Ubezpieczenie: a)to urządzenie umożliwiające zastąpienie nieznanej, lecz dużej straty, małą lecz znaną stratą, czyli składką ubezpieczeniową; b)ubezpieczenie stanowi urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają; c)to multiregulator procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłóconych przez zdarzenia losowe - klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Koszt tej regulacji rozkłada się bezpośrednio lub pośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne), korzystające z tego regulatora; d)ubezp. jest urządzeniem gospodarczym, które pozwala zakładowi ubezpieczeń, dzięki opłacie składki, przejąć od ubezpieczającego ryzyko negatywnych, ekonomicznych skutków określonego zdarzenia losowego. Okresy w historii ubezpieczeń: a)od starożytności do poł. XIV w. - pierwsze formy ubezp. o charakterze wzajemności przedkapitalistycznej; b)od poł. XIV w. do XVII w. - wyodrębnienie ubezp. w ustroju kapitalistycznym; c)od początku XVII w. do poł. XIX w. - ubezp. w rozwiniętym kapitalizmie; d)od poł. XIX w. do czasów współczesnych - rozwój ubezp. dostosowanych do warunków gospodarki rynkowej. Formy rozwoju ubezpieczeń: a)ubezp. w starożytności (1800 lat p.n.e.) - na Bliskim Wschodzie umowy pomiędzy uczestnikami karawan (pokrycie szkód związanych z utratą zwierząt jucznych); b)ubezp. morskie (starożytny Rzym - prawo rodyjskie) - ubezp. mienia w konkretnych wyprawach morskich; c)germańskie „gildie” kupieckie i związki ogniowe w różnych krajach; d)angielskie bractwa pogrzebowe; e)pierwszy dokument ubezpieczeniowy pochodzi z 1384r. (ubezp. morskie); f)powstanie korporacji Lloyd's w Londynie (II poł. XVII w. - ubezp. morskie); g)ubezp. od gradobicia i ubezp. bydła (XVIII w.); h)ubezp. na życie (przełom XVII i XVIII w. - tontyny); i)ubezp. od następstw nieszczęśliwych wypadków, OC, kradzieży, ... - ubezp. współczesne) Rozwój ubezp. w Polsce: a)pierwsze ubezp. w Polsce w XV w. na Górnym Śląsku - kasy brackie (pomoc ubogim, chorym, niezdolnym do pracy górnikom); b)pierwsza kasa ogniowa powstała w Poznaniu w XVIII w.; c)Towarzystwa Ogniowe - rozwój w XIX w. głównie na terenie zaboru pruskiego (szybki rozwój gospodarczy); d)na początku XIX w. ubezp. upraw rolnych (na terenie zaboru rosyjskiego i austriackiego); e)na początku XIX w. pierwsze ubezp. na życie; f)w okresie międzywojennym szybki rozwój wszystkich form ubezpieczeń; g)w okresie PRL funkcjonowały tylko 2 zakłady ubezp. Państwowy Zakład Ubezpieczeń oraz Warta TuiR, *PZU - monopol ubezp. krajowych, *Warta - monopol w zakresie ubezpieczeń morskich, handlu zagranicznego o obrotu dewizowego; h)od 1984r. możliwość tworzenia zakładów ubezpieczeń w formie spółdzielni oraz spółek kapitałowych z udziałem Skarbu Państwa; i)od 1990r. - nowe prawo ubezpieczeniowe - powstały ubezpieczeniowe spółki akcyjne oraz towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych - kapitał krajowy i zagraniczny. Atrybuty ubezpieczeń: a)istotą ubezpieczenia jest wspólnota ryzyka - ubezpieczyciel może zbierać składki od tych, którzy narażeni są na takie same ryzyko; b)bazuje na prawie wielkich liczb - im większa ilość prób, tym bardziej częstość występowania danego zdarzenia losowego (ryzyko wystąpienia szkody) będzie się zbliżać do jego prawdopod.; c)ubezp. jest usługą finansową, zapewnianą prze podmioty komercyjne i niekomercyjne; d)nie wszystkie ryzyka są ubezpieczalne - warunki ubezpieczajności ryzyka: *istnieje wystarczająca liczba podobnych przypadków, aby skalkulować składkę; *zdarzenia incydentalne i nie zamierzone, *szkoda musi być możliwa do wyceny; e)występują zdarzenia, które są pewne, ale podlegają ubezpieczeniu; f)możliwość wypłaty odszkodowań - sytuacja finansowa ubezpieczyciela; g)występują określone procedury oceny ryzyka i obliczania składki, a także procedury identyfikacji i likwidacji szkód; h)zakłady ubezpieczeń to podstawowe elementy konglomeratów finansowych. Współczesne zastosowania ubezpieczeń: a)zarządzanie ryzykiem (risk management); b)ubezp. finansowe (w obrocie gospod.); c)ubezp. uzupełniające ubezpieczenia społeczne (udział w rozwiązywaniu problemu starzejącego się społeczeństwa); d)ubezp. katastroficzne (powodzie - problem rolników w Polsce, WTC); e)zakłady ubezp. na rynku finansowym. Zdarzenia losowe: a)niezależne od woli ubezpieczającego; b)zdarzenia przyszłe; c)zdarzenia niepewne; d)skutkiem nastąpienie tego zdarzenia jest uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową. Cechy zdarzenia losowego: a)odznacza się statystyczną prawidłowością; b)ma charakter masowy; c)jest nadzwyczajne (zakłóca przebieg rzeczy); d)zagraża wielu, dotyka niektórych; e)zdarzeniem losowym nie jest to co wynika z normalnej działalności człowieka. Podział zdarzeń losowych: a)wynikające z działania sił przyrody (klęski żywiołowe); b)zdeterminowane czynnikiem ludzkim (wypadki); c)bez działania człowieka (nieszczęśliwe wypadki). Wypadek ubezpieczeniowy: a)zdarzenie losowe objęte ochroną ubezpieczeniową; b)zdarzenie z nastąpieniem, którego zakład ubezpieczeń zobowiązany jest spełniać świadczenie ubezpieczeniowe (bezp.. się dobra osobiste). Świadczenie ubezpieczeniowe - wywiązać się ze zobowiązania umowy. Podział wypadków ubezpieczeniowych: A)wypadki będące następstwem działania ludzkiego (wypadki zawinione i niezawinione): a)skutki działań ubezpieczającego: *działania, którymi ubezpieczający wyrządza szkodę lub krzywdę osobom trzecim (wina umyślna wyłącza ochronę); *działania, którymi ubezpieczający wyrządza samemu sobie szkodę lub krzywdę (wina kwalifikowana wyłącza szkodę); b)skutki działań osób trzecich; B)wypadki będące skutkiem działania sił przyrody. Funkcje ubezpieczeń: A)funkcje społeczne: ubezpieczenia mają na celu zapewnienie uczestnikom procesów gospodarczych i ich rodzicom ustabilizowane warunki egzystencji; B)funkcje ekonomiczne: a)funkcja ochrony ubezpieczeniowej: *jej założeniem jest zapewnienie finansowego wyrównania strat; *z ochrony ubezpieczeniowej nie korzystają tylko ci, którzy ponieśli straty, ale i pozostali, którzy mają poczucie finansowego bezpieczeństwa ujęcia: 1)aspekt psychologiczny - oferowanie bezpieczeństwa finansowego (poczucie finansowego bezpieczeństwa); 2)aspekt materialny - wypłata odszkodowań i świadczeń, gdy nastąpi wypadek ubezpieczeniowy; b)funkcja kompensacyjna: finansowa kompensacja poniesionych strat; c)funkcja prewencyjna: *ma na celu ograniczenie wypadków ubezpieczeniowych oraz ich rozszerzalności; *działania prewencyjne mogą mieć charakter: °techniczno-ubezpieczeniowy (regulacje prawne - zabezpieczenia, taryfy, zwyżki/zniżki, regres); °finansowy (akcje szczepień). Efektywność działań prewencyjnych: E=V/K V - oczekiwane zmniejszenie szkód losowych; K - koszt nakładów prewencyjnych; d)funkcja akumulacji kapitałowej (f. lokacyjna, kredytowa): repatycja finansowych skutków wypadków ubezpieczeniowych, zakłady ubezpieczeń tworzą rezerwy na wypłatę odszkodowań. Rezerwy te mają odzwierciedlenie w lokatach oraz kapitałach (zakładowy). Rezerwa matematyczna ma odzwierciedlenie w lokatach. e)funkcja redystrybucyjna: związana z ideą ubezpieczeń następuje gromadzenie środków, a potem ich podział, redystrybucja funduszu ubezpieczającego; f)funkcja kontrolna: na podstawie obserwacji strumieni pieniężnych, które towarzyszą operacjom ubezpieczeniowym uzyskuje się informacje o przebiegu procesów gospodarczych. Zasady ubezpieczeń gospodarczych - wymagania stawiane świadczonym usługom ubezpieczeniowym: a)wtórne względem funkcji ubezpieczeń; b)podstawowe zasady: *realność; *pełność; *powszechność. Zasada realności ochrony ubezpieczeniowej: *gwarancje prawne (ustawy, nadzór, UFG); *gwarancja ekonomiczne (składki rezerwy, kapitały). Zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej: *zapewnienie ubezpieczeniowym takiego poziomu finansowego wyrównywania strat losowych, jaki w danych warunkach możliwy jest do osiągnięcia; *zasada pełności ma charakter postulatywny co wynika z argumentów ekonomicznych. Zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej: stworzenie takiej organizacji i zasad funkcjonowania ubezpieczeń, aby zabezpieczały każdej zainteresowanej w ubezpieczeniu jednostce możliwość korzystania z tego urządzenia wg potrzeb: *powszechność ryzyka (rodzaje ryzyka); * powszechność podmiotowa (podm. objęte ochroną); * powszechność przedmiotowa (przedm. ubezp.) Podstawowy podział ubezpieczeń: a)gospodarcze: *są dobrowolne, z wyjątkiem grup ubezpieczeń obowiązkowych; *składka i odszkodowanie wynika z umowy; *są zapewniane przez komercyjne zakłady ubezp.; *gwarancje państwa są bardzo ograniczone; b)społeczne: *są instrumentem ochrony socjalnej pracowników; *są obowiązkowe dla wszystkich osób pracujących; *są ściśle określone regulacjami prawnymi co do wysokości płaconych składek; *są realizowane przez ZUS oraz Otwarte fundusze emerytalne; *mają gwarancję państwa. Podział ubezpieczeń ze względu na przedmiot ubezp.: a)osobowe: *życie, zdrowie, zdolność do pracy; *pozytywna i negatywna zależność losowa; *prawa niemajątkowe; *umowna suma ubezpieczenia zależna od woli stron i możliwości finansowych; *świadczenia dotyczące osób: #życiowe: °wypadkiem ubezp. jest śmierć lub dożycie określonego wieku; °długoterminowe; °zdarzenie losowe musi nastąpić choć nieznany termin; #wypadkowe: °wypadkiem ubezp. jest uszkodzenie ciała lub śmierć wskutek wypadku; °krótkoterminowe; °zdarzenie losowe nie musi wystąpić; °ubezp. od następstw nieszczęśliwych wypadków i chorobowe. b)majątkowe: *rzeczy lub majątek; *negatywne zdarzenia losowe; *prawa i obowiązki majątkowe; *suma ubezp. a wartość przedmiotu ubezpieczenia; *odszkodowanie dotyczące osób prawnych i innych jednostek: °majątkowe sensu stricte - wierzytelności i zobowiązania i przyszłe, np. OC; °rzeczowe - dobra materialne. Podział ustawowy ubezp. gospodarczych: a)na życie (dział I); b)pozostałe osobowe i majątkowe (dział II). Podział ten wynika z następujących różnic w ubezp.: *techniczno-ubezpieczeniowych; *finansowych; *organizacyjnych. Zasada rozdzielności branżowej: a)ogranicza możliwość kumulowania w działalności ubezpieczeniowej obu działów (na życie i pozostałych obowiązkowych i majątkowych); b)celem rozdzielności jest uniemożliwienie zakładom ubezpieczeń wykorzystania ubezpieczeń długoterm. dla uzupełnienia niedoborów w ubezpieczeniach krótkoterminowych. Ubezpieczenia na życie (5 grup): 1)ubezp. na życie (tradycyjne, klasyczne): *wypłata w przypadku śmierci ubezpieczonego; *wypłata w przypadku dożycia z góry określonego w umowie wieku; *zazwyczaj połączenie powyższych; *stała składka i suma ubezpieczenia; 2)ubezp. posagowe: *zawierane są przez rodziców/opiekunów na rzecz dzieci; *ubezpieczonym jest rodzic/opiekun; *uposażonym do wypłaty jest dziecko; *dziecko otrzymuje świadczenie gdy osiągnie wiek, który określony jest w polisie lub nastąpi zdarzenie, które określone jest w polisie (np. osiągnięcie pełnoletniości, wyjście za mąż, rozpoczęcie studiów); 3)ubezp. na życie związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym: *świadczenia zależą od wyników inwestowanej alokowanej do UFK części składki; *składka składa się z dwóch części, które lokowane są, w zależności od woli ubezpieczającego, w różne instrumenty; *suma ubezpieczenia nie jest z góry określona; 4)ubezp. rentowe: *okresowe; *dożywotnie; *ze stałą lub zmienną sumą ubezpieczenia; 5)ubezp. wypadkowe i chorobowe: *stanowią uzupełnienie ubezp. grup 1-4; *nie mogą funkcjonować jako ubezpieczenia odrębne (samoistne), chyba że są zawierane podmioty działu II. Ubezpieczenia pozostałe osobowe i majątkowe (18 grup): *casco - ubezp. pojazdów; *cargo - ubezp. mienia w transporcie; *obiekty majątkowe; *odpowiedzialności cywilnej; *ubezp. finansowe - kredytów, gwarancji, strat finansowych. Podział ubezpieczeń ze względu na ilość obejmowanych ryzyk: a)zbiorowe: *ryzyka jednego rodzaju zostają pokryte przez objęcie większej liczby przedmiotów lub osób jedną umową ubezpieczenia; *przedmiotem ubezpieczenia jest kilka obiektów w ubezpieczeniach majątkowych albo dobra osobiste kilku podmiotów w ubezp. osobowych; b)grupowe: *dotyczą wyłącznie ryzyk osobowych; *umowa obejmuje wiele osób, z których każda jest ubezpieczona na własny rachunek; *ocena ryzyka dokonywana jest dla całej grupy ubezpieczonych; *składki i świadczenia ubezpieczeniowe są ujednolicone; *uproszczenie technik sprzedaży tych ubezpieczeń i obsługi posprzedażowej. Podział ubezpieczeń ze względu na podmiot objęty ochroną: a)podmiotów gospodarczych; b)ludności. Ochrona interesów przedsiębiorstw. Ochrona interesu osób fizycznych. Podział ubezp. ze względu na formę prowadzenia działalności: a)komercyjne; b)wzajemne. Formy prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Cele świadczenia usług ubezpieczeniowych inne niż podstawowe funkcje ubezp. gospodarczych. Podział ze względu na swobodę działania przy zawieraniu umowy ubezpieczenia: a)obowiązkowe: to ubezpieczenia OC i związane są z wykonywaniem zawodu lub prowadzenia działalności; b)dobrowolne: to te, które nie są obowiązkowe. Podział ze względu na podział ryzyka: a)bezpośrednie; b)pośrednie (reasekuracja): *ten podmiot, który zawiera umowę bezp., z którego część ryzyka nie jest to obciążone składką; *wszelkie rozliczenia finansowe ubezpieczającego odbywają się z ubezpieczycielem; *reasekurator jest zobowiązany do zwrotu cedentowi części wypłaconego odszkodowania. Ryzyko a niebezpieczeństwo: *ryzyko jest pojęciem szerszym od niebezpieczeństwa; *niebezpieczeństwo jest jednym z elementów ryzyka; *niebezpieczeństwo możemy określić jako przyczynę lub źródło ryzyka. Określenie ryzyka i niepewności: ryzyko - jest czynnikiem obiektywnym, skorelowanym z subiektywną niepewnością. Ryzyko obiektywne - miarą tego ryzyka jest stopień prawdopodobieństwa powstania określonego zdarzenia. Ryzyko subiektywne - to poziom niepewności - stopień wiary, że coś się wydarzy lub nie. Ujęcie klasyczne: „jeśli znany jest stopień niepewności, to przestaje ona być niepewnością, a staje się ryzykiem”. Ryzyko - to szczególnego rodzaju niepewność. Daje się zmierzyć przy pomocy metod matematyczno-statystycznych a zwłaszcza teorii prawdopodobieństwa. Potoczenie - niepewność jest gorsza od ryzyka. Ryzyko powiązane jest z niebezpieczeństwem, niepewnością, hazardem, prawdopodobieństwem. Różne ujęcia ryzyka w teorii ubezpieczeń: 1)ryzyko jest prawdop. nastąpienia tego zdarzenia, które powoduje stratę - prawdop. powstania straty. 2)przedmiot lub grupa przedmiotów, które są narażone na stratę - dobra majątkowe i dobra osobiste (budynek, zwierzę, kredyt, urządzenie). 3)potencjalna wielkość straty, na którą narażone są osoby lub mienie. 4)niepewność realizacji przyszłych założeń - możliwość powstania „odchyleń”. 5)ryzyko jako zdarzenie, które powoduje stratę (pożar, huragan, powódź, nieszczęśliwy wypadek). 6)możliwość lub prawdop. subiektywnego powiększenia straty, która wynika z niezidentyfikowanego niebezpieczeństwa. Klasyfikacja ryzyka ze względu na ubezpieczenia: ryzyko: a) *finansowe - skutki ryzyka można wyrazić za pomocą parametrów finansowych; *niefinansowe - gdy konsekwencji nie da się wyrazić przy pomocy parametrów finansowych; b) *statyczne - ryzyko występuje zawsze, nawet przy braku postępu technicznego; *dynamiczne - ryzyko, które jest kreowane przez zmiany techniczne, organizacyjne, technologiczne; c) *fundamentalne - ma wpływa na dużą liczbę podmiotów. Pozostaje poza kontrolą pojedynczego podmiotu, źródłem jego są przyczyny ekonomiczne, społeczne, polityczne. Czasem jest rezultatem działania sił przyrody; *partykularne - powoduje straty w skali indywidualnej; d) *osobowe - powoduje uszczerbek w dobrach osobistych (zdrowie, życie); *majątkowe - związane z mieniem, z przedmiotem majątkowym. Określa się jako ryzyko rzeczowe, może być związane z: prawami majątkowymi (czyli z wierzytelnościami, z aktywami), a także z odpowiedzialnością cywilną (czyli zobowiązaniami, pasywami); e) *czyste - zrealizowane ryzyka czystego powoduje stratę, niezrealizowane nie przynosi korzyści; *spekulacyjne - realizacja ryzyka - poniesienie strat albo osiągnięcia korzyści. Zarządzanie ryzykiem (risk management) - to proces świadomego diagnozowania i sterowania ryzykiem. Rozpatrywanie ryzyka w aspekcie ubezpieczeń - ubezpieczenie jako instrument wykorzystywany w zarządzaniu ryzykiem nie redukuje ani nie eliminuje ryzyka - może natomiast pokrywać ryzyko poprzez zapewnienie ochrony, polegającej na zagwarantowaniu kompensacji strat spowodowanych urzeczywistnieniem się ryzyka. Etapy zarządzania ryzykiem: 1)identyfikacja; 2)oszacowanie ryzyka (jakościowe i ilościowe) oraz określenie wpływu ryzyka na posiadany majątek; 3)określenie metody kontroli ryzyka. Identyfikacja - określenie możliwych zdarzeń, działań, które mogą spowodować, albo zwiększyć szkody. Oszacowanie ryzyka - *badanie częstotliwości wystąpienia poszczególnych rodzajów szkód; *ustalenie rozmiarów potencjalnych szkód; *określenie wartości majątków/aktywów, które są narażone na wystąpienie szkód.
Właściwa identyfikacja i oszacowanie ryzyka daje podstawy do tego, by wybrać metodę kontroli ryzyka. Metody kontroli ryzyka (metody manipulacji ryzykiem): 1)kontrola rzeczowa: a)unikanie ryzyka - unikanie działań ryzykownych (jest to negatywna metoda manipulacji ryzykiem); b)podejmowanie działań prewencyjnych: *mają na celu zmniejszenie częstotliwości występowania oraz rozmiarów szkód; *działania prewencyjne mogą mieć charakter: techniczny (alarm); ekonomiczny; prawny (edukacyjne); 2)kontrola finansowa: a)zatrzymanie ryzyka - podmiot gromadzi środki we własnym zakresie: *aktywne zatrzymanie ryzyka - świadome podejmowanie ryzyka - gdy dany podmiot mając świadomość występowania ryzyka podejmuje decyzję o przejęciu go na siebie w całości lub części. Przyczyny tego mogą być finalne i niefinalne; *pasywne zatrzymanie ryzyka - bezwiednie zachowanie ryzyka z powodu ignorancji, obojętności. ZALETY: brak składek regularnych, niższe koszty, zysk z lokowanie nadwyżek. WADY: trudność przewidzenia niewystarczalności, nie zawsze nadwyżek. b)transfer ryzyka - to pozytywna metoda manipulacji ryzykiem; to przenoszenie ryzyka na inny podmiot. *częściowe (dyspersja ryzyka) - finansowe skutki jego realizacji zostaną rozłożone na kilka podmiotów (przedsiębiorstwo jednoosobowe przekształca się w spółkę); *całkowite - realizowane poprzez działania: organizacyjne (fuzja) i prawne (transfer ryzyka poprzez umowy lub poprzez umieszczenie klauzul w kontrakcie). Ubezpieczenie - to metoda mieszana zarządzania ryzykiem - polega na połączeniu metod: zatrzymania ryzyka, transferu ryzyka, dyspersji ryzyka, kontroli i prewencji ryzyka. Formy prowadzenia działalności ubezpieczeniowej w Polsce: 1)ubezpieczeniowa spółka cywilna; 2)towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych; 3)zagraniczne zakłady ubezpieczeń - główny oddział; 4)zagraniczne zakłady ubezpieczeń - oddział (licencja UE). Działalność ubezpieczeniowa: to wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. *uzyskanie zezwolenia organu nadzoru; *prowadzenie działalności jako: zakład bezp.., i reasekuracji; zakład bezp.., zakład reasekuracji. Ubezpieczeniowa spółka akcyjna: a)działa w oparciu o przepisy Kodeksu Spółek Handlowych oraz przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej; b)spółka ubezpieczeniowa prowadząca działalność ubezpieczeniową nie może prowadzić innej działalności; c)minimalny wymagany kapitał zakładowy jest wyższy niż w innych spółkach akcyjnych oraz ma charakter gwarancyjny.
Dział i grupa ubezpieczeń |
Bezp.. spółka akcyjna |
TUW 75%, KG1, KG2, KG3 |
Dział I - KG1 |
3200000€ |
2400000€ |
Dział II - KG2 Jeżeli działalność jest prowadzona wyłącznie w gr. 1-9 i 16-18 |
2200000€ |
1650000€ |
Dział III - KG3 Jeżeli przynajmniej jedno ryzyko z oferty ZU mieści się w gr. 10-15 |
3200000€ |
2400000€ |
d)kapitał akcyjny obejmowany tylko wykładem pieniężnym przed zarejestrowaniem spółki; e)środki na pokrycie kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, nie mogą być też w żaden sposób obciążone (nie mogą pochodzić także z nieujawnionych lub nielegalnych źródeł); f)akcje imienne, akcje na okaziciela mogą być emitowane, gdy zostaną dopuszczone do publicznego obrotu; g)w podziale zysku, oprócz akcjonariuszy, uczestniczą również ubezpieczeni, którzy nabyli polisę z udziałem w zysku (ubezp. na życie); h)nabór sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych: *ubezp. na zasadzie wzajemności: każdy członek towarzystwa jest jednocześnie ubezpieczonym i odwrotnie; *usługi są również udostępnione podmiotem spoza towarzystwa, ale składa od tych podmiotów do max. 10% ogółu składek; *nie są nastawione na maksymalizację zysku, lecz zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej członkom towarzystwa; *członkowie mają wpływ na działalność towarzystwa poprzez układ w zebraniu członków; *składka jest zaliczką; *w przypadku niedoboru członkowie mogą zostać zobowiązani do dopłat do składek, może zostać on pokryty z zapasowych funduszy albo też może nastąpić redukcja świadczeń; *nadwyżka może być przeznaczona na fundusz zapasowy, fundusze rozwojowe, zwrot części składek, pokrycie przyszłych składek ubezpieczeniowych, cel prewencyjny. Zagraniczne zakłady ubezp. działające na terytorium Polski: a)główny oddział zagranicznego zakładu ubezp.: *podjęcie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezp. wymaga zezwalania polskiego organu nadzoru; *główny oddział działa na podstawie przepisów prawa polskiego; *finansową gwarancją działalności głównego oddziału jest złożenie kaucji w równowartości minimalnego kapitału gwarancyjnego (kaucja składana jest w banku); *wszelkie spory, których stroną jest główny oddział zakładu ubezp. rozpatrywane są przez polskie sądy powszechne; *główny oddział zagranicznego zakładu ubezp. podlega polskiemu organowi nadzoru; b)zagraniczny zakład ubezp. z państwa członkowskiego UE (zasada swobody świadczenia usług): *zagraniczny zakład ubezp. z siedzibą na terenie UE może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terenie RP jeżeli w swoim kraju uzyskał zezwolenie na prowadzenie tej działalności; *może wykonywać działalność na terytorium RP przez oddział lub inny sposób na zasadzie swobody świadczenia usług; *podlega nadzorowi zagranicznego organu nadzoru; *zgłasza organowi nadzoru w swoim kraju zamiar wykonywania działalności na terenie RP; *rozpoczyna działalność po otrzymaniu przez organ nadzoru (KNF) od właściwego organu państwa, w którym znajduje się siedziba zakładu ubezp., odpowiednich informacji dotyczących zagranicznego zakładu ubezp.; *finansową gwarancją bezpieczeństwa są kapitały gwarancyjne zgromadzone na terenie kraju, w którym zagraniczny zakład ubezp. ma siedzibę; *stosuje prawo polskie; *w zakresie zawartych umów ubezp. stosowane jest prawo polskie, jeżeli ryzyka podlegające ubezpieczeniu umiejscowione jest na terenie Polski. Pośrednictwo ubezpieczeniowe: a)wykonywanie czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem i wykonywaniem umowy ubezpieczenia; b)czynności pośrednictwa wykonywane są za wynagrodzeniem; c)pośrednictwo ubezpieczeniowe regulowane jest Ustawą z dn. 22.05.2003r o pośrednictwie ubezpieczeniowym; d)czynności pośrednictwa mogą być wykonywane jedynie przez agentów i brokerów ubezpieczeniowych; e)czynności pośrednictwa przygotowanego: *pozyskiwanie klientów; *wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezp.; *zawieranie umów ubezp.; *uczestniczenie w administrowaniu i wykonywanie umów ubezp. (także w sprawach o odszkodowanie); f)osoba wykonująca czynności agencyjne lub brokerskie zobowiązane jest do doskonalenia umiejętności zawodowych (szkolenie co 3 lata); g)sumy pieniężne przekazane z tytułu umowy ubezp. przez: *ubezpieczającego pośrednikowi ubezpieczeniowemu uznaje się jako wpłacone zakładowi ubezpieczeń; *zakład ubezpieczeń pośrednikowi ubezpieczającemu, uposażonemu lub uprawnionemu do czasu ich faktycznego otrzymania przez te podmioty. Agent ubezpieczeniowy: a)przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych; b)agentem ubezp. może być zarówno osoba fizyczna jak i spółka; c)agent może prowadzić działalność jedynie przez osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne: *to osoby nie będą agentami ubezpieczeniowymi lub agenci będą osobami fizycznymi; *działają w imieniu i na rzecz agenta ubezp.; *podlegają wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych; d)osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne muszą spełniać kryteria: *pełna zdolność do czynności prawnych; *nie skazane za umyślne przestępstwa; *posiadają co najmniej wykształcenie średnie; *odbyły szkolenie organizowane przez zakład ubezpieczeń, które było zakończone egzaminem (zakres szkolenia i wymogi określa Minister Finansów). Kryteria te muszą spełniać wspólnicy agenta - przedsiębiorcy będącego spółką nie posiadają osobowości prawnej oraz połowa członków zarządu agenta - spółki o osobowości prawnej; e)agent wykonuje działalność agencyjną w imieniu i na rzecz jednego zakładu ubezpieczeń; f)za działanie agenta odpowiada zakład ubezpieczeń, zakład ubezpieczeń sprawuje również nadzór na działaniami agenta; g)agent ubezp. działa na podstawie pisemnego pełnomocnictwa udzielonego przez zakład ubezp. (agent jest zobowiązany di przedstawienia pełnomocnictwa ubezpieczającemu); h)zakłady ubezp. mogą wyrazić zgodę na pracę agenta na rzecz wielu zakładów (multiagent) wówczas działania agenta odpowiada sam agent (chyba że umowa agencyjna mówi inaczej). Broker ubezpieczeniowy: a)brokerem ubezp. jest osoba fizyczna lub prawna posiadająca wydane przez organ nadzoru, posiadająca wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezp. (rejestr prowadzi organ nadzoru); b)wykonuje działalność brokerską w imieniu i na rzecz ubezpieczającego; c)samodzielnie odpowiada za własne działania; d)nadzór nad działalnością brokerską sprawuje organ nadzoru; e)jest zobowiązany do zawarcia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej; f)przedstawia ubezpieczającemu ofertę na zasadzie porównania; g)otrzymuje wynagrodzenie od zakładu ubezp.; h)broker wykonuje czynności przez osoby fizyczne (warunki: jest osoba wykonująca czynności agencyjne oraz dodatkowo egzamin brokerski i 3-letnie doświadczenie w zakresie ubezp. Umowa ubezpieczenia: określa bezpośrednio przez Kodeks Cywilny; art. 805-834 KC, tytuł XXVII. Umowa ubezp. stanowi element prywatnego prawa ubezpieczeniowego. Przez umowę ubezp.: a)zakład ubezp. zobowiązuje się zapłacić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku ubezpieczeniowego; b)ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Prawne wymogi określające umowę ubezp.: a)udzielenie przez zakład ubezp. ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezp. zawartej z ubezpieczającym; b)umowa ubezp. ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych; c)ogólne warunki ubezp. oraz umowa ubezp. powinny być formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały; d)postanowienia sformułowane niejezdoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego. Elementy umowy ubezp: 1.strony umowy ubezp. 2.prawa i obowiązki stron umowy. 3.przedmiot ubezp. 4.ryzyko objęte umową. 5.warunki ubezp. (ogólne i szczególne). 6.okres trwania ubezp. Strony umowy ubezp: zakład ubezpieczeń: a)podmiot świadczący usługi w postaci ochrony ubezpieczeniowej; b)przedsiębiorca (zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej); c)ponoszący ryzyko zapłaty określonej umowy pieniężnej w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Ubezpieczający: a)osoba fizyczna, prawna lub posiadająca osobowości prawnej; b)zawiera umowę we własnym imieniu; c)zobowiązuje do zapłaty składki ubezpieczeniowej. Umowa ubezp. może być zawarta na rzecz osoby trzeciej: odszkodowanie w umowie zawartej na rzecz osoby trzeciej wypłacane jest osobie ubezpieczonej lub osobie ubezpieczającej za zgodą osoby trzeciej. Ubezpieczony: a)osoba, której mienia, odpowiedzialności cywilnej życia, zdrowia, zdolności do pracy dotyczy przewidziany w umowie ubezp. wypadek ubezpieczeniowy (osoba której dobra osobiste i majątkowe podlegają ochronie); b)ubezpieczony, który nie jest ubezpieczający nie jest stroną umowy. Uposażony: a)nie jest stroną umowy ubezp.; b)osoba uprawniona do trzymania sumy ubezp. na wypadek śmierci ubezpieczonego; c)uposażony występuje wyłącznie w ubezpieczeniach osobowych, w których wypadkiem ubezpieczeniowym jest śmierć ubezpieczonego; d)uposażony najczęściej w skazany jest wprost w umowie ubezpieczenia (jeżeli brak w umowie kwestii podziału regulować powinny ogólne warunki ubezp., jeżeli OWU kwestii tej nie regulują, wówczas decydujące jest prawo spadkowe. Ubezpieczenia turystyczne: ryzyko, które mogą się zrealizować w trakcie pobytu za granicą i ich skutki: a)koszty leczenia obrażeń powypadkowych; b)koszty nagłych zdarzeń (np. ból zęba); c)wydatki związane z akcją ratowniczą lub poszukiwawczą; d)koszty transportu medycznego; e)wydatki związane z towarzyszeniem bliskiej osobie (np. w trakcie choroby); f)odszkodowanie lub zadośćuczynienie innej osobie (np. uszkodzenie bagażu lub mienia innej osoby); g)wydatki na naprawę uszkodzonego sprzętu lub konieczność kupna nowych rzeczy (np. po kradzieży). Niektóre z powyższych zdarzeń (wypadków) mogą powstać jednocześnie!!! h)zakres ubezp. publicznego jest równy w różnych krajach; i)ochrona w ramach systemu publicznego obejmuje głównie ratowanie…; j)koszty transportu nie we wszystkich krajach są pokrywane z ubezp. publicznego. Obowiązkowe ubezp. odpowiedzialności cywilnej organizatora turystyki (biura podróży): a)ubezp. osób fizycznych, osób prawnych, bądź jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, świadczących usługi turystyczne (organizatorzy turystyki i pośrednicy turystyczni); b)ubezp. to zapewnia pokrycie kosztów powrotu turystów do kraju, w wypadku gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny wbrew obowiązkowi nie zapewnia… Umowa ubezp. jest: a)umową nazwaną (art. 805-834, tytuł XXVII); b)umową zobowiązaną - z umowy ubezp. wynika zobowiązanie majątkowe obu stron; c)umową wzajemną - w zamian za składkę ubezpieczeniową zakład ubezp. ponosi ryzyko; d)umową o świadczenie usług - usługodawca - zakład ubezp.; usługobiorca - ubezpieczony; e)umową odpłatną - za świadczenie ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczający opłaca składkę ubezpieczeniową; f)umową kwalifikowaną - jedną ze stron może być wyłącznie określony w sposób szczególny zakład ubezp. Przedmiot umowy ubezp.: przedmiotem umowy ubezp. może być mienie, życie, zdrowie, zdolność do pracy lub inne dobro przynależne osobie ubezpieczonego: a)interes majątkowy - w ubezp. OC, ubezp. zysku (prawa majątkowe); b)interes majątkowy (składki rzeczowe majątku) - ubezp. majątkowe (prawa rzeczowe); c)interes osobisty - w ubezp. osobowych. Spełnienie świadczenia ubezpieczeniowego: a)zapłata odszkodowania za szkodę (w ubezp. majątkowych); b)zapłata świadczenia (zazwyczaj kwoty pieniężnej - w ubezp. osobowych). Stosunek ubezpieczenia: a)jest pojęciem szerszym od umowy ubezp.; b)obejmuje oprócz oświadczeń woli wynikających z umowy ubezp. również prawa i innych przepisów (OWU, KC, KPC, ustawa o dział. ubezp.) Dokument ubezp.: a)umowa ubezp. jest pojęciem szerszym niż dokument ubezp.; b)oświadczenia woli zawarte w dokumencie; c)umowa ubezp. powinna być potwierdzona dokumentem ubezp. (na piśmie dla celów dowodowych), jednak brak jest jednocześnie sankcji nieważności w przypadku niespełnienia owych warunków; d)umowa ubezp. powinna być stwierdzona przez zakład ubezpieczeń polisą, legitymacją ubezpieczeniową, tymczasowym zaświadczeniem lub innym dokumentem ubezpieczenia. W polisie ubezpieczeniowej powinno się znaleźć: *dane osobowe ubezpieczającego; *data zawarcia; *składka; *musi mieć numer. Moment zawarcia umowy ubezp.: a)umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia przez zakład ubezpieczeń ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia; b)jeżeli wypadek ubezpieczeniowy zaszedł przez zawarciem umowy; umowa ubezp. jest nieważna. Typy zawierania umowy ubezp.: 1)Tryb ofertowy - wniosek o ubezp. (treść wniosku o ubezp. określona jest przez zakład ubezp.): a)tryb ofertowy prosty: *oferta złożona przez ubezpieczającego zostaje bez żadnych poprawek i zmian przyjęta prze zakład ubezp.; *jeżeli do 14 dni od otrzymania oferty zakład ubezp. nie dostarczył składającemu ofertę dokumentu ubezp. z dniem piętnastym oferty oraz OWU; b)tryb ofertowy złożony: *jeśli złożona oferta spotyka się kontrofertą zakładu ubezpieczeń oraz warunku kontroferty zostają w całości zaakceptowane przez ubezpieczającego (liczba kontrofert nie jest ograniczona); c)tryb oferty ze szczególną kontrofertą: *gdy zakład ubezpieczeń doręcza ubezpieczającemu dokument ubezpieczenia z zapisami odbiegającymi w znaczącym stopniu na niekorzyść ubezpieczającego; 2)tryb rokowaniowy: *strony negocjują poszczególne zapisy umowy ubezp.; *dotyczy to umów niestandardowych (szczególnie OWU); *zawarcie umowy następuje, gdy strony uzgodnią wszelkie zapisy przyszłej umowy; 3)tryb przetargowy: *celem wprowadzenia trybu przetargowego jest chęć uzyskania przez ubezpieczającego najkorzystniejszych warunków ubezpieczającego; *obowiązkowe przy spełnianiu warunków wynikających z ustawy o zamówieniach publicznych. Powstanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń: a)odpowiedz. zakładu ubezpieczeń powstaje z dniem określonym w umowie ubezp.; b)zasada ogólna KC - odpow. zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy ubezp., lecz nie wcześniej niż w dniu następnym po opłaceniu składki; c)składka ubezpieczeniowa powinna zostać zapłacona równocześnie z zawarciu umowy. Ograniczenia odpowiedz. zakładu ubezpieczeń: a)zakład ubezpieczeń jest wolny od odpowiedz., jeżeli szkoda powstała z winy umyślnej ubezpieczonego lub osoby, z którą pozostaje w gospod. domowym lub za którą ponosi odpowiedzialność; b)rażące niedbalstwo - odszkodowanie nie należy się, chyba że występują szczególnie warunki (zasada współżycia społecznego); c)ubezpieczający zobowiązany jest do podania zakładowi ubezpieczeń wszelkich okoliczności wpłacających na prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego; d)jeżeli ubezpieczający nie podał okoliczności lub je zataił, a okoliczności te w istotny sposób wpływają na prawdopodobieństwo wypadku objętego umową zakład ubezpieczeń wolny jest od odpowiedzialności; e)w przypadku odpowiedział. wpływających na wzrost prawdopodobieństwa powstania wypadku zakładu ubezpieczeń ma prawo do podwyższenia składki od początku bieżącego okresu, a ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od otrzymania wezwania do dopłaty składki; f)zakład ubezpieczeń może odstąpić od umowy jeżeli po jej zawarciu ujawnione zostaną okoliczności, które mogłyby spowodować iż gdyby je ujawniono ZU nie zawarłby umowy (nie dotyczy ubezpieczeń na życie). Prawa i obowiązki stron umowy ubezp.: czynniki wpływające na sytuację prawną stron umowy ubezpieczenia: a)oświadczenia woli stron umowy; b)ogólne warunki ubezp. (OWU); c)regulacja prawna. Postanowienia umowy ubezp. oraz regulacje zawarte w OWU nie mogą być sprzeczne lub mniej korzystne niż postanowienia ogólne zawarte w KC. KC>umowa>OWU . Powstanie wypadku oraz postępowanie likwidacyjne: a)w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć wszelkich dostępnych mu środków w celu zmniejszenia szkody; b)jeżeli ubezpieczający dopuścił się rażącego niedbalstwa podczas i po wypadku odszkodowanie się należy; c)zgłoszenie powstania wypadku ubezpieczeniowego spoczywa na osobie uprawnionej do otrzymania odszkodowania; d)osoba uprawniona występuje z roszczeniem do zakładu ubezpieczeń. Postępowanie likwidacyjne - podjęcie przez zakład ubezpieczeń czynności zmierzających do: a)identyfikacji powstałych szkód; b)identyfikacji przyczyn wypadku ubezpieczeniowego; c)podjęcia decyzji o wypłacie odszkodowania bądź odmowie wypłaty (3 podstawy do wypłaty lub odpłaty: uznanie roszczenia, ugoda, prowadzenie orzeczenia sądu). Przebieg postępowania likwidacyjnego: a)do 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia o wypadku zakład ubezpieczeń informuje jakie dokumenty potrzebne są do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia; b)zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania lub świadczenia w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku; c)jeżeli wyjaśnienie okoliczności i podjęcie decyzji o wypłacie świadczenia nie jest możliwe w terminie 30 dni wówczas zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania lub świadczenia w ciągu 14 dni od momentu, w którym przy zachowaniu należytej staranności ustalenie okoliczności byłoby możliwe; d)bezsporną część świadczenia pieniężnego zakład ubezpieczeń zobowiązany jest wypłacić w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia o wypadku; e)zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić odszkodowania lub świadczenie informacje i dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia (akta szkodowe): *udostępnienie akt nie może być utrudnione dla uprawnionego (na miejscu); *zakład ubezpieczeń powinien umożliwić wykonanie kserokopii dokumentacji szkodowe. Ubezpieczenia osobowe (szczególne cechy: a)przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego zwalnia zakład ubezpieczeń od obowiązku świadczenia, jeśli samobójstwo nastąpiło do lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia; b)po upływie 3 lat od zawarcia umowy ubezpieczenia na życie zakład ubezpieczeń nie może odmówić wypłaty ubezpieczającego podał wiadomości nieprawdziwe, w szczególności, że zataił chorobę. Regres ubezpieczeniowy: a)występuje wyłącznie w bezp. majątkowych; b)ogólnie - zasada odszkodowania, oznacza iż w przypadku zajścia określonego w umowie wypadku ubezpieczeniowego zakład ubezpieczeń wypłaca określone odszkodowanie; c)ubezpieczający, który otrzymał odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń nie może dochodzić dodatkowo zadośćuczynienia od sprawcy szkody (bezpodstawne wzbogacenie); d)na zakład ubezpieczeń przechodzi z dniem zapłaty odszkodowania, roszczenie ubezpieczającego odszkodowanie; e)ubezpieczający może dochodzić od sprawcy różnicy pomiędzy faktyczną wysokością szkody, a otrzymanym odszkodowaniem od ubezpieczyciela. Warunki powstania regresu: 1)odpowiedzialność osoby trzeciej za powstałą szkodę; 2)zapłata odszkodowania przez zakład ubezpieczeń. Regres ubezpieczeniowy jest wyłączony w przypadku: 1)gdy sprawcą szkody jest osoba, z którą ubezpieczający pozostaje w jednym gospodarstwie domowym; 2)gdy sprawcą szkody jest osoba, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność (np. dzieci, osoby zatrudnione przez ubezpieczającego); 3)inne osoby wskazane w umowie ubezpieczeniowej. Ubezpieczenie nieruchomości: a)jeżeli nieruchomości będące przedmiotem ubezpieczenia przeszła w trakcie trwania umowy na inną osobę (np. sprzedaż nieruchomości) wówczas prawa i obowiązki z tej umowy przechodzą na nowego właściciela; b)poprzedni i nowy właściciel solidarnie odpowiadają za zapłatę składki (zakład ubezpieczeń może się zwrócić o zapłatę składki zarówno do poprzedniego, jak i obecnego właściciela; c)poprzedni właściciel nie jest zobowiązany do zapłaty składki od momentu, w którym zgłosił ubezpieczycielowi zbycie nieruchomości. Rzeczy ruchome: *ogólna zasada - umowa ubezpieczenia wygasa z chwilą przejścia prawa do rzeczy na nowego nabywcę (np. zbycie ubezpieczonego telewizora ubezpieczenie wygasa). Odstąpienie od umowy ubezpieczenia: a)możliwe, jeżeli umowa ubezp. jest zawarta na okres dłuższy niż 6 m-cy; b)ubezpieczający (osoba fizyczna) ma prawo odstąpienia od umowy ubezp., w terminie 30 dni od dnia zawarcia; c)w przypadku, gdy ubezpieczający jest przedsiębiorcą w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy; d)odstąpienie od umowy ubezp. nie zwalnia ubezpieczającego z obowiązku zapłacenia składki za okres, w jakim zakład ubezpieczeń udzielał ochrony ubezpieczeniowej. Przyczyny wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia: 1)zakończenie okresu, na którym zawarto umowę ubezpieczenia; 2)odstąpienie ubezpieczającego od umowy ubezpieczenia; 3)odstąpienie zakładu ubezpieczeń od umowy ubezpieczenia; 4)wypowiedzenie umowy ubezpieczenia; 5)inne przyczyny; 6)utrata praw z ubezpieczenia. Przedawnienie roszczeń wynikających ze stosunku ubezpieczeniowego: a)przedawnienie roszczeń ubezpieczonych wobec zakładu ubezpieczeń; b)przedawnienie roszczeń zakładu ubezp. wobec ubezpieczających oraz sprawców szkód. Przedawnienie roszczenia jest instrumentem prawnym, który może zostać wykorzystany przez dłużnika lub nie. Termin podstawowy: *przedawnienie roszczeń w stosunku do zakładu ubezp. - 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową. Termin przedawnienia w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej: termin przedawnienia upływa: a)w ciągu 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody; b)w każdym jednak przypadku zobowiązanie z umowy OC przedstawia się po upływie 10 lat od dnia, w którym powstało zdarzenie losowe powodujące szkodę. Przedmiot ubezpieczenia: a)następstwa nieszczęśliwych wypadków polegające na odszkodowaniu ciała lub rozstroju zdrowie powodujące tzw. trwały uszczerbek lub śmierć ubezpieczonej osoby; b)za nieszczęśliwy wypadek uważa się nagłe, niespodziewane zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, a następstwie którego ubezpieczona osoba wbrew swojej woli doznała trwałego uszkodzenia ciała; c)nagłość zdarzenia - polega na jego błyskawicznym szybkim przebiegu, tym samym standardowa poza ochroną ubezpieczeniową są takie zdarzenia jak przewlekłe stany chorobowe lub takie, które powstają w dłuższym okresie czasu; d)ochrona ubezpieczeniowa obejmować może tylko wypadki powstaje w szczególnych okolicznościach. System ubezpieczeń majątkowych: cechy systemów ubezpieczeń: a)przyjęty w umowie system ubezpieczenia uzależniony jest od rodzaju ryzyka objętego umową (odmienne systemy ubezp. przy ryzyku kradzieży, czy ryzyka pożaru); b)przyjęty system ubezpieczenia powinien być go ogólne warunki ubezp. (OWU); c)system ubezpieczeń powiązany jest z określeniem wartości przedmiotu obejmowanego ubezp.; d)przyjęty system ubezp. wpływa na zakres ochrony ubezpieczeniowej; e)system ubezp. kształtuje potencjalny poziom odszkodowania; f)system ubezp. istotnie wpływa na składkę ubezpieczeniową (cenę ubezp.). Wartość przedmiotu ubezpieczenia: a)określana jako wartość ubezpieczeniowa; b)określana jest często przez ubezpieczającego, jednak ostateczne ustalenie następuje w porozumieniu z zakładem ubezpieczeń; c)wartość ubezpieczeniowa jest podstawą określenia sumy ubezp. - maksymalnego poziomu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Powszechnie stosowane metody ustalenia wartości ubezpieczeniowej: a)wartość odtworzeniowa; b)wartość rzeczywista (techniczna); c)wartość księgowa brutto; d)wartość księgowa netto; e)wartość upłynnienia (zwykła); f)wartość otaksowana. Wartość odtworzeniowa nie uwzględniająca (nie potrącająca) zużycia technicznego: a)stosowane nazwy: odtworzeniowa, odtworzeniowa (nowa), nowa wartość odtworzeniowa; b)wartość pozwalająca na odtworzenie majątku do stanu sprzed szkody bez potrącenia zużycia; c)wartość odpowiadająca kosztom odtworzenia budynku lub śr. Trwałego (przywrócenie składnika majątku do stanu nowego, ale nie ulepszonego); d)wartość odtworzeniowa stosuje się najczęściej, gdy stopień zużycia majątku nie przekracza 40% (50%) wartości nowej; e)w przypadku ubezpieczenia budynków i budowli - suma ubezpieczenia wg wartości odtworzeniowej powinna odpowiadać kosztom odbudowy lub remontu ubezpieczonego mienia z uwzględnieniem dotychczasowych wymiarów, konstrukcji i materiałów, umożliwiających przywrócenie do stanu poprzedniego, ale nie lepszego niż nowy; f)w przypadku ubezpieczenia maszyn, urządzeń i wyposażenia - suma ubezp. wg wartości odtworzeniowej powinna odpowiadać kosztom zakupu mienia podobnego rodzaju lub kosztom naprawy uszkodzenia i przywrócenia części uszkodzonej do stanu równego, ale nie lepszego, niż nowy; g)szkoda całkowita - otrzymane odszkodowanie powinno wystarczyć na odtworzenie zniszczonego mienia - odtworzenie lub zakup nowego przedmiotu ubezp.; h)szkoda częściowa - gdy możliwa jest częściowa naprawa bez skutków dla dalszego użytkowania, otrzymane odszkodowanie powinno wystarczyć na zakup nowych części zamiennych; i)dodatkowo wartość odtworzeniowa obejmuje (w zależności od warunków zawartej umowy): *k-ty transportu; *k-ty montażu; *k-ty cła podatku i innych opłat; *k-ty ubezp.; *k-ty opracowania dokumentacji technicznej (budowlana, geodezyjna); *k-ty usunięcia pozostałości po szkodzie. Wartość odtworzeniowa uwzględniająca (z potrąceniem) zużycie techniczne: a)stosowane nazwy: wartość rzeczywista; techniczna, odtworzeniowa; b)wartość rzeczywista odpowiada wartości odtworzeniowej (nowej) pomniejszonej o faktyczne zużycie techniczne mienia; c)wartość rzeczywistą stosuje się najczęściej, gdy stopień zużycia majątku przekracza 40% (50%) wartości nowej; d)w przypadku szkody w majątku ubezpieczonym wg wartości rzeczywistej zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie w wysokości k-tów (potwierdzonych) poniesionych w celu przywrócenia mienia do stanu sprzed szkody - wartość nowego mienia minus poziom zużycia w dniu szkody. Wartość upłynnienia: a)stosowana jest najczęściej dla majątku, którego stopień nie pozwala na dalsze jego użytkowanie zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem; b)wartość ubezpieczeniowa ustalona w tym przypadku w kwocie, za którą można dokonać sprzedaży ubezpieczonego mienia (wartość rynkowa); c)w przypadku wartości ustalonej jako wartość upłynnienia odszkodowanie wypłacone jest (w ramach sumy ubezp.) w wysokości odpowiadającej wartości upłynnienia na dzień szkody. Wartość księgowa brutto: a)to wartość początkowa (cena nabycia - cena zakupu + k-ty zakupu i przystosowania) ubezpieczonego majątku z uwzględnieniem kolejnych jej przeszacowań (nieruchomości wg wartości godziwej); b)jest wartość nie pomniejszona o odpisy amortyzacyjna; c)element niekorzystny - przeszacowana wartość początkowa (wartość księgowa brutt) jest często niższa od bieżącej wartości odtworzeniowej składnika majątku; d)w przypadku powstania szkody częściowej odszkodowanie nie może przekraczać części wartości księgowej brutto majątku, odpowiadającej % stopniowi i jego uszkodzenia - powstaje szkoda, której wartość mierzona jest rzeczywistymi nakładami, które musi ponieść ubezpieczony w celu naprawy uszkodzonego majątku; e)relacja wartości, koniecznych do poniesienia nakładów, do rzeczywistej wartości bieżącej uszkodzonego przedmiotu wyznacza procentowy uszczerbek mienia. Wartość księgowa netto: a)to wartość księgowa początkowa z uwzględnieniem odpisów amortyzacyjnych; b)niebezpieczeństwo w przypadku stosowania przyspieszonej” amortyzacji (księgowa wartość niska, a rynkowa znacznie wyższa - odszkodowanie nie jest wystarczające na zakup podobnego przedmiotu). Wartość ustalana metodą wyceny rzeczoznawcy: a)polega na określeniu wartości przedmiotu ubezpieczenia na podstawie oceny dokonanej przez rzeczoznawcę posługującego się specjalistycznymi katalogami oraz doświadczeniem rynkowym; b)pozwala ubezpieczającemu na wyłącznie do ubezpieczenia mienia o wartości kolekcjonerskich, artystycznych, itp. Wartość ubezpieczeniowa przy ubezpieczeniu zapasów i innych niż rzeczowe składniki majątku: a)zapasy - wycenia się wg ceny sprzedaży; b)półprodukty - wycenia się wg wartości materiałów użytych do produkcji do dnia szkody; c)gotówkowa - wartość nominalna; d)papiery wartościowe - wartość rynkowa; e)mienie pracownicze - wartość odtworzeniowa nowa. Suma ubezpieczeniowa w ubezp. majątkowych: a)określa maksymalną odpowiedzialność zakładu ubezp.; b)jest podstawą kalkulacji składki; c)jest regulatorem poziomu pokrycia szkody (wartości ubezpieczeniowej); d)najczęściej suma ubezp. stanowi określoną procentowo część wartości ubezpieczonego mienia lub wartości te są równe; e)w ubezpieczeniach obowiązkowych występuje suma gwarancyjna określana zazwyczaj na jednakowym poziomie dla podobnego typu umów ubezpieczenia, niezależna od wartości ubezpieczeniowej; f)wypłacone odszkodowanie może być równe sumie ubezp. jedynie w przypadku: *powstania szkody całkowitej, gdy przedmiot ubezp. ulega znaczeniu w całości; *dodatkowym warunkiem zrównania wartości wypłacanego odszkodowania; wysokości szkody jest zachowanie równości sumy ubezp. i wartości ubezpieczeniowej; g)nadubezpieczenie - suma ubezpieczenia przewyższa wartość przedmiotu ubezp. - niekorzystne dla ubezpieczającego; h)niedoubezpieczenie - określenie sumy ubezp. poniżej wartości ubezpieczeniowej; i)ubezp. w pełni wartości. Zasady odpowiedzialności zakładu ubezp: zasada odpowiedzialności proporcjonalnej: a)w celu ustalenia wysokości odszkodowania wyznaczona zostaje relacja sumy ubezp. do wartości ubezpieczeniowej: odszkodowanie/wysokość szkody = suma ubezp./wartość ubezp.; b)zaletą tej metody jest ściśle powiązane pomiędzy sumą ubezp. a wartością ubezpieczeniową; c)w zależności od oczekiwanego poziomu ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczający może kształtować poziom sumy ubezp. do wartości ubezpieczeniowej; d)konsekwencja określenia sumy ubezp. poniżej wartości ubezpieczeniowej jest otrzymanie odszkodowania, które nie pokrywa w całości poniesionej szkody; e)koszt ubezp. w postaci opłaconej składki jest niższy niż przy pełnym pokryciu wartości ubezpieczeniowej sumą ubezp. Zasada ubezp. na pierwsze ryzyko: a)stosowana jest w celu zapewnienia otrzymania pełnej rekompensaty ponoszonych strat; b)relacja sumy ubezp. do wartości ubezpieczeniowej nie ma bezpośredniego wpływu na wysokość wypłaconego odszkodowania; c)odszkodowanie wypłacone jest w wysokości równej szkodzie rzeczywistej; d)górną granicą wartości odszkodowania stanowi suma ubezp.; e)zasada odpowiedzialności na pierwsze ryzyko znajduje zastosowanie w systemie ubezp. na pierwsze ryzyko i dotyczy ubezpieczeń, w których prawdopodobieństwo powstania szkody częściowej jest znaczne wyższe od prawdopodobieństwa powstania szkody całkowitej. Inne parametry umowy wpływające na wysokość odszkod.: Udział własny ubezpieczającego: a)wyznacza się procentowo w relacji do należnego odszkodowania; b)ma skłaniać ubezpieczonego do zadawania środków bezpieczeństwa i maksymalnego obniżenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem; c)w przypadku zastosowania udziału własnego składką ubezp. wyznacza się od odpowiednio skorygowaną sumę ubezp.. Franszyza redukcyjna (potrącana, bezwarunkowa): a)polega na każdorazowym zmniejszaniu wysokości odszkodowania o określoną kwotę lub % wyznaczony w stosunku do sumy ubezp.; b)zastosowanie franszyzy redukcyjnej pozwala zakładowi ubezpieczeń wyłączyć z odpowiedzialności szkody handlowe. Franszyza integralna: a)cel stosowania: wyeliminowanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, gdy szkoda nie przekracza minimum określonego jako wskazana kwota lub % cześć sumy; b)jeżeli wartość szkody przekracza wskazaną wartość franszyzy integralnej wówczas zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w pełnej wysokości; c)dzięki zastosowaniu franszyzy integralnej zakłady ubezpieczeń zmniejszają k-ty likwidacji szkód małych rozmiarów przez emitowanie tych spraw, dla których k-ty likwidacji przewyższają wartość wypłacanych odszkodowań. System ubezpieczenia majątku system ubezp. na sumy stałe: a)stosowany najczęściej dla ubezp. majątku od ognia i innych zdarzeń losowych; b)podstawowy zakres przedmiotowy ubezp. w systemie na sumy stałe - śr. trwałe (budynki i wyposażenie), śr. obrotowych (zapasy, surowce), inwestycje, mienie powierzone i pracownicze (poza mieniem prawnym) oraz gotówka; c)system ten stosowany jest również w ubezp. od kradzieży z włamaniem przy niewysokiej wartości ubezpieczonego mienia; d)charakterystyczne jest objęcie ubezpieczeniem całości majątku znajdującego się w posiadaniu ubezpieczającego; e)ubezpieczający podaje pełną wartość ubezpieczanego mienia; f)wartość wypłacanego odszkodowania ograniczona jest sumaryczną wartością ubezpieczanego majątku, lecz jednocześnie każda wypłata odszkodowania zmniejsza pierwotną wartość sumy ubezp.; g)w celu zapobieżenia redukcji sumy ubezp. ubezpieczający może podwyższyć sumę ubezp. do poprzedniej wartości opłacając jednocześnie dodatkową składkę proporcjonalnie do okresu pozostałego do zakończenia trwania ochrony ubezpieczeniowej; h)przy systemie ubezp. na sumy stałe zastosowanie znajduje zasada odpowiedzialności proporcjonalnej oznacza to iż zniżenie wartości majątku w momencie zawierania umowy ubezp. powoduje w momencie zawierania umowy ubezp., powoduje niepełne pokrycie szkody przez otrzymanie odszkodowanie. System ubezp. solidarnie na sumy stałe: a)systemie ten stosuje zarówno do ubezp. od ognia oraz od kradzieży z włamaniem i rabunku; b)stosując system ubezp. solidarnie na sumy stałe, ubezpieczający ma możliwość objęcia ochroną ubezpieczeniową mienia ruchomego znajdującego się w różnych miejscach; c)warunkiem zastosowania tego systemu jest scentralizowane ewidencjonowanie ubezpieczonego majątku; d)system ubezp. solidarnie na sumy stałe wykorzystuje się, gdy majątek ubezpieczającego podlega częstemu przemieszczaniu (np. pomiędzy oddziałami lub zakładami produkcyjnymi); e)dla celów ubezp. określa się łączną wartość ubezpieczonego majątku; f)wypłata odszkodowania następuje, jeżeli ubezpieczający udowodni, że deklarowana wartość majątku znajduje się w momencie powstania zdarzenia losowego w miejscu jego powstania (np. sprzęt budowniczy lub montażowy, który służy wykonywaniu czynności na różnych budowlach); g)podstawą zawarcia i obowiązywania postanowień umowy ubezp. jest odpowiednie ewidencjonowanie majątku. System ubezp. na pierwsze ryzyko: a)system ubezp. na pierwsze ryzyko stosowany jest głównie w ubezp majątku ruchomego oraz kradzieży, mienie pracownicze, nakłady inwestycyjne; b)suma ubezp., w tym systemie równa jest przewidywanej pojedynczej szkodzie, która może powstać na skutek jednego zdarzenia losowego dotykającego ubezpieczone mienie; c)ubezpieczający określając sumę ubezp., w tym systemie kieruje się potencjalną maksymalną pojedynczą stratą; d)dla każdego zdarzenia losowego powstałego w okresie ubezp., zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanej sumy ubezp., nie obowiązuje zasada odpowiedzialności proporcjonalnej; e)gdy wartość szkody przekroczy wartość zadeklarowanej sumy ubezp., wówczas ubezpieczający pokrywa część powstałej straty z własnych środków; f)dodatkową cechą systemu ubezp. na pierwsze ryzyko, jest brak redukcji początkowej sumy ubezp. po wystąpieniu szkód i wypłacie odszkodowań; g)w przypadku częstego występowania szkód ubezpieczenie może zostać wypowiedziane przez zakład ubezpieczeń; h)stawki ubezpieczeniowe w tym systemie są znacznie wyższe od stawek w ubezp. na pierwsze ryzyko, jednak składki oblicza się od znacznie niższych sum ubezp. (maksymalna potencjalna strata nie całość wartości majątku). Problem objęcia nakładów inwestycyjnych ubezp. w systemie na pierwsze ryzyko: a)nakłady inwestycyjne, obok gotówki SA najczęściej wymieniane jako podmiot ubezp. w systemie na pierwsze ryzyko; b)nakłady inwestycyjne to k-ty poniesione na adaptację budynku lub lokalu do potrzeb działalności ubezpieczającego lub podniesienie ich standardu, wydatki poniesione na remonty kapitałowe i adaptacyjne, a także na wykończenie wnętrz budynków lub lokali; c)za nakłady inwestycyjne uważa nakłady poniesione w budynkach nie będących własnością ubezpieczającego lub też w budynkach należących do ubezpieczającego *w zależności od OWU); d)uwaga: należy zwracać uwagę, czy jest możliwość ubezp. mienia w systemie na pierwsze ryzyko w budynkach nie należących do ubezpieczającego. System ubezp. na sumy zmienne: a)zastosowanie systemu ubezp. na sumy zmienne dotyczy głównie zapasów (produktów, materiałów, surowców) ubezpieczanych od ognia i innych zdarzeń losowych oraz gotówki od kradzieży; b)ubezp. w systemie na sumy zmienne stosuje się w przypadkach, kiedy wartość ubezpieczonego majątku podlega znacznym wahaniom w okresie ubezp.; c)wartość przedmiotu ubezp. określana jest jako najwyższa dzienna wartość majątku obrotowego, który może znajdować się jednorazowo w jednym miejscu; d)wartość mienia wycenia się wg k-tu wytworzenia lub zakupu przyjmując wartość niższą; e)szczególną cechą systemu ubezp. na sumy zmienne jest opłacanie składki zaliczkowej (50-90% składki od deklarowanej sumy ubezp.), uzależniony od przewidywanej maksymalnej wartości ubezpieczonego majątku; f)składka zaliczkowa jest bezzwrotna; g)ostateczne rozliczenie składki w danym okresie uzależnione od wartości średniego rzeczywistego stanu majątku w tym okresie; h)ubezpieczający w umówionych okresach zgłasza wartość ubezpieczonego majątku na koniec poszczególnych okresów, a ostateczna suma ubezp. stanowi średnią arytmet. Poszczególnych stanów; i)jeżeli składka zaliczkowa okazała się zbyt niska ubezpieczający zobowiązany jest dopłacić różnicę, gdy składka ostateczna wyznaczona zostaje na niższym poziomie niż wypłacona zaliczka zakład ubezpieczeń nie zwraca ubezpieczającym nadwyżki. System ubezp. na wartość częściową: a)dotyczy w większości przypadków zawarcia umowy ubezp. od kradzieży z włamanie i rabunku i występujące jako uzupełnione ubezp. od ognia; b)system ten polega na przyjęciu jako sumy ubezp. określonej części całkowitej wartości majątku ubezpieczeniowego od ognia; c)składka ubezpieczeniowa obliczana jest jednak od wartości mienia zgłoszonego do ubezp. od ognia; d)każda wypłata odszkodowania pomniejsza wartość kwoty granicznej (limitu odszkodowawczego) dla ubezp. od kradzieży, przyjętej jako część wartości mienia określonej dla ubezp. od ognia; e)cechą charakterystyczną wypływającą na wartość składki ubezpieczeniowej, jest uzależnienie stosowanych stawek nie od cech ubezpieczonego majątku, lecz od branży, w której prowadzi działalność ubezpieczający. Nadzór ubezpieczeniowy: celem nadzoru jest: ochrona interesów osób ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezp., członków funduszy emerytalnych oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych. Głównie zadanie organu nadzoru = KNF: a)nadzór nad zgodnością działań zakładów ubezpieczeń z regulacjami prawnymi; b)nadzór nad realizacją praw ubezpieczonych; c)nadzór nad działalnością pośredników ubezpieczeniowych; d)wydawanie i cofanie zezwolenia na wykorzystanie działalności ubezpieczeniowej i funduszy emerytalnych; e)wydawanie zgody na powołanie osób na członków zarządu; f)wydawanie zgody na połączenie i podziała zakładów ubezpieczeń; g)wydawanie zgody przeniesienia portfela ubezpieczeń; h)ustanowienie zarządu komisarycznego zakładu ubezpieczeń; i)podejmowanie decyzji o likwidacji przymusowej; j)nakładanie kar pieniężnych na zakłady ubezpieczeń lub członków zarządu (stwierdzenie niezgodności z prawem); k)gromadzenie danych o sektorze ubezpieczeń; l)rejestracja PPE; m)stymulowanie wiedzy ubezpieczeniowej. Rzecznik ubezpieczonych: podstawowy cel działań Rz.U.: reprezentuje interesy ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz członków funduszy emerytalnych i uczestników pracowniczych programów emerytalnych. Główne zadania Rz.U.: a)rozpatrywanie skarg kierowanych do jego biura; b)opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowanie ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych do właściwych organów ustawodawczych; c)występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej; d)informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń i organizacji gospodarczych powszechnych towarzystw emerytalnych o dostrzeżonych nieprawidłowościach o działaniu zakładów ubezpieczeń, funduszy emerytalnych; e)stwarzanie możliwości polubownego i pojedynczego rozstrzygania sporów między ubezpieczającymi, ubezpieczonymi, uposażonymi lub uprawnionymi z umów ubezp. a zakładami ubezp., agentami, brokerami; f)organizowanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ochrony ubezpieczających, ubezpieczonych. Polska Izba Ubezpieczeń cele działalności PIU: a)PIU jest organizacją ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego; b)przynależność zakładów ubezpieczeń do Izby jest obowiązkowa i powstaje z chwilą podjęcie przez zakład działalności ubezpieczeniowej. Główne zadania PIU: a)reprezentowanie zakładów ubezp. w/c organów władzy i administracji państwowej oraz podejmowanie działań w celu ochrony ich interesów; b)wyrażenie opinii o projektach aktów prawnych dotyczących działalności ubezpieczeniowej oraz współdziałanie na wniosek właściwych podmiotów przy ich opracowywaniu; c)współdziałanie z organizacjami i stowarzyszeniami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń; d)inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ubezpieczeń; e)współpraca w zakresie szkolenia i doskonalenia zawodowego kadr ubezpieczeniowych; f)pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o funkcjonowaniu rynków ubezpieczeniowych w kraju i za granicą oraz opracowanie analiz; g)tworzenie i wykonywanie informatycznych baz danych w zakresie statystyki ubezpieczeniowej. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny TEGO NIE MAM I NIE WIEM, CZY MA TO BYĆ NA EGZAMINIE CZY NIE!!! Finansowanie działalności zakładu ubezpieczeń: a)finansowanie własne - bezzwrotny charakter, co oznacza iż środki finansowe pozostawione są do długoterminowej dyspozycji przeds.: *wewnętrzne źródła finansowania własnego - środki wypracowane przez przeds., a więc osiągnięty zysk i utworzonego z niego fundusze; *zewnętrzne źródła finansowania przeds. - kapitał wniesiony przez właścicieli (nie jest efektem działalności przeds., a wkładem podmiotów zewnętrznych); b)finansowanie obce - źródła pochodzenia środków finansujących działalność zakładu ubezpieczeń pochodzą z otoczenia przeds.: *zobowiązania - charakteryzuje je czasowość udostępnienia, czyli obowiązek zwrotu dawcy kapitału. Do Kapitałów własnych zakładów ubezpieczeń zaliczamy: *podstawowy; *zapasowy; *rezerwowy z aktualizacji wyceny; *pozostałe rezerwy; *należne, lecz nieniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego; *dopłaty; *niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych; *wynik finansowy roku obrotowego. Kapitał (podstawowy) zakładowy: a)wkład właścicieli wniesiony przy zakładaniu zakładu ubezp. (przed rozpoczęciem działalności); b)nie może być niższy niż najwyższa wysokość minimalnego kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezp., w zakresie których zakład ten posiada zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej; c)może ulegać zmianie w trakcie prowadzenia działalności ubezpieczeniowej. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe: a)wyrażają bieżącą wartość przyszłych zobowiązań, które mogą powstać z tyt. zawartych umów ubezpieczeniowych; b)tworzenie i rozw. tych rezerw podlega ścisłym regulacjom prawnym; c)fundusze pieniężne powstające w zakładzie ubezpieczeniowym poprzez gromadzenie rezerw technicznych mogą być inwestowane wyselekcjonowane rodzaje aktywów, co również wynika ze wspomnianych reguł prawnych. Margines wypłacalności: a)jest wielkością obliczaną metodami matematycznymi; b)jest parametrem, który pozwala wyznaczyć wartość środków własnych (kapitału własnego), które są niezbędne do stabilizowania płynności finansowej ubezpieczyciela w sytuacji: *podwyższonej szkodowości; *niskich wyników inwestycyjnych; *zakłóceń w działalności operacyjnej. Środki własne to w przybliżeniu kapitały własne. Nie są równe! Cechy gospodarki lokacyjnej ubezpieczyciela: a)lokaty na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych podlegają limitom, dotyczą bezpieczeństwa; b)podstawowe ograniczenia lokat: *instrumenty gwarantowane przez państwo bez ograniczeń; *instrumenty notowane na rynku regulowanym do 40%; *inne instrumenty finansowe, np. nieruchomości, papiery wartościowe nie notowane na rynku regulowany od 5 - 25%. Przychody zakładu ubezpieczeń: a)składki ubezpieczeniowe; b)przychody z działalności lokacyjnej; c)pozostałe przychody techniczne; d)pozostałe przychody operacyjne. Lokaty to wszystkie inwestycje! Składka brutto = składka netto (finansuje wyłącznie odszkodowania, świadczenia) + narzuty (tworzone są na koszt administracyjny, akwizycji i zysku). Koszty w działalności zakładów ubezpieczeń: a)koszty techniczne: *odszkodowanie i świadczenia ubezpieczeniowe; *zmiany stanów technicznych na udziale własnym; *premie rabaty dla ubezpieczonych na udziale własnym łącznie ze zmianą stanu rezerw; *koszty działalności ubezpieczeniowej: ^koszty akwizycji; ^koszty administracyjne; ^prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach reasekurantów; *pozostałe koszty techniczne (systemowe); b)koszty działalności lokacyjnej, np. prowizje, obsługa konta; c)pozostałe koszty operacyjne.