SZTUKA ROMANTYZMU

Sztuka romantyzmu sięgała już połowy XVIII wieku, wówczas kiedy rozkwitał klasycyzm i panowały oświeceniowe, empiryczne poglądy, natomiast w pełni objawiła się na początku XIX w. i przetrwała do połowy XIX wieku. Tak więc klasycyzm i romantyzm to epoki, które na przełomie wieków zazębiały się. Romantyzm, w przeciwieństwie do klasycyzmu, cenił sobie najbardziej fantazję, baśniowość, wyobraźnię, tajemniczość, niedopowiedzenie, głęboką metaforykę, indywidualną interpretację symbolu. Był powrotem do uczuć religijnych, namiętności, intuicji, swobody i nieskrępowania, marzył o wolności. Często pojęcie klasycznego piękna było mu obce, ponieważ ukazywał nie tylko dobro, ale i świat okrucieństwa, demonów, piekielnych mocy i grzechu, obsesji, lęków i psychopatii. Gloryfikował indywidualizm, geniusz, irracjonalizm, subiektywizm, zżył się głęboko z narodowowyzwoleńczymi ruchami narodów zniewolonych. Wg Baudelaire'a, XIX - wiecznego poety francuskiego, romantyzm był uduchowieniem, kolorem, lotem ku nieskończoności.

Architektura

Parlament londyński; Charles Barry

Architektura romantyczna nie stworzyła form własnych, charakteryzowała się historyzmem i eklektyzmem, wykorzystywała style dawne. Poprzez historyzm nawiązywała w jednej budowli do jednej epoki, najchętniej do gotyku, tworząc neogotyk, eklektyzm zaś był wynikiem swobodnego łączenia kilku epok w jednym dziele architektonicznym. Bardzo ważnym elementem tego kierunku była malowniczość, różnorodność, bogactwo form i asymetria. Twórcy chętnie nawiązywali do egzotycznej architektury Egiptu, Bliskiego i Dalekiego Wschodu, inspirowali się starożytnością Europy i średniowiecznymi ruinami zamków. Rozległe parki krajobrazowe, sentymentalne, projektowano na wzór obrazów pejzażowych, z licznymi punktami widokowymi, stawami, sztucznymi jeziorkami, które żywo odbijały w lustrach wody wieloraką roślinność. Pośród zacisza zieleni ustawiano domki gotyckie, chińskie i mauretańskie kioski, łaźnie tureckie, mostki, świątynie greckie, czasem aranżowano sztuczne groty lub średniowieczne ruiny.

Rzeźba

Marsylianka; François Rude

Rzeźba romantyczna rozwinęła się najbardziej reprezentatywnie we Francji, hołdowała eksponowaniu uczuć, była dynamiczna, ekspresyjna, kompozycją nawiązywała do pomysłów barokowych. Miała emanować, poruszać serca i odwoływała się do namiętności człowieka. Poruszała tematykę historyczną, pobudzała dumę narodową i wartości patriotyczne. Była wezwaniem do walki o wolność, równość i braterstwo. Poprzez te hasła ideologią zbliżała się do klasycyzmu, różniła się natomiast od epoki poprzedniej spontanicznością, antyklasyczną projekcją gestów i uczuć. Eksponowała wiarę we własne siły i marzenia.

Malarstwo

Maja naga; Francisco Goya

Malarstwo romantyczne preferowało wątki historyczne, narodowowyzwoleńcze, gloryfikowało wielkie działania samotnej jednostki, ukazywało ciemne sprzeczności, wahania, mroczne zakamarki duszy człowieka targanego niepewnością, rozdartego wewnętrznie. Malarze szukali inspiracji w tajemnicach ludowych, baśniach, legendach, podaniach i mitach, odnajdowali nowe tematy w literaturze, kochali poezję, muzykę i egzotykę wschodu. Artyści sięgnęli po barokowe metody twórcze, przywracające prawa dynamice formy, podporządkowali rysunek kolorowi, a ich pociągnięcia pędzla stały się bardziej naturalne, swobodne, faktura obrazu nie musiała koniecznie być gładka jak lustro, dostrzegli ogromną rolę barwy, która wzniecała nastrój dzieła i jeszcze bardziej dynamizowała otwartą kompozycję. Romantyzm w obrazach był ucieczką od reguł, kanonów, zasad, pielęgnował zaś intuicję, wielkie przeżycia i dokonania.

---