METODY - TESTY:

definicja: Testy inteligencji i zdolności można określić jako wystandaryzowane, znormalizowane narzędzia mierzące sprawność intelektualną na podstawie efektywności wykonywania zadań umysłowych

1.Zalety i ograniczenia skali Wechslera w pomiarze

inteligencji.

Zalety:

• Skala Inteligencji Wechslera pozwala nie tylko na ilościowa charakterystykę inteligencji ( co wyraża Iloraz Inteligencji), ale umożliwia również jej jakościową charakterystykę:

• dysponujemy oceną wykonania każdego z 11 testów nastawionych na badanie różnych funkcji umysłowych

• skala oferuje możliwość charakterystyki międzyosobniczej (interindywidualnej), polegającej na porównaniu otrzymanego II z normami opracowanymi dla populacji jednostki

• skala oferuje także możliwość charakterystyki wewnątrzosobniczej (intraindywidualnej), której odbiciem jest psychogram informujący o strukturze inteligencji jednostki, powiązaniach między poszczególnymi zdolnościami i ich układach

• wyniki są wystandaryzowane co umożliwia ich porównywanie

• Skala Wechslera charakteryzuje się wysokim stopniem rzetelności (badanie osoby dwa razy tym samym testem daje zbliżone wyniki)

• narzędzie jest uważane za trafne

• Skala Wechslera ma polska adaptację (WAIS-R[PL]), jest uważana za najlepiej opracowane w naszym kraju narzędzie służące do diagnozy osób dorosłych w badaniach indywidualnych

• istnieje także wersja dla dzieci

Ograniczenia:

• test czasochłonny

• skomplikowany

• do badań indywidualnych

• obciążony kulturowo (np. zadania odnoszące się do wiedzy, konstruowanie historyjek itd.)

• na wyniki wpływ może mieć wykształcenie (jak wyżej)

• test nie ma zastosowania do osób:

• z defektami w funkcjonowaniu psychicznym (np. niewidomi lub głusi)

• analfabetów, imigrantów, oraz osób, które ze względu na środowisko w którym żyją nie znają wystarczająco języka kraju

• rozwiązywanie testu inteligencji jest dalekie od sposobu funkcjonowania intelektualnego człowieka w sytuacjach życiowych

• założenie o normalnym rozkładzie inteligencji (a na nim opiera się skala przecież) nie jest wystarczająco udowodnione

• poziom wykonania testu zmienia się wraz z wiekiem (spada po 25 roku życia)

2. Typy testów i rodzaje zadań stosowanych w testach inteligencji.

Rodzaje testów inteligencji:

• grupowe - wykonywane przez wiele osób naraz, łatwe i ekonomiczne w przeprowadzaniu, wymagają od badanych pewnych specyficznych kompetencji (np. rozumienie instrukcji), zwykle stosowane w celach przesiewowych

• indywidualne - jedna osoba naraz, umożliwiają dokonywanie dodatkowych obserwacji dot. zachowania, bardziej czasochłonne, większe wymagania wobec badającego, zwykle stosowane w celach terapeutycznych, reedukacyjnych, poradnictwie

• zamknięte - wybieranie poprawnych rozwiązań, zwykle testy grupowe, łatwość oceny

• otwarte - samodzielne formułowanie odpowiedzi, trudno o jednoznaczne kryteria poprawności

• werbalne - odpowiedzi udzielane są ustnie,lub pisemnie

• wykonaniowe - badany wykonuje jakieś działanie na konkretnym materiale

• testy szybkości - zadanie są stosunkowe łatwe, pod uwagę bierze się czas ich wykonania

• testy mocy - zadanie zróżnicowane pod względem trudności, o wyniku badanego decyduje czy jest je w stanie rozwiązać

• testy mierzące poszczególne zdolności - mierzą inteligencję rozumianą jako suma zdolności za pomocą zbiorów różnorodnych testów, oprócz pojedynczego wyniku dają możliwość sprawdzenia wyniku dla poszczególnych zdolności czyli tzw. ujęcia profilowego (np. Test Wechslera)

• testy inteligencji (jako zdolność ogólna) - testy składające się ze stosunkowo jednorodnych zadań by angażowały uniwersalne operacje umysłowe, rezultatem badanie jest pojedynczy wynik (np. Test matryc Ravena)

• skale rozwojowe - zadanie pogrupowane w zalezności od stopnia trudności tworzą zestaw prób przewidzianych dla poszczególnych poziomów wieku, rozpoczyna się od poziomu wieku biologicznego badanego i dzie się w góre, pozwala na okreslenie wieku umyslowego badanego (np. skala Bineta), wiek umysłowy dzielony przez wiek życia razy 100 = klasyczny iloraz inteligencji (zastapiony obecnie dewiacyjnym ilorazem inteligencji)

• baterie testów - składają się z odrębnych testów mierzących poszczególne zdolności lub składniki zdolności, indywidualnie zaczyna się łatwiejszych i przechodzi do trudniejszych aż do określonej liczby niepowodzeń, grupowo każdy ma szanse przerobić wszystkie zadania

Typy zadań testowych stosowanych w testach inteligencji:

Meteriał zadań	Wymagane działania umysłowe	Interpretacje dotyczące przedmiotu pomiaru	operacje	zadania
Figuralny (geometryczny)	Rozumowanie indukcyjne	Inteligencja płynna	Klasyfikowania, szeregowania, rozumowania przez analogie	Uzupełnianie, układy elementów, wykluczanie niepasujących
Symboliczny, semantyczny (litery, liczby, symbole, słowa, zdania)	Rozumowanie indukcyjne, rozumowanie deukcyjne	Zdolności rozumowania wchodzące w skład int. skrystalizowanej ((zdolności abstrakcyjno - logiczne) (zależne kulturowo?)	Rozpoznawania serii, klasy, analogii, uzupełnianie	Sylogizmy, wyciąganie wniosków z sądów, ocenianie prawdziwości konkluzji
Liczbowy (liczby, symbole, zadania tekstowe)	Działania arytmetyczne, porównywanie, strukturalizowanie problemów dot. relacji ilościowych	Zdolności liczbowe (numeryczne)		Proste zadania arytmetyczne, szacowanie wyników, porównywanie wielkości
Werbalny (słowa, zdania)	Rozumienie i tworzenie wyrazów, fraz i zdań, stosowanie reguł ortograficznych i gramatycznych	Zdolności werbalne	Badają sprawność językową	Def. terminów, rozpoznawanie synonimów, uzupełnianie lub interpretacja zdań, przysłów (?)
Figuralny (/percepcyjny) (rysunki, schematy, przedmioty)	Umysłowe reprezentacje przekształceń i przemieszczeń fizycznych	Zdolności wzrokowo- przestrzenne		Odtwarzanie wzorów z klocków, składanie całości z części, dostrzeganie braków
Behawioralny: a) percepcyjny b) werbalny	Rozpoznawanie stanów psych. i relacji społ., rozumienie norm, przewidywanie konsekwencji zachowań	Inteligencja społeczna (interpersonalna)	Rozumienie inf. społecznych	Układanie historyjek obrazkowych, wyjasnianie norm społecznych
Werbalny, percepcyjny	Odtwarzanie wiadomości	Zdolność przyswajania wiedzy	Najczęściej nazywane czynnikiem g	Rozpoznawanie przedmiotów, określanie ich zastosowania
Figuralny, symboliczny, semantyczny	Reprodukcja lub rozpoznawanie zaprezentowanego wcześniej materiału	Pamięć bezpośrednia		Szeregi cyfr

POMOC PSYCHOLOGICZNA

pomoc psych. - to zdarzenie społ. Przybierające następujące formy pomocy:

• pomoc materialna

• pomoc emocjonalna

• pomoc instrumentalna (konkretne rady, informacje, wskazówki)

Element kreatywny - duża część form pomocy psych. Opiera sie na współpracy osoby pomagającej i potrzebującej.

Rodzaje pomocy:

• indywidualna (krótkotrwała przy interwencji, długotrwała przy psychoterapii)

• grupowa (wykorzystanie dynamiki grupowej, grupa czasem się fiksuje przy przejściu przez fazy)

• pośrednia (nie poprzez kontakt z osoba potrzebująca, ale przez kontakt z innymi np. rodzicami)

1.Specyfika różnych form pomocy psychologicznej: psychoprofilaktyki, psychoterapii i interwencji kryzysowej.

Psychoprofilaktyka

• a ) promocja zdrowia i b) prewencja

• 3 stopnie prewencji:

• prewencja właściwa - zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia

• gdy pojawiają się wczesne sygnały

• zapobieganie skutkom przebytych chorób, urazów - rehabilitacja (indywidualna lub grupowa): polega na na przystosowaniu jednostki do otoczenia społ. i przygotowaniu jej do uczestnictwa w życiu społ.

• prewencja:

• wzmacnianie odpowiedniego zachowania (skuteczniejsze)

• strategie negatywne (straszenie konsekwencjami)

• celem jest zapobieganie problemom psychicznym, emocjonalnym, lub zdrowotnym

• wykorzystuje działania psychologicznej

• działania skierowane na jednostkę lub grupę

• promocja zdrowia, zwłaszcza psychicznego

• promocja zdrowia - proces, który umożliwia zwiększenia oddziaływania na własne zdrowie, jego poprawę i podtrzymanie

• zdrowie psych.: brak zaburzeń, równowaga psych., zintegrowane funkcje i struktury psych., zdolność do działań produktywnych i efektywnych, harmonijnego współżycia z otoczeniem, przystosowywania się do zmieniających się warunków życia

• podejście interdyscyplinarne - aspekt ekonomiczny

• działalność edukacyjna do lekarzy, nauczycieli, osób zajmujących się opieka społeczną

• higiena psychiczna - nauka o zdrowiu psych. i warunkach zdrowia psych. oraz umiejętność praktyczna stosowania wskazań wynikających z tej wiedzy

• czynniki ryzyka:

• biologiczne

• psychologiczne (osobowość, przeżycia)

• społeczne

• ekologiczne

Interwencja kryzysowa

• metoda systemowego, interdyscyplinarnego, wielowątkowego oddziaływania na osobę (zdrową) w sytuacji kryzysu, dostarczająca wszechstronnego wsparcia, wielostronnej pomocy (materialnej, prawnej, medycznej, bytowej), ale przede wszystkim pomocy psychologicznej. Interwencję zawsze należy rozumieć w kontekście nie tylko tej osoby, ale też jej środowiska.

• Oddziaływanie krótkoterminowe

• interdyscyplinarność - psycholog jest członkiem zespołu różnych specjalistów

• wielowątkowość - lepiej by interwencją nie zajmowała się jedna osoba, to zadanie bardzo wyczerpujące emocjonalnie, przy tym występuje mnogość aspektów pomocy

• 3 etapy działania w interwencji:

• ocena aktualnego stanu

• decyzja o ew. konsultacjach,

• ocena głębokości kryzysu, ryzyka samobójstwa, zabójstwa

• decyzja dotycząca tego jakiej pomocy udzielamy

• pytanie o zasoby jakie ma osoba potrzebująca, z których możemy skorzystać

• przeprowadzenie konkretnych działań, wprowadzenie planu w realizację

• trzeba kontrolować stan emocjonalny osoby,

• ważne jest rozszerzanie wachlarza możliwości tego, co osoba może zrobić,

• formułuje się plany krótkoterminowe, aby osoba potrzebująca doświadczała sukcesu

• 1 zasada interwencji - należy używać tego, co tkwi w ludziach, a nie zmieniać osobowość (wtedy wkraczamy w obszar psychoterapii)

• specyfika więzi - więź pracy z klientem, nie emocjonalna, nie można doprowadzić do sytuacji zależności - wtedy po zakończeniu pracy może wystąpić kolejny kryzys, dodatkowo zależność przedłuża czas interwencji

• ważne jest to czego chce potrzebujący

Psychoterapia

• to świadome i zamierzone zastosowanie wywodzących się z uznanych zasad psychologii metod klinicznych (technik psychologicznych) i postaw interpersonalnych w celu pomagania ludziom w modyfikacji i zachowań, procesów poznawczych, emocji i/lub innych cech osobowości w kierunku, który korzystający z terapii uzna za pożądany.

• modyfikacja na różnych poziomach, w zależności od szkoły

• czasami przerywa się psychoterapię ze względu na jakiś konkretny problem i przechodzi do interwencji kryzysowej, częściej jednak kierunek jest odwrotny: od interwencji do psychoterapii

• pacjent uzyskuje jakiś rodzaj diagnozy psych. Lub med., następuje opis problemu

• psychoterapeuta powinien być przygotowany nie tylko pod względem jego wiedzy, ale i osobowościowo (zwłaszcza na poziomie tego, co sie z nim dzieje w relacji z drugim człowiekiem)

• psychoterapia:

• psychoanalityczna - konflikt wew., interpersonalny, lub deficyt przyczyną patologii

• behawioralna - koncentracja na zachowaniach nieprzystosowanych

• poznawcza - akcent na sposób myślenia, założenia wpływają na zachowanie

• humanistyczno - egzystencjalna - relacje jako podstawowe narzędzie, zwłaszcza empatia i akceptacja, nie pacjent a klient

• systemowa - akcent na elementy interpersonalne, interpsychiczne, na to co dzieje się między ludźmi np. sposoby komunikacji

2. Czynniki podnoszące i obniżające poziom zaufania w pomocy psychologicznej.

• nie zadawać zbyt szybko zagrażających pytań, najpierw osoba potrzebująca musi oswoić się z pomagającym

• wrażenie braku kompetencji osoby pomagającej obniża zaufanie do niej

• skracanie dystansu (relacja kumpelska) może źle wpłynąć na relacje pomagający - potrzebujący pomocy

• u osoby pomagającej kontakt utrudnia:

• nawyk oceniania

• nadmierna odpowiedzialność

• tendencja do dominacji (kontroli)

• lęki osoby pomagającej (np. przed bezradnością, leki te może otworzyć osoba potrzebująca)

• jak radzić sobie z oporem u potrzebującego pomocy:

• nie naciskać

• ominąć opór

• przeformułować pytanie

• zostawić trudny temat

• dać więcej czasu - wrócić do tematu później

• znaleźć pomost, aby można było porozmawiać na trudny temat

• rozmawiać na tematy pokrewne

• nazywanie trudności - rozmowa o oporze

• parafraza

• zawarcie kontraktu pomaga ustalić wspólne cele i wyjaśnić jakie oczekiwania potrzebującego może spełnić pomagający

• kontakt mogą zaburzać osoby trzecie

• młodzież może mieć trudności z wejściem w relację z kimś, wobec kogo się buntuje (wobec dorosłego)

• przyjęcie młodzieżowego stylu jest błędem - młodzież wyczuwa udawanie przez dorosłych

• zbyt małe / zbyt duże zaufanie może świadczyć o zaburzeniu

• zaufanie kształtuje się w procesie wymiany emocjonalnej, empatii

• styl przywiązania unikający - wsparcie instrumentalne pomaga budować relacje, emocjonalne wiąże się z dyskomfortem

• styl lękowo - ambiwalentny - wsparcie emocjonalne ok, instrumentalne dyskomfort

• nie należy spóźniać się na spotkania

• nie należy przesadzać z zadowoleniem z odpowiedzi potrzebującego

• w budowaniu relacji niekorzystne są pytania:

• zagrażające,

• zaskakujące,

• niezrozumiałe

• ważny jest adekwatna mimika, gestykulacja, kontakt wzrokowy, odpowiedni dystans

• osoba potrzebująca przed przejściem do właściwego problemu może mówic o innych - problemach zastępczych, dzięki temu oswaja się z pomagającym

3. Problemy etyczne w pomocy psychologicznej.

• Istnieje kodeks (kodeks etyczno - zawodowy psychologa 1991), ale nie ma narzędzi jego egzekwowania

• psycholog nie jest zwolniony z przestrzegania kodeksu, kiedy wykonuje inny zawód

• odwoływanie się do Deklaracji Praw Człowieka

• prawo do wolności

• prawo do godności

• prawo do niepohamowanego rozwoju

• Prawa Pacjenta, Deklaracja Praw Dziecka, Kodeks Cywilny - na tej podstawie można być pociągniętym do odpowiedzialności karnej (+ Deklaracja Praw Człowieka)

• w momencie rozpoczęcia psychoterapii terapeutę obowiązuje tajemnica lekarska

• psychoterapeuta pozostający w relacji z pacjentem nie może być świadkiem na procesie

• psycholog nie może akceptować warunków pracy, które ograniczają jego niezależność, zwłaszcza zmuszają go do działania sprzecznego z kodeksem (kwestia zleceniodawców np. rodziców)

• zadając pytania o intymne sprawy pacjenta/ klienta/ potrzebującego należy mieć dla nich uzasadnienie

• problem stanowić może prowadzenie terapii osoby, która posiada odmienny system wartości niż terapeuta

• psycholog powinien być świadom bezpośrednich i pośrednich skutków swoich działań

• tajemnica zawodowa:

• żeby udzielać informacji należy mieć pisemna zgodę pacjenta

• nie można ujawniać nawet tego, czy dana osoba w ogóle jest poddawana psychoterapii

• tajemnica dotyczy także dokumentacji, najlepiej posługiwać się numerami (kodami zamiast danych personalnych)

• tajemnica lekarska obowiązuje także w przypadku wolontariatu i stażu

• wyjątki od tajemnicy:

• gdy pacjent zagraża życiu lub zdrowiu innych osób

• gdy pacjent zagraża własnemu życiu lub zdrowiu

• decyzje o ujawnieniu poufnych informacji zawsze należy skonsultować z kompetentną i bezstronną koleżanką / kolegą po fachu

• ujawnia się tylko te informacje, które maja znaczenie

• za ujawnienie tajemnicy podlega się odpowiedzialności karnej

• zawsze należy wiedzieć, kogo informujemy ( nie udostępnia się informacji np. przez telefon)

• psycholog powinien informować klienta/ potrzebującego o ryzyku związanym z podejmowanymi działaniami

• psycholog nie powinien podejmować działań przekraczających jego możliwości

• kwestia problematyczna jest na ile mamy prawo do decydowania za kogoś, wpływania na druga osobę w sytuacji, kiedy osoba ta ma ograniczona zdolność decydowania (np. silny stres)

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

1.Omów wybraną, współczesną koncepcję procesu

emocjonalnego.

Teoria Jamesa-Langego:

• przebieg procesu:

1. wydarzenie

2. spostrzeżenie bodźca powoduje reakcje fizjologiczne (reakcja wisceralna / reakcja instrumentalna)

3. zmiany fizjologiczne zaszłe w odpowiedzi na bodziec są postrzegane przez jednostkę

4. spostrzeżenie zmian fizjologicznych jest przekształcane w uczucie, które jest emocją

• inaczej mówiąc: najpierw pobudzane są eksteroreceptory, następnie prioprioreceptory i interoreceptory - spostrzeżenie pobudzenia tych ostatnich stanowi uczucie

• wyżej opisany mechanizm dotyczy prostych uczyć (/emocji) jak np. strachu !

• zmiany fizjologiczne, o których mowa, to przede wszystkim reakcje mięśni gładkich (narządy wew.) i poprzecznie prążkowanych (ekspresja i działania instrumentalne), a także zmiany sterowane przez autonomiczny układ nerwowy

• pierwszoplanowa role grają uczucia, nie emocje

• paradoksalnie mechanizm powstawania uczuć wyższych jest mniej złożony niż mechanizm powstawania emocji pierwotnych:

• uczucia te pojawiają się już na poziomie wrażeń sensorycznych

• wrażenia pochodzące w wnętrza organizmu mają znaczenie drugoplanowe

• pobudzane są więc tylko eksteroreceptory - ich pobudzenie stanowi uczucie wyższe

• wdłg. Jamesa pobudzenie spostrzega self

• uczucia są podstawą tworzenia indywidualności i osobowości

• uczucia są siłą dynamizująca zachowanie

• teoria Jamesa-Langego zaliczana jest do teorii obwodowych bo źródła emocji upatruje w działaniach, zmianach napięcia i zmianach narządów wew.

• potem teoria krytykowana (głównie za punkt o ukł. autonomicznym) np. przez Canona (ten od teorii Canona-Barda), na wszelki wypadek niżej bardziej współczesna teoria

Koncepcja emocji Lazarusa (relacyjna):

• przebieg procesu:

1. ocena pierwotna - ma charakter motywacyjny i określa czy emocja w ogóle zajdzie:

a. ocena adekwatności celu - czy jednostce zależy na osiągnięciu celu: jeżeli tak, zachodzi emocja (w ogóle) i dalsze etapy procesu

b. ocena spójności celu - czy dane zdarzenie przybliża (wtedy pozytywny znak emocji) czy oddala (e. negatywne) jednostkę od celu

c. ocena rodzaju zaangażowania ego - w zależności od rodzaju zaangażowania ego pojawia się konkretny rodzaj emocji (np. gniew gdy sytuacja jest odbierana jako niszcząca dla ego itd.)

2. ocena wtórna - wiąże się z możliwościami poradzenia sobie w sytuacji wywołującej określone emocje, opiera się na 4 kryteriach:

a. odpowiedzialność - ustalenie na ile podmiot jest w stanie kontrolować sytuacje

b. możliwości określające wybór strategi radzenia sobie

c. możliwości określające wybór techniki kontroli napięcia emocjonalnego

d. przewidywanie skutków działań podjętych w danej sytuacji

• emocje są procesami, które stanowią wynik relacji między organizmem a otoczeniem

• emocje pojawiają się tylko w takich układach relacji, które są dla jednostki źródłem potencjalnych korzyści lub szkód

• założenia na temat relacji jednostka - otoczenie:

• emocje stanowią podstawowy ewolucyjny, adaptacyjny system jednostki

• jednostka analizuje wydarzenia pod kątem ich wpływu na jej stan psychobiologiczny

• emocje wskazują na rodzaj szkody lu zagrożenia (negatywne) bądź korzyści lub antycypacji (pozytywne)

• związek między emocją a znaczeniem relacyjnym jest wrodzony - tej samej interpretacji sytuacji towarzyszą zawsze te same emocje

• dwie osoby w tej samej sytuacji zewnętrznej mogą jednak postrzegać ją odmiennie - i wtedy odczuwać różne emocje w związku z różnymi interpretacjami (różne znaczenia relacyjne)

• proces powstawania emocji jest uzależniony od sposobów radzenia sobie jednostki z sytuacją

• procesy zaradcze mogą zmieniać treść, znak i natężenie emocji (tutaj pole dla różnic kulturowych itd.)

• proces oceny jest zindywidualizowanym procesem poznawczym

• ocena zdarzenia jest wypadkowa rzeczywistych właściwości zdarzenia i osoby dokonującej oceny

• warunkiem powstania oceny jest świadomy lub nieświadomy osąd, że cel zdarzenia jest ważny dla jednostki

• warunkiem powstania emocji jest stwierdzenie, że zdarzenie jest ważne ze względu na cel oceniony wcześniej jako istotny

• teoria Lazarusa kładzie nacisk głównie na procesy powstawania emocji

2.Strategie i techniki badania procesu emocjonalnego.

Przegląd strategii, metod i technik badawczych (wykłady):

• Badania na poziomie neurofizjologicznym

• poszukiwanie wzorców fizjologicznego reagowania (fizjologicznych niezmienników)

• należy wykazać, że różne sposoby wywoływania danej emocji prowadzą do tych samych reakcji fizjologicznych, dokonać porównania 2 różnych reakcji emocjonalnych, poprawnie planować i kontrolować eksperymenty

• badacze zgadzają się, ze poszczególnym emocjom odpowiadają specyficzne zmiany biologiczne, stanowiące substrat tych emocji

• większość sceptycznie ocenia możliwość istnienia/identyfikowania wzorców aktywności AUN

• warianty definiowania wzorca:

• wzorzec ośrodkowo- obwodowy (Davidson): rola przednich płatów skroniowych w tendencji zbliżanie się/ wycofywanie, powiązanie stanów afektywnych z tymi tendencjami

• wzorzec ośrodkowo behavioralno-poznawczy (Gray): istnieją 3 systemy emocjonalne: system zbliżania behavioralnego, system walki/ucieczki, system hamowania behavioralnego; każdy opisany na poziomie: behavioralnym, neuronalnym, poznawczym

• wzorzec strukturalno - funkcjonalny (LeDoux): skok niezróżnicowanej aktywności autonomicznej owocujący uogólnionym stanem niespecyficznego pobudzenia , stanowiącego tło, dla innych zmian anatomicznych o bardziej specyficznym charakterze

• wzorzec aktywności autonomicznej (Levenson): Levenson dostrzega najwięcej specyfiki w przebiegu poszczególnych emocji ze strony układu autonomicznego

• Techniki badania (m. in. emocji) na poziomie NEURO

• Badania psychofizjologiczne

• Chirurgiczne odjęcia i lezje

• Implantacja elektrod i bezpośrednia stymulacja mózgu

• Technika potencjałów wywołanych

• Techniki neuroobrazowania [in vivo]

• Rekonstrukcje i obrazy wirtualne

• ograniczenia m.in.:

• Ignorowanie ekwipotencjalności różnych obszarów mózgowia

• Pomijanie całościowej i złożonej organizacji pracy mózgu

• Pomijanie różnic indywidualnych

• Pomijanie zróżnicowania struktury i funkcji nawet małych obszarów

• Pokusa interpretacji teleologicznych

• Techniki badania emocji na poziomie neuromięśniowym

• Badania ekspresji dowolnej - jak się wyraża dana emocja - Encoding studies [np.. Z badań Scherera: jakie odgłosy towarzyszą zalotom]

• Badanie znaczenia i funkcji różnych reakcji i zachowań: jaka emocja wyraża się danym zachowaniem - Decoding studies [co oznaczają odgłosy niskie, rytmiczne, powtarzające się]

• badane są wyrazy mimiczne, gestykulacja, postura, wokalizacje, dystans fizyczny, organizacja otoczenia, wygląd ciała

• Badania na poziomie doświadczeniowym

• Metody badania nastroju w sytuacji eksperymentalnej:

• Swobodny opis nastroju poprzez wybór przymiotników z listy

• Szacowanie odczuć na skali opisowej (np. Przymiotnikowej)

• Metody badania dyspozycji emocjonalnych:

• Spielberger: STAI : Lęk jako stan i lęk jako cecha

• Janet Taylor: Kwestionariusz Jawnego Niepokoju

• J. Wrońska: Skala do badania wstrętliwości

• B. Wojciszke: Skala do badania Intymności

• Wypowiedzi osobiste - self - reports

• przekazują:

• Dane na temat motywacji

• Dane o odczuciach subiektywnych

• Zmiany w poziomie napięcia i energii do działania

• Wiedzę na temat własnej ekspresji

• Dane na temat samokontroli

• Reakcji, jakie dany epizod wywołał u innych

• Skutków epizodu dla samopoczucia i działania

• Zwrotnego wpływu na inne emocje i dążenia

• ograniczenia metody:

• Celowe modyfikowanie wypowiedzi

• Kłamstwo

• Wpływ zmiennej aprobaty społecznej

• Zniekształcenie retrospektywne

• Świadome lub nieświadome motywy

• Tworzenie faktów negatywnych [zaprzeczanie]

• Tworzenie faktów pozytywnych

• „Dobra narracja”

• Werbalizacja, wykształcenie, IQ

• Nieadekwatność języka

• Trudności metodologiczne:

• Umiejętność układania pytań

• Strategie zadawania pytań

• Kwestie etyczne

• Pracochłonność (przygotowanie, klasyfikacja odpowiedzi, sędziowie kompetentni)

• Nieporównywalność odpowiedzi

• Badanie dyspozycji

• Spielberger: STAI : Lek jako stan i lęk jako cecha

• Janet Taylor: Kwestionariusz Jawnego Niepokoju

• J. Wrońska: Skala do badania wstrętliwości

• B. Wojciszke: Skala do badania intymności

• Badanie emocji w środowisku naturalnym

• Dzienniczek Próbek Czasowych:

• Wyznaczone są losowo dobrane momenty (próbki)

• Osoba odpowiada na 7 pytań:Jak się czuję właśnie teraz: czy mój nastrój w tym momencie jest raczej negatywny, neutralny czy pozytywny? Jak mógłbym/mogłabym opisać swój nastrój używając 1-2 przymiotników? Dlaczego tak się czuję? Gdzie jestem? Co robię? Kto jest jeszcze obecny? W jakim stopniu czuje się wolna/wolny w wyborze tego, co robię w tej chwili?

• Osoba badana udziela krótkich odpowiedzi lub wybiera możliwości

• Odpowiedzi są kodowane

• Badanie jakościowe emocji

• Podejście jakościowe opiera się na założeniu, że życie ludzkie można potraktować niczym tekst literacki i podobnie jak np. treść powieści poddać je różnorodnym interpretacjom.

• Model jakościowy bywa nazywany „interpretyzmem” czy „interpretacjonizmem”.

• Aby analizować fakty psychologiczne należy odnosić je do całości biografii i doświadczeń osoby.

• Metody jakościowe dużą rolę przypisują badaczowi. Ważne jest to, jak głęboko potrafi wniknąć w analizowany materiał, jakie wnioski z tego wyciąga.

• Istotny jest jego wgląd, intuicja.

• Wywiad Narracyjny Schuetzego

• Pierwsza część stanowi odpowiedź respondenta na bodziec narracyjny.

• Po zakończeniu wypowiedzi badacz zadaje pytania związane bezpośrednio z usłyszaną narracją, jest to etap pytań immanentnych (wewnętrznych).

• Po uzyskaniu na nie odpowiedzi, badacz może przejść do pytań zewnętrznych związanych z problemem badawczym.

• Strategie eksperymentowania w badaniu emocji

• kluczowe problemy:

• definiowanie

• operacjonalizacja

• pomiar

Klasyfikacja sposobów badania emocji wdłg. Gasiul:

• pomiar komponentów doświadczania i świadomości emocji (generalnie metody testowe)

• psychofizjologiczne wskaźniki emocji (np. Reakcja skórno-galwaniczna)

• behawioralne metody pomiaru emocji (np. ocena ekspresji twarzy, eksperymenty wyzwalające emocje i obserwacja)

3.Charakterystyka podstawowych komponentów procesu

motywacyjnego.

- do opracowania

4.Problemy metodologiczne w diagnozowaniu i

badaniu motywacji.

- do opracowania

METODY - KWESTIONARIUSZE

1. Etapy konstrukcji kwestionariusza

Plan konstrukcji kwestionariusza:

1. Generowanie itemów - na tym etapie sformułowana zostaje także instrukcja i ustalony format odpowiedzi. Efektem pracy jest wstępna baza itemów zawierająca także itemy błędne, które zostaną odrzucone na kolejnych etapach.

2. Badania pilotażowe - w ich wyniku odrzucone zostają itemy najsłabsze w sensie psychometrycznym (dobry item to taki, który różnicuje badanych i wysoko koreluje z ogólnym wynikiem testu)

3. Analiza rzetelności - ustalenie na ile dobrze kwestionariusz mierzy, to co mierzy ( najpopularniejszym wskaźnikiem jest alfa Cronbacha)

4. Analiza trafności - ustalenie czy kwestionariusz mierzy to, co ma mierzyć:

trafność kryterialna - porównanie z kryteriami zew.

treściowa - adekwatność itemów do konstruktu

teoretyczna - sprawdzenie czy test różnicuje grupy różne pod względem mierzonych czynników

2. Zalety i wady metod kwestionariuszowych

• ogólnie:

• mocną stroną kwestionariuszy jest rzetelność

• słabą stroną kwestionariuszy jest trafność

• zalety:

• przydatne przy opisywaniu cech większych populacji

• umożliwiają stosowanie dużych prób

• procedura badania nie obciąża badającego (w wypadku kwestionariuszy do samodzielnego wypełniania)

• można zadawać wiele pytań dotyczących zagadnienia co daje pewną elastyczność w analizach

• możliwe jest opracowanie definicji operacyjnych dopiero na podstawie uzyskanych obserwacji

• wszyscy badani stają wobec takich samych pytań, u wszystkich badanych udzielających jakiejś konkretnej odpowiedzi zakładane są te same znaczenia (czyli standaryzacja)

• w przypadku powszechnie stosowanych kwestionariuszy istnieje możliwość odniesienia uzyskanych wyników do obszernych baz danych

• wady:

• z konieczności opracowania pytań odpowiednich dla wszystkich badanych pojęcia, których dotyczą, zostają uproszczone

• kwestionariusze rzadko dostarczają informacji dotyczących kontekstu życia społecznego

• są nieelastyczne w tym sensie, że kształt rozpoczętego badania kwestionariuszowego nie może ulec zmianie w trakcie jego trwania (np. W reakcji na pojawienie się nowych zmiennych)

• sztuczność sytuacji badawczej prowadzi do artefaktów

• sam akt badania przedmiotu za pomocą kwestionariusza (np. postaw) może mieć na niego wpływ

• badany (najczęściej) musi mieć poznawczy dostęp do badanego przedmiotu (postawy, cechy itp.) (chyba że pytania odnoszą się do zagadnienia niebezpośrednio jak np. w MMPI)

• badany musi chcieć szczerze odpowiadać na pytania (chyba że tak jak wyżej, niektóre kwestionariusze zawierają też na ten wypadek skale kontrolne, np. znowu MMPI)

• im powszechniejszy test, tym mniejsza wiarygodność wyników (badani mogą wiedzieć na czym polega badanie)

• ryzyko niewłaściwego zrozumienia instrukcji lub samych pytań przez badanych

---