Rynek papierów warto¶ciowych w Polsce, Pomoc w nauce, Ekonomika przedsiębiorstwa


Rynek papierów wartościowych w Polsce.

Praca Dyplomowa

napisana pod kierownictwem

mgr. W.Kozakiewicz

Słupca, dnia: ...................

I. Pojęcie i rodzaje papierów wartościowych

1. Rynek papierów wartościowych

a. Rynek kapitałowy

II. Charakterystyka instrumentów rynku papierów wartościowych

1. Czeki

2. Weksle

3. Obligacje

4. Akcje

5. Bony skarbowe

III. Giełda Papierów Wartościowych

1. Rodzaje giełd

2. Maklerzy

3. Nadzór nad rynkiem papierów wartościowych

4. Komisja

Papiery wartościowe

Papierami wartościowymi nazywamy dokumenty stwierdzające przysługujące ich właścicielom prawa majątkowe, których realizacja jest możliwa tylko po ich okazaniu lub zwrocie. Pojęciem tym najczęściej obejmuje się dokumenty o charakterze finansowym, potwierdzające:

  1. należności pieniężne (czeki, weksle, obligacje),

  2. uprawnienia do współwłasności majątkowej ( akcje)

Z punktu widzenia zadań, jakie mają spełniać papiery wartościowe, dzielimy je na :

  1. spełniające funkcje rozliczeniowe : czek, będący instrumentem uruchamiającym pieniądz bezgotówkowy, weksel, będący środkiem udzielenia kredytu

  2. przynoszące dochód od kapitału: obligacja, gwarantująca uzyskanie odsetek, akcja, dająca prawo do dywidendy

  3. pełniące funkcje zastawnicze; weksle, obligacje i akcje przekazywane wierzycielom, mogą stanowić zabezpieczenie zaciągniętego długu

Wymienione dokumenty mogą być wystawione jako:

    1. bezimienne ( na okaziciela), których właścicielem jest osoba aktualnie będąca w ich posiadaniu

    2. imienne, będące własnością osoby na nich wymienionej ( przeniesienia własności na inną osobę wymaga w tym przypadku odrębnego pisemnego zrzeczenia się uprawnień przez pierwotnego ich właściciela)

    3. na zlecenie, których właścicielem także jest osoba na nich wymieniona, z tym, że przeniesienie własności może być dokonane przez zapis na dokumencie lub tylko sam podpis poprzedniego właściciela.

Rynek kapitałowy

Istotnym składnikiem gospodarki rynkowej jest rynek kapitałowy. Na rynku tym zawiera się transakcje instrumentami finansowymi, których termin realizacji jest dłuższy niż jeden rok i jednocześnie charakteryzującymi się wysoką płynnością oraz dużym stopniem bezpieczeństwa ulokowanych w nich kapitałów.

Instrumenty finansowe rynku kapitałowego nie są jednolite pod względem uosabianych przez siebie praw majątkowych. Wyróżnić wśród nich można papiery wartościowe mające charakter wierzytelności, które reprezentują obligacje, oraz walory przenoszące prawa własności, tak jak w wypadku aukcji.

Rynek kapitałowy pełni następujące funkcje:

Rynek kapitałowy w Polsce jest zinstytucjonalizowany. Oznacza to, że handel

papierami wartościowymi występuje w zorganizowanej i kontrolowanej przez państwo formie.

Transakcje, których przedmiotem są papiery wartościowe, realizowane są głównie za pośrednictwem giełdy i w tym zakresie stosuje się przepisy dotyczące publicznego obrotu papierami wartościowymi. Obrót ten jest pod ścisłą kontrolą organów administracji państwowej. Do podstawowych podmiotów powołanych do organizowania i sprawowania nadzoru nad jego prawidłowym przebiegiem zaliczamy: Komisję Papierów Wartościowych, Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.

Rynek kapitałowy tworzą także przedsiębiorstwa maklerskie, tj. wydzielone prawnie podmioty gospodarcze obsługujące transakcje papierami wartościowymi. Dla bezpieczeństwa obrotu utworzono Fundusz Gwarancyjny w ramach Warszawskiej Giełdy.

Jest pierwotny i wtórny rynek papierów wartościowych.

Pierwotny rynek papierów wartościowych dotyczy tylko sprzedaży tylko nowych emisji papierów wartościowych przez emitenta lub jego pośrednika pierwszym właścicielom, który ocenili, że papiery te są korzystną lokatą oszczędności. Celem firmy emitującej papiery wartościowe jest powiększenie swojego kapitału.

Na rynku wtórnym uprzednio wyemitowane papiery wartościowe są nabywane i sprzedawane za pośrednictwem maklerów. Papiery wartościowe dopuszczone na rynek muszę spełniać wymogi ustalone przez Komisję Papierów Wartościowych. Obrót akcjami na wtórnym rynku papierów wartościowych nie powiększa kapitału emitenta. Zakup i sprzedaż papierów wartościowych dokonuje się tylko między inwestorami, którzy powiększaj lub zmniejszają stan posiadanych akcji.

Mimo że na rynku wtórnym spółki akcyjne nie powiększaj swoich kapitałów, to ma on dla nich znaczenie w rozeznaniu perspektyw rozwoju. Sytuacja na giełdzie jest podstawą do podejmowania decyzji dotyczących nowych serii akcji, które bezpośrednio zwiększają kapitał firmy i pozwalają na jej rozwój. Firma uprawniona do emisji akcji może je emitować wielokrotnie.

Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego. Można go podzielić na rynek giełdowy i pozagiełdowy. Różnice pomiędzy jednym a drugim rynkiem to sposób dokonywania transakcji. Rynek pozagiełdowy nie ma ustalonego miejsca transakcji, najczęściej transakcje odbywają się za pośrednictwem środków telekomunikacyjnych między biurami maklerskimi, które są pośrednikami inwestorów. Regulowany rynek pozagiełdowy akcji i obligacji w Polsce stanowi Centralna Tabela Ofert (CTO). Rynek ten organizowany jest przez spółkę CeTO S.A. założoną w 1996 roku przez kilkadziesiąt domów maklerskich i innych instytucji. Jej zadaniem jest organizowanie regulowanego pozagiełdowego publicznego obrotu papierami wartościowymi oraz przedstawianie i udostępnianie informacji o ofertach i transakcjach zawartych na tym rynku. Transakcje na rynku giełdowym odbywają się na giełdzie. Giełda to miejsce gdzie kupuje się papiery wartościowe po cenach odpowiadających sytuacji rynkowej. Jako instytucja finansowa giełda podlega szczególnym regulacjom. Jej działanie jest starannie określone i podlega ścisłej kontroli. Zarówno rynek giełdowy jak i pozagiełdowy są segmentami rynku wtórnego, czyli takiego na którym instrumenty finansowe po emisji i sprzedaży pierwszemu właścicielowi są następnie sprzedawane na rynku.

Czeki

Załóżmy, wypisujemy czek dla mamy, wiemy, że w wyniku tej operacji saldo na naszym rachunku bankowym obniży się, a na jej rachunku wzrośnie. W rzeczywistości nic konkretnego nie ulega przesunięciu. Jedynie liczby umieszczone na księgach banku ulegną zmianie po uwzględnieniu zapisów umieszczonych na naszym czeku.

Aby zrozumieć, jak odbywa się taki proces, należy spojrzeć na pewne uproszczone zapisy określane rachunkami teowymi ( nazywane są tak, ponieważ przypominają swym wyglądem dużą literę T). Każda strona litery T reprezentuje połowę wyciągu z rachunku bankowego, lub konta bilansowego, wymieniającego aktywa i pasywa banku. Strona aktywów wymienia wszystkie pozycje, które znajdują się w posiadaniu banku. Strona pasywów (zobowiązań) wymienia wszystkie roszczenia, które podmioty, nie będące właścicielami banku, zgłaszają wobec banku. Aktywa zapisywane są po lewej stronie litery T, zobowiązania po jej prawej stronie. Jak wynika z nazwy konta bilansowego, obie strony T musza się równoważyć. Zgodnie ze standardowymi zasadami rachunkowości na każde zobowiązanie istnieje równa co do wielkości pozycja aktywów.

Gdy tylko dokonane zostaną odpowiednie zapisy w księgowości Banku Rezerwy Federalnej, czek wraca do swojego banku. Dopiero wtedy, gdy trafi on do twego banku, przypuszczalnie po trzech- czterech dniach od daty wystawienia go, saldo konta rachunku oszczędnościowo- rozliczeniowego zostanie odpowiednio zmniejszone.
Powyższe transakcje należy skomentować następująco:

1. Czek powoduje, że saldo naszego rachunku w banku spada, a saldo rachunku w księgarni rośnie.

2. Czek wywołuje reakcję dostosowawczą w depozytach rezerwowych Banku Rezerwy Federalnej. Depozyty rezerwowe naszego banku w Banku Rezerwy Federalnej zmniejsza się, depozyty drugiego banku zwiększa się.

3. Depozyty rezerwowe Banku Rezerwy Federalnej nie są tym samym, co depozyty, które my i nasze księgarnia utrzymują w swoich bankach lokalnych. Są to zapisy księgowe oparte o rachunki na żądanie banków członkowskich. Tak więc depozyty rezerwowe nie są pieniędzmi. Nie są one bezpośrednio wykorzystywane w handlu , gdzie wykorzystuje się depozyty płatne na żądanie.

4. Depozyty rezerwowe stanowią aktywa banków członkowskich, które je utrzymują. Tak więc każdy czek, który zostanie wystawiony, powoduje, że aktywa danego banku w Banku Rezerwy Federalnej spadają, a aktywa innego banku zwiększają się.

5. Największe jest to, że gdy ktokolwiek wystawia czek, wielkość zasobów pieniężnych kraju pozostaje bez zmiany. Pieniądze po prostu przechodzą z jednego rachunku na drugi.

Tworzenie pieniądza

Gdy złoto było wykorzystywane w charakterze środka cyrkulacji, tworzenie pieniądza przypominało wyrób biżuterii. Rudę złota wydobywano z ziemi, topiono ją, a z czystego metalu odlewano monety. Ilość tworzonego pieniądza zależała od ilości złota w ziemi i kosztu wydobycia. Obecnie w krajach przemysłowych (takich jak Stany Zjednoczone) pieniądz tworzony jest głównie przez system banków komercyjnych. Banki tworzą pieniądz, tworzą one go w każdym momencie udzielania pożyczki.

Proste pożyczanie pieniędzy będących własnością kogoś innego polegałoby po prostu na przekazywaniu istniejących pieniędzy jednej osoby drugiej. Gdy banki tworzą pieniądz czynią to wystawiając czeki lub też podnosząc wysokość sald na kontach pożyczających.
Właśnie ta ogólna akceptowalność pieniędzy w transakcjach handlowych umożliwia bankowi tworzenie pieniądza „z powietrza”. Dopóki sprzedawca jest skłonny akceptować czek banku, a inni ludzie są skłonni akceptować czek, który wystawia sprzedawca, tworzone jest coś, co jest powszechnie akceptowane: pieniądz.


Rezerwy obowiązkowe

Banki nie maja prawa tworzenia nieograniczonych zasobów pieniądza. W sensie prawnym ilość pieniądza, którą bank może tworzyć zależy od poziomu wysokości depozytów złożonych w nim przez jego klientów. Im więcej depozytów swoich klientów ma dany bank, tym więcej pożyczek może on udzielić i tym więcej pieniądza może stworzyć. Nawet, gdyby nie było żadnych restrykcji wymaganych prawem, bank musiałby utrzymywać odpowiedni poziom płynności dla zaspokojenia potrzeb klientów. Jeśli klienci banku nie mieliby pewności co do jego wypłacalności, mógłby wystąpić run na bank, podczas którego znaczną część jego klientów chciałby w krótkim czasie wycofać swoje depozyty.

Zdolność banków do tworzenia pieniędzy jest ponadto ograniczona przez System Rezerwy Federalnej, który nakłada wymogi posiadania rezerw obowiązkowych, ogranicza tworzenie filii, nakłada ograniczenia prowadzenia działalności w innych stanach, etc. Najważniejszym ograniczeniem jest obowiązek posiadania rezerw obowiązkowych. Gdy bank otrzymuje depozyt klienta, wzrastają jego depozyty rezerwowe w Banku Rezerwy Federalnej. Bank nie może jednakże wystawiać czeków obciążających jego rezerwy w nieskończoność. Musi on utrzymywać minimalny poziom depozytów określany mianem rezerw obowiązkowych w swym rejonowym Banku Rezerwy Federalnej, w formie gotówki w sejfach. W każdym przypadku fundusze pozostają bezczynnie w tym sensie, że nie mogą być wykorzystywane w charakterze przynoszących bezczynne w tym sensie, że nie mogą być wykorzystywane w charakterze przynoszących odsetki pożyczek lub inwestycji. Wskaźniki rezerw obowiązkowych to ta część rezerw instytucji depozytowej, która nie może być legalnie wykorzystywana do tworzenia pieniądza. Całkowite wymagane prawem rezerwy to wszystkie aktywa, trzymane przez bank, które mogą być zgodne z prawem użyte w charakterze rezerw obowiązkowych.

Wskaźniki rezerw obowiązkowych jest wyrażony w postaci procentu całkowitych depozytów instytucji depozytowej płatnych na żądanie. Tak więc, przy pomocy pożyczek bank jest w stanie tworzyć pieniądz warty 85 procentom złożonych weń depozytów płatnych na żądanie. A więc ilość pieniądza, którą bank może stworzyć zależy od jego rezerw nadwyżkowych. Rezerwy nadwyżkowe są to zasoby pieniądza, które stanowią nadwyżkę nad poziomem rezerw obowiązkowych instytucji depozytowej.


Rezerwy nadwyżkowe = całkowite rezerwy - rezerwy obowiązkowe.

Rezerwy nadwyżkowe to wszelkie rezerwy posiadane przez bank ponad minimum wymagane prawem.

Bank może bezpiecznie udzielać pożyczek ze swych rezerw nadwyżkowych, nawet wówczas, gdy „zdolność przyciągania” nowych pożyczek wynosi zero i wszystkie środki idą do innych banków. Jeśli jednakże zatrzymałby część swoich nowo utworzonych depozytów, byłby wówczas w stanie udzielić pożyczek na kwotę nieznacznie przekraczającą tę wielkość. W systemie bankowym, który funkcjonuje z niezależnie działającymi bankami może powstawać sytuacja, w której udzielają one pożyczek na kwotę kilka razy przekraczającą sumę rezerw nadwyżkowych, nawet wówczas, gdyby każdy bank udzielał kredytu wyłącznie w wysokości swych rezerw nadwyżkowych. Rezerwy nadwyżkowe banku zależą od wskaźnika rezerw obowiązkowych i od jego całkowitych legalnych rezerw lub funduszy, które zgodnie z prawem ma być liczone jako część rezerw, które bank musi trzymać w odniesieniu do złożonych w nim depozytów. Obniżenie poziomu wskaźnika rezerw obowiązkowych podnosi poziom rezerw nadwyżkowych i zdolność banków do tworzenia pieniędzy. Gdy poziom rezerw obowiązkowych zostanie podniesiony, rezerwy nadwyżkowe i zdolność do tworzenia pieniądza ulęgną obniżeniu.

Chociaż wiele ludzi uważa, że rezerwy obowiązkowe stanowią sposób zapewnienia bankom możliwości wypłacenia klientom wycofywanych przez nich środków, jednak w rzeczywistości prawo nie zezwala na wykorzystanie rezerw do zabezpieczenia realizacji nieprzewidzialnych zaleceń wypłat gotówki. Wymóg posiadania rezerw obowiązkowych nie jest stosowany z myślą o realizacji tego celu, ani tez w celu utrzymania finansowej wiarygodności systemu bankowego. Celem stosowania tego wymogu jest po prostu ograniczenie ilości pieniądza, która banki mogą stworzyć. Banki w rzeczywistości nie pożyczają pieniędzy innych ludzi w momencie udzielania kredytów. Chociaż depozyty rezerwowe obliczane są na podstawie wysokości depozytów płatnych na żądanie złożonych w banku, nie są one z nimi tożsame. Gdyby były, banki nie byłyby zdolne do tworzenia pieniędzy. Pożyczki polegałyby wyłącznie na przekazywaniu pieniędzy od depozytariuszy od pożyczkobiorców. Banku tworzą pieniądz pożyczając swe rezerwy nadwyżkowe.

Fluktuacje zasobów pieniądza.

Kreacja pieniądza nie przebiega tak gładko, jak sugeruje to model teoretyczny. Codziennie zmiany sytuacji gospodarczej wywołują przejściowe fluktuacje zasobów pieniądza. Na przykład banki codziennie otrzymują spłaty pożyczek. W związku z tym, że uzyskują inne dochód z tej działalności, będą one dążyć do ponownego wypożyczenia spłat w jak najkrótszym czasie. Banki często wypożyczają swoje rezerwy nadwyżkowe innym bankom na okres jednego dnia lub nawet na krócej pobierając oprocentowanie według stawki określanej mianem stopy funduszy federalnej. Stopa funduszy federalnych jest to stopa procentowa, którą pobierają od siebie instytucji depozytowe za (krótkoterminowe) sobie w oparciu o nieczynne salda w bankach Rezerwy Federalnej. Wysokość spłat otrzymywanych przez bank nie zawsze koresponduje z wysokością otrzymywanych przez nie wniosków kredytowych; czasami spłaty przewyższają sumę kwot wniosków kredytowych. Jeśli wszystkie banki będą miały problemy tego rodzaju, całkowity zasób pieniądza nie będzie taki duży jak mógłby być.

Nie wszystkie pożyczki bankowe stają się depozytami płatnymi na żądanie w innych bankach. Część pieniądza stworzonego przez bank może stać się gotówką znajdująca się w portfelach poszczególnych osób. Choć gotówka jest pieniądzem, nie jest to taki rodzaj pieniądza, który umożliwia bankom tworzenie depozytów rezerwowych. O tyle, o ile pożyczki bankowe staja się gotówka w obiegu, zdolność banków do udzielania pożyczek i zwiększenia zasobów pieniądza ulega zmniejszeniu.

W ostatecznym rachunku, skłonność poszczególnych osób do posiadania pieniądza w formie gotówki i depozytów płatnych na żądanie będzie miała wpływ na wielkość zasobów pieniądza. Jeżeli ludność zmniejszy wartość swoich depozytów płatnych na żądanie i zwiększy zasoby posiadanej gotówki, banki będą dysponowały niższym poziomem rezerw i nie będą w stanie udzielać pożyczek w takiej wysokości. Jeśli nie zajdą zmiany kompensujące to zjawisko wielkość zasobów pieniądza ulegnie zmniejszeniu. Podobnie, jeśli ludność zmniejszy wielkość posiadanych zasobów gotówkowych przez złożenie pieniędzy na rachunkach oszczędnościowych, rezerwy bankowe wzrosną. Banki zwiększą akcje kredytowa, powiększając zasobu pieniężne.

Prosty wzór zakłada, że wszystkie banki funkcjonują w ramach tych samych przepisów i że stosuje się wobec nich taki sam wskaźnik rezerw obowiązkowych. Bank udzielając pożyczki zwykle zatrzymuje część utworzonych w ten sposób depozytów, może on, ceteris paribus, wypożyczyć nieznacznie więcej niż wynoszą jego rezerwy nadwyżkowe. Ważne jest również, by pamiętać, że banki nie podporządkowują się ślepo mechanicznie pojmowanemu wzorowi. Bankowcy postępują w sposób, który uważają za najlepszy dla maksymalizacji długoterminowymi zysków swego banku, w ramach prawnych i rynkowych ograniczeń swej działalności, bez względu na kształt jakichkolwiek wzorów.

Weksel

Weksel jest dokumentem, w którym ktoś zobowiązuje się do zapłaty pewnej kwoty pieniędzy innej osobie. Treść i formę tego dokumentu dokładnie opisuje ustawa. Zazwyczaj jest on wręczany przez dłużnika swojemu kontrahentowi w związku z umową. Należy jednak pamiętać, że weksel jest zobowiązaniem samodzielnym i niezależnym od umowy. Oznacza to, że jeżeli znajdzie się on w rękach osoby innej niż kontrahent dłużnika ( a tak się dzieje zazwyczaj), dłużnik będzie musiał tej osobie zapłacić bez względu na to, czy umowa, którą zabezpieczył wekslem, została prawidłowo zawarta albo czy kontrahent jej dotrzymał.

Aby zobowiązanie do zapłaty w formie weksla było ważne (tzn., aby można było ądać zapłaty od dłużnika), w dokumencie muszą się znaleźć wszystkie konieczne elementy formalne. Są one różne dla różnych rodzajów weksli. Możemy wyróżnić :

Ten, kto podpisuje weksel (wystawca), w przypadku weksla własnego, zobowiązuje się do zapłacenia wymienionej w nim sumy, oznaczonej osobie.

Drugi rodzaj weksla - weksel trasowany - różni się tym, że wystawca poleca zapłacić sumę wekslową innej osobie (trasatowi), która zazwyczaj jest jego dłużnikiem. Aby od trasata można było żądać zapłaty za weksel, musi on wiedzieć o jego istnieniu i zgodzić się na zapłacenie w terminie wskazanej sumy. Zgodę wyraża przez podpis na przedniej stronie weksla (akcept).

W wekslu musi być wyraźnie wskazana kwota, jakiej można we wskazanym terminie żądać od dłużnika (suma wekslowa). Nie można jej określić inaczej jak tylko w pieniądzach, a inne należności (np. odsetki) powinny być w zasadzie wliczone w sumę wekslową.

Osoba uprawniona do uzyskania sumy wekslowej (wierzyciel wekslowy) może przenieść prawa z weksla na inną osobę.

Jak weksel może zabezpieczyć płatność?

Jedną z ważnych funkcji weksla w gospodarce jest funkcja zabezpieczająca. Weksel stanowi dodatkowe zabezpieczenie szybkiego i zupełnego wykonania zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy (np. gdy ktoś pożycza pieniądze jakiejś osobie, co do której nie jest pewny, że je odda na czas). Weksel nadaje się do tego celu doskonale z kilku powodów.

  1. Jeśli osoba będąca w posiadaniu weksla nie chce czekać na odzyskanie sumy wekslowej do dnia, w którym ma być ona zapłacona przez dłużnika, może przenieść prawa z weksla, uzyskując natychmiast (a nie w dacie, w której weksel ma być zapłacony) niemal całą należność (z odliczeniem odsetek za czas, który pozostał do zapłacenia weksla przez dłużnika). Specyficznym dla weksla sposobem przenoszenia praw jest indos. Indos jest dokonywany przez umieszczenie przynajmniej podpisu osoby dotychczas uprawnionej z weksla, na jego odwrotnej stronie, ale najczęściej w postaci zapisu : "ustępuję na zlecenie X " wraz z podpisem osoby dotychczas uprawnionej. Dla przejścia tych praw niezbędne jest przekazanie dokumentu weksla. Przekazywanie weksla i uprawnień z niego wynikających za pomocą indosu sprawia, że dochodzenie należności możliwe jest wobec wszystkich dotychczasowych jego posiadaczy, którzy są na nim podpisani. Możliwość taka istnieje tylko w sytuacji, gdy osoba zobowiązana nie zapłaci w terminie, a posiadacz weksla dopełni niezbędnych czynności (protest).

  2. Praw z weksla dochodzi się w sądzie w specjalnym postępowaniu nakazowym. Jest ono bardzo szybkie, tanie i uproszczone w stosunku do zwykłego postępowania w sprawach cywilnych. Prowadzi je sąd cywilny lub sąd gospodarczy (gdy weksel ma związek z działalnością gospodarczą obu stron). Może być prowadzone w przypadku, gdy sądowi zostanie przedstawiony weksel, który jest prawidłowo wypełniony i nie budzi wątpliwości jego autentyczność. Sąd wydaje nakaz tylko na podstawie przedstawionego dokumentu weksla, a zarzuty, które może powoływać dłużnik wekslowy, żeby zwolnić się od obowiązku zapłaty są ograniczone i muszą być potwierdzone dokumentem. Wydany w tym trybie nakaz zapłaty może być egzekwowany natychmiast po upływie czasu wyznaczonego na dobrowolną zapłatę.

  3. Dodatkowym sposobem zabezpieczenia płatności samego weksla jest poręczenie wekslowe. Poręczyciel jest zobowiązany do zapłaty sumy wekslowej nawet wtedy, gdy wystawca nie był do tego, z różnych przyczyn, zobowiązany (np. był niepełnoletni i podpisał weksel bez zgody opiekuna).

Sposobem zabezpieczenia płatności jest wystawienie weksla własnego lub weksla in blanco. Weksel własny wystawia się, gdy znana jest wysokość zobowiązania i termin płatności, natomiast weksel in blanco - gdy któryś z tych elementów nie może być od razu wpisany na wekslu. Dzieje się tak w sytuacji, gdy np. strony stale ze sobą współpracują sprzedając i kupując nawzajem swoje towary, płacąc za nie częściowo, a rozliczają swoje należności co jakiś czas. Przed zakończeniem tego czasu nie wiedzą jakie będzie saldo ich wzajemnych zobowiązań, dlatego jako zabezpieczenie mogą wręczyć sobie weksle in blanco, które w razie odmowy zapłaty zostają uzupełnione według stanu ze wskazanego dnia.

Weksel in blanco powinien być uzupełniony zgodnie z zawartym przez strony porozumieniem (deklaracja wekslowa), w którym określa się sposób jego wypełnienia przez wierzyciela. Jeżeli jednak weksel zostanie wypełniony inaczej niż przewidywała to umowa, a potem zbyty innej osobie, dłużnik musi jej zapłacić wskazaną w wekslu sumę. Należności może wprawdzie dochodzić od wierzyciela, ale lepiej wręczać weksle in blanco tylko osobie, do której mamy zaufanie.

Należy pamiętać, że: