00, Zarzadzanie Projektami

ZAGADNIENIA DO KOLOKWIUM ZALICZENIWEGO !! !! !! !! !!

1. Socjologia jako nauka

2. Przedmiot historii socjologii

3. Idea neutralności i obiektywności socjologii (A. Comte)

4. Klasyfikacja nauk wg. Comte'a

5. Pozytywne kryterium naukowości

6. Socjologia jako nauka pozytywna, jej przedmiot i metody

7. Stada rozwoju ludzkiej wiedzy (teologiczne, metafizyczne, naukowe)

8. Organizm społeczny a organizm żywy - podobieństwa i różnice (Spencer)

9. Spencera teoria społeczeństwa

10. Pojęcie rozwoju i ewolucji w koncepcji Spencera

11. Wyjaśnić pojęcia: pozytywizm, ewolucjonizm społeczny, naturalizm

12. Pojęcie „publiczności” i pojęcie tłumu” w koncepcji G. Tarde'a

13. Solidarność mechaniczna i solidarność organiczna (E. Durkheim)

14. Samobójstwo jako wskaźnik integracji społecznej (Durkheim)

15. Samobójstwo egoistyczne, altruistyczne, anomiczne, pojęcie anomii (Durkheim)

16. Socjologia a psychologizm

17. Freudowska koncepcja człowieka i kultury

18. Represyjny i sublimacyjny aspekt kultury (Freud)

19. Obcość jako forma uspołecznienia (Simmel)

20. Społeczeństwo jak proces uspołecznienia (Simmel)

1. Socjologia jako nauka o formach życia społecznego (G. Simmel)

21. Kategoria woli jako podstawa stosunków społecznych

22. Dwa aspekty życia społecznego: wspólnota i stowarzyszenie (Tonnies)

23. Wola organiczna a wola racjonalna wg. Tonniesa

24. Klasa jak system społeczny (Parsons)

25. Zmiana społeczna w teorii funkcjonalnej (Parsons)

26. Założenie funkcjonalizmu, prekursorzy

27. Podstawowe kategorie funkcjonalizmu - instytucja, funkcja, system, równowaga

systemu, zmiana społeczna

28. Etyka protestancka a duch kapitalizmu

29. Podstawowe kategorie socjologii rozumiejącej Maxa Webera

30. Weberowski postulat wolności socjologii od wartościowania

31. Webera koncepcja klas, stanów, partii

32. Socjologia humanistyczna Webera i Znanieckiego

33. Współczynnik humanistyczny (Znaniecki)

34. Wartości jako przedmioty kulturowe (Znaniecki

35. Metoda biograficzna w socjologii - Znaniecki

36. Postulat socjologii humanistycznej

37. Główne założenia symbolicznego interakcjonizmu

38. Główne kategorie interakcjonizmu symbolicznego

39. Interakcjonistyczna koncepcje niepokoju społecznego (Blumer)

40. Dramaturgiczna odmiana interakcjonizmu symbolicznego (Goffman)

41. Charakterystyka instytucji totalnych - Goffman

4. Klasyfikacja nauk wg. Comte'a

- matematyka ułożenie od najbardziej ogólnej do konkretnej

- astronomia

- fizyka

- chemia

- fizjologia

- Socjologia = królowa nauk

5. Pozytywne kryterium naukowości - 6. Socjologia jako nauka pozytywna, jej przedmiot i metody

Rzeczy poznajemy tak, jak możemy je doświadczyć. Świat poznajemy przez zmysły, poznajemy zjawiska. Przedmiot nauki należy ograniczyć do sfery zjawisk, związków między nimi, ich genezy. Nauka pozytywna - twierdzenie (prawa) stałe i konieczne

Kierunki:

- przewidywanie

- tworzenie praw i ich wykorzystanie - utylitaryzm nauki

Pozytywna - realna, klarowna, stwierdza fakty, pewna, ścisła, uzasadniona, praktyczna

Pozytywizm:

- nauka remedium na kryzys

- krytyka metafizyki, fenomenalizm

- materializm

- inżynieria społeczna

7. Stada rozwoju ludzkiej wiedzy (teologiczne, metafizyczne, naukowe)

1. Stadium teologiczne

Stanowi punkt wyjścia dwóch następnych. Sprowadza się poszukiwania wiedze absolutnej. Zakłada się że wszystkie zjawiska zostały stworzone przez ponadnaturalne siły lub istoty (bóstwa), które kierują nimi i nadają im cel.

W stadium tym wyróżnia się 3 fazy, jak:

fetyszyzm - kult przedmiotów, np.: drzew
politeizm - kult wielu bóstw
monoteizm - kult jednego bóstwa

2. Stadium metafizyczne

Najmniej ważne z pośród trzech. Jest to stadium przejściowe między stadium teologicznym a pozytywnym. Na tym etapie miejsce istot nadprzyrodzonych zajmują abstrakcyjne siły. Uważa się, że to za ich sprawą wszystko na świecie ma swoją przyczynę i cel. Do takich sił należy np. przyroda. Stadium metafizyczne osiąga szczytowy okres swego rozwoju, gdy za przyczynę wszystkiego zostaje uznany jeden czynnik (np. przyroda)

3. Stadium pozytywne

Najważniejsze stadium. Wszystko co poznajemy, to zjawiska i zachodzące między nimi stosunki, nie zaś istota rzeczy i ostateczne cele. Ludzkość poszukuje niezmiennych praw naturalnych, które rządzą wszystkimi zjawiskami. W poszukiwaniu praw, o których mowa, stosuje się badania empiryczne oraz pracę teoretyczną

8. Organizm społeczny a organizm żywy - podobieństwa i różnice (Spencer)

Dla Spencera społeczeństwa są tworami organicznymi, między ich częściami składowymi zachodzą bowiem trwałe relacje.

Ogranicyzm Spencera kazał mu dostrzec wiele podobieństw między społeczeństwem a bytami organicznymi. Cechą jednych i drugich jest wzrost, a także różnicowanie się budowy i funkcji. Inne podobieństwa to postępujący podział pracy, rozwój wzajemnie ze sobą powiązanych zróżnicowań, który umożliwia dalsze zróżnicowanie. Części składowe zarówno społeczeństwo, jak i organizmu są ze sobą połączone i wzajemnie się potrzebują. Poza tym jeśli społeczeństwo lub organizm umiera, części mogą żyć nadal i odwrotnie, całość może żyć mimo śmierci poszczególnych części.

Spencer uważa, że społeczeństwa rosną, zwiększając swą objętość. Podobnie jak żywe

organizmy, są z początku zarodkami. Organizmy rosną zarówno w drodze mnożenia się jednostek, jak i łączenia się grup (np. plemion)

Omawiając zróżnicowania, przeprowadza daleko idącą analogie między systemami społecznymi a organizmami:

a) system podtrzymujący w żywym organizmie przyjmuje postać układu pokarmowego, w społeczeństwie zaś składa się nań różne elementy systemu przemysłowego

b) czynnikami zew. zajmuje się system regulacyjny . W org. jest to układ nerwowo - mięśniowy, a w społeczeństwie - aparat władzy i wojsko

c) system rozdzielczy łączy podtrzymujące i regulacyjne organy i systemy. Spencer

dostrzega analogię między naczyniami krwionośnymi (w org.) i drogami (w systemie społecznym)

9. Spencera teoria społeczeństwa

Spencer dostrzega społeczeństwo jako zbiór ludzi tworzących grupę, w której zachodzi współpraca zmierzająca do osiągnięcia wspólnych celów.

Wg. Spencera istnieją dwa podstawowe typy owej współpracy

a) Jeden z nich to podział pracy, czyli spontanicznie i nieświadomie rozwijający się system który bezpośrednio służy interesom jednostek, a pośrednie - interesom społecznym

b) Drugi rodzaj współpracy to organizacja polityczna powstała dla celów obrony i rządzenia. Jest to system utworzony świadomie i celowo, służy bezpośrednio interesom społeczeństwa, pośrednio zaś interesom jednostki. Zakłada on świadome dążenie do publicznych celów. Organizacja ta wywiera przymus wobec jednostki.

Typy społeczeństw:

a)militarne - społeczeństwa, których władza ma charakter centralny, roztacza kontrolę nad wszystkimi dziedzinami życia, reguluje życie społeczne przez system nakazów i zakazów. Struktura społeczna - silnie zhierarchizowana, sztywna struktura społeczna, jest stabilna. Np. starożytny Egipt, Sparta, Rosja w XIX w.

b)industrialne - społeczeństwa, w których władza centralna jest ograniczona do dwóch funkcji: troska państwa o zapewnienie społeczeństwu jak najlepszych warunków i bezpieczeństwa. Pojmowane w kategoriach liberalnych. Ochrona inicjatywy i niezaradnych (wdowy wychowujące dzieci, starcy). Struktura społeczna jest płynna, związana ze społecznym podziałem pracy, jest zróżnicowane, występuje duża ruchliwość przestrzenna, np. Wielka Brytania, USA, Niderlandy.

Społeczeństwo proste i złożone

1. Społeczeństwo proste, czyli pojedyncze grupy niepołączone z innymi. Są to stosunkowo jednorodne i niecywilizowane społeczności.

2. Społeczeństwo złożone, nieco bardziej zróżnicowane wewnętrznie. Na przykład mógł się wyłonić silniejszy przywódca, który podporządkował sobie wodzów kilu grup prostych. Grup jest już kilka, nastąpiło więc połączenie - w drodze podboju lub środkami pokojowymi. W społeczeństwach złożonych możemy również zaobserwować bardziej zaawansowany podział pracy i bardziej skomplikowaną organizację.

3. Społeczeństwa podwójnie złożone, powstałe przez połączenie grup złożonych. Są jeszcze bardziej zróżnicowane i zaawansowane pod względem cywilizacyjnym. Mają rozbudowane i stabilne rządy. Spencer opisuje wiele cech tych społeczeństw - należy do nich między innymi powstanie hierarchii kościelnej, jeszcze bardziej złożony podział pracy, prawo, który rozwija się z obyczaju, więcej miast i dróg, rozwój wiedzy i sztuki

4. Społeczeństwo potrójne złożone, do których należą wielkie państwa, gdzie dokonał się jeszcze większy postęp w wymienionych już oraz innych dziedzinach. Są to zarówno społeczeństwa historyczne, jak cesarstwo rzymskie, jak i współczesne.

10. Pojęcie rozwoju i ewolucji w koncepcji Spencera

EWOLUCJONIZM SPOŁECZNY

Główne elementy teorii ewolucji Spencera

Po pierwsze, ewolucja polega na przechodzeniu od formy mnie spójnej do bardzie spójnej, innymi słowy, na postępującej integracji. Po drugie, scalaniu temu towarzyszy przechodzenie od jednorodności do coraz większej różnorodności. Po trzecie, następuje przechodzenie od chaosu do porządku, od nieokreśloności do określonego ładu. Innym słowy, ewolucja to ruch od nieokreśloności ku określoności

Ewolucja społeczeństwa

Omawiając ewolucję społeczeństwa i jego głównych instytucji, Spencer odwołuje się do trzech ogólnych pojęć, o których była już mowa: postępującej integracji (coraz większej liczebności i zwartości mas ludzkich), różnorodności i określoności (chodzi o wyraźnie wydzielone instytucje społeczne). Dodaje tu jeszcze czwarty wymiar: postępującą spoistość grup społecznych (współczesne cywilizowane narody trzymają się razem o wiele dłużej niż dawne grupy koczowników).

- Spencer nie uważa, iż ewolucja społeczna jest nieuchronnym, jednokierunkowym procesem, nie musi nastąpić i nie zawsze zmierza w jednym kierunku

- Ewolucja jest nie tylko nie jest nieuchronna, ale i nie zawsze postępuje w jednym kierunku

- Spencer uważa społeczeństwo za „byt”, odmienny jednak od innych bytów

- Dla Spencera społeczeństwa są tworami organicznymi, między ich częściami składowymi zachodzą bowiem trwałe relacje.

- Ogranicyzm Spencera kazał mu dostrzec wiele podobieństw między społeczeństwem a bytami organicznymi. Cechą jednych i drugich jest wzrost, a także różnicowanie się budowy i funkcji. Inne podobieństwa to postępujący podział pracy, rozwój wzajemnie ze sobą powiązanych zróżnicowań, który umożliwia dalsze zróżnicowanie. Części składowe zarówno społeczeństwo, jak i organizmu są ze sobą połączone i wzajemnie się potrzebują. Poza tym jeśli społeczeństwo lub organizm umiera, części mogą żyć nadal i odwrotnie, całość może żyć mimo śmierci poszczególnych części

- Ujmując konkretniej, Spencer postrzega społeczeństwo jak zbiór ludzi tworzących grupę, w której zachodzi współpraca zmierzająca do osiągnięcia wspólnych celów

- Wg. Spencera istnieją dwa podstawowe typy owej współpracy

Jeden z nich to podział pracy, czyli spontanicznie i nieświadomie rozwijający się system który bezpośrednio służy interesom jednostek, a pośrednie - interesom społecznym
Drugi rodzaj współpracy to organizacja polityczna powstała dla celów obrony i rządzenia. Jest to system utworzony świadomie i celowo, służy bezpośrednio interesom społeczeństwa, pośrednio zaś interesom jednostki. Zakłada on świadome dążenie do publicznych celów. Organizacja ta wywiera przymus wobec jednostki

- Spencer uważa, że społeczeństwa rosną, zwiększając swą objętość. Podobnie jak żywe

organizmy, są z początku zarodkami. Organizmy rosną zarówno w drodze mnożenia się jednostek, jak i łączenia się grup (np. plemion)

- Zwiększaniu się liczebności społeczeństwa towarzyszy rozwój struktury. Spencer

definiuje strukturę jako organizację.

- Dochodzi do zróżnicowań się struktury

pierwsze zróżnicowanie polega ta tym, że pojawia się jedna lub więcej osób roszczących sobie prawo do sprawowanie władzy.

Wkrótce po tym dochodzi do podziału na

- regulacyjne i podtrzymujące struktury społeczeństwa

- Z początku zróżnicowanie to ściśle odpowiada podziałowi pracy między płciami - domeną mężczyzn jest struktura regulacyjna (wojsko) kobiety zaś struktury

podtrzymujące. W miarę ewolucji społeczeństwa każda z tych struktur ulega dalszemu zróżnicowaniu, np. w ramach struktury regulacyjnej powstaje system, na który składają się królowie, lokalni władcy, drobni wodzowie itd. Później następuje zróżnicowanie klas społecznych - pojawia się klasa wojskowych, kapłańska, niewolnicy. Proces ten odbywa się także wewnątrz każdej z klas - wśród kapłanów pojawiają się np. czarownicy, księża, wróżbici i egzorcyści. Społeczeństwo zdąża ku coraz większemu zróżnicowaniu, staje się coraz bardziej złożone

- Omawiając zróżnicowania, przeprowadza daleko idącą analogie między systemami społecznymi a organizmami

a) system podtrzymujący w żywym organizmie przyjmuje postać układu

pokarmowego, w społeczeństwie zaś składa się nań różne elementy systemu

przemysłowego

b) czynnikami zew. zajmuje się system regulacyjny . W org. jest to układ

nerwowo - mięśniowy, a w społeczeństwie - aparat władzy i wojsko

c) system rozdzielczy łączy podtrzymujące i regulacyjne organy i systemy. Spencer

dostrzega analogię między naczyniami krwionośnymi (w org.) i drogami (w

systemie społecznym”

12. Pojęcie „publiczności” i pojęcie tłumu” w koncepcji G. Tarde'a

Tłum - słowa używamy wyłącznie wtedy, gdy w grę wchodzi fizyczna bliskość pewnej liczby jednostek

Publiczność - miałoby cechować rozproszenie przestrzenne połączone wszakże z bliskością duchową powstającą dzięki udoskonalonym środkom wymiany opinii i informacji

Publiczność:

- łączy się bliskość duchowa (sport. wydarzenia polityczne, społeczne, tragedie, gazety)

- działa w opozycji do środków masowego przekazu (brak kontaktu fizycznego)

- wzrost publiczności jest nieograniczony

- wspólne poglądy, uczucia, umożliwiające wspólne działanie

- można uczestniczyć w kilku grupach publiczności

Tłum:

- bliskość fizyczna

- ograniczony rozrost (wielkość)

- jednostka przestrzenna

- w jednym czasie można należeć tylko do jednego tłumu

- jedność ideowa, polityczna

- instynktowne działanie

- tłum ma tylko wspólną ideę

- naśladowanie, spontaniczne działanie

13. Solidarność mechaniczna i solidarność organiczna (E. Durkheim)

Solidarność mechaniczna - opierała się na wspólnych poglądach i wartościach umiejscowionych przede wszystkim w świadomości zbiorowej

Solidarność organiczna (społeczeństwo przemysłowe) - oparta na współzależności wywodzącej się z socjalizacji i różnicowaniu strukturalnym

14. Samobójstwo jako wskaźnik integracji społecznej (Durkheim)

Gdy przyjrzymy się po kolei wyróżnionym typom samobójstw: egoistycznemu, altruistycznemu, anomicznemu i fatalistycznemu. Każdy z nich Durkheim łączył ze stopniem integracji w społeczeństwie oraz regulacji społecznej.

Integracja odnosi się do stopnia podzielania uczuć zbiorowych. Samobójstwo altruistyczne łączy się z wysokim, a egoistyczne z niskim poziomem integracji.

Regulacja dotyczy zewnętrznych nacisków wywieranych na ludzi. Samobójstwo fatalistyczne ma związek z silną integracją, anomiczne - ze słabą.

INTEGRACJA	SŁABA	Samobójstwo EGOISTYCZNE
		SILNA	Samobójstwo ALTRUISTYCZNE
	REGULACJA	SŁABA	Samobójstwo ANOMICZNE
		SILNA	Samobójstwo FATALISTYCZNE

15. Samobójstwo egoistyczne, altruistyczne, anomiczne, pojęcie anomii (Durkheim)

SAMOBÓJSTWO EGOISTYCZNE

Często samobójstwa zdarzają się na ogół w tych społeczeństwach, zbiorowościach czy grupach, gdzie jednostka jest słabo zintegrowana z większą komórką społeczną. Brak takiej integracji wywołuje poczucie utraty sensu. W społeczeństwach, w których jest silna świadomość zbiorowa, rodząca z kolei ochronne, otaczające jednostkę prądy społeczne, samobójstwa egoistyczne zdarza się rzadko, ponieważ ludzie wiedzą, że ich życie ma głębszy sens. Gdy te prądy społeczne słabną, jednostki przestają się podporządkowywać zbiorowej świadomości i postępują według własnej woli.

W dużych grupach społecznych o słabej świadomości zbiorowej jednostki dbają o swoje prywatne interesy. Takie nieograniczony *egoizm (*kierowanie się własnymi celami) wywołuje przeważnie poczucie frustracji, ponieważ nie wszystkie potrzeby mogą być zaspokojone, a te, które udało się zaspokoić, rodzą zaraz następne. Frustracja ta przewodzi niektórych ludzi do samobójstw. Silnie zintegrowane rodziny, grupy religijne i państwa działają jako w imieniu świadomości zbiorowej i zapobiegają samobójstwom.

W procesie dezintegracji społeczeństwa powstają określone prądy społeczne, będące główną przyczyną zróżnicowania wskaźników samobójstw. Moralna dezintegracja społeczeństwa skłania jednostki do samobójstwa, ale muszą również zaistnieć prądy depresji, by doszło do zróżnicowania liczby samobójstw egoistycznych. Durkheim potwierdził w tym wypadku znaczenie sił społecznych, nawet w przypadku samobójstwa egoistycznego, kiedy to mogłoby się wydawać, że jednostka jest wolna od narzuconych przez społeczeństwo ograniczeń. Ludzie nigdy nie uwalniają się od zbiorowości.

Samobójstwo egoistyczne dowodzi, że nawet o najbardziej indywidualnych, najbardziej prywatnych czynach przesądzają fakty społeczne.

SAMOBÓJSTWO ALTRUISTYCZNE

Występuje zwykle w społeczeństwach, gdzie integracja jest zbyt mocna. Jednostka zostaje dosłownie zmuszona do odebrania sobie życia. Takim słynnym przykładem może być zbiorowe samobójstwo w Jonestown w Gujanie. Dobrowolnie wypili truciznę, niektórzy podali ją też swoim dzieciom. Stało się tak dlatego, że zmuszono ich, siłą lub perswazją, do odebrania sobie życia za sprawę ściśle zintegrowanej społeczności fanatycznych zwolenników Jonesa. Ogólniej rzecz biorąc, ludzie popełniający samobójstwo altruistyczne uważają ten czyn za swój obowiązek.

Durkheim uważał, że samobójstwo altruistyczne, tak jak egoistyczne, wynika z prądu społecznego, jakim jest melancholia. O ile powodem dużej liczby samobójstw egoistycznych jest „nieuleczalne znużenie i ponura depresja”, o tyle powodem samobójstwa altruistycznego jest „nadzieja, wiara we wspaniałe perspektywy na tamtym świecie”.

SAMOBÓJSTWO ANOMICZNE

Do którego dochodzi przeważnie wtedy, gdy zakłóceniu ulegają regulacyjne siły społeczeństwa. Odbija się to niekorzystnie na życiu jednostek, gdyż słabnie kontrola nad ich namiętnościami i jednostki te zaczynają im dawać ujście, szukając niemożliwego do osiągnięcia zaspokojenia. Wskaźniki samobójstw idą w górę zarówno wtedy, gdy zachowanie norm społecznych (boom gospodarczy), jak i negatywnego (kryzys ekonomiczny). W obu przypadkach zbiorowość traci na jakiś czas możliwość sprawowania władzy nad jednostkami. Zmiany stawiają ludzi w nowej sytuacji - stare normy nie znajdują już zastosowania, a nowe się jeszcze się ukształtowały. W okresach takich pojawia się szczególny prąd społeczny, anomia - poczucie wykorzenienia i rozchwiania norm - która prowadzi do wzrostu liczby samobójstw. - z powodu zamknięcia fabryki ludzie tracą pracę, jednostka zostaje pozbawiona regulacyjnego wpływu stałego zajęcia oraz towarzystwa kolegów z pracy. Pozbawieni kontaktu z tymi strukturami (rodzina, religia, państwo), sprawia że jednostka może się stać bardzo wrażliwa na oddziaływanie prądów anomii.

- nieco trudniej sobie przedstawić skutki boomu gospodarczego. Można stwierdzić, że nagły sukces odrywa jednostki od tradycyjnych struktur, w jakich były zakorzenione. Wzbogaciwszy się, ludzie porzucają często dotychczasową pracę, przenoszą się w inne otoczenie, bywa że nawet zmieniają żonę czy męża.

Wzrost liczby samobójstw w okresach zakłóceń życia społecznego zgadza się poglądami Durkheima na szkodliwe skutki indywidualnych namiętności uwolnionych od społecznych ograniczeń. Ludzie, zyskawszy tego rodzaju wolności, stają się niewolnikami w swoich namiętnościach, a skutek, zdaniem Durkheima jest taki, że popełniają wiele destrukcyjnych czynów, łącznie z targnięciem się na własne życie.

SAMOBÓJSTWO FATALITCZNE

Rzadko wymienia się czwarty typ samobójstwo - samobójstwo fatalistyczne. Podczas gdy samobójstwo anomiczne zdarza się częściej w sytuacjach osłabienia regulacji społecznej, fatalistyczne jest typowe dla okresów nadmiernego wzmożenia takiej regulacji. Osoby skłonne do tego typu samobójstw Durkheim określa nastepująco

„Ludzie, których przyszłość została bezlitośnie zablokowana, a namiętności przemocą zdławione przez represyjną dyscyplinę.”

Klasycznym przykładem może być niewolnik, który odbiera sobie życie z powodu poczucia beznadziejności, wszystko bowiem, co robi, jest surowe regulowane. Zbyt silna regulacja - uciemiężenie - wywołuje przypływ melancholii, co z kolei prowadzi do wzrostu liczby samobójstw fatalistycznych.

ANOMIA

Wiele kwestii, które nurtowały Durkheima, miało związek z tym, że niepokoił go upadek moralności. Znalazło to najbardziej dobitny wyraz w jego koncepcji anomii. Jednostki mają do czynienia z anomią, kiedy rozprzęgają się normy moralne, kiedy nie wiadomo, jakie postępowanie jest właściwe i godne zaakceptowania.

Główną „patologią” współczesnego społeczeństwa był, zdaniem Durkheima, anomiczny podział pracy. Uznając anomię za patologię, dawał wyraz przekonaniu, że problemy współczesnego świata dadzą się „uleczyć”. Uważał, ze strukturalny podział pracy zapewnia więź, która rekompensuje postępujący upadek zbiorowej moralności. Dowodzi jednak, że podział pracy nie może całkowicie wyrównać szkód wyrządzonych przez rozluźnienie norm moralnych. Anomia jest patologią, która pojawia się wraz z solidarnością organiczną. Jednostki wykonujące prace wymagające ścisłej specjalizacji, mogą odizolować się od siebie i zagubić. Przestają odczuwać więź z tymi, którzy pracują i żyją wokół nich.

Samobójstwo anomiczne to jeden z czterech głównych typów samobójstw. Jego powodem jest upadek moralności i brak wystarczającej zewnętrznej regulacji nakazującej jednostce powściągać swoje namiętności.

16. Socjologia a psychologizm

Comte odmawiał psychologii miana nauki. Przypisywał jej introspekcjonizm.

W. Wundt (1832 - 1920)

Wprowadził do psychologii metodę eksperymentalną i postulat pozytywistyczny - traktowanie faktów psychicznych jako obiektywnych. Psychologia miała skupiać się głównie na behawiorze (zachowaniu). W zastępstwie zaczęli badać zachowania zwierząt.

Ewolucjonizm psychologiczny = psychologia ludów - poszczególne nacje charakteryzują się pewną wspólną charakterystyką psychiczną.

Zygmunt Freud (1856 - 1939)

Freud jest reprezentantem psychologizmu, ponieważ mówi o życiu społecznym jednostek
w tych samych kategoriach. Orzeka na podstawie obserwacji życia jednostek, o tym co się dzieje w społeczeństwie i kulturze, zakładając że nie ma różnic między tymi porządkami. Dyskwalifikuje socjologię. Zwraca uwagę na to, że świadomość człowieka jest tylko jedną
z jego dysproporcji. Człowiek nie w pełni panuje nad swoją wiedzą i nad swoimi motywacjami. Człowiek nie jest samą racjonalnością (ma emocja, poczucie moralności). Podkreśla, że człowiek zdaje sobie sprawę, co kieruje jego zachowaniem. Freud zwraca uwagę na to, że jeśli człowiek uważa, że podstawą jego zachowania jest racjonalność, to
w istocie kieruje się popędami.

Podświadomość - należy do koncepcji osobowości Freuda. Osobowość to dynamiczna, zmieniająca się struktura, która składa się ze sfery podświadomej (id - popędy) i świadomej. Popędy są stałą siłą pobudzającą człowieka do aktywności i pozostaje w pełni nieświadoma. Freud o podświadomości dowiaduje się analizując marzenia senne - jest to szyfr, bo nawet
w czasie snu ludzie cenzurują swoje marzenia. Cenzorem jest superego.

17. Freudowska koncepcja człowieka i kultury - 18. Represyjny i sublimacyjny aspekt kultury (Freud)

Id - ono, to; jedna ze sfer w strukturze osobowości jednostki obejmująca całokształt nieświadomych pierwotnych popędów oraz wypartych ze świadomości konfliktów wewnętrznych, jest podstawowym źródłem energii i kieruje się zasadą przyjemności.

Superego - nadjaźń; w psychoanalizie - jeden z poziomów osobowości ludzkiej: wewnętrzna siła karcąca pewne postępki jako złe, karząca poczuciem winy i wyrzutami sumienia, nagradzająca obrazem "idealnego ja" (spełniającego wymagania sformułowane przez rodziców).

Ego - jaźń. Świadoma część osobowości, obejmująca funkcje poznawcze oraz zdolności do świadomej regulacji zachowań.

Superego nie jest w pełni uświadamiane. Świadomość ta pojawia się, gdy jakaś norma zostanie złamana. Superego jest antagonistyczne względem Id. Superego jest strukturą, która jest przeciwna kulturze. Człowiek jest kulturalnym o ile potrafi opanować swoje popędy, ciało.

Sfera w pełni świadoma to ego. Podstawą funkcjonowania jest funkcja przystosowawcza. Człowiek potrafi racjonalnie myśleć, kojarzy fakty. Dzięki tej skłonności może radzić sobie
w życiu psychicznym, ponieważ ego godzi superego i id, integruje sfery osobowości człowieka. Ego posiada mechanizmy obronne. Człowiek boi się bólu fizycznego
i psychicznego (nie wiemy, co z nami będzie, śmierć, brak akceptacji, poczucie bezradności, bez innych ludzi nie możemy zaspokoić swoich potrzeb). Z lęku przed cierpieniem, człowiek musi przestrzegać zasad, które narzuca mu kultura, i tak zaspokajać popędy, aby nie łamać norm, które ograniczają popędy.

Kultura

Teoria kultury (cywilizacji)

1. natura ludzka jest z gruntu zła

2. instynkty ludzkie są nieusuwalne i niezmienne, zawarta zaś w nich energia jest wielkością stałą - możliwa jest jedynie zmiana form przejawiania się jego trwałej natury

Aspekt kultury:

1. Represyjny - zwiększenie niezaspokojonych pragnień, deprawacja

2. Sublimacyjny - samorealizacja w sztuce itp.

Kultura - oznacza całą sumę osiągnięć i struktur organizacyjnych, dzięki którym nasze życie stało się tak różne od życia naszych zwierzęcych przodków i służy dwóm następującym celom:

- obrona człowieka przed naturą

- regulowanie stosunków między ludźmi

20. Społeczeństwo jak proces uspołecznienia (Simmel)

Interakcja społeczna („Uspołecznienie”)

Międzyludzkie więzi społeczne zadzierzgają się, rozwiązują i zadzierzgają na nowo w wiecznym, pulsującym strumieniu, który wiąże jednostkę nawet wówczas, gdy należy ona do organizacji w ścisłym sensie. Fakt, że ludzie patrzą na siebie nawzajem, że są o siebie zazdrośni, pisują do siebie listy, że jedzą obiad, że niezależnie od konkretnych interesów odnoszą się do siebie z sympatią lub antypatią, że wdzięczność za altruistyczny uczynek rodzi nierozerwalne więzi o trwałym oddziaływaniu, że jeden człowiek pyta drugiego o drogę, że ludzie stroją się zdobią ze względu na innych - wszystkie te powiązania między jedną jednostką a drugą, chwilowo bądź trwale, świadome bądź nieświadome, błahe lub znaczące, spośród których wybrano na chybił trafił powyższe przykłady, wiążą nas nieustannie ze sobą nawzajem. Odnajdujemy tu wzajemne oddziaływanie elementów, które są przyczyną, wyrazistego, a zarazem zagadkowego życia społecznego

„Społeczeństwo jest niczym innym jak zebraniem w całość, czy też nazwą ogólną na całość tych rozmaitych wzajemnych powiązań, społeczeństwo jest tożsame z sumą takich powiązań - postawił znak równości między społeczeństwem a interakcją.

1. Socjologia jako nauka o formach życia społecznego (G. Simmel)

Interakcja: forma i typy

Simmel zajmował się przede wszystkim formą, a nie treścią interakcji społecznej. Stanowiska Simmle można jednak przedstawić dość prosto. Uważał on, że świat rzeczywisty składa się z nieskończonej liczby zdarzeń, działań, interakcji. Ludzie, chcąc sobie poradzić z tym całym labiryntem („treścią”), porządkują go, ujmując w pewne wzory, czyli postawy. Zamiast z oszałamiającego mnóstwa poszczególnych zdarzeń mają więc do czynienia z ograniczoną liczbą form.

Formy to wzorce, jakie przybierają zrzeszenia ludzi

21. Kategoria woli jako podstawa stosunków społecznych

Typy woli:

- Wola organiczna - motywacje wynikające z wewnętrznych potrzeb człowieka, ważne są uczucia, emocje, poczucie wspólnoty, motywy związane z poczuciem obowiązku i wspólnej wizji świata. Wizje jakie powstają mają charakter wspólnotowy

- Wola arbitralna - związana z motywami racjonalnymi, motywy zewnętrzne, człowiek ma potrzeby indywidualne, które chce zaspokoić i dlatego wychodzi do innych, stosunki które się kształtują mają charakter stowarzyszenia

22. Dwa aspekty życia społecznego: wspólnota i stowarzyszenie (Tonnies)

Wspólnota cechy łączące różne formy stosunków społecznych

Wspólnota - np. rodzina

- są pewne cele wspólne które dotyczą, całej wspólnoty, wszystko jest wspólne

- cele indywidualne są na drugim planie

- celem rodziny jest mieć rodzinę, aby w niej być

- sama wspólnota jest celem. Różni się tym od pozostałych wspólnot

- cele wspólnotowe podporządkowuje indywidualne cele

- wspólnota to grupy w których ludzie organizują się całkowicie.

- w pełni definiują człowieka. Jak ktoś jest matką to jest matką

Ludzie w pełni identyfikują się z rolami. Są podziały ról:

- mężczyźni, to ci którzy pracują. Ciężko zarabiają na utrzymanie

- kobiety opiekują się domem

- role wynikające z tego (np. kobiety zajmują się domem) bo kobieta jest słabsza fizycznie

We wspólnocie ludzie nie są partnerami bo np. kobiety są słabe a mężczyźni silni. Wspólnota polega na podziale pracy która wynika z zróżnicowania.

Najważniejsze pozycje we wspólnocie pełni autorytet, który jest reprezentantem siły, mądrości jest sędzią:

- autorytet siły - posiada władzę, oznacza władzę

- autorytet ojca -

Stowarzyszenia

To relacje więzi pomiędzy ludźmi którzy są ze sobą związani w bardzo wąskim, niewielkim zakresie

- celem jest zysk

- cel jest indywidualny, każdy chce coś osiągnąć

- cele nie są sprzeczne, muszą ze sobą korespondować

- zaangażowanie - ludzie angażują się tylko w pewnym zakresie związanymi ze swoją rolą

- zainteresowanie - ogranicza się do wykowanej roli

- własność - dobra nie są wspólne. Własność nie jest wspólna. Własność prywatna.

Poszukujemy dóbr:

- bo są potrzebne. Nikt nie nabywa dóbr które są nie potrzebne

bo są rzadkie

- ludzie występują jako wykonawcy pewnych ról, wartość wynika ze jakieś dobro było potrzebne i wymaga pewnego wysiłku

- komunikacja - wystarczy znać pewne uproszczone zasady aby móc się wywiązać z tego co nam w stowarzyszeniu zależy

- kontrola - kontrakt (umowa) - określa warunki uczestnictwa w stowarzyszeniu. Obejmuje niewielki zakres działań

23. Wola organiczna a wola racjonalna wg. Tonniesa

Założenie iż człowiek nie jest istotą ani wyłącznie racjonalną, ani też z gruntu niezdolną do racjonalnego myślenia i działania. Natura człowieka jest w tym ujęciu dwoista czy też rozdwojona. Istnieją dwa rodzaje woli (1-wola organiczna, 2-wola arbitralna), w 1 wypadku myśl jest nierozdzielnie związana z życiem, uczuciem, całością ludzkiego doświadczenia, podczas gdy w 2 przypadku ulega niejako usamodzielnieniu. Z każdym rodzajem woli wiąże się inne rodzaj działa: 1 powoduje działania spontaniczne i niewyrachowane, 2 natomiast takie, które podejmują się ze względu na to, że uważa się je za najbardziej skuteczne jako droga do osiągnięcia jakiegoś określonego z góry celu. W zależności od tego, jaki rodzaj woli przeważa, mamy do czynienia z wspólnotą i stowarzyszeniem.

Wspólnota	Stowarzyszenie
Łączy jednostki na zasadzie naturalnej i spontanicznej bliskości emocjonalnej,	W grę wchodzą wyrachowanie, umowa, wymiana wymiernych korzyści, na jakie się liczy wstępując w stosunki z innymi ludźmi
Łączy ludzi jako pełne osobowości, ogarniając wszystkie dziedziny ich życia	Łączy jednostki występujące w określonych rolach społecznych i dotyczy tylko jakiejś jednej strony ich osobowości
Głównym czynnikiem kontroli społecznej są zwyczaj i tradycje	Opinia publiczna i sformalizowane prawo
Podstawą wspólnoty jest własność zbiorowa	Rządzą pieniądza, własność prywatna
To tradycyjna wieś	To nowoczesne miasto

24. Klasa jak system społeczny (Parsons)

System społeczny - społeczeństwo jest systemem społecznym, który składa się z podsystemów. Każdy z tych podsystemów specjalizuje się w jednej określonej funkcji utrzymujący system społeczny w stanie równowagi. Ludzie wypełniają określone funkcje

25. Zmiana społeczna w teorii funkcjonalnej (Parsons)

Socjalizacja - to przede wszystkim proces wytworzenia właściwych systemów motywacji właściwej struktury, potrzeb z punktu widzenia danego systemu społecznego. Dzięki temu społeczeństwo może stać się jednością

Mechanizmy integracji jednostki do społeczeństwa:

Istnieją 2 mechanizmy, które integrują osobowość w system społeczny

1. Mechanizm socjalizacji

- normy i wartości, właściwa struktura potrzeb

- ludzie wchodzą w system społeczny

2. Mechanizmy kontroli społecznej

- instytucjonalizacja - utrwalenie wzorów zachowań zmierzających do zaspokojenia ludzkich potrzeb (np. rodzina). Do kulturowo wyznaczonych celów dopasowane są instytucje

- czynności rytualne - nie wymagają refleksyjności, przywracają ład i porządek, bufory. Są czymś danym - dają poczucie bezpieczeństwa. Pozwalają jednostkom przywrócić równowagę

- interpersonalne sankcje nagradzające konformizm

26. Założenie funkcjonalizmu, prekursorzy

Prekursorzy

Alfred R. Radcliffe - Brown 1881 - 1955

Społeczeństwo to system - struktury i kompleksy stosunków społecznych np. kultura, ekonomika, polityka, osobowość,
Wymaga minimalnej integracji jego części,
Właściwości strukturalne przyczyniają się do utrzymania się koniecznej solidarności,
Funkcje to procesy, które utrzymują konieczną integrację lub solidarność,
Konkretne elementy kulturowe są niezbędne - teza niezbędności konkretnych elementów kulturowych,
Przedmiotem funkcjonalizmu są role społeczne, wzory instytucjonalne, procesy społeczne, wzory kulturowe, organizacja grupowa, normy społeczne, struktura społeczna, zasady kontroli społecznej itp.

Bronisław Malinowski 1884 - 1942

Założenia funkcjonalizmu:

Każdy człowiek jest organizmem, który ma określone potrzeby,
Nie jest w stanie zaspokajać ich indywidualnie, lecz
Konieczna jest organizacja zbiorowości ludzkich w grupy społeczne, a także
Tworzenie symboli kulturowych celu uporządkowania tej organizacji,
To wywołuje dalsze potrzeby, które muszą być zaspokajane przez dalsze bardziej ukształtowane formy organizacji społecznej.

Gradacja potrzeb (ma być na egzam.)

Potrzeby podstawowe - fizjologiczne, bezpieczeństwa, komfortu, ruchu, zdrowia, rozwoju. Potrzeby są zaspokajane poprzez życie w społeczeństwie, odpowiadają na nie reakcje kulturowe.
Potrzeby pochodne - to potrzeby instrumentalne i zaspokajają je imperatywy instrumentalne:

Ekonomika - imperatyw zaspokajający potrzeby związane z produkowaniem, konsumpcją,
Kontrola społeczna, - jakie normy i zasady mają obowiązywać w organizacji społecznej,
Organizacja polityczna - związana ze strukturalizacją grupy, wykreowaniem przywódcy, nadaje kierunek organizacji społecznej, decyduje o podziale dóbr, mobilizowanie społeczeństwa do aktywności,
Edukacja - działanie utrzymujące organizacje w czasie, odpowiada za trwanie wzorów kulturowych.

Potrzeby i imperatywy integratywne:

Religia - magia, mit, sztuka, nauka - integracja życie społecznego. Potoczność zastępuje dziedziny dawniej integrujące społeczeństwo.
Nieskończone zróżnicowanie środków zaspokajania potrzeb - relatywizm kulturowy,
Kultura ma charakter instrumentalny,
Każdy element kultury istnieje po to, aby zaspokajać potrzeby całości kulturowej,
Potrzeby można porównać, bez oceniania („kula”).

28. Etyka protestancka a duch kapitalizmu

Etyka protestancka

Człowiek ma pracować. Przez reformacją - pracę traktowano jako karę za grzech pierworodny. Pierwsi chrześcijanie prowadzili proste, skromne, życie. Swoje bogactwa oddawali biednym, skromna praca, miłość bliźniego, wspólnotowość. Każdy człowiek ma obowiązek pracy. Jeśli ktoś ma predyspozycje do wykonywania zawodu wykonuje je w sposób sumienny. Mają być wzorami do naśladowania poprzez swoją pracę. Utożsamienie się z zawodem. Powodem wykonywania zawodu nie jest bogacenie się, pieniądze. Purytanie - koncepcja jak należy pracować. Ludzie pracują i efekty ich pracy są zadawalające. Lubią to co robią i doskonalą się w tym. Protestant obsesyjnie dąży do sukcesu. Głównym celem jest zbawienie które dużo mniej zależało od człowieka. Człowiek miał robić swoje i mieć tylko nadzieję, że ma umowę z Bogiem

Kontrola społeczna - my sami pilnujemy abyśmy dobrze pracowali. Zajęcia które przerywają pracę traktujemy jako niegodziwe. Nie marnowanie czasu. Przestrzeganie ograniczeń konsumpcji. Ciężka praca. Pomnażać pieniądze dla chwały Boga. Na potęgę starano się zarobić jak najwięcej ale pieniądze niebyły celem.

29. Podstawowe kategorie socjologii rozumiejącej Maxa Webera

Czym jest socjologia ?

Socjologia jest nauką, która dzięki interpretacji dąży do zrozumienia działania społecznego i przez to do przyczynowego wyjaśnienia jego przebiegu i skutków.

- Socjologia powinna być nauką

- Socjologia powinna się zajmować przyczynowością (tutaj Weber najwyraźniej łączył socjologię z historią)

- Socjologia powinna poprzez interpretację dążyć do zrozumienia (verstehen)

Przyczynowość

Przez przyczynowość Weber rozumiał prawdopodobieństwo, że po jednym zdarzeniu nastąpi drugie albo że będzie mu towarzyszyć. Jego zdaniem niewystarczające było to, na czym poprzestaje większość historyków, czyli doszukiwanie się historycznych stałych, powtórzeń, analogii i paraleli. Badacz powinien przyjrzeć się przyczynom, a także znaczeniu zmian historycznych.

Verstehen

Webber uważał, że socjologowie mają przewagę nad przedstawicielami nauk przyrodniczych. Polega ona na tym, że socjolog jest w stanie zrozumieć zjawiska społeczne, podczas gdy fizyk czy chemik nie pojmie w podobny sposób zachowania atomu czy związku chemicznego.

Koncepcje Webera dotyczące verstehen były dość rozpowszechnione wśród współczesnych mu niemieckich historyków i wywodziły się z dyscypliny zwanej hermeneutyką. Hermeneutyka to szczególne podejście do objaśnienia i interpretacji źródeł pisanych. Jej celem było zrozumienie toku myślenia autora, a także podstawowej struktury tekstu.

31. Webera koncepcja klas, stanów, partii

Stratyfikacja społeczna (koncepcja dotycząca: klas, stan, partii)

Społeczeństwo dzieli się na warstwy na podstawie położenia ekonomicznego, statusu oraz władzy. Wynika z tego, że ludzie pod jednym lub dwoma względami mogą zaliczać się do warstwy wyższej, a pod innym (lub innymi) do niższej.

Klasa - nie jest wspólnotą. Jest grupą ludzi, której wspólne położenie stanowi możliwą (i częstą) podstawę społecznego działania. O klasie można mówić gdy spełnione są 3 warunki:

1) wielu ludziom wspólny jest swoisty element determinujący ich szanse życiowe,

2) o ile, element ów określony jest wyłącznie jest wyłącznie przez ekonomiczne interesy wiążące się z posiadaniem dóbr oraz interesy zarobkowe,

3) i to, w warunkach rynku („położenie klasowe”)

Pojęcie klasa odnosi się do każdej grupy ludzi znajdującej się w tym samym położeniu klasowym. Klasa nie jest więc wspólnotą, ale grupą ludzi w takiej samej sytuacji ekonomicznej lub rynkowej.

Stany - są przeważnie wspólnotami. „Położenie stanowe” definiuje Weber jako typowy element losu życiowego ludzi, który warunkowany jest przez swoistą, pozytywną lub negatywną, społeczną ocenę honoru”. Stan łączy się ze sposobem życia (położenie stanowe odnosi się do konsumpcji wyprodukowanych towarów, a nie do ich produkcji jak klasa). Ludzie znajdujący się na szczycie hierarchii stanowej prowadzą inny tryb życia ci z nizin.

O ILE KLASY ISTNIEJĄ W PORZĄDKU EKONOMICZNYM, A STANY W PORZĄDKU SPOŁECZNYM, O TYLE PARTIE FUNKCJONUJĄ W PORZĄDKU POLITYCZNYM

Partie - dla Webera partie są zawsze strukturami walczącymi o dominację. Są więc najbardziej zorganizowanymi elementami Weberowskiego systemu stratyfikacji. Jego pojęcie partii jest bardzo szerokie, obejmuje nie tylko partie działające w państwie, ale i takie, które mogą powstać w klubie towarzyskim.

33. Współczynnik humanistyczny (Znaniecki)

Sfera, w której obraca się humanista to świat cudzych „świadomości” - świat przedmiotów, danym innym konkretnym, historycznie uwarunkowanym osobnikom. Tę cechę zjawisk kulturowych, że jako przedmioty teoretycznej refleksji są one już przedmiotami komuś danymi w doświadczeniu lub czyimś świadomymi czynnościami - współczynnik humanistyczny. Zjawiska poznajemy tylko w odniesieniu do znanego lub hipotetycznie skonstruowanego kompleksu doświadczeń i czynności historycznie i społecznie uwarunkowanych osobników lub zbiór osobników świadomych, którzy je wytworzyli i którzy się nim posługują.

34. Wartości jako przedmioty kulturowe (Znaniecki

Nauka dzieli się na:

1. nauki o przedmiocie, treści

2. nauki o wartościach treści, znacznie, system wartości

a) współczynnik humanistyczny - przedmioty są wyposażone w treści. Treść nie zależy od badającego. Wartości - przedmioty, które obok treści posiadają znacznie. Znaczenie jest związane z kontekstem, jest zmienne.

1. community - zbiorowość lokalna

- określone terytorium

- zasoby dóbr

- procesy biotyczne

- walka o byt egoistycznych jednostek

2. society - społeczeństwo

- współpraca

- solidarność społeczna

- wspólne cele

- komunikacja społeczna

- kontrola społeczna

- tożsamość kulturowa

35. Metoda biograficzna w socjologii - Znaniecki

Osobowość człowieka jest czynnikiem działającym, a równocześnie rezultatem zmian w społeczeństwie. Osobowość ludzka jak czynnik rozwoju społecznego - podstawa wyjaśnienia przyczyn zjawisk społecznych jako rezultat rozwoju społecznego - znajduje wyjaśnienie w zjawiskach społecznych. Teoria o jednostkach ludzkich jako osobowości społecznych.

Badanie biografii - typy osobowości

1. Filister - pragnienie bezpieczeństwa

2. Cygan - pragnienie nowego doświadczenia

3. Jednostka twórcza - równowaga: nowość a stabilność

41. Charakterystyka instytucji totalnych - Goffman

Cechy organizacji totalnych:

Zasadniczą cechą instytucji totalnych jest przełamanie barier, które oddzielają zwykle te 3 dziedziny życia:

- po pierwsze, całe życie ich mieszkańców toczy się w jednym i tym samym miejscu i podlega tej samej jedynej władzy

- po drugie, we wszystkich fazach codziennej działalności ich członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie dużej liczby innych członków

- po trzecie, cały ich dzień jest ściśle zaplanowany, tak że jedna czynność w wyraźnie przewidzianym czasie przechodzi w drugą. Plan ten narzucony jest z góry przez system formalnych rozporządzeń, a jego przestrzegania pilnuje zespół nadzorców.

- po czwarte, poszczególne czynności są przymusowe i stanowią część jednego planu ogólnego, którego celem jest realizacja oficjalnych zadań danej instytucji

W instytucjach totalnych występuje więc zasadniczy podział na dużą grupę jednostek żyjących wewnątrz nich i mających ograniczoną kontakty ze światem zewnętrznym, nazywanych umownie podwładnymi, i nieliczną grupę ich nadzorców, nazywanych zwykle personelem, pracujących najczęściej przez 8 godzin w ciągu dobry i społecznie zintegrowanych ze światem zewnętrznym.

Personel uważa, że podwładni są zatwardziali, zdradzieccy i spiskują, ci natomiast przepisują personelowi pogardliwość , wywyższanie się, despotyzm i nikczemność. Personel czuje się wyższy i prawy, natomiast podwładny, przynajmniej w niektórych przypadkach, uważają się za niższych, słabszych, nędznych i winnych. Ruchliwość między tymi warstwami są bardzo ograniczone, dystans społeczny jest tu bowiem szczególnie duży, a często wręcz oficjalnie nakazany. Nawet rozmowy między przedstawicielami jednej i drugiej grupy prowadzone śa z określoną intonacją głosu.