13 konspekt. Litwa i Rumunia, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna


Konspekt zajęć z przedmiotu

Polska polityka zagraniczna w XX wieku

Prowadzący zajęcia:

mgr Lucyna Czechowska

Kontakt:

lc@doktorant.umk.pl

Termin:

5.01

Miejsce:

s. 31

Temat zajęć:

Stosunki polsko-litewskie

Pytania faktograficzne:

1. Kiedy i w jakich okolicznościach Litwa odzyskała swoją niepodległość?

(- Podczas I wojny światowej Litwa od 1915 znajdowała się pod okupacją niemiecką. W 1917 powstała litewska rada narodowa Taryba (przewodniczący A. Smetona)

- Taryba - Rada Litewska ogłasza w Wilnie niepodległość 16 02 1918r. Państwo Litewskie powstaje na terenach aktualnie okupowanych przez Niemcy i jest od nich początkowo uzależnione. (Obawiano się polonizacji i sprowadzenia do marginalnej roli we wspólnym państwie. Związek z ziemiami białoruskimi też nie wchodził w rachubę, gdyż w takim układzie, Litwini byliby mniejszością we własnym państwie. Celem władz Litwy było utworzenie państwa obejmującego ziemie etnicznie Litewskie plus Wileńszczyzna i okręg Kłajpedy.)

- Po wycofaniu się Niemców o te tereny rywalizują bolszewicy i Polacy. Dochodzi do starć zbrojnych, które przeradzają się w regularną wojnę, w początkowym okresie pomyślną dla strony polskiej.

- Tocząca się wojna domowa w Rosji, pomiędzy bolszewikami a białymi miała rozstrzygnąć o stosunku Wielkiej Brytanii i Francji do granic na wschodzie. Tymczasowo, Rada Najwyższa Ligi Narodów określiła linię oddzielającą strefy działania wojsk Polskich i Litewskich. Biegła ona Niemnem i wzdłuż linii kolejowej Grodno-Wilno-Dynenburg, która pozostała po stronie Polskiej. Była to tzw. Linia Focha.

- Przeciw Tarybie i rządowi wystąpiła probolszewicka lewica, i po wkroczeniu na Litwę Armii Czerwonej utworzyła 1919 Litewsko-Białoruską Republikę Socjalistyczną (zw. Litbieł) ze stolicą w Wilnie.

- W III 1919 wojska Taryby, wspierane przez ochotników niemieckich, przystąpiły do ofensywy przeciw komunistom, a do Wilna IV 1919 wkroczyły polskie wojska. (Dnia 22 04 1919 roku Naczelnik Państwa polskiego Józef Piłsudski wydaje odezwę do ludności byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. W odezwie tej gwarantował miejscowej ludności samodzielne wypowiedzenie się co do przyszłości tych ziem) Po zwycięstwie nad bolszewikami władzę na Litwie przejął VIII 1919 rząd Taryby.

- Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej 1919-21 rząd Rosji 1920 przekazał Litwie zdobyte wcześniej Wilno. Sytuacja polityczna zmieniła się wraz z ofensywą armii bolszewickiej. Wojska Tuchaczewskiego zaczęły wypierać Polaków z ziem białoruskich i litewskich. 14.07.1920 roku zajęli Wilno, 20 lipca Grodno.
Bolszewicy ”wielkodusznie” oddali Litwie okręg wileński w podpisanym 12.07.1920 roku układzie pokojowym. W zamian Litwa zezwoliła sowietom na przemarsz wojsk przez Wileńszczyznę i wspierała ich w wojnie z Polską. Groźba zagłady państwa polskiego zmusiła ówczesnego premiera Grabskiego do podjęcia niekorzystnych ustaleń na konferencji w Spa. W zamian na obietnice wsparcia politycznego i dostaw amunicji zgodził się on na oddanie Wilna Litwinom. Sytuacja zmieniła się po odparciu bolszewików spod Warszawy i pokonaniu ich w bitwie nad Niemnem. Sporne ziemie dostały się pod polską kontrolę.

- W X 1920 w wyniku akcji zbrojnej gen. L. Żeligowskiego, który na polecenie J. Piłsudskiego zaatakował wojska litewskie, została utworzona Litwa Środkowa (Wilno z okręgiem), 1922 włączona do Polski. Rząd litewski ogłosił, że Wilno nadal pozostaje stolicą Litwy, na tymczasową stolicę wyznaczono Kowno.)

2. Jaki był przebieg sporów terytorialnych pomiędzy Polakami a Litwinami w okresie odrodzania się ich państwowości po I wojnie światowej?

(Piłsudski chciał unii lub federacji, wtedy Wilno po stronie litewskiej, ale jeśli niepodległe państwo litewskie to chciał Wileńszczyznę dla Polski.

- podczas wojny polsko-bolszewickiej Armia Czerwona zajęła wcześniej kontrolowane przez Polaków Wilno i Grodno i przekazała Litwinom specjalnym układem. Pozwalali Rosjanom na przemarsz a nawet atakowali wycofujące się polskie oddziały, choć oficjalnie wobec wojny neutralność.

- tzw. Bunt Żeligowskiego, już po wycofaniu się Armii Czerwonej, upozorowany przez Piłsudskiego, aby nie wyjść na agresora. Liga Narodów mediowała, ale bez rezultatu.

- Polscy mieszkańcy Wileńszczyzny proklamowali utworzenie Litwy Środkowej z parlamentem. Sejm Wileński w III.1923 oficjalnie ogłosił przyłączenie do Polski. Francja i WB niezadowolenie. Litwa nie uznała tego i zerwała wszelkie kontakty. Wrogość i stan wojny pomiędzy państwami. Granice zatwierdzila Rada Ambasadorów w III.1923)

3. Kiedy i w jakich warunkach przywrócono polsko-litewskie stosunki dyplomatyczne?

(Po polskim ultimatum w 17 III. 1938 roku, 19 Litwini je przyjmują. Zastrzelony został polski strażnik graniczny, rząd w Kownie obawiał się interwencji zbrojnej.)

4. Jak wyglądały stosunki polsko-rumuńskie w dwudziestoleciu międzywojennym?

(po pierwsze: ZSRR miał pretensje o nasze kresy i o rumuńską Besarabię więc mieliśmy z Rumunami wspólny problem

Sojusz polsko-rumuński 1921-1940. Zawarty 3 III 1921 r. w Bukareszcie w formie „konwencji o przymierzu odpornym", uzupełnionej tajną konwencją wojskową.

Postanowienia: Zawierał zobowiązania stron do świadczenia sobie wzajemnej pomocy w razie niesprowokowanego ataku na granicach wschodnich (tj. ze strony ZSRR), koordynacji ich polityki wschodniej, niezawierania odrębnego pokoju bądź zawieszenia broni w razie wojny na wschodzie, ani też przymierza z państwem trzecim bez zgody partnera. Porozumienie wojskowe stanowiło o konieczności natychmiastowej mobilizacji sil państwa nie atakowanego w przypadku gdyby druga ze stron została zaatakowana w warunkach casus foederis, rozszerzając ten obowiązek także na sytuację w której partner poczułby się zmuszony koncentracją wrogich wojsk u swych granic do ogłoszenia mobilizacji. Czas trwania ratyfikowanego 18 VII 1921 r. aliansu określono na 5 lat. Te ostatnie postanowienia uległy zmianie 16 IX 1922 r., gdy w zmodyfikowanym tekście podpisanej wówczas nowej konwencji wojskowej obowiązek mobilizacji wojsk państwa które nie zostało zaatakowane zastąpiono zobligowaniem go do podjęcia działań zbrojnych.

Nie powiodły się natomiast podejmowane w latach 1923-1924 próby przekształcenia bilateralnego porozumienia Polski i Rumunii w trójstronny układ polsko-francusko-rumuński.

Kolejną wersję wiążącego Warszawę i Bukareszt układu sojuszniczego podpisano 26 III 1926 r., części politycznej nadając tym razem nazwę „traktatu gwarancyjnego", konwencji wojskowej - „arrangements techniques". Państwa-sygnatariusze zobowiązane zostały do wzajemnej obrony przed wszelką napaścią z zewnątrz, samo zaś porozumienie powiązano z systemem Paktu Ligi Narodów. Część militarna układu nadal przewidywała podjęcie ścisłej kooperacji jedynie w razie ataku ze wschodu, czyniąc przystąpienie drugiej ze stron do wojny w warunkach casus foederis automatycznym, oraz obligując ją do udziału w konflikcie w sposób „realny i czynny". Konwencję polityczną przedłużono, nie wprowadzając w jej tekście większych zmian, 15 I 1931 r.; podpisanie zmodyfikowanych „arrangements techniques" nastąpiło 30 VI 1931 r. Precyzowały one wzajemne zobowiązania, przewidując m. in. przystąpienie do wojny w przypadku ataku na granicę wschodnią jednego bądź obu państw nawet w przypadku uprzedniego zaangażowania w walkę z innym przeciwnikiem, zaś w razie gdyby atakującym nie był ZSRR udzielenie zaatakowanemu partnerowi ułatwień w zakresie zaopatrzenia, transportu i tranzytu. Zawarty układ miał obowiązywać przez pięć lat, ulegając automatycznemu przedłużeniu w razie gdyby nie zostały uprzednio wypowiedziane, co wszakże w r. 1936 nie nastąpiło.

W latach 1932-1936 sojusz polsko-rumuński przeżywał kryzys, spowodowany początkowo negatywną reakcją Bukaresztu wobec faktu zawarcia przez Polskę paktu nieagresji z ZSRR bez uwzględnienia interesów nie potrafiącego się zdobyć na podobny krok alianta, a następnie stopniowym odchodzeniem tej stolicy od pryncypiów zawartego z Polską przymierza w okresie dominacji politycznych wpływów ministra spraw zagranicznych Nicolae Titulescu. Jego usunięcie w VIII 1936 r. przyniosło odnowę wzajemnych związków. W ramach wznowionych konferencji międzysztabowych (ostatnia: 30 V-2 VI 1938 r.) kontynuowano wspólne studia operacyjne, opracowywanie zagadnień współpracy materiałowej, unifikacji uzbrojenia i sprzętu, kwestii transportu, tranzytu itp.; sojusznicy prowadzili też współpracę wywiadowczą, a polski przemysł zbrojeniowy lokował na rynku partnera poważne dostawy sprzętu wojskowego.

Wiosną 1939 r. strona rumuńska podjęła próbę rozszerzenia zakresu obowiązywania sojuszu wedle formuły erga omnes. Zamysł ten został jednak odrzucony w Warszawie, gdzie uznano iż polska asysta nie jest Rumunii potrzebna w razie konfliktu z Węgrami zaś wojskowe wsparcie z jej strony dla zaangażowanej w wojnę z Rzeszą Rzeczypospolitej byłoby iluzoryczne.

5. Jak zachowały się władze rumuńskie wobec strony polskiej po wybuchu II wojny światowej?

(Rozkaz udawania się na przedmurze rumuńskie.

6 IX 1939 r. Rumunia oficjalnie ogłosiła neutralność w toczącym się konflikcie, godząc się wszakże na tranzyt przez swe terytorium dostaw kierowanego do Polski sprzętu wojskowego. 17 września, w obliczu agresji ZSRR polski minister spraw zagranicznych Józef Beck zwolnił w imieniu swego rządu stronę rumuńską ze zobowiązań sojuszniczych, licząc na udzielenie przez nią prawa przejazdu udającym się na Zachód naczelnym władzom RP. Te ostatnie zostały jednak po przekroczeniu rumuńskiej granicy internowane. Bukareszt nie akredytował swego przedstawiciela przy uformowanym we Francji emigracyjnym polskim rządzie gen Władysława Sikorskiego, lecz umożliwiał prowadzenie na terytorium Rumunii działalności polskich przedstawicielstw dyplomatyczno-konsulamych. Stan taki utrzymywał się do 4 XI 1940 r., kiedy to placówki te zostały na żądanie rumuńskich władz zlikwidowane. Było to równoznaczne z zerwaniem oficjalnych stosunków między niedawnymi sojusznikami.

Rumuni traktowali nas dobrze, a jeśli pojawiały się utrudnienia z ich strony, to tylko w wyniku nacisku Niemców poza tym rumuńskie władze bardzo przymykały oko na ucieczki tych Polaków, którzy chcieli się przedostać do armii na Zachodzie no i ukazany jest trend spadkowy - tzn. że im bliżej końca wojny, tym gorsze było wsparcie materialne ze strony Rumunów dla Polaków.

Rumunii byli naszymi sojusznikami, ale od 1938 coraz bardziej ulegali wpływom Niemców i to Niemcy przycisnęli ich, żeby Polaków internować a od 1940 w ogóle w Rumunii władzę objął rząd otwarcie proniemiecki)

6. Jakie były wojenne losy ziem litewskich oraz ich powojenny status?

(- W VIII 1939 na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Litwę włączono początkowo do niemieckiej, z we wrześniu do sowieckiej strefy wpływów (Ostatecznie ponieważ armie niemieckie znacznie przekroczyły na wschodzie ustaloną linię podziału Polski na Wiśle i Sanie, w ramach rekompensaty Hitler oddał Litwę w radziecką strefę wpływów).

- 18 IX 1939 ZSRR przekazał formalnie Litwie obszar Wilna, ale wojsko i administracja przejęły je dopiero 27 X 1939, do 15 VI 1940 miasto pod okupacją litewską, a później znów radziecką do 23 VII 1941. 10 października ZSRR przekazuje Litwie zachodnią część województwa wileńskiego z Wilnem, w zamian za udostępnienie baz wojskowych na Litwie

- Zgodnie z układem litewsko-sowieckim X 1939 do Litwy wcielono Wileńszczyznę, a Armia Czerwona otrzymała bazy na Litwie.

- Dokonując licznych prowokacji granicznych ZSRR wysunął wobec Litwinów ultimatum, żądając utworzenia baz sowieckich na terytorium republiki. VI 1940 armia radziecka rozpoczęła okupację Litwy.

- Wyłoniony wówczas tzw. sejm ludowy 21 VIII 1940 proklamował Litewską SRR. 3 VIII 1940 (na mocy uchwały Rady Najwyższej ZSRR) włączono ją do ZSRR.

- Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej 1941-45 ziemie litewskie były okupowane przez III Rzeszę. Okupacja niemiecka, dawała Litwie stosunkowo dużo wolności i praw. Z Niemcami współdziałały litewskie formacje wojskowe (szaulisi, Lietuvos Vietine Rinktyne — LVR) i policyjne (Sauguma), zwalczające partyzantkę polską (AK) i sowiecką. Niektóre z nich uczestniczyły w eksterminacji ludności żydowskiej (Ponary, Kowno).

- Latem 1944 Armia czerwona wyparła Niemców i przywróciła władzę radziecką, z którą do 1952 walczyły z partyzantką. Po wojnie władze kontynuowały politykę sowietyzacji i terroru. Przeprowadzona 1948-50 intensywna kolektywizacja rolnictwa wywołała opór społeczeństwa (także zbrojny) i była połączona z represjami (nowe masowe deportacje) i walką z Kościołem katolickim.)

7. Czego dotyczyła operacja „Ostra Brama”?

(Decyzja walki o Wilno zapadła na odprawie dowódców okręgów AK Wilno i Nowogródek w Warszawie, w dniu 12 czerwca 1944 r. Rozmijała się ona zupełnie z podstawową koncepcją "Burzy" tj. rozbijania tylnych straży wycofujących się Niemców, jednak była w pełni uzasadniona. Komenda Główna AK zdała sobie, bowiem sprawę z tego, że nie sposób grać roli gospodarza bez usadowienia się w wielkich miastach. A zatem zadecydowano, że walkę należy prowadzić nie poza wielkimi miastami, ale właśnie o nie.

Oddziały AK okręgów Wilno i Nowogródek, w sile ok. 15 tys. żołnierzy, pod dowództwem płk. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka” w ramach Akcji „Burza” zadają Niemcom poważne straty. Największa z ich operacji, „Ostra Brama”, trwa blisko tydzień i przynosi wyzwolenie Wilna 13 lipca, we współdziałaniu z oddziałami sowieckimi. Po kilku dniach NKWD aresztuje polskie dowództwo i sztab. Sowieci rozbrajają otoczone polskie jednostki. Około 5 tys. żołnierzy, odmawiających wstąpienia do armii Berlinga, trafia do łagrów. Pozostali na wolności wracają do konspiracji lub przebijają się na zachód.)

8. Jak zachowali się Polacy wobec deklaracji suwerenności republik bałtyckich w 1989 roku?

(Uznali legalność władz lokalnych, ale nie od razu niepodległóść republik. Polscy parlamentarzyści nawet pojechali do Rygi i Wilna. Dopiero po nieudanym puczu Janajewa pełne poparcie. Ostrożna polityka dwutorowości.

18 maja 1989 roku Litwa ogłosiła deklarację suwerenności państwowej. 11 marca 1990 roku Litewska Rada Najwyższa proklamowała niepodległość Republiki Litewskiej - było to pierwsze państwo powstałe z rozpadu ZSRR. Rząd RP wydał 13 marca 1990 roku oświadczenie w sprawie deklaracji o przywróceniu państwa litewskiego, w której poparł realizację samostanowienia prowadzącego do uzyskania odrębnej państwowości. 26 sierpnia 1991 roku Minister Spraw Zagranicznych RP Krzysztof Skubiszewski wyraził gotowość Polski do nawiązania stosunków dyplomatycznych z Litwą, Łotwą oraz Estonią, co de facto oznaczało uznanie niepodległości tych państw. Wymiana listów między ministrami spraw zagranicznych Polski i Litwy w sprawie nawiązania stosunków międzypaństwowych nastąpiła w Wilnie 2 września 1991 roku; w trzy dni później - 5 września przywrócono stosunki dyplomatyczne między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Litewską.

Nie są zorientowani w temacie aktów solidarności wyrażanych przez społeczeństwo polskie. W styczniu 1991 r. takiego poparcia udzielono w walce Litwy o niepodległość. Przejawem tego była zbiórka pieniędzy i stworzenie tymczasowej placówki dyplomatycznej w Zajeździe Napoleońskim w Warszawie. Obecnie należy dążyć do tego, by nasze narody i państwa na co dzień potrafiły przyjaźnić się tak, jak w minionych krytycznych momentach.)

9. Jakie były postanowienia traktatu dobrosąsiedzkiego oraz okoliczności jego zawarcia?

(Przewidywaną konsekwencją tego kroku było podpisanie w Wilnie 13 stycznia 1992 r. Deklaracji o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską. Regulowała ona m.in. następujące kwestie: wzajemne poszanowanie suwerenności państwowej, integralność terytorialną, rezygnację z wszelkich roszczeń terytorialnych, traktowanie mniejszości narodowych zgodnie z międzynarodowymi standardami.

Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, podpisany 26 kwietnia 1994 r. w Wilnie przez prezydentów Lecha Wałęsę i Algirdasa Brazauskasa. Traktat został zawarty na 15 lat, z klauzulą automatycznej prolongaty na okresy 5-letnie, jeśli żadna strona nie wypowie go na rok przed upływem danego okresu. Parlamenty obu państw ratyfikowały dokument 13 października 1994 r., a w życie wszedł 26 listopada 1994 r., wraz z wymianą dokumentów ratyfikacyjnych. Był to ostatni traktat sąsiedzki podpisany przez Polskę oraz 1 przez Litwę.

Treść: popieranie współpracy bilateralnej i w ramach instytucji wielostronnych. Podpisanie polsko-litewskiego traktatu uwieńczyło proces ustanawiania przyjaznych stosunków i dobrosąsiedzkiej współpracy ze wszystkimi krajami sąsiedzkimi RP. Stosunki dwustronne między Polską a Litwą zostały uregulowane całościowo, co wpłynęło zdecydowanie korzystnie na ożywienie oraz pogłębienie wzajemnych relacji - w dziedzinie politycznej, gospodarczej i kulturalnej, a także przyczyniło się do włączenia Litwy w obręb regionalnej współpracy środkowo-europejskiej oraz ogólnoeuropejskiej.

Kwestie sporne przy negocjacjach:

- problem żeby stwierdzić, że Wilno jest historyczną stolicą Litwy.

- Punktem zapalnym stała się interpretacja poczynań generała Lucjana Żeligowskiego w październiku 1920 r. Litewscy politycy za wszelką cenę dążyli do zawarcia w dokumencie stwierdzenia o potępieniu akcji generała i uznaniu za bezprawną „polskiej aneksji i okupacji Wileńszczyzny”. Takie żądanie było dla strony polskiej nie do przyjęcia. Wydarzeń z 1920 r. nie możemy interpretować jako aneksji. Weźmy pod uwagę, iż Wilno było wtedy aż w 80% zamieszkane przez Polaków. W pozostałych 20% przeważali Żydzi. Natomiast Litwinów było zaledwie ok. 2%.Współczesna sytuacja polityczna nie pozwalała Polakom na przeprowadzenie legalnej akcji zbrojnej. Byliśmy wciąż w konflikcie z Rosją Radziecką. Ponadto rząd polski zapewnił Zachód, iż przeprowadzi plebiscyt na Wileńszczyźnie. Następnie, 7 października 1920 r. podpisano układ polsko-litewski zobowiązujący obie strony do wstrzymania działań zbrojnych. Zatem sprawa przynależności Wileńszczyzny była otwarta. Oczywistym jest fakt, iż tak skomplikowany pod względem psychologiczno-narodowym spór należało zakończyć porozumieniem. Żądania Litwinów zarówno Wilno, jak i Warszawa komentowały jako celowe działanie zmierzające do odwrócenia uwagi społeczeństwa od złej sytuacji materialnej kraju. Budzenie przeszłości mogło doprowadzić do wysunięcia nowych roszczeń przez Polaków. Rzeczpospolita Polska obecnie nie wysuwa żadnych pretensji i uznała już dawno Wilno jako stolicę Litwy. Jednak w 1994 r. niewiele dzieliło nas od podważenia sytuacji granicznej, o ile Litwa stałaby twardo przy pierwotnie zaproponowanym traktatowym zapisie.

- Zastanawiano się nad przyjęciem sejmowych oświadczeń na temat „kwestii pominiętych w traktacie”, jednak po burzliwych rundach negocjacyjnych zrezygnowano z takiej koncepcji. Ostatecznie prezydenci obydwu krajów podpisali traktat, wyrażając w preambule „żal z powodu konfliktów między obydwoma państwami” oraz „potępienie używania przemocy, która zdarzała się w stosunkach wzajemnych obu narodów”. Mimo klarownego rozwiązania sporu, Litwa po dzień dzisiejszy cierpi na „wileński kompleks”)

10. Jaki był stosunek Polski do poszerzenia NATO i UE o Litwę?

(Natomiast Bronisław Geremek, minister spraw zagranicznych, oświadczył w 1997 r., iż Polska chce widzieć Litwę we wszystkich organizacjach, których jest członkiem, co miało szczególny przejaw we współpracy dotyczącej realizacji wspólnych priorytetów politycznych — członkostwa w NATO i UE. Polska okazała się najbliższym sojusznikiem i partnerem Litwy

w realizacji celów strategicznych. Od chwili wejścia RP do Sojuszu Północnoatlantyckiego w 1999 r. stało się oczywiste, że droga Litwy do integracji euroatlantyckiej nastąpi przez Warszawę. Była to stosunkowo ważna zmiana kursu politycznego ku, gdyż przed akcesją Polski, Litwa rozważała swoje wejście do „Europy” przez Skandynawię. Od 1997 datuje się partnerstwo strategiczne.)

Pytania problemowe:

1. Czy partnerstwo strategiczne między Polską a Rumunią ma rację bytu? Co łączy te dwa kraje?

(Rumunia. Co prawda, w corocznych exposé szefów polskiej dyplomacji pojawiała się dużo wcześniej (1996), niemniej zbliżenie partnerów miało miejsce dopiero po jej wstąpieniu w 2007 roku do Wspólnoty, a stosowna deklaracja podpisana została w marcu 2009 roku. Jako wspólne cele prezydenci obu krajów wymienili wówczas: „(...) rozwój wspólnego rynku, zapewnienie długoterminowego bezpieczeństwa energetycznego, utrzymanie silnego poczucia solidarności państw członkowskich na rzecz spójności społecznej i gospodarczej oraz rozwój europejskiego Obszaru Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (...)”. Partnerów łączy ponadto troska o stabilizację Iraku i Afganistanu, poparcie dla wzmocnienia więzi transatlantyckich, a także dalsze rozszerzenie zarówno NATO (Ukraina, Gruzja), jak i UE. W tej ostatniej kwestii obie strony zgadzają się, co do potrzeby zaproponowania członkostwa Ukrainie i Mołdowie, wspierają proces akcesyjny Turcji, Chorwacji oraz pozostałych państw bałkańskich, a także promują rozwój regionalnych platform Europejskiej Polityki Sąsiedztwa: Wschodniego Partnerstwa i Synergii Czarnomorskiej. Zbliżone cele strategiczne obu państw, a także potencjał, jaki wspólnie tworzą (Polska i Rumunia, jako dwa największe kraje Europy Środkowej są odpowiednio 6. i 7. krajem UE pod względem demograficznym) są bez wątpienia silną przesłanką autentycznego partnerstwa strategicznego pomiędzy nimi.

- 26.10.2010 Prezydenci Polski i Rumunii podpisali w Bukareszcie Plan Działań do Deklaracji o Partnerstwie Strategicznym. Dokument ten dotyczy między innymi polityki bezpieczeństwa, spraw europejskich oraz współpracy wojskowej i gospodarczej.

wielkim wyzwaniem dla obu krajów będzie zajęcie wspólnego stanowiska w kwestii dokumentu strategicznego NATO w Lizbonie. "Kształt propozycji sekretarza generalnego NATO po niełatwych dyskusjach jest godny tego, aby go w pełni poprzeć" - mówił polski prezydent.
Bronisław Komorowski dodał, że oprócz
kwestii bezpieczeństwa, Polska i Rumunia będą zacieśniały współpracę gospodarczą. Utworzone zostanie między innymi polsko-rumuńskie forum gospodarcze. "Rumunia jest na etapie wychodzenia z kryzysu gospodarczego, Polska już jest kraju, który wrócił zdecydowanie na ścieżkę rozwoju, warto na tym etapie szukać wspólnym obszarów zainteresowania w gospodarce" - powiedział Bronisław Komorowski.
Obaj prezydenci rozmawiali także między innymi o wejściu Rumunii do Strefy Schengen.
rozmowy będą omawiane kwestie budżetu Unii Europejskiej na lata 2014- 2020 oraz reforma Wspólnej Polityki Rolnej
.)

2. Jakie kwestie kładły się cieniem na stosunkach polsko-litewskich po przemianach “jesieni ludów”?

(Problem mniejszości polskiej na Litwie, antypolskie wypowiedzi nacjonalistów, domaganie się potępienia buntu Żeligowskiego,

- nie pomogło to, że deputowani polscy nie głosowali za niepodległością Litwy, ale też decyzje administracyjne, które miały mniejszość osłabić, mniejszość polska wzięła tez udział w zbojkotowanym przez Litwinów radzieckim referendum odnośnie pozostawienia ZSRR, część chciała nawet autonomii,

Okres przystąpienia najpierw Polski i Litwy do UE stał się okazją do propagowania stwierdzenia, iż to właśnie unia lubelska łącząca oba kraje stanowiła zalążek europejskiej jedności. Jednak strona litewska nie podziela takiego poglądu. Na uwagę zasługuje fakt, iż Litwini oceniają negatywnie wiele historycznych powiązań z Polską. Za przykład z zamierzchłych już czasów posłużyć może chwalony u nas król Władysław Jagiełło, który nad Wilią postrzegany jest jako zdrajca. Dwa sąsiednie narody różni także stanowisko w kwestii oceny bitwy pod Grunwaldem, buntu generała Żeligowskiego, zajęcia Wileńszczyzny oraz stosunku do Armii Krajowej.

Podkreślano jednocześnie, iż prawa mniejszości międzynarodowych są przestrzegane przez obydwie strony, jednak należy bardziej skupić się na poszanowaniu praw własności ziemi, nauczaniu języka ojczystego, pisania nazwisk zgodnie z obyczajem językowym itp.

Miały one głównie związek z kwestią praw mniejszości polskiej — sprawa zwrotu ziemi na Wileńszczyźnie, kłopotów polskiego szkolnictwa, pisowni polskich nazwisk i zapewnienia przez stronę litewską załatwiania tych spraw w duchu dobrego sąsiedztwa. Inną sporną kwestią było przedstawianie nieprawdziwych faktów na temat działalności Armii Krajowej na Litwie. W 1993 r. specjalna komisja historyków orzekła, iż Armia Krajowa działała na szkodę niepodległości Litwy. Chodzi tutaj o wydarzenia z 1944 r., kiedy to w ramach akcji „Burza” przeprowadzono operację „Ostra Brama”. Celem było wyzwolenie Wilna spod niemieckiej okupacji jeszcze przed wkroczeniem do miasta Armii Czerwonej. Niestety, z powodu opóźnień w działaniu, nie udało się wyswobodzić całego miasta. Strona litewska aż jedenaście razy odmówiła weteranom pozwolenia na rejestrację Klubu Armii Krajowej na Litwie. Argumentem odrzucającym ten wniosek było stwierdzenie, iż AK nie działała na całej Litwie, więc taka nazwa jest oszustwem. Ponadto litewska telewizja TV3 wyemitowała we wrześniu 2006 r., film dokumentalny o „wojennych zbrodniach” AK na Wileńszczyźnie. Powszechna ocena tej emisji była negatywna. Przekazano światu nieprawdziwy komunikat dotyczący żołnierzy AK, którzy to rzekomo mieli kolaborować z Niemcami i Sowietami, aby oczyścić Wileńszczyznę z Litwinów. W tym celu wykorzystano głosy nacjonalistów i historyków litewskich.

Na Litwie panuje kult języka, wręcz manifestowanie własnej odrębności językowej. Ilekroć powstają wątpliwości związane z pisownią, Litwini odwołują się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który w 1997 r. rozstrzygał zgodność ustawy o języku litewskim z litewską konstytucją. Nazwiska wpisywane obecnie do dokumentów powinny być wstawione w brzmieniu języka ojczystego, ale w pisowni litewskiej, o czym przesądza litewska ustawa zasadnicza. Konsekwencją takiej polityki jest lituanizacja wszystkich nazw, imion, nazwisk, co prowadzi do licznych spięć. Ponadto w pośredni sposób jest to fałszowanie historii, ponieważ stosując ustalony zapis, możemy wywnioskować, iż np. w Wilnie mieszkali i tworzyli wyłącznie sami Litwini.)

3. Czy polsko-litewskie partnerstwo strategiczne ma sens? Na jakich wspólnych interesach mogłoby się oprzeć?

(Także w 1997 roku powołano Radę Konsultacyjną przy prezydentach RP i RL, Polsko-Litewskie Zgromadzenie Parlamentarne oraz Radę Współpracy Międzyrządowej. Dzięki wymienionym organom i umowom w II połowie lat 90-tych ubiegłego stulecia stosunki polsko-litewskie przerodziły się w strategiczne partnerstwo, co jest szczególnie widoczne we współpracy dotyczącej realizacji wspólnych priorytetów politycznych - członkostwa w NATO i UE. Polska okazała się najbliższym sojusznikiem i partnerem Litwy w realizacji celów strategicznych. Szczególnie od chwili wejścia RP do Sojuszu Północnoatlantyckiego w 1999 roku stało się jasne, że droga Litwy do integracji euro-atlantyckiej wiedzie przez Warszawę oraz że Polska jest najlepszym promotorem członkostwa Litwy w NATO. Zainicjowano także polsko-litewską fundację celem wspomagania wspólnych inicjatyw kulturalnych i wymiany młodzieży.

Strona polska w ten sposób milcząco zaprotestowała przeciwko rosyjskim pomysłom budowy korytarzy eksterytorialnych przez Polskę i Litwę do Kaliningradu, którymi to obywatele Rosji mogliby bez wiz podróżować do i z obwodu kaliningradzkiego. Wizyta ukazała istnienie zbieżności poglądów Kwaśniewskiego i Brazauskasa w kwestii potwierdzenia nienaruszalności granic, mniejszości narodowych oraz integracji z UE.

Polityczne zobowiązania zostały poszerzone także o kooperację wojskową, a mianowicie włączono 44 litewskich żołnierzy do strefy w Iraku dowodzonej przez Polskę. Osobną i szczególnie istotną dziedziną współpracy pomiędzy Polską i Litwą są kwestie bezpieczeństwa i obronności. Zawarto m.in. umowy: o współpracy w dziedzinie obronności, o ochronie informacji niejawnych, o współpracy w ramach programu „Partnerstwo dla Pokoju", litewscy oficerowie i podoficerowie szkolą się w polskich uczelniach wojskowych, od 1999 r. istnieje wspólny polsko-litewski batalion pokojowy LITPOLBAT, żołnierze RL wchodzą w skład polskich kontyngentów w Kosowie oraz Iraku. Rozformowany od 2007-2008.

15 grudnia 2006 r. Orlen podpisał akt zakupu prawie 85% akcji Mażeikiu Nafta od Jukosu International oraz rządu w Wilnie. Dzięki przejęciu litewskiej firmy PKN Orlen stał się jednym z największych w Europie odbiorców rosyjskiej ropy. Transakcja nastąpiła w trudnej sytuacji, gdyż w lipcu 2006 r. przerwano dostawy rosyjskiej ropy najtańszą z możliwych dróg — rurociągiem „Przyjaźń”. Ponadto spłonęła jedna z kluczowych instalacji przerobu ropy. Spowodowało to olbrzymie kłopoty finansowe firmy, spadek obrotów i konieczność transportowania ropy z Rosji statkami. Komentatorzy uważali, iż pożar rurociągu, poprzedzony poważną awarią, nie był przypadkowy.

Kwestia umowy UE-Rosja.

Podobne cele w stosunkach z Rosją, wspólnie wschodni wymiar EPS, wspólna strategia wobec Białorusi, aktywność także wobec Gruzji i Mołdowy, współpraca energetyczna, solidarność energetyczna Europy, nie dla gazociągu północnego.)

Wykorzystana

Literatura:

A. Kastory "Rozbiór Rumunii w 1940 roku" Warszawa 2002



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6 konspekt. Niemcy II, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
3 konspekt. Rosja II, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
8 konspekt. Stany Zjednoczone, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
9 konspekt. Ukraina i Białoruś I, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
7 konspekt. Niemcy III, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
4 konspekt. Rosja III, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
12 konspekt. Wielka Brytania, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
6 konspekt. Niemcy II, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
15 konspekt. Podsumowanie zajec z polityki zagranicznej Polski, Stosunki Międzynarodowe, Polska Poli
11 konspekt. Francja, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
10 konspekt. Ukraina i Białoruś II, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
5 konspekt. Niemcy I, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
2 Rosja (20.02.), Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
Polityka Zagraniczna RP opracowanie, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
2 Rosja (20.02.), Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
Polska polityka zagraniczna, ۩۩۩ Edukacja ۩۩۩, Polityka i prawo, Podstawy stosunków międzynarodowych
Polska Polityka Zagraniczna w Latach 1989 - 2005, Międzynarodowe Stosunki Polityczne
Polska polityka zagraniczna a?zpieczeństwo międzynarodowe w kontekście stosunków z USA DRUKx

więcej podobnych podstron