżeńskie lub brak męża
- złe relacje z matką
- wielokrotne porody
- próby samobójcze w przeszłości
- problemy związane z poprzednimi ciążami (poronienia, aborcja lub chore dziecko)
- zła opieka prenatalna
- niedożywienie
- używanie narkotyków, alkoholu
Objawy okołoporodowych zaburzeń nastroju
- bezsenność
- zaburzenia jedzenia
- depresja/rozdrażnienie
- brak energii/niemożność funkcjonowania
- odsunięcie od ludzi/izolacja społeczna
- narzekanie na brak wsparcia społecznego
- niewłaściwa interpretacja zachowań dziecka
- problemy z pamięcią, koncentracją, logicznym myśleniem . dezorientacja, zagubienie, zamartwianie się
Zaburzenia nastroju związane z menopauzą
- Czynniki ryzyka zaburzeń nastroju pojawiających się w okresie menopauzalnym
- przebyte zaburzenia psychiczne w przeszłości
- występowanie zaburzeń nastroju w rodzinie
- słabe zdrowie
- stres społeczny
- Najczęstsze objawy depresji w okresie okołomenopauzalnym obejmują:
- rozdrażnienie
- płaczliwość
- lęk
- przygnębienie/labilność nastroju . brak motywacji/energii
- słabą koncentrację
- przerywany sen
Depresje a wiek podeszły
- Socjalne
- Ograniczone kontakty społeczne .Osamotnienie
- Żałoba
- Ubóstwo
- Choroby somatyczne
- Psychologiczne
- Obniżona samoocena
- Ograniczenie intymności
- Choroby somatyczne
- Biologiczne
- Zmniejszenie liczby neuronów i neurotransmiterów
- Obciążenie genetyczne
- Choroby somatyczne
Ryzyko samobójstw
Cechy zespołu depresyjnego
- depresja o dużym .nasileniu
- poczucie winy
- poczucie beznadziejności
- niska samoocena
- anhedonia
- lęk przewlekły, niepokój
- bezsenność
- ujawniane myśli lub zamiary samobójcze
- przewlekła subdepresja
Cechy demograficzne
- wiek > 45 r.ż.
- płeć: mężczyzna
- owdowiała (rozwiedziona) (kobiety i mężczyźni)
Sytuacja socjalna
- samotność, niemożność liczenia na pomoc innych
- zła sytuacja materialna
- utrata pracy, źródeł utrzymania
Dane z Wywiadu
- próby samobójcze w przeszłości
- samobójstwa osób bliskich (krewnych, osób ważnych dla pacjenta) okres żałoby
Inne cechy
- złe przystosowanie społeczne
- nadużywanie alkoholu
- zaburzenia osobowości (cyklotymiczna, antysocjalna)
- przewlekłe choroby somatyczne
- przewlekła bezsenność
- przewlekłe dolegliwości bólowe
- organiczne zespoły mózgoweowe {przewlekłe
Samobójstwa manipulacyjne
- Podejmowane w sytuacji utraty kontroli nad otoczeniem
- cel: dominacja nad otoczeniem
- Również potencjalnie groźne
I
Schizofrenia
Schizofrenia etioepigeneza
Uwarunkowanie genetyczne
somatyczne >
psychologiczne > wyzwalające
socjologiczne >
Schizofrenia etiologia
- Koncepcje infekcyjno - immunologiczne
Schizofrenia etiologia czynniki środowiskowe
- Czynniki niespołeczne
- Wczesne doświadczenia traumatyczne i negatywne wydarzenia życiowe
- System rodzinny
- Czynniki makrospołeczne
Schizofrenia typowe objawy
Objawy wytwórcze
- Omamy
- Urojenia
- Pobudzenie
Objawy negatywne
- Autyzm
- Wycofanie emocjonalne
- Apatia
- Unikanie kontaktów społecznych
Schizofrenia obraz kliniczny - rodzaje
-paranoidalna
-katatoniczna
-hebefreniczna
Zespół paranoidalny
- Zaburzenia spostrzegania (omamy)
- zaburzenia myślenia (urojenia)
- afekt monotonny, brak modulacji
- cechy rozpadu struktury osobowości
Schizofrenia postać katatoniczna
- Pobudzenie ruchowe lub zahamowanie
- mutyzm
- osłupienie
- odmowa jedzenia
- echolalia
Schizofrenia postać hebefreniczna
- Błazeńskie zachowanie się
- bezczelne odnoszenie się do otoczenia
- bezmyślna gadatliwość z rozkojarzeniem
- wulgarne wypowiedzi (koprolalia)
- spaczone łaknienie (pararexia)
Terapia schizofrenii
- wszechstronne - ponieważ musi uwzględniać wszystkie aspekty poważnego, wielowymiarowego kryzysu, jakim dla chorego jest zachorowanie
- wytrwałe - ponieważ kryzys zwykle jest długotrwały i zagraża podstawom egzystencji,.
- indywidualizowane - ponieważ postać kryzysu i udział w nim różnego rodzaju trudności są bardzo indywidualne
Leczenie zaburzeń psychicznych terapia schizofrenii
-farmakoterapia
-psychoterapia
-Socjoterapia
Leczenie schizofrenii psychoterapia
- Mimo długiej historii wysiłków nie wypracowano żadnej strategii psychoterapeutycznej, która mogłaby
udokumentować swą skuteczność w przezwyciężaniu objawów schizofrenii i której można by przypisać samodzielną rolę w leczeniu schizofrenii.
- nawiązaniem kontaktu terapeutycznego,
- podtrzymywaniem poziomu funkcjonowania osobowego i interpersonalnego.
Fazy choroby - leczenie
4 -6 tyg. ostra
4 - 6 miesiecy zejscia objawow
stabilizacji
4- 6 tyg. > ostra >szpital
miesiace >zajscia objawow >opieka domowa
stabilizacji > stowarzyszenia > oddzial dzienny > poradnia > hostel
II
Uzależnienia
Tolerancja i zależność fizyczna
- do uzyskania takiego samego efektu terapeutycznego potrzebne są coraz większe dawki leku, które przyspieszają
rozwój tolerancji i dochodzi do zjawiska błędnego koła.
- Zespoły abstynencji są awersyjne, nieprzyjemne dla pacjenta, który zaczyna poszukiwać leku nie dla nagrody, ale dla uniknięcia niemiłych objawów abstynencji.
- Długotrwałe stosowanie leków uzależniających powoduje tzw. Tolerancję przewlekłą, związaną z trwałymi zmianami w mózgu, prowadzącą do powrotu do nałogu pacjentów po procesie odtrucia i powoduje skazę osobowości, która predysponuje narkomana do szukania leków powodujących dobre samopoczucie.
Mechanizmy uzależnienia
Uklad pobudzenia Układ nagrody
Układ poznawczy
Objawy uzależnienia
- silna potrzeba, a nawet przymus przyjmowania określonej substancji (w tym przypadku palenia tytoniu)
- trudności w zachowaniu kontroli nad ilością przyjmowanego środka
- obecność objawów odstawienia (abstynencyjnych) w sytuacji przymusowego braku substancji oraz przyjmowanie substancji w celu redukcji tych objawów lub uniknięcia ich powstania
- wytworzenie się tolerancji,
- poświęcanie nałogowi coraz większej ilości czasu
- uporczywe przyjmowanie substancji pomimo doświadczania negatywnych tego skutków
Objawy abstynencyjne 1
- zaburzenia świadomości (dezorientacja w czasie i miejscu
- omamy i złudzenia (iluzje), głównie wzrokowe, dotykowe i słuchowe,
- lęk,
- silne drżenie mięśniowe
Objawy abstynencyjne 2
- urojenia (dziania się, prześladowcze),
- podniecenie psychoruchowe,
- trudności z zaśnięciem albo odwrócony rytm snu i czuwania,
- nadaktywność układu autonomicznego (np. tachykardia, nadciśnienie rozszerzenie źrenic)
Następstwa psychopatologiczne
- Z. abstynencyjny
- Majaczenie
- Z. otępienne
- Z. amnestyczne
- Zaburzenia psychotyczne
- Zaburzenia nastroju
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia snu
Założenia terapii
- Odtrucie
- Długotrwały proces psycho - i socjoterapeutyczny (rekonstrukcja osobowości).
czas trwania i rokowanie uzależnione od predyspozycji osobowościowej wyjściowej, czynników środowiskowych
oraz siły uzależniającej przyjmowanej substancji
III
Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży
-biologiczne
-psychologiczne
-społeczne
Zaburzenia specyficzne dla wieku dziecięcego
- Psychozy dziecięce
- zaburzenia emocjonalne
- specjalne zaburzenia rozwojowe
- zespół hiperkinetyczny
Dzieci małe i w wieku przedszkolnym
- Zaburzenia emocjonalne
- zaburzenia adaptacyjne
- opóźnienie rozwoju
- autyzm wczesnodziecięcy
- psychoza dezintegracyjna
Młodsze dzieci szkolne
- Zespół nadpobudliwości psychoruchowej
- zaburzenia zachowania
- specyficzne zaburzenia rozwojowe w tym deficyty wybiórcze i moczenie nocne
Starsze dzieci szkolne
- Zaburzenia zachowania
- nieprawidłowa osobowość
- zaburzenia nerwicowe
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej
- Nadmierna aktywność
- zaburzenia uwagi
- labilność emocjonalna
- impulsywność
- mała tolerancja na frustrację
- zaburzenia percepcyjno - ruchowe, w tym koordynacji
- zakłócenia pamięci i myślenia
- zaburzenia w uczeniu się
- nieprawidłowości w zakresie mowy i słuchu
Moczenie się mimowolne
- Ukończone 4 lata
- co najmniej raz w miesiącu
- pierwotne
- wtórne
Moczenie się mimowolne przyczyny
- Zaburzenia morfologiczne w układzie moczowo - płciowym (75%)
- nieprawidłowy trening małego dziecka
- zaburzenia snu
- stresujące przeżycia
- zaburzenia psychopatologiczne (nerwicowe)
Zaburzenia nerwicowe
- Nerwice
- reakcje nerwicowe (sytuacyjne)
- zespoły rzekomonerwicowe
Nerwica lękowa
- Bezprzedmiotowy lęk w postaci subiektywnego poczucia zagrożenia' oczekiwania z obawą i przewidywania
wszelkich niepowodzeń
Nerwica lękowa charakterystyczne zachowanie
- Nieśmiałość, niepewność w podejmowaniu decyzji
- brak samodzielności
- wrażliwość na opinię otoczenia
- zbyt krytyczna samoocena
- poczucie niższości
Nerwica lękowa wpływ na naukę
- Utrudniona koncentracja uwagi
- zaburzone logiczne myślenie
Nerwice fobiczne
- Przeniesienie lęku z prawdziwego źródła (nie uświadomianego) na obiekt fobiczny
- uwaga: u dzieci 4 - 5 letnich występują reakcje fobiczne o charakterze przemijającym
Fobia szkolna
- Niechęć lub odmowa chodzenia do szkoły w związku z odczuwaniem silnego lęku na jej terenie, przy czym szkoła nie jest rzeczywistą przyczyną tego lęku (co różnicuje z reakcją sytuacyjną)
Zespół obsesyjno - kompulsywny (natęctw, anankastyczny)
- Nerwica natręctw
- organiczne uszkodzenie o.u.n.
- wstępne fazy chorób endogennych
Zaburzenia zachowania
- Reakcja hiperkinetyczna
- reakcja wycofywania
- reakcja lękowa
- reakcja ucieczkowa
- reakcje antyspołeczne
- grupowa przestępczość
Osobowość nieprawidłowa „klasyczna” (aspołeczna)- typowe cechy
- Brak trwałych związków uczuciowych
- niezdolność do przewidywania skutków działania
- brak istotnych zainteresowań
- zmienność i nietrwałość dążeń
- ukierunkowanie na cel doraźny
- niezdolność wprowadzania praktycznych wniosków z dotychczasowych doświadczeń
Osobowość nieprawidłowa „klasyczna” (aspołeczna)
- Brak wykształcenia i zawodu
- brak stałych związków z ludźmi
- brak rodziny
- uleganie nałogom
- częste konflikty z porządkiem prawnym
Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży cz. 2.
Schizofrenia dziecięca typowe objawy
- Autyzm
- zaburzenia mowy
- stereotypie ruchowe, mimiczne, postawy
- zmiana nastawienia uczuciowego
- zaburzenia mowy
- dzieci stają się małomówne
- struktura wypowiadanych zdań nieprawidłowa i dziwaczna
- echolalia, czasami echomimia i echopraksja
- perseweracje
- neologizmy
- zaburzenia mowy - c.d.
- Monolog - dominującą formą wypowiedzi
- o sobie mówią w drugiej lub trzeciej osobie
- brak adresata wypowiedzi
- brak typowych dla okresu rozwojowego pytań
- stereotypie ruchowe, mimiczne, postawy
- nie tolerują nowych osób i sytuacji
- agresywna obrona swojego odosobnienia
- zmanierowany chód
- dziwaczne pozycje ciała
- stereotypie ruchowe, mimiczne, postawy - c.d.
- stereotypowość i monotonia w zabawach
- brak zainteresowania zabawkami
- preferowanie takich przedmiotów jak: patyczki, sznurki, pudełka, klucze
- wybiórcze zainteresowanie (np. Instalacjami elektrycznymi)
Zespoły autystyczne
- Zespół Kannera
- zespól Aspergera
- autyzm somatogenny
- autyzm psychogenny
- „autyzm” rzekomy
Zespół Kannera
- Obecny od niemowlęctwa
- Dzieci (również niemowlęta) są obojętne-nie uśmiechają się
- lęk przed jakąkolwiek zmianą w otoczeniu - paroksyzmy lęku, krzyk, stany pobudzenia
- zainteresowanie przedmiotami bez zwracania uwagi na osoby z otoczenia
- Zaburzenia mowy (neologizmy, iteracje, agramatyzmy, echolalia i echolalia opóźniona)
- fonografizm
- odwracanie zaimków osobowych
Zespół Aspergera
- Chłopcy o normalnym lub ponadprzeciętnym poziomie inteligencji
- rozwój mowy prawidłowy, a nawet przyśpieszony w stosunku do rozwoju ruchowego (początkowo)
- osoby z otoczenia wprawdzie spostrzegają, ale odbierają je jako „przeszkadzające”
- cechy autyzmu rozwijają się ok. 2 - 3 rż.
Zespoły autystyczne podłoże
- Wczesna schizofrenia
- organiczne uszkodzenia o.u.n.
- Frustracja emocjonalna - rozłąka z rodzicami, w tym zespół hospitalizmu
- oligofrenia
- „prawdziwy” autyzm (rzadki - 0,05%)
Depresje i choroby afektywne
- Depresje u dzieci i młodzieży przebiegają w sposób odmienny niż u dorosłych
Depresja anaklityczna
- Występuje u noworodków i niemowląt w następstwie rozłąki z matką:
- utrata łaknienia
- zanik odruchu ssania
- zaburzenia rytmu snu i czuwania
- brak reakcji płaczu
Obraz depresji w zależności od wieku dziecka dzieci w wieku przedszkolnym
Objawy psychiczne
- zahamowanie
- unikanie zabaw
- podniecenie ruchowe
Objawy psychosomatyczne
- napady płaczu, krzyku
- zaburzenia snu
- jaktacje
- zaburzenia łaknienia
Jadłowstręt psychiczny
- Najczęściej u dziewcząt w wieku dojrzewania
- może zwiastować początek niektórych chorób
- konieczność różnicowania z chorobami somatycznymi (np.. Choroba Simondsa)
Przebieg:
- początek zwykle bardzo powolny (stopniowe wycofywanie różnych pokarmów)
- utrata łaknienia
- każde przyjęcie pokarmu połączone z poczuciem przepełnienia żołądka - wymioty
Obraz kliniczny:
- Długo zachowana sprawność fizyczna
- właściwa ocena swojego stanu
- nastrój „matowy” (bez wyraźnego obniżenia)
- koncentracja na walce z jedzeniem i na nauce szkolnej
Jadłowstręt psychiczny patogeneza (wg Bruch)
SCHEMTA
IV
Niektóre zaburzenia psychiczne wieku podeszłego. Zagadnienia organizacyjne i prawne leczenia zaburzeń psychicznych.
Zaburzenia otępienne
- Choroba Alzheimera
- Otępienie z ciałami Lewy'ego
- Otępienie w chorobie Parkinsona
- Otępienia naczyniopochodne
- Otępienie czołowo - skroniowe
Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego 19 sierpnia 1994
tryb przyjęcia do szpitala psychiatrycznego
- 1. Stwierdzenie wskazań do przyjęcia
- 2. Wyrażenie przez osobę z zaburzeniami psychicznymi zgody (pisemnej) na pobyt w szpitalu
Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego tryb przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osób, które nie wyraziły zgody
- Art. 23 - osoby których zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby zagrażają bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób
- art. 29 - osoby których zachowanie wskazuje na to, że nie przyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie
stanu zdrowia
- osoby niezdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych wówczas kiedy można oczekiwać, że pobyt w szpitalu przyniesie poprawę
Zachowanie wskazujące na zaburzenia psychiczne
skierowanie Badanie lekarskie
Badanie psychiatryczne
Historia choroby Badanie psychiatryczne lub psychologiczne
Powiadomienie Sądu Zatwierdzenie przez ordynatora
Kierownik szpitala
Zachowanie wskazujące na zaburzenia psychiczne
Badanie psychiatryczne
Wniosek krewnych w linii prostej, rodzeństwa, przedstawiciela ustawowego lub
osoby sprawującej faktyczną opiekę
Świadectwo
Sąd opiekuńczy
Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego przymus bezpośredni
- Przytrzymanie
- unieruchomienie
- izolacja
- przymusowe zastosowanie leków
- Zleca i nadzoruje stosowanie lekarz
- lub jeżeli nie jest możliwe uzyskanie decyzji lekarza, o zastosowaniu przymusu decyduje pielęgniarka, która niezwłocznie powiadamia o tym fakcie lekarza
- każdy wypadek zastosowania przymusu odnotowuje się w dokumentacji
- zasadność ocenia w ciągu 3 dni kierownik zakładu
V
Czynniki psychiczne a zaburzenia somatyczne.
Homeostaza ustroju
- układ nerwowy obwodowy,
- autonomiczny,
- układ immunologiczny
- hormonalny.
. Osobowość
czynniki toksyczne, urazy, czynność narządów,
drobnoustroje, dopływ tlenu, działanie hormonów
pożywienia, wody, sytuacje
stresowe, temperatura O u n
Homeostaza ustroju
- pacjentów cierpiących na zaburzenia psychosomatyczne na ogół charakteryzuje wysoki poziom lęku i neurotyczności oraz często występują u nich nerwice.
- Czynniki psychiczne obecne są w patogenezie każdej choroby somatycznej, jednak ich znaczenie jest odmienne
- Eksperymenty dowodzące, że czynniki psychiczne mogą być przyczyną powstawania zmian organicznych:
częstotliwość występowania czynnościowych zaburzeń psychosomatycznych
- płeć,
- stopień industrializacji,
- organizacja społeczeństwa,
- kultura.
Czynniki osobowościowe sprzyjające zaburzeniom psychosomatycznym
- Nieustanne poczucie presji czasu
- Ambicja i orientacja na współzawodnictwo
- Agresja
Wspólne wykładniki procesów psychicznych i somatycznych
- Eric Kandel
- prace nad biologiczno-molekularnymi mechanizmami pamięci i uczenia się, czyli procesami odzwierciedlającymi
plastyczność mózgu.
- w wyniku .,psychologicznych" procesów uczenia się dochodzi do "biologicznych" modyfikacji stanu synaps nerwowych w mózgu.
- Osiągnięcia neurobiologii w "dekadzie badań nad mózgiem„ - zmierzch dualizmu kartezjańskiego:
- choroby endogenne vs psychogenne
- farmakoterapia vs psychoterapia
- choroby psychogenne - psychoterapia vs choroby o "biologicznym" podłożu - farmakoterapia.
- Zmiany w ekspresji genów pod wpływem uczenia się i doświadczeń środowiskowych powodują zmiany w zakresie połączeń synaptycznych > Kształtowanie się osobowości Wzorce zachowania
Bodźce środowiskowe > Plastyczność neuronalna > Reakcje emocjonalne i intelektualne
Wspólne wykładniki procesów psychicznych i somatycznych
- Plastyczność neuronalna - modyfikacja olbrzymiej liczby połączeń synaptycznych i ich integracja w obrębie tzw. kory asocjacyjnej mózgu
- Proces obecny podczas całego życia:
- (jednak zakres procesu zmniejsza się w miarę starzenia)
Obrazowanie procesów nieświadomych
- Obecnie można dokonać obrazowania ,,nieświadomości" i to zarówno w odniesieniu do czynności poznawczych, jak i emocjonalnych
Wspólne wykładniki procesów psychicznych i somatycznych
terapia behawioralna:
- uczenie się oparte na warunkowaniu klasycznym i operacyjnym
- modyfikacja czynności: jądra podstawy, jądro migdałowate oraz hipokamp.
psychoterapia poznawcza
- modyfikacja nieprawidłowego przetwarzania informacji, (niewłaściwe struktury poznawczych)
- Pierwotna kora przedczołowa oraz struktury podkorowe (wtórnie)
psychoterapia psychodynamiczna
- Relacje interpersonalne
- obwody nerwowe korowo-podkorowe, w tym lateralizacja czynności psychicznych w obu półkulach mózgowych.