PRAWO GOSPODARCZE

PŁASZCZYZNY BADANIA PRAWA:

A) logiczno- językowa - prawo jest nakazem lub zakazem czynienia czegoś, tak rodzi się przepis prawny- zdanie może być analizowane z punktu widzenia poprawności językowej i pod względem logiczności. Logika jest nauką o sposobach jasnego formułowania myśli, udowadniania twierdzeń, formalna- prawda/ fałsz, nieformalna - nie jest ważne, czy mam rację ale czy uda mi się przekonać innych.

B) socjologiczna- socjologia jest nauką o społeczeństwie, człowieku w społeczeństwie, grupach społecznych- ich dynamice. Każda grupa podlega pewnym przepisom, socjologia pomaga patrzeć na przepis prawny, odpowiada na pytanie: jak funkcjonuje prawo w społeczeństwie ? Czasami społeczeństwo odrzuca prawo. Musi być ono dostosowane do potrzeb społeczeństwa.

C) psychologiczne- prawo z punktu widzenia jednostki. Psychologia jest to nauka o zjawiskach, procesach i prawach nimi rządzących. 3 metody badawcze: psychoanaliza; introspekcja- badanie psychiki przez samoobserwację; behawioryzm- zachowanie uzewnętrznia stany psychiczne, neguje odrębne istnienie stanów psychicznego i fizycznego. W prawie mają zastosowanie 1 i 2.

D) aksjologiczna- moralne badanie prawa, ale są różne typy moralności więc jest to mało jednoznaczne; wartościuje prawo pierwotnie- w stosunku do ogólnie przyjętych zasad i wtórnie- czy jest dobre dla danej jednostki.

• PAŃSTWO

GENEZA PAŃSTWA:

1) koncepcja teistyczna- państwo powstało z woli bogów. Bogowie zeszli na ziemię i je założyli, władza nadana jest od boga; król uznawany za wcielenie boga na ziemi (starożytność). Ok. VIII-IX wieku papież uznał się za jedyną osobę mogącą np. koronować króla, król jest pomazańcem bożym. Mamy dwa nurty: A)Św. Augustyna- państwo pochodzi od Boga. B)Św. Tomasza- państwo powstało z zamierzeń Boga, człowiek je realizuje.

2) koncepcja umowy społecznej- w okresie reformacji dążenie do stworzenia innej koncepcji genezy państwa. Stworzył ją deista Hugo Grodzki: Bóg jest praprzyczyną wszystkiego, ale nie ma wpływu na przebieg wydarzeń. Państwo powstało w celu ochrony obywateli i ich bezpieczeństwa, a w zamian za to obywatele rezygnują z części swojej wolności. 3 fazy powstawania państwa: podjęcie decyzji, uchwalenie konstytucji, wybór króla.

3) teoria Ludwika Gumplowicza- teoria podboju i przemocy- w okresie pierwotnym grupy ludzi formowały hordy, które napadały na siebie. Przegrana horda była brana do niewoli i służyła zwycięzcom. Musiał powstać aparat państwowy do pilnowania niewolników.

4) koncepcja marksistowska- Engels twierdził, że powodem powstania państwa była własność prywatna.

5) koncepcja współczesna- powstała w wyniku organizacji społeczno- ekonomicznej w celu zwiększenia wydajności pracy. Nurt ekonomiczny- państwo powstało aby chronić dobro.

DEFINICJA PAŃSTWA:

A)Arystoteles- państwo jest wspólnotą równych, organizmem składającym się z części. Części mogą być różnorodne, ale komplementarne względem siebie. Cechy państwa: samowystarczalność i wspólne dążenie do cnoty.

B)koncepcja trójelementowa- państwo to: terytorium, ludność i władza + suwerenność (terytorium i władzy, zew- państwo jest równorzędnym podmiotem stosunków międzynarodowych i wew- nikt nie stanowi prawa dla innego państwa.

FORMY PAŃSTWA:

1) unitarna- jeden organizm podzielony na jednostki samorządu terytorialnego.

2) federacja- związek państw, które nie zachowują swojej suwerenności- prawo do występowania z federacji.

3) konfederacja- luźna łączność między podmiotami; powołana w celu realizacji jakiegoś zamierzenia; odrębne podmioty polityczne.

RELACJE WŁADZA-PAŃSTWO-CZŁOWIEK:

Państwo a Jednostka: Państwo jest powoływane przez jednostki aby służyć społeczeństwu. Służy jednostce tylko wtedy, gdy jej interesy są zbieżne z interesem społecznym. Jednostka jest podporządkowana państwu, ale ma prawo domagać np. zagwarantowania pewnych uprawnień jak prawa człowieka, obywatelskie. Powstały instytucje ponadpaństwowe jak Trybunał w Strassburgu, które mają władzę rozstrzygającą.

Państwo a Grupy społeczne: Państwo nie interesuje się grupą społeczną, dopóki nie zagraża ona państwu. Jeżeli stanowi zagrożenie to państwo próbuje ją włączyć w swój system prawny- aby zapewnić bezpieczeństwo wew. Żadna grupa nie może być silniejsza od państwa, bo wówczas przejmie władzę.

Państwo a warstwy społeczne: Jeżeli np. warstwa ludzi ubogich staje się liczna to retoryka państwa staje się populistyczna. Państwo nie kieruje się interesem społecznym/ politycznym warstw, bo są one rozbite wewnętrznie.

REŻIM to ogół metod sprawowania władzy:

A) demokratyczny- władza pozostawia bardzo duży zakres swobody obywatelom, ale każdy musi liczyć wyłącznie na siebie. Państwo ingeruje, gdy przekroczone zostanie bezpieczeństwo innych jednostek. Reżim demokratyczny socjalny (Anglia XIX/ XX w.)- prawa jednostki są zagwarantowane na poziomie minimum, a maksimum jest przewidziane dla jednostek płacących najwyższe podatki; przekształcił się w reżim demokratyczny socjalistyczny (Szwecja) - narzuca średni stan: państwo decyduje, co jest dla nas korzystne. Nawet jeżeli czegoś nie chcemy, to zostaniemy zmuszeni. Z czasem państwo takie staje się kosztowne- brakuje funduszy.

B) autokratyczny- samowładny, despotyczny; policyjne, wojskowe, totalitarne. Policyjny- administracja państwowa dokładnie reguluje życie społeczeństwa, obywatel jest przedmiotem. Wojskowy- wojsko ma przewagę nad cywilami; państwo= wojsko; metody wojskowe w aparacie administracyjnym (rozkazy). Totalitarny (komunizm i faszyzm)- wszystko podlega narzuconym z góry regułom Cechy: jedna partia. Rozbudowany aparat partyjny dublujący aparat administracyjny. Wódz- koniecznie. Istnieją organizacje paramilitarne.

ORGANIZACJE SPOŁECZNE:

I) związki zawodowe- celem jest ochrona interesów pracowników (związki branżowe- OPZZ, terytorialne- NSZZ Solidarność);

II) związki wyznaniowe- opierają się na wspólnej religii.

III) związki narodowe- mniejszości narodowe organizują się w związki celem ochrony kultury, języka. Związki te są rejestrowane, mają statuty, sankcje.

IV) subkultury- forma organizacji patologicznej; wynika z niechęci dostosowania się grupy osób do istniejącego stanu rzeczy, pragną akceptacji reszty społeczeństwa.

V) partie polityczne- grupa ludzi o tych samych konkretnych poglądach wyznających tę samą ideologię; na ogół są to ludzie z jednego środowiska; grupa, która chce tę ideologię wcielić w czyn poprzez sprawowanie władzy musi ją zdobyć poprzez obsadzenie aparatu władzy swoimi ludźmi. Partie biorą udział w wyborach i przekonują społeczeństwo do swojej ideologii (massmedia, meetingi) - w ten sposób dążą do władzy. Partia ma strukturę hierarchiczną, istnieje centralny ośrodek dyspozycyjny. Partie mają pewien obszar, na którym działają- na ogół w obrębie jednego państwa. W USA też są partie polityczne, ale mają inny charakter- są to partie kadrowe, nie spełniają wymogów definicji partii politycznej, ich pracą jest kampania wyborcza, powoływane są na ogół podczas kampanii wyborczej.

TYPY PARTII:

1) Narodowo-wyzwoleńcze- są kompletnie aideologiczne, nie mają nic wspólnego z żadną ideologią, ich celem jest zdobycie niepodległości, wyzwolenie.

2) Totalitarne- realizujące jedną prawdę, z nikim nie współpracują, uważają, że ich racje są najważniejsze. Są to partie faszystowskie, komunistyczne, wyznaniowe.

3) Demokratyczne- biorą udział w grze demokratycznej, godzą się na udział w wyborach- jako społecznym sprawdzianie- obywatele decydują o tym, kto ma rządzić; nie mają zakusów aby głosić jedną prawdę objawioną. Partie demokratyczne dzielimy na:

a) konserwatywne- programowo dążą do zaistnienia status quo, chcą utrzymać obecny stan rzeczy.

b) liberalne- zakładają dużą swobodę obywateli, dopuszczają i akceptują możliwości, że inne partie mają inne poglądy.

c) religijne- nie odwołują się do innych źródeł ideologicznych niż religia. Innym typem są partie mieszane- gdy religia jest tylko podstawą do wartościowania (ZChN).

d) socjalne- dążą do zapewnienia podobnych standardów dla wszystkich obywateli; ten standard zazwyczaj jest na poziomie minimum.

e) lewicowe-dążą do pewnego uśrednienia stosunków własnościowych w państwie. Własność prywatna nie powinna przeważać; swoje koncepcje chcą narzucić całemu państwu. Gdy zdobędą władzę stają się partiami totalitarnymi.

SYSTEMY PARTYJNE:

I) Jednopartyjny- czysto totalitarny, władza monopartyjna.

II) Dwupartyjny- wykształciły się w UK i USA; często partie o podobnych poglądach konkurują tylko o władzę, ale rządzą tak samo; po przejęciu władzy różnice doktrynalne się zacierają.

III) Wielopartyjne- tam, gdzie jest reżim demokratyczny; Konkurują o władzę w wyborach, po wyborach żadna z nich nie zdobywa większości i muszą wchodzić w koalicje. Istnieje tendencja do ograniczania liczby partii.

GRUPY NACISKU - LOBBY:

Lobby- korytarz; chodzi o główny korytarz w parlamencie, gdzie przebywają ludzie, którzy nie mogą przebywać w środku, a chcą narzucić pewne zachowania. Grupy lobby naciskają na związki zawodowe.

Partia a grupa nacisku: Grupy nacisku nie mają programu, dążą do nacisku na władzę, ale nie do władzy. Nie mają ideologii, nie biorą udziału w wyborach, nie mają organizacji (wewnętrznej), nie tworzą jej ludzie z tej samej klasy; Lobby nie ma swoich formalnych członków, działa w obrębie kilku państw.

HISTORYCZNE KONCEPCJE ORGANIZACJI SYSTEMU PAŃSTWA:

1) teistyczna- Punkt odniesienia- kanony religijne, bezpośrednim twórcą państwa jest Bóg. Walka z takim państwem to walka z religią. Pod wpływem ruchów heretyckich (protestanci) i migracyjnych oraz rozwoju techniki ta koncepcja rozpadła się, bo była zbyt ciasna. W XVI w przekształciła się w koncepcję ekonomiczną.

2) ekonomiczna- W Polsce koncepcja fizjokratyczna- wszelka wartość pochodzi z rolnictwa. Upadła, bo aby był zysk konieczne jest przetwarzanie i transportowanie. Koncepcja merkantylizmu- największą wartością jest praca, bogobojne życie. Rozwinęła się w Europie Zach. Handel + praca rąk dają korzyści. Przy rozwoju gospodarczym pojawia się problem transportu- był słabo rozwinięty system dróg. O gospodarkę i jej braki troszczy się państwo. Merkantylizm wykształcił kapitalizm.

3) Kapitalizm- Anglia XVII/XVIII wiek, ale już w XII w. państwa włoskie wykazywały wiele jego cech. Koncepcja lejsenferyzmu stróża nocnego- przyznawała państwu rolę człowieka pilnującego terenu z zewnątrz, który nie decyduje o tym, co ma miejsce wewnątrz, nie ma prawa ingerencji w sprawy gospodarki. W latach 60- tych XIX wieku pojawiły się konkurujące ze sobą korporacje. Potrzebna była ingerencja wewnątrz państwa- pewne regulacje życia. Powstały związki zawodowe. Państwo zaczęło wprowadzać ograniczenia czasu pracy. Koncepcja państwa- stróża nocnego upadła, bo państwo stało się też podmiotem gospodarczym, zaczęło inwestować w infrastrukturę gospodarczą. 1840- „Manifest komunistyczny” Marksa i Engelsa stał się podwaliną pod kolejną koncepcję.

4) Komunizm- I etap to Komuna Paryska, trwała 70 dni (1871); II etap- rewolucja rosyjska 1917- ustalenie państwa szczęśliwości ludu- państwa proletariatu. Kształtowanie się systemu komunistycznego w Rosji; etapy: 1) 1918-1920- komunizm wojenny, polegał na centralnej redystrybucji dochodów. 2)etap stalinowski- dyktatura proletariatu do 1935; uchwalenie konstytucji głoszącej powstanie państwa ogólnonarodowego. Burżuazja powinna zostać unicestwiona. Pewna grupa ludności zostaje pozbawiona praw np. kułacy . 3)państwo ogólnonarodowe- kułacy odzyskują prawa wyborcze. Robotnicy na Zachodzie widzieli zyski płynące z komunizmu. Państwa musiały im coś zaoferować. Odpowiedzią była

5) Koncepcja welfarestate- państwa dobrobytu. Państwo musi odgrywać rolę interwencjonistyczną, pogodzić wewnętrzne napięcia; wszyscy mają mieć równe prawa i możliwości. Z tego rodzi się koncepcja

6) New Deal- nowy porządek- państwo miało być członkiem obiegu gospodarczego, być interwencjonistyczne, zmniejszać bezrobocie. Koncepcja państwa dobrobytu zakładała klasowość: państwo miało przejmować nierentowne gałęzie gospodarki, a niezbędne dla państwa; miało prowadzić interwencje przeciwdziałające recesji. Sformułowane zostało ustawodawstwo emerytalne i pojęcie minimum egzystencji.

7) Koncepcja menedżera- koncepcja mająca doktrynalnie scalić komunizm z państwem dobrobytu. Głosiła ,że nie kapitalista decyduje o tym, co się dzieje w firmie, bo jest zainteresowany zyskiem, prawdziwa władza jest w ręku zarządzającego- menedżera. W państwie komunistycznym to menadżer decyduje o tym co się dzieje w fabryce, a nie państwo. Nie istnieje żadna różnica między interesami menadżera w komunizmie czy kapitalizmie (państwie dobrobytu).

8) Koncepcja kowergensji- społeczeństwo zakłada pewne cele. Podstawowym jest dobrobyt społeczny. Cel ten sam, lecz inne sposoby realizacji. Teoria głosiła, że obie ideologie- komunizm i kapitalizm- wzajemnie się przenikają.

9) Teoria kapitalizmu ludowego- próbowała realizować kapitalizm z okresu stalinowskiego. Akcje powinny być sprzedawane pracownikom (lud staje się kapitalistą).

10) Koncepcja państwa obywatelskiego- przyczynił się do niej J. Carter. Bardzo zdecydowanie postulował prawa człowieka-obywatela. Koncepcja zakłada świadomość obywatelską. Człowiek świadomy swych praw i obowiązków będzie się ograniczał co do roszczeń otrzymywanych od państwa (świadczeń); będą świadomi i porządni- wpływ na władzę. Obecnie istnieje wiele struktur pozapaństwowych. Żadna z ww wymienionych koncepcji nie pasuje do obecnej sytuacji.

FUNKCJE PAŃSTWA:

Funkcja państwa to pewna wypadkowa suma interesów obywateli w stosunku do samych siebie. Interesy są tak realizowane, że obywatel stwierdza, że działa państwo, a nie on sam. Konstytucja, kodeksy- każdy zapis prawny to czyjś interes (polegający na zapewnieniu bezpieczeństwa, procedury dochodzenia swoich interesów).

Funkcje zewnętrzne:

1) Państwo jest podmiotem w stosunkach międzynarodowych, reprezentuje naród w stosunkach z innymi społeczeństwami.

2) Ochrona interesów ekonomicznych na zewnątrz- cła, promowanie eksportu, dotowanie pewnych gałęzi gospodarki.

3) Ochrona interesów indywidualnych- konsulaty.

Funkcje wewnętrzne:

1) Organizowanie systemu prawnego, który zabezpiecza interesy poszczególnych jednostek.

2) Powoływanie organów czuwających nad przestrzeganiem prawa- organizacja struktur wymiaru sprawiedliwości, policji.

3) Organizacja struktur bezpieczeństwa socjalnego- zapomogi, służba zdrowia, system emerytur.

4) Organizowanie i dbanie o system edukacji.

Funkcje organizacji ekonomicznej:

1) Zapewnienie minimum organizacji ekonomicznej- państwo jest głównym i jedynym producentem pieniądza.

2) Zapewnienie odpowiedniego porządku prawnego (podatki, oddawanie pożyczek).

3) Ściąganie należności- komornik.

4)Ustalanie podatków. Ta funkcja jest tak organizowana aby osiągnąć jak największe korzyści społeczne. Zmniejszenie podatków (indywidualne) lub ich zwiększenie (grupowe- aby utrzymać poszkodowanych przez lot).

Funkcje socjalne- realizowane pośrednio i bezpośrednio:

Pośrednio- system prawny narzucający obywatelom i organizacjom pewne zachowania np. obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu, ochrona środowiska, bhp);

Bezpośrednio- państwo jest gwarantem praw socjalnych i samo za nie płaci (np. lecznictwo), państwo się z tego wycofuje.

Funkcja kulturalno- wychowawcza:

1) Umożliwienie dostępu do dóbr kultury (np. prowadzenie bibliotek publicznych, muzea)

2) czasami: indoktrynacja (kształtowanie światopoglądu)- w państwie totalitarnym.

Do wykonania tych funkcji potrzebny jest aparat. Od czasu do czasu trzeba go reformować i zwalniać część urzędników, bo biurokracja zbyt się rozrasta. Jest ona tak stara jak państwo. Organizowała się w zależności od formy rządów. Monteskiusz (XVIIIw.) wymyślił trójpodział władzy - państwo będzie stabilne, jeżeli zostaną zachowane proporcje między władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą - będą się one nawzajem hamować.

FORMY RZĄDÓW:

A) Monarchia: nieograniczona (absolutna) i konstytucyjna

Monarchia absolutna- władza ustawodawcza i wykonawcza w rękach króla. Obywatele wywierali presję na króla. Domagali się monarchii konstytucyjnej. Tam król nie jest w pełni suwerenny- nie może zmieniać praw, podlega konstytucji, która mówi, co mu wolno. Monarcha konstytucyjny przestał sprawować władzę wykonawczą i wykształciły się monarchie o cechach republiki (w Polsce demokracja szlachecka).

B) Republika:

arystokratyczna- mieli pełnię praw publicznych i obywatelskich, jeżeli nie liczyć przedstawicieli miast, chłopi byli w pełni poddani panom.

demokratyczna- rządzą wszyscy obywatele- wyłaniają spośród siebie wybieralne organy władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Ze względu na formę sprawowania rządów (która z władz ma przewagę) rozróżniamy republiki:

1) Prezydenckie- USA, Francja, Polska. Prezydent jest głową państwa, powołuje rząd i odpowiada za jego działalność. W USA nie ma premiera, ale są ministrowie (sekretarze). Prezydent jest naczelnym wodzem, wybieranym w wyborach bezpośrednich (w USA- pośrednich) na 1-2 kadencje, nieusuwalny - z wyjątkiem impeachmentu- postawienie urzędnika państwowego w stan oskarżenia przed parlamentem. Prezydent posiada prawo wnioskowania do władzy ustawodawczej o uchwalenie jakiegoś prawa (w USA -pośrednio, poprzez orędzie o stanie państwa). W USA - veto zawieszające; w Polsce- prezydent nie jest władzą wykonawczą, ale czynnikiem stabilizującym tę władzę; powołuje premiera, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, można go usunąć z urzędu; w Niemczech prezydent posiada tylko funkcje reprezentacyjne.

2) Parlamentarno - gabinetowe- władza wykonawcza podporządkowana i kreowana jest przez władzę ustawodawczą. Rząd jest wyłaniany z parlamentu. Parlament kreuje prawa, które kreuje rząd- premier musi mieć poparcie większości parlamentarnej, ministrowie też. Rząd odpowiada przed parlamentem i w każdej chwili może zostać odwołany. Rząd ma prawo wnioskowania o uchwalenie nowych praw. Gabinet jest ciałem kolegialnym- zasada głosowania, a premier jest koordynatorem prac rządu. W czasie wyborów rząd nie podejmuje żadnych istotnych decyzji, kontynuuje swoje prace. Rząd składa dymisję na pierwszym posiedzeniu nowowybranego parlamentu. W GB- gabinet cieni- rząd tworzony przez opozycję- krytykuje rząd normalny, dostają pieniądze, dzięki temu można lepiej kontrolować działalność rządu. Po wyborach, w których wygrywa dotychczasowa opozycja, rząd jest gotowy.

3) System kanclerski- w Niemczech- kanclerz ma więcej uprawnień niż premier, podlegają mu służby specjalne, część finansów.

4) Konwent-władza wykonawcza i ustawodawcza łączą się w jedno; występuje tylko w Szwajcarii- Rada Federacji, ale większość ustaw jest przyjmowana w referendach. Dużo uprawnień mają kantony. 7 osób w Radzie Federacji, każda przewodzi przez rok.

ORGAN PAŃSTWA- wyspecjalizowana grupa osób powołana do:

1) zarządzania daną częścią majątku narodowego.

2) wydawania decyzji wiążących obywatela.

3) administrowania danym terenem.

Organ państwowy jest powoływany w drodze nominacji. Parlament powołuje radę ministrów, a ona organy niższego rzędu.

Aparat państwowy nie jest stabilny, bo każda partia, która wygrywa wybory coś zmienia.

Samorządy terytorialne- mają wykonywać pewne fragmenty władzy wykonawczej.

Rodzaje organów państwowych ze wzgl. na rodzaj prowadzonej działalności:

A) organy władzy wykonawczej- powoływane w celu określonego działania(np. ministerstwo).

B) organy władzy sądowniczej- mają wymierzać sprawiedliwość, działają na podstawie ustaw. Są 2- instancyjne, niezawisłe, niezależne. W Polsce sędziów powołuje prezydent.

C) organy prokuratorskie- do ścigania i stawiania w stan oskarżenia przestępców, prokurator nieodwoływalny i niezawisły.

D) organy kontrolne-z reguły podlegają parlamentowi, mają kontrolować inne organy (NIK+ delegatury rejonowe).

E) organy skarbowe- uprawnione do nakładania i pobierania podatków, ścigania niepłacących.

F)organy celne- pobieranie ceł, ochrona rynków wewnętrznych, ściganie niepłacących.

• PRAWORZĄDNOŚĆ

Zakłada się stosowanie do prawa. Dotyczy to stanowiących prawo i pozostałych obywateli. Wąskie rozumienie pojęcia- dotyczy tylko stanowiących- prawa np. nie mogą być sprzeczne z konstytucją. W konstytucji RP jest zapis, że Polska jest państwem prawa. W wąskim rozumieniu: obywatel może odwoływać się od decyzji stanowiącego prawa, nie musi być praworządny, ale musi przestrzegać. Formalnie: treść prawa jest obojętna, ale przestrzegamy, bo to jest prawo i grożą nam sankcje. Prawo nie podlega wartościowaniu, jest dogmatem. Materialnie: wartościujemy, przestrzegamy tylko dobrych praw. Reszta- te złe- nie muszą być przestrzeganie, bo nie są akceptowane. Koncepcja cywilnego nieposłuszeństwa- obywatele mogą odmówić przestrzegania złego prawa. 90% istniejących systemów prawnych opiera się na formalnym rozumieniu praworządności.

Gwarancje praworządności:

I) istnienie odpowiedniego trybu praworządności- nie pojawiło się akty prawne niezgodne z oczekiwaniami społecznymi.

II) istnienie organizacji społecznych - partie polityczne, lobbing.

III)istnieje system kontroli wydawanych praw; Trybunał konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich, NIK- wyłapywanie wadliwych przepisów, wnoszenie o ich zmianę.

• PRAWO

Def. normalistyczna- prawo to zespól norm swoistych, obarczonych sankcją państwową, wydany w celu łagodzenia konfliktów społecznych. Współczesna koncepcja dzieli system prawny na normy I rzędu (reguły prawa- kodeksy) i normy II rzędu (mówią co jest prawem- to co zostało wydane zgodnie z regułami). Ustalony porządek poparty siłą- ale w tym rozumieniu konstytucja nie, bo nie ma sankcji. Szkoła socjologiczna- prawo to inżynieria społeczna, konstrukcja społeczeństwa, kreowanie przyszłości. Szkoła psychologiczna- prawo jest przeżyciem psychologicznym, które tworzy węzeł prawny. Szkoła praw natury- źródła prawa leżą w naturze ludzkiej, 8 postulatów realności prawnej: jeżeli prawo nie jest realne, to czy na pewno jest prawem. Prawo jest oceniane z punktu widzenia innego zespołu norm (np. moralnych)

Prawo- zespół norm wydawanych we właściwym trybie obdarzonych sankcją państwa.

RELACJE PRAWA DO INNYCH SYSTEMÓW PRAWNYCH:

Między prawem a religią zachodzą relacje faktyczne i dwustronne. Moralność- system ocen, pojmowanie dobra i zła; jest wiele moralności, ale istnieją pewne wspólne oceny. Normy moralne- mają uznanie państwa, które wydaje prawo, które nie pozostawia prawa własnej oceny (sprzężenie zwrotne). Państwo musi uznawać ogólną moralność, bo normy jej nie przestrzegające są odrzucane przez społeczeństwo. Prawom nie można narzucać moralności. Niektóre reguły nie mogą być oceniane z punktu widzenia moralności (ruch lewostronny). Norma prawa: nakaz / zakaz + sankcja Prawo zawsze obdarzone jest sankcją indywidualną (w stosunku do sprawy); moralność- sankcja rozproszona.

BUDOWA NORMY PRAWNEJ:

Jest to wydedukowane z tekstów prawnych polecenie takiego a nie innego zachowania się poparte sankcją.

Sankcje:

a) nieważność (bezwzględna i względna)

b)egzekucyjna (przywrócenie stanu zgodnego z dyspozycją)

c) karna (funkcja represyjna, resocjalizacyjna, prewencyjna).

Kara to ujemne następstwo zachowania niezgodnego z oczekiwaniami prawa.

Wina- więź psychiczna sprawcy z czynem.

Normy sprzężone-takie, gdzie faktyczne ich znaczenie jest w dwóch normach (sankcjonowania i sankcjonująca).

ŹRÓDŁA PRAWA:

Przepisy prawa stanowionego, wydawanego przez organy państwa, teksty prawne, wykładnia. Istnieje hierarchia tekstów prawnych:

1) konstytucja (ustawa zasadnicza)- trudno jest ją zmienić.

2) ustawa- wydaje ją parlament w określonym trybie, reguluje w szczegółach najważniejsze kwestie życia społecznego.

3) rozporządzenie- (Rady Ministrów , 1 ministra); wydane na podstawie i w celu wykonania ustawy. Żeby weszły w życie- publikacja w Dzienniku Ustaw. Jeżeli coś jest ogłoszone, to domniemywa się znajomość.

4) zarządzenie- nie dotyczy ogółu obywateli, ale informuje o sposobie wykonania ustawy (organy centralne, kierownicy jednostek terenowych), normują pracę urzędów.

Tryb legislacyjny: Inicjatywa ustawodawcza (klub poselski, Senat, prezydent, RM- najczęściej korzysta, może prosić o tryb pilny); projekt wpływa do laski marszałkowskiej, marszałek przekazuje ją do prezydium Sejmu (3 vice marszałków) ► projekt kierowany pod obrady. W Sejmie odbywają się czytania: 1) ogólne przedstawienie założeń i podstaw prawnych, dyskusja, wnioski ► projekt do tematycznej komisji sejmowej (jednej lub kilku), później drugie czytanie- poprawki, dyskusja, głosowanie nad poprawkami, głosowanie nad ustawą► do senatu, który ma 30 dni na własne poprawki i jeżeli są poprawki to wraca do Sejmu, głosowanie nad poprawkami► do prezydenta do podpisu. Może on wnieść poprawki, zaskarżyć ustawę, zawetować. Jeżeli veto będzie odrzucone, musi podpisać ustawę. Większość bezwzględna- 50%+1; Większość kwalifikowana- 2/3 składu. Inne sposoby tworzenia prawa: zwyczaj- wielokrotne stosowanie; precedens- wydanie takiego orzeczenia przez sąd staje się podstawą do orzeczenia wyroku.

PODZIAŁ PRZEPISÓW PRAWNYCH:

lex specialis - przepisy szczególne;

lex generalis- przepisy ogólne, podstawowe zasady działania lub zaniechania.

ins cogens- bezwzględnie obowiązujące, niezależnie od woli stron;

ins dispositivum- względnie obowiązujące, np. testament- wyłączenie dziedziczenia ustawowego.

blankietowe-ogólne uprawnienia.

odsyłające- odsyłają odbiorcę przepisu do innego przepisu, ustawy lub normy.

lex plusquamperfecta- doskonałe, pełna norma prawna- sankcja nieważności i kary.

lex perfecta- przepis, który nie przewiduje kary, ale zawiera sankcję nieważkości.

lex minusquamperfecta- przepis, który karze, ale nie unieważnia czynności, bo nie można przywrócić stanu poprzedniego.

lex imperfecta- nie ma sankcji- prawo konstytucyjne.

nakazujące- nakazujące zachowanie zgodne z wolą ustawodawcy.

zakazujące- zakazujące czegoś;

uprawniające- coś możemy robić lub nie;

generalne- nie ma określonego odbiorcy.

indywidualne- skierowane imienne np. decyzja administracyjna;

abstrakcyjne-nie ujmują stanu prawnego w sposób jednoznaczny

konkretne- nie pozostawiają wyboru;

vacatio legis- okres od opublikowania ustawy do dnia jej wejścia w życie. Na ogół brak jest daty końcowej obowiązywania ustaw, czasami się go podaje. Ustawa przestaje obowiązywać poprzez uchylenie- nowa ustawa regulująca to samo uchyla poprzednią, czasami ustawa tylko uchyla, a nic nie reguluje.

TEKST PRAWNY:

Podział techniczny: kodeksy► księgi► tytuły► rozdziały► podrozdziały► oddziały► artykuł► paragraf► punkt ► ustęp. Numeracja artykułów w każdym tekście prawnym jest ciągła, niezależnie od podziału tego tekstu.

Podział merytoryczny:

1) część nieartykułowana: a) nazwa i data wydania b) jednozdaniowe, krótkie określenie czego dotyczy c)preambuła tylko przed wyjątkowo ważnymi tekstami.

2) część artykułowana:

a) przepisy wstępne/ początkowe- co jest przedmiotem regulacji, definicje używanych pojęć.

b)przepisy szczegółowe (90% tekstu).

c)przepisy przejściowe- regulują sprawy, których bieg został zaczęty przed wejściem ustawy (czy reguluje stara/ nawa ►co korzystniejsze).

d) przepisy końcowe- wskazują na inne akty normatywne.

e)przepisy uchylające wcześniejsze akty prawne.

f)w ostatnim artykule- data wejścia w życie.

g) podpis (prezydenta, jeżeli jest to ustawa).

ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PRAWA:

personalny-(tylko historyczne)- człowieka obowiązywało prawo miejsca urodzenia.

terytorialności- prawo ustanawia się na danym terytorium i tylko dla ludzi, którzy tam mieszkają. Jest też prawo międzynarodowe. Zasada terytorialności bywa łamana siłą. Są jednostki na terenie jednego kraju, które są wyłączone: a)jednostki eksterytorialne (ambasady, konsulaty); b)wilki rzymskie (domy dostojników kościelnych); c)statki morskie i powietrzne (zasada bandery).

Terytorium kraju to wody przybrzeżne (strefa 3- milowa), 12- milowa strefa interesów, czasem 200- milowe strefy interesów ekonomicznych (Islandia, Peru)- to powoduje konflikty. Problem szelfu kontynentalnego- z powodu jego eksploatacji; tam można znaleźć ropę naftową i gaz (platformy wiertnicze- nie są statkiem, nie bardzo wiadomo czyje prawo obowiązuje- na ogół prawo kraju posiadającego ten szelf, a nie właściciela platformy). Dalej 30 km stratosfery (od skorupy ziemi)- żeby mogły latać satelity. W głąb Ziemi- ograniczone tylko technicznymi możliwościami odwiertów.

KOLIZJA NORM PRAWNYCH:

Kolizja- coś jest sprzeczne w płaszczyznach: czasowej lub merytorycznej.

1)Norma wyższa cechuje niższą.

2)Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą (akty tej samej rangi).

SYSTEM PRAWNY:

To spójny związek norm prawnych, które się wzajemnie uzupełniają lub są niesprzeczne w obszarze jednego państwa. W poziomie dzieli się na gałęzi, w pionie: konstytucja, ustawy, rozporządzenia itp.

Gałęzie: Prawo: karne, cywilne, rodzinne;

1) konstytucyjne (określa zasady funkcjonowania państwa);

2) cywilne (stosunki międzyludzkie i majątkowe, obowiązki);

3) cywilne procesowe (kwestie proceduralne);

4) rodzinne i opiekuńcze;

5) rolne (część prawa cywilnego);

6) czekowe i wekslowe;

7) handlowe;

8) administracyjne;

9) administracyjne procesowe (kodeks postępowania adm.);

10) pracy;

11) karne;

12) karne procesowe;

W Polsce- mamy konstytucję; 11.III.99 obowiązywało 571 ustaw, 62 dekrety, 11 rozporządzeń z mocą ustawy, ok. 800 ratyfikowanych umów międzynarodowych- mają wpływ, np. Europejska Konwencja Praw Człowieka. 3418 rozporządzeń, 1566 zarządzeń, 581 uchwał itp.

System prawny powinien być zupełny i niesprzeczny, logiczny i powinien stanowić zamkniętą całość. Jednak część życia społecznego nie jest regulowana- powstają luki. aksjologiczne (pozorne)- kwestia jest nieregulowana nie z błędu lecz z niechęci do wtrącania się w daną sprawę.

PODZIAŁ PRAWA: Podział ten wywodzi się ze starożytnego Rzymu:

prywatne- wszystko, co dotyczy ludzi;

publiczne- dotyczy państwa, jego organów władzy.

RELACJE SYSTEMU PRAWNEGO Z PRAWEM MIĘDZYNARODOWYM:

1) Priorytet w przypadku kolizji uzyskują normy wewnętrzne.

2) Powinna być przewaga prawa międzynarodowego.

3) Normy prawa międzynarodowego poprzez ratyfikacje uzyskują status prawa krajowego i przez to zaczynają funkcjonować (inkorporacja). Umowy międzynarodowe, np. konkordat, Konwencja Praw Człowieka, Akt przystąpienia do NATO. Wpływają one na życie obywateli. Papieża wybiera konklawa złożona z proboszczów parafii rzymskich. Każdy kardynał na świecie jest jednocześnie proboszczem jakiejś rzymskiej parafii dlatego ma prawo brać udział w konklawie.

STOSUNEK PRAWNY:

Stosunek to wzajemna relacja między podmiotami, mająca na celu realizację pewnych zasad. Podmioty stosunku społecznego pozostają w relacji do reguł życia (religijnych, socjologicznych, biologicznych).

Stosunek prawny- stosunek społeczny przebiegający pod nadzorem norm prawnych. 3 elementy stosunku prawnego: podmiot, przedmiot i teść.

Podmiot stosunku prawnego: Podmiotami są osoby fizyczne lub niefizyczne.

Osoby fizyczne- ludzie, którzy mogą spełniać funkcję podmiotu w stosunkach prawnych: posiadają zdolność prawną- nie może być ograniczona, ma się ją od urodzenia do śmierci, wyjątek- prawa nostiturrusa (dziecko poczęte, a nie narodzone) jest to zdolność do bycia podmiotem stos. prawnego. Zdolność do czynności prawnych- możliwość do samodzielnego działania i wchodzenia w stosunki prawne. Może być ograniczona. Dzieci do 13 roku życia mają zdolność do czynności prawnych w podstawowym zakresie, nie mogą same wchodzić w stosunki prawne, mają ustawowego przedstawiciela (rodzice, kurator). To samo dotyczy osób całkowicie ubezwłasnowolnionych przez sąd. Dzieci od 13 do 18 lat mogą zarządzać swoim mieniem w zakresie nie przekraczającym podstawowego zarządu (np. pobierają czynsze za mieszkanie), mają kuratora. To dotyczy też osób częściowo ubezwłasnowolnionych przez sąd.

Osoby niefizyczne;9 typów: spółdzielnie, przedsiębiorstwo państwowe, organy państwa.

Inny podział: osoby prawne i organy państwowe (nie mają osobowości prawnej). Osoba prawna, musi powstać:

1) tryb erekcyjny (kreowanie przez organ państwowy, np. ustawy o PKP, NBP).

2) tryb koncesyjny- grupa osób zwraca się do organu o wydanie zezwolenia.

3) tryb rejestracyjny- grupa osób zwraca się o wpisanie osoby prawnej do rejestru. Organ wpisujący nie może odmówić wpisania jeżeli zostały spełnione wszystkie wymogi formalne.

Podmiotowość organów państwowych- w Polsce osobowość prawną mają Gminy i Skarb Państwa ( ale jest to w tym przypadku fikcja prawna). Osoby niefizyczne nie mogą być podmiotem wszystkich stosunków (np. dotyczących zawierania małżeństw).

Przedmiot stosunku prawnego: Rzeczy materialne, zachowania (wynikają z treści zawartych umów, treść określa sposób realizacji).

Treść stosunku prawnego: Może dawać uprawnienia lub rodzić obowiązki. Uprawnienie- do jakiegoś zachowania (w płaszczyznach wolności pozytywnej (co wolno, a czego nie), preferencyjnej (jesteśmy czegoś właścicielami) / niepreferencyjnej (wszyscy są w takiej samej sytuacji), negatywnej (prawo niczego nie nakazuje).

Uprawnienia mocne- do określonych zachowań innych osób, kiedy naszemu uprawnieniu towarzyszy obowiązek innych osób (zaniechania działania np. zwrotu długu ►węzeł obligacyjny.

Obowiązek- lustrzane odbicie uprawnienia. Może być jednostronny lub dwustronny (towarzyszy mu uprawnienie drugiej strony). Podjęcie działania niezależne.

• FAKTY PRAWNE

Jest to takie zdarzenie, które wywołuje skutki prawne. Zdarzenia, działania niezależne od naszej woli (np. to że się urodziliśmy); działania świadome mają na celu wywołanie skutków prawnych poprzez oświadczenie woli. Organy państwowe- powodują również skutki prawne poprzez wydawanie decyzji administracyjnych, aktów normatywnych, sądowych. Czyny- skutek jaki powstaje. Są dozwolone (prawo do urlopu), niedozwolone (wolno coś robić, ale jest to karalne).

OBOWIĄZYWANIE PRAWA: Obowiązuje dlatego, że zostało wydane w odpowiednim trybie i jest przestrzegane, bo są kary za nieprzestrzeganie oraz ludzie chcą tego, bo łatwiej się żyje w uporządkowanym świecie. Obywatela obowiązują tylko te normy i reguły, które są kierowane wprost do niego. Obywatel może pozwać państwo do sądu jeżeli ono narusza prawo i nie spełnia swoich obowiązków.

WYKŁADNIA PRAWA:

Jest to ogół metod poznawczych prowadzących do poznania właściwej treści przepisów lub całych aktów prawnych. Są 3 teorie wykładni:

1) statyczna- należy przyjmować taką wykładnię, która wyjaśnia autentyczne intencje ustawodawcy, który to prawo stworzył.

2) dynamiczna- tekst prawa jest tworzywem, które każdorazowo należy dostosować do sytuacji społecznej, gospodarczej itp. , prawo interpretuje się zgodnie z obecnym stanem potrzeb.

3) mieszana- wykładnia prawa powinna być zgodna z oczekiwaniami aktualnego ustawodawcy- stosujemy stare przepisy dopóki nie zostaną uchwalone nowe- domniemywa się, że stare przepisy odpowiadają ustawodawcy.

Moc obowiązywania wykładni- w starożytnym Rzymie wykładnia znanych prawników miała taką samą moc obowiązywania, co prawo. Jest to wykładnia doktrynalna- obecnie ma małą moc obowiązywania.

Wykładnia autentyczna- interpretacji dokonuje sam ustawodawca- taka sama moc jak przepisów.

Wykładnia legalna- taka sama moc prawna jak wykładni autentycznej. Dokonuje jej uprawniony do tego organ (kiedyś Rada Państwa), teraz Sąd Najwyższy- na 3 sposoby:

1) sąd niższej instancji miał problem, występuje w konkretnej sprawie do SN, odpowiedź obowiązuje w tej konkretnej sprawie, czasami brak odpowiedzi, bo coś jest nieregulowane.

2) zasady- w SN księga zasad prawnych, zbiór zasad, czyli wykładni włączony do księgi na mocy uchwały co najmniej 7 sędziów. SN oddziaływuje na ujednolicenie stosowania prawa w kraju.

3) wytyczne- obowiązują wszystkie sądy ; w tej chwili brak jest przepisów wykonawczych do tego- jeżeli jakiś przepis budził wątpliwości, wydawane były w drodze uchwały co najmniej 1 z 4 izb SN, te wydane kiedyś nadal obowiązują. Jedynym organem uprawnionym teraz do wydawania wykładni legalnej jest Trybunał Konstytucyjny. Jednakże orzeczenia nie są respektowane.

RODZAJE WYKŁADNI:

1) językowa- zasady: A) interpretowanym zwrotom nie wolno bez uzasadnionych przyczyn nadawać innych lub nowych znaczeń. B) zwroty wyrażone w języku prawnym nie mogą mieć innych znaczeń niż te, które im nadano np. mienie znacznej wartości. C) to samo pojęcie w tym samym akcie prawnym ma tylko jedno znaczenie, w innym akcie może mieć inne znaczenie. D) w danej gałęzi prawa dane pojęcie musi być używane jednoznacznie. E) nie można w trakcie interpretacji tekstu prawnego pomijać jakiejkolwiek jego części uznając ją za błędną. F) w tekście prawnym uznajemy, że reguły syntetyczne języka polskiego są identyczne jak w mowie potocznej. G) nie można w interpretacji tekstu prawnego określenia użytego przez ustawodawcę zmieniać, rozszerzać, zawężać.

2) systemowa- dana norma jest częścią systemu prawnego i jako taka nie może być sprzeczna z innymi normami. System prawny traktowany jest całościowo. Nie można w wyniku wykładni językowej przyjąć takiej interpretacji, która nie jest zgodna z daną gałęzią prawa.

3) funkcjonalna- jaką funkcję ma pełnić dany tekst prawny, co chciał uregulować ustawodawca.

Wszystko są to dyrektywy I stopnia.

Dyrektywy II stopnia określają kolejność dokonywania wykładni: językowa, systemowa, funkcjonalna. Wykładnia może być rozszerzająca (rozszerza zakres obowiązywania ustawy) lub zwężająca.

Wykładnia logiczna- 4 podstawowe rodzaje rozumowania:

A) wnioskowanie przez analogię, z podobieństw analogia legis (analogia w obrębie jednego aktu) analogia juris (w obrębie stosunku prawnego) Powyższe są powszechnie stosowane w prawie cywilnym, administracyjnym.

B) wnioskowanie z przeciwieństw- to co nie jest zabronione, jest dozwolone.

C) wnioskowanie afortiori- „tym bardziej”- jeżeli komuś nie zabroniono czynić więcej to tym bardziej nie zabroniono czynić mniej i komu zabroniono czynić mniej to tym bardziej zabroniono czynić więcej.

D) wnioskowanie z celu na środki - dozwolony jest cel a więc również środki do jego realizacji. in dubia pro reo- na korzyść oskarżonego;

Lex retra non agit- prawo nie działa wstecz;

Ignorantia juris nocet- nieznajomość prawa szkodzi.

Metoda cywilistyczna- równorzędność stron. Prawo cywilne reguluje stosunki majątkowe, stosuje cywilistyczne metody regulacji.

Metoda władcza- narzucenie woli organu państwowego podmiotowi- obywatel musi słuchać władzy. Władza może występować również jako strona stosunku prawnego cywilistycznego.

Przeniesienie własności: a) z własnej woli - coś sprzedajemy. b) za pomocą aktu wywłaszczenia, narzucenie woli podmiotu wydającego decyzję innemu podmiotowi; jest odszkodowanie ustalone na zasadach prawa administracyjnego, ale nie ma aktu dobrej woli.

• PRAWO CYWILNE

należy do gałęzi prawa prywatnego (równorzędność podmiotów, prawo dotyczy spraw prywatnych). W przypadku naruszenia praw obywatela, podmiot musi sam dochodzić swoich praw, nikt go nie wyręczy (samodzielna obrona swoich praw). Państwo działa wtedy, kiedy np. ktoś nie zapłaci podatku ( bo są naruszone jego interesy).

ZASADY RZĄDZĄCE PRAWEM CYWILNYM:

1) zasada swobody umów- strony mają pełną autonomię woli, np. mogą zawrzeć umowę nieprzewidzianą w prawie pod warunkiem, że nie będzie ona naruszała zasad współżycia społecznego lub praw bezwzględnie obowiązujących.

2) zasada bezpieczeństwa prawnego- państwo stwarza ochronę prawną praw przyznanym podmiotom.

3) zasada bezpieczeństwa obrotu (gospodarczego- gotówką, towarem, prawami własności)- obywatel zawierający umowę powinien czuć się bezpieczny (np. przeniesienie własności nieruchomości tylko w formie aktu notarialnego). Ta zasada ustępuje zasadzie bezpieczeństwa prawnego- nie dotyczy to rzeczy kradzionych lub znalezionych- trzeba działać w dobrej wierze. Jeżeli nabywca kupi w dobrej wierze rzecz kradzioną, to po 3 latach staje się jej właścicielem.

Prawne środki ochrony:

A) powództwo- żądanie ochrony swojego prawa.

B) obrona konieczna- kiedy jest bezprawny zamach na prawo cywilne to można stosować środki przymusu.

C) użycie niezbędnej samopomocy- można stosować środki przymusu zaraz po naruszeniu prawa, żeby przywrócić pełnię swoich praw.

Zasada nominalizmu- jeżeli ktoś wziął np. 100 zł, to tyle samo ma zwrócić. Okres nie ma znaczenia.

Klauzula waloryzacji- indeksowa- np. równowartość 100 kwintali pszenicy.

Waloryzacja- sposób zmiany wysokości lub sposób spełnienia świadczeń - nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą (bo istotą jej działania jest ryzyko).

Klauzula generalna- taki przepis, który odsyła do zasad generalnych- zasady obyczajowe, moralne, niepisane. Część ogólna kodeksu cywilnego normuje wspólną dla całego kodeksu definicję podmiotów, przedstawicielstwa, przedawnienia roszczeń (art. 6). art.7-

Domniemanie dobrej wiary: Dotyczy przeświadczenia o swoim prawie, stanie sumienia. Nabywa się na własność nieruchomość po 20 latach, w złej wierze po 30.

Osoba jest podmiotem prawa cywilnego: osoby fizyczne (ludzie); osoby prawne (różne organizacje, którym prawo przyznaje osobowość prawną, nie wszystkie jednostki organizacyjne mają osobowość prawną np. spółki: cywilne, jawne). Osobowości prawnej się nie domniemywa, jeżeli nie ma osobowości to nie jest podmiotem.

ZDOLNOŚĆ PRAWNA: (w fizycznej i prawnej)- zdolność do bycia podmiotem stosunków cywilno- prawnych. Osoba fizyczna- od urodzenia do śmierci, nie można zostać pozbawionym. Osoba prawna- od powstania do likwidacji.

Zdolność do czynności prawnych- do zdobywania praw i obowiązków przez własne działania. Nie wszystkie osoby fizyczne je mają. Nie mają osoby małoletnie do 13 lat i całkowicie ubezwłasnowolnione.

Ubezwłasnowolnienie: stwierdzenie przez sąd, czy dana osoba jest w stanie kierować swoimi prawami (niedorozwój psychiczny, choroba psychiczna, nałogowy alkoholizm, narkomania). Ograniczona zdolność do czynności prawnych: 13- 18 lat, osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Mogą dokonywać czynności ważnych za potwierdzeniem ustawowego opiekuna/ przedstawiciela. Mogą zawierać umowy w drobnych sprawach, zobowiązać się do świadczenia usług, dysponować swoimi zarobkami, rzeczami, których są właścicielami. Działania osób fizycznych to oświadczenia woli- woli do wywołania skutków prawnych w dowolnej formie, chyba że przepisy stanowią inaczej. Szkoły wyższe nie są wpisywane do rejestru, ale ustawa nadaje im osobowość prawną. W kodeksie cywilnym nie ma definicji osoby prawnej. Jednostka organizacyjna mająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych (wyodrębniona struktura)- tak się definiuje. Spółki handlowe (prawa handlowego z.o.o), przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia, stowarzyszenia, fundacje, państwowe szkoły wyższe, średnie i podstawowe . Nie mają organy państwowe (Sejm, Senat , Rząd, ministerstwo), mają gminy (jednostki samorządu terytorialnego). Organ państwowy w stosunkach cywilnoprawnych- występuje jako Skarb Państwa- osoba fikcyjna. Obywatel może pozwać do sądu Skarb Państwa reprezentowany przez jakiś organ państwowy. Mienie- własność i inne prawa majątkowe (np. wierzytelności). Rzeczy: ruchome, nieruchomości (część powierzchni ziemi z przedmiotami z nią związanymi (budynki), nieruchomość lokalna- sam budynek; samodzielna część- lokale mieszkaniowe). Przynależności- odrębna część ruchoma, niezależna od części głównej.

CZYNNOŚCI PRAWNE:

1) czynności przy pomocy których podmiot wchodzi w stosunki cywilno- prawne.

2) powstanie, wygaśnięcie stosunku prawnego.

Oświadczenie woli- jest głównym elementem czynności prawnej. Wola musi być wyrażona w sposób zrozumiały dla drugiej strony stosunku prawnego. Do zaistnienia stosunku prawnego potrzebne jest zgodne oświadczenie woli dwóch stron. Czynności prawne jednostronne -wywołują skutek prawny tylko i wyłącznie w wyniku oświadczenia woli jednej strony. (testament).

Rodzaje czynności prawnych: rozporządzające, zobowiązujące. Rozporządzające- celem i skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie jakiegoś prawa majątkowego np. sprzedaż nieruchomości. Zobowiązujące- stwarzają zobowiązania do jakiegoś zachowania w przyszłości (zwykła sprzedaż w sklepie). Czynności o podwójnym skutku- zobowiązujące, ale wywołują również skutek prawny taki, jak czynności rozporządzające: konsensualne, realne. Podział dotyczy momentu zawarcia umowy. Te czynności, które mają skutek wraz z zawarciem umowy- konsensualne. Po zawarciu umowy nie wystarczy porozumienie się stron. Dla ich ważności konieczne jest wręczenie rzeczy będącej przedmiotem umowy (realne) np. umowa zastawu, przechowania, użyczenia (korzystamy z rzeczy indywidualnych nieodpłatnie); najem- korzystanie z rzeczy odpłatnie- umowa konsensualna.

WAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

Musi być zgodna z prawem i zasadami współżycia społecznego (z normami bezwzględnie obowiązującymi, musi być dokonana we właściwej formie). Jeżeli dla danej czynności przepis nie wymaga formy szczególnej, forma może być dowolna, na ogół wymagana jest forma pisemna lub aktu notarialnego, rygor np. nieważność. Wymóg formy pisemnej np. dla celów dowodowych, ale nie powoduje nieważności. Umowa najmu lokalu na czas oznaczony- na piśmie w celu oznaczenia terminu, brak formy pisemnej- na czas nieoznaczony. Oświadczenia woli nie mogą być wadliwe.

WADY OŚWIADCZENIA WOLI:

1) nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji.

2) pozorność- nieważne jest pozorne oświadczenie woli.

3) błąd- stanowi wadę, gdy jest to błąd istotny (np. mylimy mniemanie co do treści umowy). Błąd musi być wywołany przez drugą stronę, bądź strona ta o błędzie wiedziała lub mogła go zauważyć. Względna nieważność- składający może uchylić się od skutków prawnych swojej czynności w ciągu roku od wykrycia błędu.

4) groźba- zapowiedź zastosowania bezprawnych zachowań, które mogą budzić obawy u osoby składającej oświadczenie. Groźba musi być poważna. Skutek groźby jest taki sam jak przy błędzie- względnie nieważnych osoba składająca może uchylić się od skutków swojego oświadczenia.

SKŁADNIKI CZYNNOŚCI PRAWNYCH:

1) istotne- bez nich jest nieważne, pozwalają na klasyfikację umów (ważna jest treść umowy).

2) uboczne- postanowienia nie mające wpływu na ważność umowy.

3) dodatkowe- strony mogą nadać im ważność istotnych, determinujących ważność umowy- termin i warunek.

Warunek- zdarzenie przyszłe i niepewne: Strony uzależniają powstanie skutków prawnych od zdarzeń przyszłych i niepewnych► warunek zawieszający. Strony uzależniają ustanie skutków prawnych od zdarzenia przyszłego i niepewnego- rozwiązujący.

Termin- zdarzenie przyszłe i pewne. Warunek niemożliwy do spełnienia lub sprzeczny z ustawą, zasadami współżycia społecznego- powoduje nieważność czynności prawnej.

PRZEDSTAWICIELSTWO:

Czynności prawnej można dokonać przez przedstawiciela.

Ustawowe- wynikłe z ustawy lub wyroku, ale może też wynikać z czynności prawnej- wynika z woli osoby, która chce być reprezentowana. Pełnomocnik musi bezwzględnie działać w granicach udzielonego mu przedstawicielstwa.

Ogólne- umocowanie do czynności zwykłego zarządu na piśmie (pod rygorem nieważności).

Szczególne- do dokonania danej czynności prawnej lub kategorii czynności prawnych- w takiej samej formie, w jakiej ma być dokonana czynność. Szczególnym rodzajem jest prokura.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ:

Skutki prawne wiązane są z upływem czasu.

Roszczenie- możliwość domagania się określonego zachowania od określonej osoby/ osób. Roszczenie staje się wymagalne po upływie jakiegoś terminu (np. płatności). Wierzyciel, który uzyskał prawo zaskarżenia drugiej strony do sądu musi to zrobić w określonym czasie, bo roszczenie ulega przedawnieniu.

Termin przedawnienia roszczeń- wtedy można dochodzić swoich praw, później dłużnik może odmówić spełnienia świadczenia. Jeżeli dojdzie do rozprawy to dłużnik musi powiadomić sąd o przedawnieniu, jeśli tego nie zrobi, to może się zdarzyć, że będzie musiał zapłacić. Terminy ogólne 10 i 3 lata (o roszczenia dochodzone periodycznie/ związane z prowadzoną działalnością gospodarczą), pozostałe 10 lat. Szczególne- przewidziane dla różnych roszczeń, nie więcej niż 10 la, najem 5 lat, umowa przewozu 1 rok, termin szczególny wyłącza termin ogólny. Terminów nie można zmieniać w umowie.

Bieg- od dnia, kiedy roszczenie stało się wymagalne. Skierowanie sprawy do sądu przerywa bieg przedawnienia. Roszczenia zasądzone prawomocnym wyrokiem sądowym też mogą ulec przedawnieniu (termin ogólny). Skierowanie sprawy do egzekucji też przerywa bieg przedawnienia, ale jeżeli komornik nie może ściągnąć należności to przedawnienie biegnie na nowo.

Przerywa- uznanie roszczeń- oświadczenie dłużnika, który nie kwestionuje praw wierzyciela, przedawnienie biegnie na nowo od daty uznania. Zawieszenie- w sytuacjach szczególnych (zamieszki, wojna, kataklizm); w stosunkach między rodzicami a dziećmi w trakcie trwania władzy rodzicielskiej.

PRAWO RZECZOWE:

Reguluj i określa różne formy prawne korzystania z rzeczy i dysponowania rzeczami.

Najważniejsze jest prawo własności, inne: prawo użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe (użytkowanie, służebność, zastaw, hipoteka, własnościowe spółdzielcze prawo do lokali mieszkaniowych, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego lub spółdzielni).

Prawa rzeczowe- prawa podmiotowe bezwzględne, skuteczne wobec wszystkich.

Zastaw- można domagać się zwrotu wierzytelności z wartości rzeczy zastawionej, bez względu na to, czyja to jest rzecz.

Hipoteka- to zastaw na nieruchomości. Zabezpiecza nawet wtedy, gdy ta nieruchomość zostanie sprzedana.

Prawo własności: Daje najważniejsze władztwo nad rzeczą. Jest to możność do korzystania i rozporządzania rzeczą z wyłączeniem osób trzecich. Korzystanie i rozporządzanie ograniczają: całokształt ustawodawstwa, normy społeczne, społeczno- gospodarcze przeznaczenie tego prawa. Korzystanie pobieranie pożytków. Powstaje w wyniku umowy (kupna- sprzedaży). Prawo pochodne- takie samo jak zbywcy; w drodze testamentu. Sposób pierwotny- racjonalizacja, nabycie praw własności przez zasiedzenie ( na skutek upływu czasu). Zasiedzieć może tylko swoisty posiadacz nie mający prawa własności.

Posiadanie jest stanem faktycznym władania. Jeżeli ktoś włada rzeczą, to jest objęty ochroną, bo domniemywa się, że ma prawo do tej rzeczy. Nie wolno samowolnie naruszać czyjegoś posiadania, nawet jeżeli działa w złej wierze.

Samoistny posiadacz - osoba, która włada rzeczą, jak właściciel.

Posiadacz zależny - prawo pochodne do prawa własności.

Samoistny posiadacz prawa staje się właścicielem po określonym czasie

Posiadacz w dobrej wierze - jest przekonany, że przysługuje mu prawo.

Termin nabycia nieruchomości na własność - 20 lat (posiadanie w dobrej wierze), 30 lat (w złej wierze). Rzeczy ruchome też mogą być przedmiotem zasiedzenia (nabycia prawa własności z upływem czasu) tylko przy posiadaniu w dobrej wierze.

Jeżeli prawo własności zostanie naruszone to właścicielowi przysługuje skarga petytoryjna

Skarga windykacyjna - przysługuje wtedy, kiedy właścicielowi została zabrana rzecz. Właściciel domaga się windykacji (odebrania) tej rzeczy osobie, która faktycznie tę rzecz posiada.

Skarga negatoryjna - domaganie się zaprzestania naruszania jego prawa własności.

Dla ochrony stanu faktycznego posiadania przysługuje skarga posesoryjna o przywrócenie stanu poprzedniego i zaprzestanie naruszania prawa. Nie trzeba jednakże udowadniać, że jest się właścicielem (tak jak przy petytoryjnych). Wystarczy udowodnić stan faktyczny, że się tę rzecz posiada.

• WSPÓŁWŁASNOŚĆ

Każda rzecz może być własnością jednej lub kilku osób. Współwłasność może być wynikiem umowy lub spadkobrania. Taką współwłasność nazywamy współwłasnością w częściach ułamkowych. Można domagać się zniesienia współwłasności przez sąd. Nie można dysponować swoją częścią bez dokonania podziału.

Współwłasność łączna - nie ma określenia ułamkowego. Współwłaściciele mają wszystko wspólne. Występuje w 2 przypadkach: małżeństwo lub spółka cywilna.

Użytkowanie wieczyste - podobne do prawa własności ale ograniczone w czasie (99 lat). Dotyczy tylko nieruchomości, terenów przeznaczonych pod zabudowę. Prawo to jest odpłatne i zbywalne.

• ZOBOWIĄZANIA

• Prawo zobowiązań reguluje stosunki umowne w obrocie dobrami i usługami.

Umowa nienazwana - nie została opisana, uregulowana w kodeksie. Umowa nazwana - ujęta przez kodeks i inne akty.

Umowa o kredyt - nie ma jej w kodeksie, ale przewiduje ją ustawa o bankowości.

Zasada swobody umów - strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiała się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

ZOBOWIĄZANIE - stosunek prawny, w którym jedna strona (wierzyciel) ma prawo domagania się określonego zachowania (świadczenia) od drugiej strony tego stosunku (dłużnika). Odpowiadający wierzytelności obowiązek dłużnika nazywamy długiem.

Zobowiązania naturalne - nie można dochodzić sądowo (powstają z zakładów, gier).

• ZOBOWIĄZANIA SOLIDARNE

W przypadku gdy po stronie dłużników lub wierzycieli występuje więcej niż 1 osoba

Zob. bierne - dłużników więcej niż jeden. Zob. czynne - wierzycieli więcej niż jeden.

Zobowiązania solidarne po stronie - wierzyciel ma prawo domagać się spełnienia całego świadczenia od którejkolwiek z osób (wierzycieli). Dłużnik, który spełni zobowiązanie ma prawo domagania się od pozostałych dłużników zwrotu ich części długu - roszczenie regresowe.

Solidarność wierzycieli - dłużnik może zwrócić dług do rąk któregokolwiek z wierzycieli.

• ODSZKODOWANIA

Kto wyrządza szkodę jest zobowiązany do jej naprawienia. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia. Jego wysokość powinna odpowiadać wysokości szkody.

Czyn niedozwolony - przestępstwo, wykroczenie i inne przypadki gdy ma miejsce szkoda.

Odpowiedzialność za czyny niedozwolone- sprawca i poszkodowany nie są połączeni wcześniej stosunkiem prawnym. Zobowiązanie powstaje w momencie szkody.

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy - między stronami musi być umowa.

Odpowiedzialność deliktowa - (źródłem jest czyn niedozwolony) kto ze swej winy wyrządził szkodę musi ją naprawić.

Dwie sytuacje:

1) Poszkodowany udowadnia winę. (w Polsce).

2) sąd domniemywa winę - sprawca udowadnia niewinność.

Za dziecko odpowiadają rodzice lub opiekunowie, za osoby psychicznie chore kurator

Jeżeli zleci się innej osobie wykonanie czynności i ta osoba wyrządzi szkodę to odpowiada zlecający.

Właściciel zwierzęcia odpowiada za szkody wyrządzone przez to zwierzę.

Domniemywa się, że zawinili rodzice, zlecający, właściciele zwierz. Poszkodowany nie musi udowadniać winy.

Nawet, jeżeli szkoda została wyrządzona bez winy danej osoby, to prawo czyni tę osobę odpowiedzialną - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (posiadacz pojazdu mechanicznego itp.). Nie odpowiada jeżeli szkoda została wyrządzona w wyniku działania siły wyższej, z winy poszkodowanego, osób trzecich. Samoistny posiadacz pojazdu nie odpowiada za szkody wyrządzone przez złodzieja.

Odpowiedzialność wzmożona -

Inne:

1) Odpowiedzialność zwierzchnika za podwładnego

2) Samoistny posiadacz budynku za szkody spowodowane np. zawaleniem się.

3) Zajmujący pomieszczenie za wylanie lub wyrzucenie czegoś z pomieszczenia.

4) Przedsiębiorstwo za szkody spowodowane działalnością.

5) Skarb Państwa za działalność urzędników.

Odpowiedzialność kontraktowa - (jej źródłem jest umowa) na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania powstaje szkoda. Wierzyciel musi udowodnić powstanie tej szkody. Nie trzeba udowadniać istnienia szkody, jeżeli w umowie jest zapis o odszkodowaniu.

Wina domniemana - nie trzeba jej udowadniać ale trzeba udowodnić szkody.

• PAPIERY WARTOŚCIOWE

Papierem wartościowym nazywamy dokument będący nośnikiem określonego w jego treści prawa podmiotowego (wierzytelności). Tylko osoba posiadająca dokument może wykonywać prawa z nim związane. Przepis chroni dłużnika działającego w dobrej wierze, zapewnia bezpieczeństwo obrotu.

TYPY PAPIERÓW WART.

1) Papiery opiewające na wierzytelność pieniężną - czeki, weksle, obligacje, losy loteryjne, bony pieniężne.

2) Uprawniające do rozporządzania towarem.

3) Papiery, w których inkorporowane są udziały w spółkach akcyjnych - akcje.

SPOSOBY PRZENOSZENIA PRAW:

- imienne - trzeba sporządzić umowę przelewu (cesji) wierzytelności

- na zlecenie

- na okaziciela

• SPÓŁKA CYWILNA

Powstaje w drodze umowy zawartej przez wspólników. Wspólnicy obowiązują się do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez wniesienie wkładów i działanie określone w umowie.

Tylko dla realizacji celów gospodarczych.

Umowa spółki - w formie pisemnej, niezachowanie nie powoduje nieważności. Czas określony lub nie. Wspólnicy wnoszą wkłady określone w umowie: aport pieniężny, rzeczowy, prawa. Jeżeli umowa nie określa wszystkich wspólników i ich wkładów to domniemywa się, że były one równe.

Umowa rozstrzyga o sposobie kierowania. Jeżeli nie ma takich postanowień to sprawy nie przekraczające zakresu zwykłego zarządu może prowadzić któryś ze wspólników, a jeżeli przekracza to ten, który zostanie wskazany w uchwale wszystkich wspólników

Umowa określa udział w zyskach i stratach. Jeżeli nie określa to po równo bez względu na wkład początkowy.

Poszerzenie składu personalnego wymaga nowej umowy. Wystąpienie na 3 miesiące przed końcem roku obrachunkowego. Występującemu zwraca się rzeczy, które wniósł i wypłaca w pieniądzach wartość wkładu, ale nie takiego, który polegał na usługach

Spółkę może rozwiązać sąd - jeden wspólnik wytacza powództwo przeciw pozostałym, zwrot wkładów w takim stosunku w jakim uczestniczyli.

• PRAWO HANDLOWE

Prawo handlowe - jest to zespół norm z natury rzeczy należących przede wszystkim do dziedziny prawa cywilnego (prywatnego), które reguluje organizację (ustrój) podmiotów gospodarczych oraz stosunki zobowiązaniowe powstające pomiędzy tymi podmiotami oraz tymi podmiotami a innymi osobami, obrocie gospodarczym wewnętrznym (krajowym) jak i międzynarodowym (handel zagraniczny).

Prawo handlowe - prawo o spółkach handlowych

• S P Ó Ł K A

Spółka - umownie i trwale wyodrębniona przez wspólników struktura prawa prywatnego prowadząca działalność zmierzającą do osiągnięcia określonego celu w oparciu o wyodrębniony majątek.

Cel działania - gospodarczy (ogólny), zarobkowy (szczególny);

Podział spółek:

1. Osobowe:

a.) jawna

b.) komandytowa

2. Kapitałowe

a.) s z oo.

b.) s akcyjna (sa)

Ad 1. - trwały skład osobowy, reprezentacja przez wspólników którzy prow. prawa spólki i korzystają z równych praw i obowiązków - współwłasność łączną, odp. osobista za zobowiązania spółki.

Ad 2. - stały kapitał, organy zarządzania (zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza, zarząd), majątek należy do spółki. Odpowiada spółka swoim majątkiem.

Kupiec rejestrowy - wspólny dla wszystkich spółek - ten kto we własnym imieniu i zakresie prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe. Każda spółka handlowa to kupiec rejestrowy.

REJESTR HANDLOWY - wykaz spółek prowadzony przez sądy, do którego wpis nakazany jest przepisami prawa

Rejestr handlowy jest jawny

Dział A - jawne i komandytowe

Dział B - z o.o. i sa

Dział C - z o.o. i sa z udziałem kapitału zagranicznego

Obowiązuje rejonizacja: sądy wojewódzkie.

Spółka jawna nie ma obowiązku wpisu do rejestru

RODZAJE WPISÓW:

konstytutywny - powstanie, zmiana, ustanie stosunku prawnego

deklaratoryjny - opisanie istniejącego stanu prawnego

sanujący - poprawa błędnych danych

PROKURA - jest specjalnym rodzajem pełnomocnictwa. Może jej udzielić tylko kupiec rejestrowy. Działalność dotyczy całej działalności firmy, wpisywania do rejestru, upoważnia do działań sądowych i pozasądowych. Prokury nie można przenieść ani ograniczyć względem osób trzecich

Ograniczenia: prokurent nie może zbyć ani obciążyć nieruchomości spółki bez wyraźnej zgody walnego zgromadzenia wspólników lub zarządu, nie może zbyć, dzierżawić przedsiębiorstwa ani ustalać cudzego prawa użytkowania. Prokurentem może być osoba fizyczna lub prawna. Prokurę może odwołać ten, kto ją ustanowił. Wygasa w momencie postawienia spółki w stan likwidacji lub w momencie upadłości.

• SPÓŁKA JAWNA

We własnym im. przedsiębiorstwo o większym rozmiarze. Wytwórcze, usługowe. rolne

Ta forma nie odgrywa większej roli. bo jest podobna do sp. cywilnej

Powstaje w drodze umowy wspólników, solidarna odp. za zobowiązania. Nie jest osobą prawną chociaż ma szereg jej cech. Stosunek między wspólnikami reguluje umowa. Duża swoboda przy zawieraniu tej umowy. Nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim - robi to jeden lub kilku wspólników. Pozbawić wspólnika prawa prowadzenia spółki można tylko z bardzo ważnych powodów sądownie.

Prokura wymaga zgody wszystkich wspólników

Może funkcjonować bez wyodrębnionego majątku. Wkład: gotówka, rzeczy, prawa, usługi. Rzeczy wnoszone do spółki stają się jej własnością (majątkiem), podobnie jak rzeczy nabyte w inny sposób w czasie trwania

Udział w zyskach i stratach - wg umowy każdy wspólnik na mocy prawa ma prawo do prowadzenia spraw spólki.

Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem - bezpośrednio i w sposób nieograniczony. Jeżeli ktoś przystąpił do spółki w czasie trwania to odpowiada za zobowiązania powstałe po przystąpieniu.

Rozwiązanie:

- przyczyny przewidziane w umowie spółki

- zgoda wszystkich wspólników

- ogłoszenie upadłości

- śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości

- wypowiedzenie umowy spółki

- wyrok sądu

Każdy wspólnik ma prawo wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony na 6 mies. przed końcem roku obrachunkowego. Procedura likwidacyjna - kończy się sprawy zlikwidowanej spółki jawnej.

• SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Ma na celu prowadzenie działalności w większym rozmiarze pod wspólną firmą. Za zobowiązania wobec wierzycieli przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada całym swoim majątkiem, i przynajmniej jeden w sposób ograniczony (komandytariusz). Suma komandytowa określona jest w umowie spółki. Zawarcie umowy wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności

Obowiązkowy wpis do rejestru handlowego (konstytutywny - spółka powstaje w momencie wpisu) - firma, siedziba, przedmiot, im. i nazwiska wspólników, wkłady, wys. odpowiedzialności komandytariusza.

SPÓŁKA Z O.O.

Spółka z oo. [zoo] ma osobowość prawną. Jej ciągłość istnienia jest niezależna od zmian składu wspólników (wspólnikiem może być osoba fizyczna i prawna). Może być założona jedynie w celach gospodarczych (pojęcie szersze niż cel zarobkowy). Zoo może być jednoosobowa - wówczas funkcję zgromadzenia wspólników pełni wspólnik.

Kapitał zakładowy

- jest podstawą działalności zoo

- dzieli się na udziały, wielkość kapitału to suma udziałów (wartości nominalnej),

minimum ustawowe kapitału to 4000 PLN

minimum ustawowe udziału to 50 PLN

Umowa s powinna określać ile udziałów może mieć wspólnik.

Jeżeli wspólnicy mają więcej niż 1 udział to są one równe i nie można ich dzielić.

Inna zoo nie może być założycielem zoo (art. 158 p 3).

Kapitał jest zabezpieczeniem dla wierzycieli, świadczy o możliwości kredytowej s.

Wspólnicy muszą wnieść wkład do kapitału zakładowego s: np.

- gotówka,

- aport (wkład niepieniężny) - nieruchomość, prawa, wiedza; aporty muszą być wyceniane w pieniądzu - mogą być zaniżane, ale nie zawyżane (konsekwencje!)

praca nie może być przedmiotem aportu

Powstanie s: (Art. 160 KH) - do powstania zoo potrzeba:

- zawarcia umowy w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności), w s jednoosobowej - aktu założycielskiego,

- wniesienia całego kapitału zakładowego,

- ustanowienie władz s w umowie lub odrębnym dokumencie,

- wpis s do rejestru handlowego.

Umowa zoo - ustawodawca nakazuje co musi być w treści umowy.

Zarząd jest zobligowany do wystąpienia z wnioskiem o zarejestrowanie s w rejestrze handlowym: (art. 165 KH)

- firma, siedziba, przedmiot działalności przedsiębiorstwa,

- wysokość kapitału zakładowego,

- postanowienia określające czy wspólnik może mieć 1 udział czy więcej...

- imiona i nazwiska członków zarządu i sposób reprezentowania s,

- czas trwania s, jeżeli jest ograniczony,

Do zgłoszenia trzeba dołączyć:

- umowę s,

- oświadczenie wszystkich członków zarządu, że udziały pieniężne zostały wpłacone i że przejście wkładów niepieniężnych na s z momentem jej rejestracji jest zapewnione,

- protokół ustanowienia władz s, z podaniem składu osobowego władz s ( jeżeli władze nie zostały ustanowione w umowie)

- listę imienną wspólników z podaniem liczby i wysokości ich udziałów,

- dołączyć wzory podpisów członków zarządu.

Prawa i obowiązki wspólników:

Podział -

a.) prawa typu korporacyjnego

- prawo uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników

- prawo głosu w zgromadzeniu wspólników

- prawo kontroli

- prawo zaskarżania uchwał

b.) prawa majątkowe

- prawo udziału w zysku finansowym (art. 191 KH)

- prawo uczestniczenia w podziale zlikwidowanego majątku s

- prawo zwrotu wpłat na udziały w razie redukcji kapitału zakładowego, umorzenia udziału z czystego zysku, nabycia przez s własnych udziałów, przekształcenia zoo w SA

- prawo wynagrodzenia za dostarczane s świadczenia niepieniężne.

c.) prawa indywidualne (wykonywane samoistnie przez każdego wspólnika)

- prawo do kontroli

d.) prawa wspólne (wykonywane przez wspólników w formie uchwał)

- uchwały zapadają na zgromadzeniu wspólników

e.) prawa mniejszości (są wykonywane przez wspólników posiadających co najmniej 0.1 kapitału zakładowego (art. 227))

Uchwały uprzywilejowane:

- co do głosu

- co do podziału majątku itp. (trzeba to napisać w umowie)

Podstawową cechą zoo jest to, że wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania s osobiście. Wspólnik odpowiada osobiście za zobowiązania podatkowe (do wysokości uczestnictwa w zyskach)

• SPÓŁKA AKCYJNA

S kapitałowa prawa handlowego, art. 307-487 KH, przewaga przepisów bezwzględnie obowiązujących (imperatywne).

Może być założona w każdym celu, nie tylko gospodarczym, s posiada osobowość prawną, wyłączona jest odpowiedzialność osobista wspólników.

Nazwa dowolna - musi zawierać „SA”.

Tworzenie SA

Zgodnie z art. 308 KH założycielami s muszą być co najmniej 3 osoby, chyba że założycielem jest Skarb Państwa lub Związek Samorządu Terytorialnego.

1. Przygotowanie do przyjęcia statutu.

2. Objęcie akcji lub ich subskrypcję.

3. Rejestracja s w rejestrze handlowym.

Statut SA i zgoda na jaj założenie i objęcie akcji powinny być sporządzone pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego.

Osoby podpisujące statut są założycielami SA - mogą to być osoby fizyczne lub prawne.

Statut - treść:

To co powinno obligatoryjnie znaleźć się w statucie:

1. FIRMA I SIEDZIBA S,

2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI,

3. CZAS TRWANIA S - jeżeli jest ograniczony,

4. wysokość oraz sposób zebrania kapitału akcyjnego, nominalną wartość akcji, ich ilość ze wskazaniem czy są

imienne czy na okaziciela,

5. ilość akcji poszczególnych rodzajów, i z wiązane z tymi akcjami uprawnienia (gdy rozprowadzane są akcje

różnych rodzajów),

6.IMIONA I NAZWISKA (FIRMA) ORAZ ADRES (SIEDZIBA) ZAŁOŻYCIELI

7. ORGANIZACJĘ WŁADZ ZARZĄDZAJĄCYCH I NADZORCZYCH

8. statut powinien również pod rygorem bezskuteczności wobec s, spełniać wymagania zawarte w art. 309 p 2

Zawiązanie SA

Może nastąpić:

1. Przez samych założycieli lub łącznie z osobami trzecimi (z założeniem łącznym lub

jednoczesnym)

2. W drodze publicznej subskrypcji - założenie sukcesywne

wip.siek.net

20

---