Szkolny dziennikarz - program koła dziennikarskiego dla uczniów szkoły podstawowej

I Wstęp

Celem programu jest przyspieszenie rozwoju ucznia zdolnego klas   IV - VI szkoły podstawowej, a w szczególności rozwijanie jego predyspozycji dziennikarskich. Podejmowane działania nastawione są na wyposażenie uczniów w większy zakres wiedzy i umiejętności związanych  z pracą dziennikarza i redagowaniem różnych form dziennikarskich.

Realizacja programu ukierunkuje i zachęci uczniów zdolnych do podejmowania twórczych działań wzmagając ich aktywność i samodzielność.

Proponowany program pracy z uczniem zdolnym wykracza w  swych założeniach poza podstawę programową, rozszerzając wiedzę w zakresie znajomości i umiejętności redagowania szkolnej gazetki. Zainteresowani uczniowie mają możliwość nie tylko rozszerzyć wiedzę, ale i kształcić pewne umiejętności w całej gamie praktycznych ćwiczeń. Program został opracowany przez nauczycieli języka polskiego szkół podstawowych i będzie realizowany w ramach zajęć pozalekcyjnych organizowanych raz w tygodniu w ciągu całego roku szkolnego. Proponowany program wymaga korelacji miedzyprzedmiotowej  (z informatyką i historią) oraz wykorzystania treści ścieżek; czytelniczo - medialnej i regionalnej.

Program został opracowany zgodnie z założeniami ministerialnymi zawartymi w Rozporządzeniu MENiS z 25 lutego 2004 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia.

Program możliwy jest do realizacji jedynie w szkole wyposażonej w pracownię komputerową. Adresowany jest głównie do nauczycieli polonistów, a także nauczycieli historii i informatyki. Modyfikacja programu może dotyczyć zakresu poznania i posługiwania się różnymi formami wypowiedzi dziennikarskiej oraz inną formą realizacji zagadnień dotyczących norm etycznych obowiązujących dziennikarza oraz zasad funkcjonowania zespołu redakcyjnego.

II Cel główny:

Rozbudzanie zainteresowań i przygotowanie uczniów do pełnienia różnorodnych ról związanych z wydawaniem czasopisma.

III Cele szczegółowe:

• poznanie zasad pracy redakcji

• redagowanie różnorodnych gatunków dziennikarskich

• projektowanie i wykonanie szaty graficznej

• gromadzenie i selekcjonowanie materiałów do poszczególnych numerów gazety

• korzystanie z różnych źródeł informacji

• poznawanie różnorodnych technik komputerowych (skanowanie, drukowanie, wstawianie grafiki)

• wykorzystywanie programów komputerowych do redagowania gazety

• redagowanie haseł reklamowych i opracowanie zasad kolportażu

• doskonalenie umiejętności komunikowania się

• doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem

• rozwijanie umiejętności posługiwania się różnego rodzaju formami wypowiedzi pisemnych (wywiad, reportaż, felieton, fotoreportaż)

• doskonalenie umiejętności poprawnego posługiwania się językiem pod względem ortograficznym, stylistycznym i gramatycznym

• nabycie sprawności w nadawaniu tytułów i podtytułów

• kształtowanie postaw asertywnych i twórczej aktywności

• przestrzeganie zasad etyki dziennikarskiej

• wdrażanie do troski o estetykę publikacji

IV Środki dydaktyczne przewidziane do realizacji programu:

• słowniki: słownik poprawnej polszczyzny, słownik języka polskiego, słownik terminów literackich, słownik wyrazów obcych, słownik ortograficzny

• R. Jedliński: „Gatunki publicystyczne w szkole średniej''

• K. Kąkolewski: „Teoria i praktyka dziennikarstwa”

• zasoby szkolnej biblioteki i czytelni

• Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1 i 2.

• Internet

• encyklopedie multimedialne

V Materiał nauczania związany z celami:

A. Przygotowanie warsztatu dziennikarskiego ucznia.

1. Historia czasopiśmiennictwa w Polsce.

2. Poznanie różnego rodzaju czasopism i gazet oraz ich adresatów.

• budowa gazety

• zasady funkcjonowania zespołu redakcyjnego

Poznanie różnych form wypowiedzi dziennikarskiej.

Wycieczka do czytelni.

Tworzenie słowniczka pojęć związanych z pracą dziennikarza.

Normy etyczne obowiązujące dziennikarza.

B. Uczeń w roli dziennikarza

1. Posługiwanie się językiem i formami dziennikarskimi

2. Znajomość procesu wydawniczego i aktywne w nim uczestnictwo

3. Stosowanie technik komputerowych w redagowaniu artykułu prasowego

4. Wybranie modelu własnej gazety

5. Reklama i opracowanie zasad kolportażu

Zagadnienie ogólne	Zagadnienie szczegółowe	~ liczba godzin	Metody i formy pracy	Osiągnięcia Uczeń:
Przygotowanie warsztatu dziennikarskiego ucznia.	Historia czasopiśmiennictwa w Polsce.	2	mini wykład, praca z tekstem - lektura dostępnych artykułów związanych z historią czasopiśmiennictwa, oś czasu,	- zna historię czasopism w Polsce - wskazuje podobieństwa i różnice między czasopismami dawnymi a współczesnymi - zna najważniejsze wydarzenia z dziejów czasopism i umieszcza je na osi czasu
		Poznanie różnego rodzaju czasopism i gazet oraz ich adresatów.	2	metoda oglądowa, praca w grupach, dyskusja	- dzieli czasopisma ze względu na tematykę i adresatów - spontanicznie wypowiada swoje wrażenia po obejrzeniu danego czasopisma - współpracuje w grupie i prezentuje efekty pracy grupy - poprawnie argumentuje walory czasopisma
		Budowa gazety.	1	m. oglądowa, mini wykład	- zna budowę gazety - rozpoznaje tytuły, nagłówki, wyróżniki tekstowe - wskazuje stopkę redakcyjną i wyszukuje w niej potrzebne informacje
		Poznanie różnych form wypowiedzi dziennikarskiej.	3	mini wykład, praca z tekstem, praca ze słownikiem terminów literackich, praca w grupach	- zna różne formy wypowiedzi dziennikarskiej (wywiad, reportaż, felieton, fotoreportaż, komiks, recenzja, sprawozdanie, polemika, ankieta- sonda
		Wycieczka do czytelni.	2	m. oglądowa, mini wykład bibliotekarza, m. praktyczna - wypisywanie rewersu	- zna zasady gromadzenia i przechowywania czasopism w czytelni - odszukuje potrzebny numer czasopisma - zna i stosuje zasady zachowania się w czytelni
		Tworzenie słowniczka pojęć związanych z pracą dziennikarza.	2	praca z tekstem, korzystanie ze słownika wyrazów obcych, słownika języka polskiego, słownika terminów literackich, m. ruchomych kartek	- zna pojęcia związane z pracą dziennikarza - poprawnie wymawia, zapisuje i odmienia trudniejsze pojęcia
		Normy etyczne obowiązujące dziennikarza.	2	spotkanie z dziennikarzem lokalnej gazety	- zna normy etyczne obowiązujące dziennikarza czyli: publikuje prawdę, zachowuje tajemnicę dziennikarską, nie popełnia plagiatu, nie zniesławia
		Zasady funkcjonowania zespołu redakcyjnego.	2	wycieczka do redakcji	- zna zasady funkcjonowania redakcji: podział zespołu na grupy, opracowanie grafiku odpowiedzialnych za poszczególne zadania, ustalenie sposobów zbierania i dostarczania materiałów do redakcji
	Uczeń w roli dziennikarza	Posługiwanie się językiem i formami dziennikarskimi.	8	m. pracy z tekstem, m. ćwiczeń praktycznych	- podaje wyróżniki różnych form dziennikarskich - posługuje się językiem charakterystycznym dla danej formy wypowiedzi - redaguje wywiad, felieton, recenzję, reportaż, sprawozdanie, polemikę
		Znajomość procesu wydawniczego i aktywne w nim uczestnictwo.	4	m. ćwiczeń praktycznych	- gromadzi i selekcjonuje materiały do poszczególnych numerów - unika monotonii - podaje ciekawe informacje - formułuje intrygujące tytuły i nagłówki - unika szumu informacyjnego
		Stosowanie technik komputerowych w redagowaniu artykułu prasowego.	4	ćwiczenia praktyczne w pracowni informatycznej	- wykorzystuje programy komputerowe przydatne w redagowaniu gazety np. MS Word, MS Publisher, Adobe Page Maker - korzysta ze skanera I drukarki
		Wybranie modelu własnej gazety.	4	dyskusja	- uzasadnia wybór modelu czasopisma -ustala tytuły oraz nagłówki poszczególnych działów - opracowuje szatę graficzną - przydziela zadania konkretnym osobom - dokonuje składu numeru
		Reklama i opracowanie zasad kolportażu.	2	dyskusja, burza mózgów	- reklamuje swoje czasopismo - znajduje odbiorców swojego czasopisma - kalkuluje koszty wydania i sprzedaży gazety

VI Ewaluacja

• prezentacja wydanego numeru czasopisma na forum szkoły

• ankieta ewaluacyjna

VII Kryteria oceny ucznia:

• aktywność na zajęciach

• współdziałanie w grupie

• korzystanie z różnych źródeł informacji

• wykorzystywanie własnych zasobów ucznia

• wykorzystywanie różnych technik komputerowych

• wartość merytoryczna, estetyczna i poziom literacki przygotowanych artykułów

• poziom opanowania języka i różnych form dziennikarskich

Bibliografia:

• Bauer Z., Gazetka czyli szkoła w szkole, „Polonistyka” 1996 nr 9, s.589 -596.

• Bortnowski S. , Wypowiedzi pisemne (4), „Język polski w klasach IV - VIII” 1989/90 nr1.

• Jedliński R. , Gatunki publicystyczne w szkole średniej, Warszawa 1994.

• Jurska E., Samodzielne próby pisarskie uczniów i gazetki szkolne w kształceniu ich sprawności językowej, „Język Polski w Szkole dla klas IV - VIII” 1996/ 97, z.5, s. 59 - 67.

• Kaliszewska M., Prawdziwa „Gazeta Dzieci”, „Hejnał Oświatowy” 1997, nr 4, s.32.

• Kąkolewski K. , Teoria i praktyka dziennikarstwa, Warszawa 1964.

• Korolko M. , Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.

• Kotwicka I., Z doświadczeń opiekuna koła prasowego, „ Polonistyka” 1996 nr 9, s. 605 - 607.

• Kujawska I., Gwiazdy szkolnej żurnalistyki, „ Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze” 1997, nr 3, s.39 - 41.

• Lis T. , Skowroński K. , Ziomecki M. , ABC dziennikarstwa. Wskazówki i porady nie tylko dla początkujących, Warszawa 2002.

• Markiewicz H. , Zabawy literackie, Kraków 1992.

• Miller M. , Reporterów sposób na życie, Warszawa 1983

• Miller M. , Szalejący reporter, czyli jak wydawać szkolną gazetkę?, „ Wszystko dla Szkoły” 1996, nr 10, s.1 -3.

• Miller M. ,Pisz tak, jak mówisz, czyli to i owo o dziennikarstwie, „Wszystko dla Szkoły” 1996, nr 10, s.3 - 5.

• Pilarz D. , Moja przygoda ze szkolnym czasopismem, „Język Polski w Szkole dla klas IV - VIII” 1996/97, z.6, s. 111 - 112.

• Rękosiewicz W. ,Dziecko w roli twórcy. Gazeta szkolna jako pomoc w rozwijaniu sprawności polonistycznych uczniów, „Problemy Oświaty i Wychowania” 1997, nr 5, s. 20 - 21.

• Saloni Z. , O kształceniu umiejętności pisania na wyższym poziomie nauki szkolnej, Warszawa 1979.

• Sowiński G. , Nie zmarnować szansy, czyli o gazetkach uczniowskich, „Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze” 1997, nr 3, s. 33 - 39.

• Wielocha A. , Rola swobodnego tekstu i gazetki w nauczaniu języka polskiego w klasach I - III, „Życie Szkoły” 1996, nr 8, s. 466 - 469.

VIII Materiały pomocnicze: ankieta, scenariusz zajęć

Ankieta

1.  Czy uważasz, że udział w zajęciach poszerzył Twoją wiedzę nt. pracy dziennikarza?

• Tak

• Nie         

2.Podkreśl, którą z form wypowiedzi dziennikarskich potrafisz zredagować:

• wywiad

• felieton

• sprawozdanie

• ankieta

• reportaż

3. Czy podobał Ci się sposób prowadzenia zajęć?

• Tak

• Nie

• Nie mam zdania          

4. Które zajęcia najbardziej Ci się podobały i dlaczego?

.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................

5. Które zadania sprawiły Ci najwięcej trudności i dlaczego?

.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................

6. Czy rozwinąłeś swoje umiejętności posługiwania się komputerem?

• Tak

• Nie

• Trochę                

7. Czy chciałbyś zostać dziennikarzem?

• Tak

• Nie

• Nie wiem

VIII Materiały pomocnicze: ankieta, scenariusz zajęć

Scenariusz dwugodzinnych zajęć

Temat: Dla każdego coś innego -  poznanie różnego rodzaju czasopism oraz ich adresatów.

Cele - Uczeń:

• dzieli czasopisma ze względu na tematykę i adresatów;

• spontanicznie wypowiada swoje wrażenia po obejrzeniu danego czasopisma;

• współpracuje w grupie i prezentuje efekty pracy grupy;

• poprawnie argumentuje walory czasopisma.

Metody pracy:

• metoda oglądowa;

• praca w grupach;

• dyskusja.

Środki dydaktyczne:

• Słownik ortograficzny

• Słownik wyrazów obcych

• czasopisma, gazety.

Przebieg zajęć:

Zaangażowanie (ok. 10 minut)

Nauczyciel zachęca uczniów do wypowiedzi na temat  czasopism, które czytają oni, ich rodzeństwo, koledzy, rodzice.

Badanie i przekształcanie(ok. 30 minut)

1. Uczniowie z pomocą słownika wyrazów obcych wyjaśniają znaczenie terminu czasopismo i gazeta.

Czasopismo -  wydawnictwo ciągłe, ukazujące się regularnie w określonych terminach, objęte wspólnym tytułem.        

Gazeta -   wydawnictwo ciągłe, ukazujące się  zazwyczaj codziennie.

2. Nauczyciel informuje uczniów, że czasopisma można podzielić  według następujących kryteriów:

a) ze względu na częstotliwość ukazywania się:

• dzienniki;

• tygodniki;

• dwutygodniki;

• miesięczniki;

• dwumiesięczniki;

• kwartalniki;

• roczniki.

b) z względu na tematykę:

• społeczno-polityczne;

• naukowe ;

• popularnonaukowe;

• sportowe;

• literackie;

• filmowe;

• telewizyjne;

• turystyczne.

c) ze względu na adresata:

• czasopisma dziecięce;

• czasopisma młodzieżowe;

• czasopisma kobiece;

• czasopisma fachowe;

• inne, przeznaczone dla określonych grup ludzi   i zawodów, np. leśników.

3. Uczniowie podzieleni na dwie grupy otrzymują następujące polecenia:

Grupa I - Przejrzyjcie znajdujące się na stolikach czasopisma i zwróćcie uwagę na to:

• Jak często są wydawane?

• Jakie treści zawierają?

• Co znajduje się na pierwszej stronie?

• Gdzie są zamieszczone wiadomości sportowe, komunikaty?

• Kto może być adresatem poszczególnych czasopism?

Grupa II- Sprawdźcie, jakie dziecięce i młodzieżowe czasopisma  znajdują się w szkolnej czytelni?

• Jak często są wydawane?

• Jakie treści zawierają?

• Na jakich lekcjach można je wykorzystać?

• Które artykuły najbardziej lubicie czytać?

Prezentacja(ok. 15 minut)

Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy swojej grupy.

Podsumowanie(ok. 25 minut)

Nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji, podczas której uczniowie wskazują zasadnicze właściwości prasy (niezależnie od jej typu):

• aktualność treści;

• wszechstronność treści, która odzwierciedla uniwersalizm współczesnego życia społecznego;

• w prasie, podobnie jak w innych środkach masowego przekazu informacji, tj. w radiu, telewizji, występują także inne cechy o różnym nasileniu, np. atrakcyjność, ciągłość, obiektywność.

Refleksja (ok. 10 minut)

1. Pytanie ewaluacyjne: Dlaczego warto systematycznie kupować prasę, zbierać artykuły na określony temat, prowadzić teczki zagadnieniowe?

2. Zadanie pracy domowej: Załóż teczki zagadnieniowe i systematycznie w ciągu roku gromadź artykuły przydatne do nauki poszczególnych przedmiotów.

 

---