WLASTIMIL

HOFMAN

1881 - 1970

Wlastimil Hofman urodził się 27 kwietnia 1881 roku w Karlinie na przedmieściach Pragi czeskiej jako najmłodsze dziecko Czecha - Ferdynanda i Polki - Teofilii z domu Muzyki. Od 1889 roku mieszkał w Krakowie, gdzie studiował w Szkole Sztuk Pięknych w pracowni Jacka Malczewskiego i Jana Stanisławskiego. W latach 1899­-1901 uzupełniał edukację w paryskiej Ecole des Beaux­-Arts w pracowni Leona Geraméa. Do drugiej wojny światowej Hofman stale mieszkał w Krakowie, skąd parę razy wyjeżdżał do Paryża i Pragi. Lata wojny spędził na Blis­kim Wschodzie. W 1947 roku zamieszkał, za namową Jana Sztaudyngera, w Szklarskiej Porębie Średniej, gdzie zmarł 6 marca 1970 roku.

Jego malarstwo ukształtowało się w okresie Młodej Polski, pod wpływem ówczesnej stylistyki i ideologii pa­nujących w sztuce i przez cały, długi okres tworzenia nie ulegało żadnym istotnym zmianom.

Hofman zdobył sławę jako bardzo młody artysta. Jego debiutanckie prace, powstałe w pierwszych latach nasze­go wieku, należą do jego najwybitniejszych osiągnięć. Zaskakiwały świeżością w przedstawianiu modnego tematu - egzotycznej dla ówczesnej publiczności wsi polskiej, z charakterystyczną dla Hofmana nutką naiwnej nieco poetyckości. Z tego okresu pochodzi cykl wiejskich Ma­donn (np. "Madonna ze szpakiem" w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu), przedstawienia wiejskich starców (np. "Spowiedź" w zbiorach Muzeum Narodowego w War­szawie) i liryczne ujęcia smutnych wiejskich dzieci.

Po pierwszej wojnie światowej, nie porzuca swego spo­sobu malowania, lecz wielokrotnie powtarzane te same tematy tracą na świeżości charakterystycznej dla wcześ­niejszych obrazów Hofmana. Daje się poznać jako dobry portrecista, umiejący trafnie wydobyć indywidualne cechy modela. Wówczas rzadko pojawiają się w jego dorobku pejzaże o zharmonizowanej tonacji barwnej. Już wcześniej można zauważyć w symbolicznych obrazach Hofmana bar­dzo dobrze malowane krajobrazy przywodzące na myśl smutne, przedwiosenne rozlegle równiny.

W czasie drugiej wojny światowej powstają rzeczy no­we w twórczości Hofmana. Pejzaże o małych formatach w zgaszonych, subtelnych tonacjach stanowiące impresje pasm morza, gór, mgły. Te obrazy zapowiadają zdecydo­wanie nowe możliwości artysty. Niestety, po powrocie do kraju malarz zarzucił ten sposób malowania.

Po drugiej wojnie światowej ciężko się znaleźć w nowej rzeczywistości starszemu i schorowanemu artyście. Jego sztuka spotyka się z ostrą krytyką. Nie potrafi, mimo po­dejmowanych prób, tworzyć w stylu socrealistycznym. Usu­wa się na ubocze, tworząc nadal symboliczne obrazy. Powstałe wówczas prace są w dużej mierze mało oryginal­ne, coraz bardziej jest to "powtarzanie samego siebie". Ale nawet i wtedy powstają interesujące autoportrety i wizerunki dzieci, które zawsze były ulubionymi modelami artysty.

Umarł zostawiając po sobie obfity plon, jak się przy­puszcza około trzech tysięcy obrazów. Jego niezwykła pra­cowitość przyczyniła się w dużym stopniu do zdyskredyto­wania całej jego twórczości.

Pisał o tym Jan Sztaudynger: "Największym wrogiem Hofmana jest jego zaiste czeska pracowitość. Maluje on bez względu na porę dnia i roku. Beż względu na to czy ma, czy nie ma odpowiedniego modela. I przez to obok płócien natchnionych ma on na swym koncie zapisanych wiele utworów słabszych i mniej udanych. Te płótno przy­słoniły niejednemu z krytyków całokształt twórczości Hof­mana i stały się przyczyną sądów dlań krzywdzących. Tym bardziej, że ukazała się i pewna liczba falsyfikatów".

Do końca swego długiego życia tworzył w osamotnie­niu nie zważając na powstające obok niego i upadające style w sztukach plastycznych. Jego malarstwo można by nazwać eklektycznym, gdyby nie to, że tworzył zawsze według własnej, odrębnej wizji, wierny przede wszystkim swemu ideałowi sztuki.

Katarzyna Kułakowska

---