1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Bromometan [bromek metylu]

Wzór chemiczny: CH₃Br

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
bromometan	100	74-83-9	200-813-2	T	23-36/37/38

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Preparat niebezpieczny w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja ciekła, niepalna. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Bromometan działa na układ nerwowy. Drażni skórę oraz płuca. Może spowodować uszkodzenie wątroby. Jest silnie toksyczny i może być przyczyną zejścia śmiertelnego.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Bromometan działa silnie szkodliwie na organizmy wodne i glebowe.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego bromometanem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Ratujący muszą zadbać również o własne bezpieczeństwo.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeże powietrze.
2.	Należy podać tlen z 5% dodatkiem ditlenku węgla i zastosować sztuczne oddychanie. Poszkodowanej osobie podawać środki pobudzające ośrodek oddechowy. Stosowanie adrenaliny nie jest wskazane. Utrzymywać drożność dróg oddechowych. Okryć kocem. Zapewnić spokój i ciepło. Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach doustnych należy natychmiast wywoływać wymioty, a następnie, po podaniu wodnej zawiesiny węgla aktywnego, wymioty wywołać ponownie. Jeżeli zatruty jest przytomny, można przepłukać żołądek wodną zawiesiną węgla aktywowanego.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Oczy nos i usta przemywać roztworem sody. Podrażnione spojówki przemywać bieżącą wodą przez 10 minut.
2.	W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę. Podrażnioną skórę opatrzyć gazą zwilżoną 5% lub 1% roztworem octanu glinowego albo papką ze skrobi lub mąki.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Zagrożenia pożarowe:	Substancja gazowa, palna. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza. Produktami spalania są toksyczne gazy, pary i dymy.
W przypadku pożaru sąsiednich obiektów:	Stosować środki w zależności od natury i rozmiaru pożaru.
Zalecenia szczegółowe:	Uwaga: W ogniu wydzielają się z bromometanu toksyczne gazy, pary i dymy.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe. Niezależne aparaty oddechowe.
Uwaga dodatkowa:	Do zbierania rozlanego bromometanu używać materiałów absorbujących.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	Bromometan jest trującym, palnym gazem, tworzącym z powietrzem mieszaniny wybuchowe. W przypadku wydostania się do środowiska, awarie likwidują wyłącznie przeszkolone służby ratownictwa chemicznego, wyposażone w niezbędne ochrony osobiste. Skażone i zagrożone obszary wyizolowywane są z otoczenia, a osoby niebiorące udziału w akcji ratowniczej są możliwie jak najszybciej ewakuowane do bezpiecznych rejonów. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania aparatów oddechowych i czasowej odporności ubrań ochronnych. Uwaga: Bromometan z łatwością przenika przez skórę.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwolnionym bromometanem. Stosować ubrania gazoszczelne, rękawice ochronne, aparaty oddechowe. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów gazowych i cząsteczkowych (filtr gazowy oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), odciąć dopływ z instalacji.
Metody utylizacji:	Rozładowywanie opakowań i niszczenie ich zawartości w wyznaczonych instalacjach.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z bromometanem, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Substancja palna. Tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Wymaga stosowania szczególnych rygorów przeciwpożarowych.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie gazów technicznych, toksycznych, wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać bromometan, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy bromometan odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca celem rozładowania opakowań i utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Stosowanie się do rygorów bezpiecznej pracy (ochrony osobiste, wentylacja wyciągowa, brak możliwości skażenia otaczającego środowiska). Wszelkie manipulacje wykonywać pod czynnym dygestorium. Odpadki umieszczać w oddzielnym, oznakowanym, szczelnym pojemniku.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrami par substancji organicznych i cząsteczkowych (filtr gazowy oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z bromometanem. Nie wdychać par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozlewy. Przed ich zebraniem przysypywać materiałem chłonnym.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy dla bromometanu:

Składnik	NDS (mg/m^3))	NDSCh (mg/m^3)
bromometan	5	40

Metody oceny narażenia w środowisku pracy

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu bromometanu na stanowisku pracy. Zalecane są metody chromatografii gazowej. Dla oznaczania stężenia par zastępczo można posługiwać się odpowiednimi rurkami wskaźnikowymi.

Polskie normy ochronne:

PN-89/Z-04008.07

Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

PN-84/Z-04008.02

Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Wytyczne ogólne pobierania próbek powietrza atmosferycznego (imisja).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 94,94 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Bromometan jest bromowcopochodną alifatyczną. W warunkach normalnych jest to bezbarwny, lotny gaz o drażniącym zapachu („gaz łzawiący”).
9.3	Temperatura topnienia: -93,66^oC
9.4	Temperatura wrzenia: 3,6-4,6^oC
9.5	Temperatura zapłonu: 194^oC
9.6	Temperatura samozapłonu: 535^oC
9.7	Gęstość par względem powietrza: 3,28
9.8	Gęstość: 1,732 g/cm^3 (0^oC)
9.9	Prężność par: 5,9 mbar w 20^oC
9.10	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 8,6-20% obj.
9.11	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Bromometan praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast dobrze w alkoholach, eterze i innych rozpuszczalnikach organicznych.
9.12	Stopień zagrożenia wód: Skrajny
9.13	Inne: W przemyśle farmaceutycznym bromometan stosowany do produkcji leków, m.in. antypiryny. Środek metylujący. Wykorzystywany w niektórych urządzeniach chłodniczych oraz jako środek owadobójczy.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Bromometan w warunkach normalnych jest chemicznie stabilny. Unikać kontaktów z otwartym płomieniem, źródłami ciepła, substancjami utleniającymi.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Bromometan jest substancją trującą. Posiada słabe właściwości narkotyczne. W ustroju podlega hydrolizie. Działa na układ nerwowy i drażni skórę oraz płuca. Powoduje uszkodzenie wątroby. Bromometan może być przyczyną zejścia śmiertelnego. Objawami zatrucia ostrego jest ból gardła i żołądka, wymioty, kaszel, głęboki oddech, rozszerzone źrenice, podwójne widzenie, szczękościsk, drgawki przypominające padaczkę, napady szału, omamy, senność, apatia. Zgon następuje w wyniku porażenia ośrodka oddechowego. Sekcje zwłok stwierdzały zmiany zwyrodnieniowe w komórkach kory mózgowej, wątrobie, nerkach.

Uwaga: Objawy zatrucia bromometanem mogą pojawić się z opóźnieniem od 30 minut do 3 dni po wystąpieniu narażenia.

Dane toksykologiczne:

LD50 _{(doustnie, szczur)} = 214 mg/kg

LC50 _{(inhalacyjnie, szczur)} = 302 ppm/6 godz

LCLo _{(inhalacyjnie, człowiek)} = 60000 ppm/2godz

LC50 _{(organizmy wodne)} > 1000 mg/l/96godz

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie gazu: Przy niskich stężeniach bromometanu w atmosferze pojawia się łagodne skrócenie oddechu i kaszel. Przy wysokich stężeniach uwidacznia się groźny bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Bromometan wchłaniany jest przez płuca, powodując senność, chwiejny krok, napady przypominające padaczkę. W groźnych przypadkach pojawiają się skurcze mięśni, drżenie języka i palców rąk, niewyraźna mowa, rozszerzone źrenice i mgliste widzenie. Następnie może wystąpić utrata przytomności i drgawki. Powstać też może niedomoga wątroby i nerek.

Kontakt ze skórą: Bromometan w kontakcie ze skórą powoduje objawy podobne do tych, które powstają wskutek wdychania i spożycia. Powstaje podrażnienie i zaczerwienienie. Długotrwałe działanie wywołuje dermatozy.

Kontakt z oczami: Może powstać zaczerwienienie, podrażnienie, swędzenie i bardzo silne łzawienie.

Spożycie: Bromometan jest gazem.

Objawy zatrucia ostrego: Bromometan działa drażniąco na spojówki i błony śluzowe. Przy ostrym zatruciu na plan pierwszy wysuwa się działanie bromometanu na centralny układ nerwowy. Jest ono poprzedzone okresem pobudzenia psychicznego i ruchowego, po którym następuje zupełna utrata świadomości, wygaśnięcie odruchów i zwiotczenie mięśni. W okresie narkozy akcja serca jest zwolniona, ciśnienie krwi obniżone. Spada także ciepłota ciała. Przy stężeniu większym niż narkotyczne może nastąpić śmierć, bądź to wskutek migotania przedsionków i bloku serca, bądź też wskutek porażenia ośrodka oddechowego.

Objawy zatrucia przewlekłego: Częste wdychanie par bromometanu spowodować może przyzwyczajenie i nałóg. Do objawów zatrucia przewlekłego należą nieżyty błon śluzowych, ogólne wyniszczenie, zaburzenia trawienia, stany żółtaczkowe. Mogą również wystąpić objawy w układzie nerwowym, zaburzenia psychiczne z omamami i inne.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Bromometan jest niebezpieczny dla środowiska.

Stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej.

Stopień zagrożenia wód: Skrajny.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 03 - rozpuszczalniki chlorowcoorganiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	2515
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	6.1
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	60
14.5	Numer indeksowy (EC):	602-002-00-3
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	23-36/37/38
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-15-27-36/37/39-38-45
14.8	Nalepka ostrzegawcza Nr 6.1 wg RID/ADR:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1;1998, „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2002 r.).

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi bromometanu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora bromometanu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja toksyczna, niebezpieczna dla środowiska.”
Symbole zagrożenia
R 23	Działa toksycznie przez drogi oddechowe.
R 36/37/38	Działa drażniąco na oczy i skórę.
R 50/53	Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może wywołać długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.
R 59	Stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 15	Przechowywać z dala od źródeł ciepła.
S 27	Natychmiast zdjąć całą zanieczyszczoną odzież.
S 36/37/39	Nosić odpowiednią odzież ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 38	W przypadku niedostatecznej wentylacji stosować odpowiednie indywidualne środki ochrony dróg oddechowych.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Bromometan
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
T	Substancja toksyczna.
Symbol ostrzegawczy na środkach transportu
60	Materiał trujący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 2-2T		Gaz - trujący.
Numer ONZ: 1062		Bromek metylu.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

	KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ	Wydanie: I Data wydania: 10.11.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	BROMOMETAN

Bromometan

---