Spis treści:

Wprowadzenie 3

I. Starość i starzenie się 4

1.1.Uczucia człowieka starszego i jego problemy …………………………………………….4

1.2.Teoria wychowania…………………………………………………………………..….....4

1.3.Zdarzenia krytyczne..............................................................................................................5

1.4. Starość w poezji………………………………………………………………..………….5

II. Pojęcie turystyki i czasu wolnego 6

2.1. Pojęcie turystyki………………………………………………….….........……………….6

2.2. Czas wolny……………………………………………………….………………………..6

2.3. Funkcja wypoczynkowa turystyki………………………………………………………...7

2.4. Funkcja zdrowotna turystyki………………………………………………………………7

2.5. Funkcja wychowawcza turystyki………………………………………………………….8

2.6. Funkcja kształceniowa turystyki…………………………………………………………..8

2.7. Funkcja miastotwórcza turystyki………………………………………………………….8

2.8. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej………………………………...……...9

III. Podsumowanie rozważań 9

IV. Zakres pojęciowy - pojęcia związane z turystyką 10

V. Bibliografia 12

Wprowadzenie

Czym jest starość i starzenie się? Pewnie każdy z nas powiedziałby, że jest to kolejny etap ludzkiego życia. Nie jest to błędne stwierdzenie, jednak często wielu z nas zapomina, że osoby starsze też mają prawo do rozrywki i swojego prywatnego życia. Mają prawo do podróży, zakupów, własnych planów na każdy następny dzień. Ludzie zapominają o tym, ze względu na panujący w społeczeństwie stereotypy starości. Według gerontologów stereotyp starości przedstawia się następująco:

- emeryci zachowują się biernie, ponieważ długo w swoim życiu pracowali, teraz chcą odpoczywać, doczekali się wymarzonego „wiecznego urlopu”, jednak są narażeni na ograniczenie kontaktów z innymi ludźmi i osamotnienie

- są uzależnieni od pomocy innych ludzi

- właściwe przygotowanie do starości nie jest potrzebne, ponieważ stary człowiek powinien odpoczywać, czytać, słuchać radia i patrzeć w telewizor

- typ człowieka słabego

- typ człowieka leniwego

- typ człowieka osamotnionego

- typ żebraka i włóczęgi

- typ złośnika i sknery

- typ ciekawskiego sąsiada

To tylko niektóre, jakże błędne określenia dla seniora. Człowiek stary nie powinien być w ten sposób postrzega, a wręcz przeciwnie. Spadek sił witalnych nie koniecznie świadczy o spadku aktywności fizycznej i psychicznej człowieka starszego. W tym czasie najbardziej potrzebna staje się aktywność ruchowa. Dlatego też w życiu starszego człowieka szczególną rolę odgrywa ów ruch, jest on niezbędny zwłaszcza ze względu na występowanie różnych problemów zdrowotnych. Osoby starsze często się zaniedbują, przestają zwracać na siebie uwagę i odpowiednio o siebie dbać. Dlatego też w mojej pracy chciałabym wyjaśnić pojęcie starości i starzenia się. Przyjrzeć się z bliska problemom okresu starości, zwrócić uwagę na wpływ otoczenia osób starszych. Nie można zapominać o nich, tylko ze względu na ich osłabienie fizyczne czy też spadek ilorazu inteligencji, który niestety towarzyszy temu okresowi życia. W okresie starości należy zwrócić uwagę na ubytki zdrowotne, ludzie starsi bardzo często chorują i cierpią na różne dolegliwości, często związane z pracą wykonywaną przed pójściem na emeryturę. Pamiętajmy, że podstawą jest wówczas ruch, który w każdym wieku , nie tylko w okresie starości odgrywa bardzo ważną rolę w życiu człowieka. Doskonałym sposobem na aktywność fizyczną w okresie starości jest turystyka. Postaram się odpowiedzieć na podstawowe pytania, które sobie zadałam czyli jaką rolę odgrywa turystyka w przypadku osób starszych i kim są osoby starsze oraz czym jest starość? Bliższe przyjrzenie się tym pojęciom pozwoli poznać podstawy prawidłowego zachowania osób starszych w okresie starości. Chciałabym zwrócić również uwagę na uniwersalne sposoby spędzania wolnego czasu przez osoby starsze i na emeryturze. Nie wolno nam o nich zapominać, stanowią większość społeczności polskiej w dobie społeczeństwa starzejącego się. Osoby starsze są zatem większością w naszym państwie, stanowią podporę społeczeństwa, jak również posiadają mądrość życiową i doświadczenie, które mogą nam, młodym i niedoświadczonym przekazać. Wiele możemy się od osób starszych uczyć, w wielu przypadkach wskazane jest także naśladownictwo, bo często to właśnie im zawdzięczamy nasze życie, to nasze babcie, prababcie, dziadkowie i pradziadkowie wprowadzali nas w świat dorosłości i świat trudnych wyborów czyli świat XXI wieku.

I. Starość i starzenie się

1.1.Uczucia człowieka starszego i jego problemy.

Ludzie starsi i starość jako faza życia człowieka jest nieuniknionym etapem życia każdego z nas. „Starość jest zjawiskiem jednostkowym i społecznym, i w tych dwóch aspektach chcę ją przedstawić. Starzeje się bowiem człowiek i społeczeństwo: dana społeczność lokalna, wieś, miasto, osiedle, mieszkańcy domu, kraju, kontynentu, świata. Starzeje się jednak przede wszystkim określony człowiek, jednostka i to ona przeżywa starość i cienie starzenia się oraz starości. Ona przeżywa dramaty, bóle, sytuacje trudne - samotność, chorobę utratę sprawności, bądź szczęśliwe, pełne radości, satysfakcji z życia, z tego, czego dokonała, co ją otacza.” W okresie starości człowiek przeżywa wzloty i upadki, dokonuje bilansu życiowego co czasem pozytywnie wpływa na jego dalsze życie a czasem negatywnie. Zależne to jest od tego pod jakim kątem spojrzy na swoje życie. Jeżeli człowiek starszy stwierdzi, że udało mu się w pełni przeżyć młodość, osiągnąć określone cele, poczuje zadowolenie i dumę ze swoich osiągnięć i wkroczy szczęśliwie w starość, z pewnością osiągnie sukces. Wówczas faza starości nie będzie dla niego tak bolesna jak dla człowieka, który bilans życiowy podsumuje negatywnie. Będzie on negatywnie nastawiony na resztę życia i przejście przez starość będzie z pewnością bolesne. Bardzo ważne jest pozytywne nastawienie osób starszych i możliwość aktywnego spędzana wolnego czasu, którego starszym osobom nie brakuje. Doskonałym sposobem na aktywność w okresie starości jest turystyka i rekreacja. Turystyka to odtrutka na wszystkie kłopoty. Starszego człowieka trzeba zachęcić do wyjścia z domu, aby uwierzył w siebie, że jeszcze dużo może, potrafi, że warto. Uczestnicy wycieczek stwierdzają, że aktywność turystyczna odrywa człowieka starszego od codziennych trosk, jest przerywnikiem w monotonii życia, daje możliwość kontaktowania się z ludźmi, co przeciwdziała m.in. poczuciu osamotnienia. Aktywność fizyczna przejawia się tutaj jako jedna z najlepszych metod dobrego przejścia przez okres starości.

1.2.Teoria wychowania.

Warto wspomnieć tutaj o teorii wychowania do starości A. Kamińskiego, który mówi o tym, iż należy ludziom starszym pomagać w nabywaniu i rozwijaniu przez nich aspiracji, zainteresowań umiejętności. Pomagają one ludziom na emeryturze zagospodarować czas wolny tak aby sprawiało im to przyjemność i satysfakcję. Na temat wychowania do starości pisze także A. Zawadzka, która mówi o tym, iż wczesny okres życia, i to jak uda nam się go przeżyć gwarantuje satysfakcję i zadowolenie w życiu późniejszym. Autorka wspomina także, że na rodzaj aktywności w życiu starszym wpływa także sama osobowość człowieka starszego, otoczenie pozwalające lub nie na samodzielne decydowanie o sposobie spędzania czasu wolnego ludzi starszych. Bardzo często zdarza się, że osoby starsze są skazywane na zamykanie się w sobie, ponieważ przyjmują obowiązki domowe, opiekę nad wnukami czy po prostu użalanie się nad sobą.

1.3.Zdarzenia krytyczne.

Często pisze się, że w okresie starości następuje przewaga strat nad zyskami. Związane jest to zapewne z tzw. zdarzeniami krytycznymi mającymi miejsce w tej fazie życia. Zdarzenia krytyczne to m. in:

- utrata zdrowia, kondycji i atrakcyjności fizycznej

- utrata bliskich osób

- utrata statusu społecznego i ekonomicznego

- utrata poczucia przydatności i prestiżu

- zbliżająca się perspektywa śmierci

Zdarzenia krytyczne są zazwyczaj przyczyną występowania w wieku starszym, częściej niż w innych kategoriach wiekowych sytuacji trudnych.

1.4. Starość w poezji.

Warto wspomnieć również o tym, że ludzie starsi w „dzisiejszych czasach” napotykają na wiele problemów związanych głównie z rozwojem elektryczności, z masowością internetową, z nowymi technologiami. Często są oni odlegli od tych wszystkich „darów” XXI wieku, nie rozumieją społeczeństwa internetowego czy komórkowego. Są zmuszeni do przystosowania się do panujących warunków. Z pewnością wielu osobom starszym opanowanie korzystania z Internetu sprawia problem, dlatego ważne jest aby zwrócić uwagę na to, że nie są zmuszani do przystosowania się panującym zasadom. Internet mogą zastąpić podróżami, pieszymi wędrówkami czy aktywnością w spędzaniu wolnego czasu: jazda na rowerze, spacery, basen. Okres starości jest także doskonałym momentem do realizacji swoich zainteresowań, spełniania marzeń, których w młodości nie udało się spełnić ze względu na pracę, dzieci czy inne obowiązki. W tym miejscu chciałabym przytoczyć cytat P. Pullmana , który doskonale przedstawił sytuację panującą między młodymi i starszymi ludźmi: Niepokoić się o młodych to obowiązek starych - powiedział Bibliotekarz. - A zadaniem młodych jest lekceważyć niepokój starych. Autorowi udało się doskonale pokazać dzisiejszą młodzież i brak zainteresowania osobami starszymi. Młodzi często zapominają, że osoby starsze nadal mają swoje potrzeby, marzenia czy plany, które chcieliby właśnie teraz spełnić.

Inny autor postrzega starość trochę w innym wymiarze, a mianowicie Wiesław Myśliwski mówi o starości tak: „Nie ma co się tak do starości spieszyć. Sama przyjdzie. [...] Spodziewa się jej człowiek, a mimo to czuje się zaskoczony. Nie ma w człowieku zgody na starość.” Cytat ten doskonale ukazuje współczesne podejście do starości. Ludzi starszych wyklucza się z życia społecznego, dlatego panuje przekonanie, że ludzie starzy są już do niczego nie potrzebni.

Podsumowując, starość to bardzo ciężki, ale zarazem wspaniały okres w życiu człowieka. Może on realizować pasje, których nie udało mu się zrealizować do tej pory, poświęcić się samemu sobie, zadbać o zdrowie oraz nawiązywać nowe znajomości. Dlatego w kolejnym rozdziale mojej pracy, postaram się wytłumaczyć pojęcie turystyki oraz znaleźć sposoby na aktywne spędzanie wolnego czasu osób starszych właśnie dzięki turystyce, wycieczkom, spacerom czy nowym formom wypoczynku oraz regeneracji osób w wieku starszym.

II. Pojęcie turystyki i czasu wolnego

2.1.Pojęcie turystyki.

Turystyka to działalność ludzi, podróżujących i przebywających w celach wypoczynkowych, interesach i innych, przez okres nie przekraczający jednego roku bez przerwy, w miejscach docelowych nie związanych z ich otoczeniem i środowiskiem, poza miejscem zamieszkania. K. Przecławski mówi także o pojęciu wychowania, które moim zdaniem jest bardzo związane z pojęciem turystyki. Według niego wychowanie to „całokształt oddziaływań społeczno-kulturowych, grupowych i jednostkowych, bezpośrednich i pośrednich, formalnych i nieformalnych, zamierzonych i niezamierzonych, powodujących względnie trwałą zmianę w osobowości jednostki w kierunku jej socjalizacji. Socjalizacja zaś to proces zmian, zachodzących w jednostce pod wpływem środowiska społeczno-kulturowego, polegający na rozwoju osobowości w kierunku społecznie pożądanym - nabywaniu umiejętności, przejmowaniu wartości norm i wzorów kulturowych, ich internalizacji i organizowaniu w określony system wewnętrzny wyznaczający zachowanie człowieka”. Jest to o tyle istotne, że turystyka sama w sobie to pojęcie bardzo rozległe, a funkcje turystyki wpływają na osobowość człowieka, na jego rozwój przez co na same wychowanie.

2.2.Czas wolny.

Z tym pojęciem wiąże się także pojęcie czasu wolnego. Jest to taka część dnia kiedy człowiek jest wolny od pracy i innych zajęć, przeznacza go na dowolny cel np. odpoczynek, rozrywkę itp. Kazimierz Czajkowski twierdzi, że „(…) czas wolny jest dobrem społecznym, wypracowanym przez jednostkę i społeczeństwo dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych po pracy zawodowej, nauce - dla rozwijania indywidualnych zamiłowań i zainteresowań, zapewnienia kulturalnego wypoczynku i kształtowania bogatszej osobowości jednostki”. Można zatem stwierdzić, że czas wolny odgrywa bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka, nie tylko osoby starszej ale także, a może i głownie dzieci i młodzieży. Jednak dla osób starszych jest to chwila dla siebie, moment w którym nie myśli on o dzieciach, wnukach i innych obowiązkach, które musi wykonać. Czas wolny należało by przeznaczyć na aktywne poszukiwanie nowych celów i form kształtowania swojej osobowości w istniejącej sytuacji życiowej. Doskonale zdajemy sobie sprawę, że ludzie starsi różnie przeżywają przejście w taki etap życia gdzie niektóre możliwości stają się nieco ograniczone, spada aktywność ruchowa i zanika aktywność zawodowa. Przez co osoby starsze nie mają pojęcia co zrobić z taką ilością czasu wolnego jaki teraz mają do dyspozycji. Wpadają w depresję i zamykają się przed społeczeństwem wychodząc z założenia że „ nie są już nikomu potrzebni”.

Przyjrzyjmy się jeszcze innej definicji czasu wolnego. Według A. Kamińskiego czas wolny to czas „(…) wolny od: pracy zawodowej podstawowej, w tym również u uczniów i studentów od zajęć szkolnych; zarobkowej pracy nadliczbowej lub od pracy w drugim zawodzie, a odnoście uczniów i studentów - od odrabiania zadań domowych; dojazdów do pracy (uczelni); zaspokajania elementarnych potrzeb organizmu (sen, higiena osobista i spożywanie posiłków); obowiązków domowych i rodzinnych oraz uczelnianego kształcenia się pracujących”. Trzeba również zwrócić uwagę na funkcje jakie spełnia czas wolny. Kamiński wyróżnia następujące funkcje czasu wolnego wypoczynek, rozrywka i rozwój zainteresowań, funkcje te sprzyjają między innymi rozwojowi osobowości jednostki. Z pewnością pojęcia turystyki i czasu wolnego są ze sobą ściśle powiązane, z taką różnicą, że turystyka stanowi czynności rekreacyjne, aktywność ruchową oraz spędzanie czasu z innymi ludźmi, co dla osób starszych stanowi niesamowitą rozrywkę i pozytywnie wpływa na ich egzystencję w społeczeństwie.

2.3. Funkcja wypoczynkowa turystyki.

Turystyka spełnia bardzo ważne funkcje w życiu człowieka. Funkcja, która pierwsze przychodzi na myśl to funkcja wypoczynkowa. Spełnia ona bardzo ważną role w życiu człowieka, ponieważ pozwala oderwać się od codziennych spraw, zapomnieć o problemach i zregenerować siły. Władysław Gaworecki wspomina, że „turystyka wypoczynkowa sama w sobie może sprawiać przyjemność i być źródłem radości życia. Jej rozwój jest również konieczny z ekonomicznego punktu widzenia - do odnowy i utrzymania sił fizycznych i psychicznych człowieka wydatkowanych w czasie pracy i poza nią„. Szczególnie ważne jest to dla osób starszych, którzy szybciej się męczą niż osoby młodsze, są wyczerpani pracą, którą wykonywali przed pójściem na emeryturę. Taki wypoczynek jest im niezbędnie potrzebny. Nie tylko Gaworecki zauważył ważność wypoczynku w życiu człowieka, wspomina o tym także Alejziak, który mówi, że „Brak właściwie zorganizowanego wypoczynku zmniejsza wydajność i efektywność pracy, powodując straty zarówno w pojedynczych przedsiębiorstwach jak i całej gospodarce. (...) między rozwojem społeczno-gospodarczym a wypoczynkową funkcją turystyki zachodzi dodatnie sprzężenie zwrotne. Im wyższy jest poziom rozwoju danego kraju, tym lepiej realizowana jest wypoczynkowa funkcja turystyki.” Zwraca uwagę na regenerację sił, przed podjęciem nowych zadań. W Polsce istnieje wiele ośrodków wypoczynkowo-regeneracyjnych dla osób starszych, dlatego warto namawiać takie osoby do korzystania z usług takich ośrodków w celu. Mimo to, że ludzie są na emeryturze i powinni mieć mnóstwo czasu wolnego, nadal wykonują wiele zajęć w domu, czy w jakiejś dodatkowej pracy. Zapominając o tym, że nie mają już tyle sił co kilka lat wcześniej i powinni dbać o siebie i swoje zdrowie.

2.4. Funkcja zdrowotna turystyki.

To właśnie ze zdrowie związana jest kolejna funkcja turystyki, funkcja zdrowotna. Jest ona nieodłącznie związana ze środowiskiem, należy pamiętać o tym że człowiek najlepiej się regeneruje właśnie w zdrowym i świeżym otoczeniu. Jesteśmy narażeni na wdychanie spalin czy dymu, których w miastach nie brakuje. Doskonale zdajemy sobie sprawę z niebezpiecznego dla zdrowia środowiska miejskiego i niezdrowego trybu życia. Gaworecki mówi o tym tak „Funkcjonowanie turystyki w sferze ochrony zdrowia jest widoczne zwłaszcza wtedy, kiedy się patrzy na jej rolę w zmniejszaniu negatywnych skutków współczesnej cywilizacji, odbijających się na stanie zdrowia człowieka”. Ludzie starsi są bardziej narażenia na choroby układu oddechowego, przez co powinny dbać o swoje drogi oddechowe. Taką możliwość dają wyjazdy w miejsca gdzie środowisko jest szczególnie chronione. W takich miejscach spacery i piesze wędrówki sprawiają przyjemność i pozytywnie wpływają na zdrowie. Alejziak zauważa znaczenie środowiska dla turystyki zdrowotnej „aby można było mówić o zdrowotnych funkcjach turystyki, miejsce wypoczynku musi posiadać odpowiednie walory środowiska przyrodniczego: czyste powietrze, dobry klimat, wody mineralne itp” Turystyka zdrowotna daje możliwość korzystania z różnego rodzaju urządzeń i zabiegów leczniczych np. hydroterapii, masaży leczniczych, kąpieli borowinowych itp, z których turyści mogą korzystać w sanatoriach, a także atrakcji sportowych. Atrakcyjność terenu przyczynia się również do podejmowania aktywności fizycznej np. pływania, wędrowania po górach, co także ma wpływ na poprawę kondycji fizycznej. Ważne jest jednak, że dla osób starszych nie wszystkie formy turystyki korzystnie wpływają na samopoczucie fizyczne. Jest to uzależnione od stanu zdrowia seniora, jego sprawności. Należy delikatnie podchodzić do takich osób i pomóc im znaleźć zajęcie, które nie sprawi im trudności, a mimo to korzystnie wpłynie na ich stan zdrowia i ogólne samopoczucie.

2.5. Funkcja wychowawcza turystyki.

Kolejną funkcją jest funkcja wychowawcza turystyki. Pełni ona bardzo ważną rolę dla rozwoju kultury. „Jest to jednocześnie kontakt z kulturą, życiem społecznym i ludnością odwiedzanych miejscowości”. Osoby podróżujące poznają nowych ludzi, nawiązują nowe kontakty w miejscach odwiedzanych. Sprzyja to rozwojowi umiejętności obcowania z innymi ludźmi. Jest to szczególnie ważne dla seniorów, którym bardzo często brakuje towarzystwa. Dodatkowo przebywanie z osobami, które seniorzy znają sprawia w nich przygnębienie. Maja oni tendencję do rozmawiania o chorobach i samych przykrych rzeczach. Poznając nowych ludzi, znajdują z nimi inny temat, rozmawiają o kulturze regiony, w którym przebywają, o charakterystycznych cechach regiony, poznają kulturę danej miejscowości i zasady panujące w miejscowości odpoczynku. Ponadto, osoby starsze wzbogacają swoją wiedze na temat kultury i tradycji regionu, poznają nowe tereny i wzbogacają się o nowe wiadomości. Czują się spełnieni i szczęśliwi, pełni nadziei na nadchodzące dni.

2.6. Funkcja kształceniowa turystyki.

Funkcja kształceniowa turystyki, również spełnia znaczącą role w życiu człowieka starszego. Jak pisze K. Przecławski turystyka rozszerza wiedzę o kraju i świecie. Daje możliwość poznania nowych terenów, wykorzystania wiedzy w późniejszym czasie i przekazanie jej innym osobom. Wspomaga samokształcenie uczestników wycieczek i wpływa na rozwój ich osobowości. Nie dotyczy to tylko ludzi młodych czy dzieci, ale również ludzi starszych, którzy czerpią przyjemność ze zdobywania wiedzy i nowych umiejętności, zgłasza na ich wiek i ograniczone umiejętności.

2.7. Funkcja miastotwórcza turystyki.

Gaworecki wyróżnia także funkcję miastotwórczą turystyki. Z racji, iż tematem moich rozważań jest turystyka osób starszych nie będę rozwodzić się nad sensem owej funkcji. Chcę tylko wspomnieć, „…że pod wpływem rozwoju turystyki zwiększa się 1iczba ludności stałej oraz sezonowo i tymczasowo zamieszkałej w danej miejscowości turystycznej. Doświadczenie renomowanych miejscowości turystycznych wykazuje, że stosunek liczby ludności stałej do stanu ludności ogółem przebywającej w szczycie turystycznym jest wysoki i zwiększa się w miarę wzrostu atrakcyjności turystycznej danej miejscowości.” Turystyka ludzi starszych wpływa na kondycję finansową, miejscowości turystycznych, dlatego że to właśnie seniorzy mają więcej czasu na podróże nie zależnie od pór roku. Mają więcej czasu niż osoby pracujące, tylko muszą chcieć ten czas wykorzystać.

2.8. Funkcja kształtowania świadomości ekologicznej.

Istnieje jeszcze wiele funkcji dotyczących turystyki, tak jak funkcja edukacji kulturowej, ekonomiczna, etniczna czy polityczna, nie są one tak istotne dla człowieka starszego. Zatem, chciałabym zwrócić szczególną uwagę na funkcję kształtowania świadomości ekologicznej. W dobie przemian cywilizacyjnych narażeni jesteśmy na ubytki w naturalnym środowisku. Ważne jest aby pamiętać o ochronie środowiska, także korzystając z atrakcji turystycznych. „Degradacja krajobrazu, tzn. takich jego elementów, jak ziemia, powietrze, woda, świat roślinny i zwierzęcy oraz różnego rodzaju dzieła człowieka, musi prędzej czy później prowadzić do zniszczenia turystyki. Dlatego też setki milionów turystów, a także osoby pracujące w turystyce bezpośrednio i pośrednio, zwłaszcza zaś organizatorzy turystyki, powinni mieć świadomość, że dobrze zachowane środowisko przyrodnicze oraz dziedzictwo kulturowe są dla turystyki bezcenne.” Jest to tym bardziej istotne, że czyste i zadbane środowisko jest najważniejsze dla zdrowia człowieka i wspomaga jego regenerację. Zwłaszcza dla starszych, często schorowanych ludzi, którzy szukają miejsc o czystym powietrzu, nie zdegradowanym przez spaliny i środki chemiczne.

III. Podsumowanie rozważań.

Analizując funkcje, pojęcia i znaczenia turystyki i czasu wolnego można z pewnością stwierdzić, że w życiu człowieka starszego oba te zjawiska odgrywają bardzo ważną rolę. Zważając na zmianę osobowości człowieka starszego, trzeba zwrócić szczególna uwagę na to aby delikatnie dać takiej osobie do zrozumienia, że ruch, wypoczynek i podróże mogą przedłużyć jego życie i wpłynąć na całkiem wartościowe egzystowanie w świecie. Turystyka daje człowiekowi szansę na zmianę środowiska nie tylko w wymiarze przestrzennym, ale także społecznym, ponieważ umożliwia realizowanie pragnienia poznawania innych ludzi i dzięki temu człowiek uczy się funkcjonowania w większej grupie społecznej niż rodzina. Często osoby starsze, głównie samotnie mieszkające, mają silna potrzebę kontaktów z innymi ludźmi, jednak z obawy przed nieznanym, bądź też z przyzwyczajenia boją się zaspokoić tę potrzebę samodzielnie, obawiają się zmian i nowości. Turystyka pomaga zaspokoić potrzebę poznawania nowych ludzi, nawiązywania nowych znajomości i obcowania z naturą. Ułatwia nawiązywanie kontaktów towarzyskich, ponieważ członkowie grupy turystycznej charakteryzują się podobnymi zainteresowaniami, czasem podobną sytuacja życiową, co rodzi klimat wzajemnego zrozumienia, tolerancji i akceptacji. Ta owa nić porozumienia między członkami grup turystycznych wpływa bardzo korzystnie na poprawę samopoczucia osoby starszej i pozytywnie nastawia na dalsze życie. Trzeba podkreślić to, że turystyka ma pozytywny, wielostronny wpływ na człowieka starszego. Powoduje, że wolniej się on starzeje fizycznie, wydłuża się jego sprawność fizyczna. Może być ona wykorzystywana nie tylko jako element terapii, ale także służyć przeciwstawieniu symptomom chorobowym. Aktywizuje także umysł, poprzez naukę, poznawanie innych miejsc, poprzez wgłębienie w historię regionu i tradycje panujące, dzięki ludziom nowo poznanym. Ułatwia nawiązywanie kontaktów towarzyskich , a co za tym idzie może zmniejszyć problem samotności ludzi starszych. Z pewnością turystykę możemy zaliczyć do niezbędnych elementów zdrowego stylu życia człowieka starszego. Trzeba myśleć o takiej organizacji środowiska i żyjącego w nim społeczeństwa, która umożliwiłaby wykorzystanie tego faktu. Należy przełamać stereotypy społeczne, a także inne bariery formalne i organizacyjne utrudniające podejmowanie przez ludzi starszych aktywności turystycznej.

IV. Zakres pojęciowy - pojęcia związane z turystyką

Atrakcje turystyczne - miejsce charakterystyczne, często unikalne, np. naturalne środowisko, zabytek historyczny, takie wydarzenia jak festiwale i imprezy sportowe. (Goodall)

Atrakcyjność turystyczna - właściwość obszaru lub miejscowości wynikająca z zespołu cech przyrodniczych lub poza przyrodniczych, która stanowi o zainteresowaniu ze strony turystów. O stopniu atrakcyjności turystycznej danego obszaru lub miejscowości decydują: walory turystyczne, zagospodarowanie turystyczne, dostępność komunikacyjna

Dostępność turystyczna - możliwość dojazdu środkami komunikacji do celu przyjętej podróży oraz system szlaków komunikacyjnych umożliwiający turyście odbywanie wycieczek.

Ekoturystyka - wszelkie formy turystyki, które są adekwatne do właściwych walorów turystycznych, zgodne z regułami planowania i osiągnięciami techniki w warunkach pełnej etyki ekologicznej, zarówno podczas przystosowania obszaru do eksploatacji jak i podczas wykorzystania.

Gerontologia - nauka o procesach starzenia się organizmu ludzkiego i o chorobach wieku

starczego.

Funkcja turystyczna - zdolność przyjęcia i zaspokojenia potrzeb określonej populacji turystycznej przez dany obszar, region czy inną jednostkę przestrzenną.

Potrzeby turystyczne - zespół potrzeb człowieka związanych z koniecznością regeneracji jego sił fizycznych i psychicznych oraz pragnieniem rozwoju własnej osobowości, których zaspokojenie następuje w czasie wolnym od pracy i innych obowiązków i które realizowane są w przestrzeni turystycznej.

Ruch turystyczny - to określenie przemieszczania się ludzi, które nie jest wymuszone przez czynniki zewnętrzne - ludzie zmieniają miejsce pobytu, swoje środowisko, rytmu życia

Rejon turystyczny - teren gdzie nasilenie występowania cech zagospodarowania turystycznego i intensywność jest większe niż średnie w danym typie krajobrazu naturalnego.

dobrowolnie - bez przymusu. Ruch turystyczny odnosi się do określonego obszaru, kierunku, okresu w którym trwa.

Starzenie się - starzenie się jest jednym z prawidłowych etapów rozwoju

osobniczego, polegającym na zachodzących wraz z wiekiem zmianach morfologicznych

i czynnościowych, a prowadzącym do stopniowego ograniczania możliwości

adaptacyjnych ustroju. ( W. Frołkis)

Starość- starość jest zjawiskiem kulturowym, wywołanym na podłożu biologicznym,

związanym z osłabieniem sił (inwolucją). Nie ma żadnego obiektywnego czy przyrodniczego progu starości. Wiązanie początku starości z wiekiem chronologicznym 70, 65, 55 lat jest czysto umowne, konwencjonalne i upowszechniło się wraz z systemem zabezpieczeń społecznych. ( J. Piotrkowski)

Turystyka - to ogól zjawisk związanych z podróżą i pobytem osób przebywających czasowo dobrowolnie poza swoim codziennym środowiskiem życia, a także wielorakie skutki wynikające z interakcji zachodzących między organizatorami a usługodawcami turystycznymi, społecznościami terenów odwiedzanych oraz samymi podróżnymi, o i głównym celem podróży nie jest działalność zarobkowa wynagradzana w odwiedzanych miejscowości.

Turysta -  osoba znajdująca się dobrowolnie, czasowo poza miejscem stałego pobytu i środowiskami związanymi z codziennym rytmem życia.

Walory turystyczne - zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów przyrodniczych, które wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem zainteresowania turysty, decydują także o atrakcyjności turystycznej.

Zagospodarowanie turystyczne - wynik działalności mającej na celu przystosowanie przestrzeni na potrzeby ruchu turystycznego.

BIBLIOGRAFIA:

A. Kamiński., Wychowanie do starości jako czynnik adaptacji ludzi starszych do nowoczesnego społeczeństwa, w: Studia i szkice pedagogiczne, Warszawa 1978

A. Zawadzka., Uwarunkowania wychowania do czasu wolnego w rodzinie i w środowisku lokalnym ludzi III wieku, w: Edukacja Dorosłych, nr 2(7) 1995.

A. Kamiński., Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza. Kraków 1965.

A. Kamiński ., Funkcje pedagogiki społecznej, PWN, Warszawa 1982r.

K. Przecławski., Turystyka a wychowanie, Nasza Księgarnia, Warszawa, 1973.

K. Czajkowski., Wychowanie do rekreacji. Warszawa 1979.

H. Szwarc, T. Wolańska, T. Łobożewicz., Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku., Warszawa, IWZZ 1988

K. Przecławski., Humanistyczne podstawy turystyki, Warszawa 1986

M. Straś -Romanowska., Późna dorosłość. Wiek. starzenia się, w: Psychologia rozwoju człowieka red. B. Harwas -Napierała, J. Trempała, Warszawa 2002

P. Pullman., Mroczne Materie I: Zorza Północna, 1995

W. Myśliwski., Traktat o łuskaniu fasoli. Kraków 2006

Z. Kruczek., Metody badań atrakcji turystycznych, [w:] Turystyka w badaniach naukowych.

Red. R. Winiarski, W. Alejziak, AWF Kraków i WZIiZ w Rzeszowie, Kraków-Rzeszów 2005

Z. Szarota., Gerontologia społeczna i oświatowa, Kraków 2004.

W. Alejziak., Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, wyd. Albis, Kraków 1999.

W. Gaworecki, :Turystyka, PWE, Warszawa 2000,

O. Czerniewska: Starość wczoraj, dziś i jutro.

H. Szwarc, T. Wolańska, T. Łobożewicz: Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku. Warszawa 1988

A. Kamiński, Wychowanie do starości jako czynnik adaptacji ludzi starszych do nowoczesnego społeczeństwa, w: Studia i szkice pedagogiczne, Warszawa 1978, s. 359

A. Zawadzka, Uwarunkowania wychowania do czasu wolnego w rodzinie i w środowisku lokalnym ludzi III wieku, w: Edukacja Dorosłych, nr 2(7) 1995.s. 39 - 52

M. Straś -Romanowska, Późna dorosłość. Wiek. starzenia się, w: Psychologia rozwoju człowieka

red. B. Harwas -Napierała, J. Trempała, Warszawa 2002 s. 267

P. Pullman: Mroczne Materie I: Zorza Północna, 1995

W. Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli. Kraków 2006

K. Przecławski: Turystyka a wychowanie, Nasza Księgarnia, Warszawa, 1973, s. 67.

K. Czajkowski: Wychowanie do rekreacji. Warszawa 1979, s. 10

A. Kamiński: Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza. Kraków 1965, s. 69-70

A. Kamiński : Funkcje pedagogiki społecznej, PWN, Warszawa 1982r.

W. Gaworecki :Turystyka, PWE, Warszawa 2000, s.389

Tamże, s.391

Tamże, s.394

K. Przecławski, Humanistyczne podstawy turystyki, Warszawa 1986, s.56

W. Gaworecki, Turystyka, jw. s. 397

Tamże, s. 415

Z. Kruczek., Metody badań atrakcji turystycznych, [w:] Turystyka w badaniach naukowych. Red.

R. Winiarski, W. Alejziak, AWF Kraków i WZIiZ w Rzeszowie, Kraków-Rzeszów 2005

Tamże, s. 16

http://mfiles.pl/pl/index.php/Ruch_turystyczny, [dostęp: 2012-03-14]

Tamże, s. 22

Z. Szarota: Gerontologia społeczna i oświatowa, Kraków 2004, s. 22

Alejziak W., Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, wyd. Albis, Kraków 1999.

3

---