Hydrolizaty białkowe to preparaty mlekozastępcze, w których białka zostały poddane hydrolizie w celu obniżenia ich właściwości antygenowych.

Wyróżnia się 2 ich rodzaje, w zależności od stopnia hydrolizy białka:

• hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy białka,

• hydrolizaty o nieznacznym stopniu hydrolizy białka.

W hydrolizatach o znacznym stopniu hydrolizy białka modyfikowany jest skład węglowodanów - poprzez całkowite lub częściowe zastąpienie laktozy polimerami glukozy, czasami modyfikacja dotyczy również tłuszczów - poprzez dodanie średniołańcuchowych tłuszczów MCT.

Zastosowanie w profilaktyce alergii

Skuteczność hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy w zapobieganiu chorobom alergicznym została udowodniona w kilku prospektywnych, randomizowanych badaniach.

Uczeni wykazali rzadsze występowanie wyprysku niemowlęcego w grupach niemowląt żywionych hydrolizatami kazeinowymi (21 %), niż w grupie niemowląt karmionych standardową mieszanką mleczną (70%) lub preparatami sojowymi (63%). Ochronne działanie hydrolizatów kazeinowych było porównywalne z karmieniem piersią przez matki, które stosowały dietę hipcalergiczną (22%).

Uczeni w czasie 18-miesiecznej obserwacji 141 niemowląt ztzw. grup ryzyka, wykazali porównywalną z karmieniem piersią skuteczność hydrolizatów kazeinowych o znacznym stopniu hydrolizy oraz poddanych ultrafiltracji hydrolizatów serwatkowych w zapobieganiu alergii na białka mleka krowiego. Jej częstość w grupach poddanych działaniom profilaktycznym wynosiła 3,6%, a w grupie takimi działaniami nieobjętej - 20%.

Za stosowaniem w profilaktyce chorób alergicznych hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy przemawia fakt, że charakteryzują się one znacznie korzystniejszą dystrybucją mas cząsteczkowych, a uważa się, że im niższa masa cząsteczkowa powstałych w wyniku hydrolizy peptydów, tym niższe właściwości antygenowe.

Należy jednak pamiętać, że nie ma takiej masy cząsteczkowej, poniżej której nigdy nie występują reakcje alergiczne. Badania uczonych wykazały, że zasadniczy wpływ na zmniejszenie antygenowości ma struktura molekularna epitopów antygenowych i specyficzność enzymów użytych w procesie technologicznym, a nie stopień hydrolizy czy dystrybucja mas cząsteczkowych.

Przeciwko stosowaniu hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy przemawiają: ich zły smak, zapach oraz fakt, iż poza nielicznymi wyjątkami są to preparaty bez-laktozowe. Może to mieć niekorzystny wpływ na skład mikroflory przewodu pokarmowego i wchłanianie wapnia. Dodatkowo może powodować fałszywie ujemne wyniki badań przesiewowych w kierunku galaktozemii.

Hydrolizaty o nieznacznym stopniu hydrolizy (HA)

W latach dziewięćdziesiątych pojawiły się stosowane w profilaktyce chorób atopowych mieszanki będące hydrolizatami białek mleka krowiego o nieznacznym stopniu ich hydrolizy. Preparaty te zawierają zmodyfikowaną cząsteczkę białka mleka krowiego. W procesie hydrolizy jest ona „pocięta" na fragmenty łańcuchów składające się z kilkunastu aminokwasów. Zabieg ten powoduje, że zmniejsza się prawdopodobieństwo wystąpienia nadwrażliwości na białka mleka krowiego po kontakcie dziecka z tak zmienionymi cząsteczkami. Produktem wyjściowym do hydrolizy mogą być tu zarówno białka serwatkowe, jak i kazeina.

Aby łatwo odróżnić ten typ mieszanek od hydrolizatów o wysokim stopniu hydrolizy (zawierają głównie dwu - czteropeptydy i wolne aminokwasy), ich nazwa jest zawsze opatrzona skrótem HA. W grupie mieszanek wywodzących się z mleka krowiego znajdują się one pomiędzy mieszankami mlecznymi, a hydrolizatami o znacznym stopniu hydrolizy. Takie uszeregowanie tych preparatów wynika z wielkości cząsteczek białek mleka krowiego, ryzyka wystąpienia nadwrażliwości, a konsekwencją jest ich zastosowanie.

Preparaty o nieznacznym stopniu hydrolizy mają zastosowanie w profilaktyce alergii na białko mleka krowiego. Jeżeli w okresie niemowlęcym konieczne jest karmienie lub dokarmianie sztuczne, a wywiad rodzinny dokumentuje chorobę atopową w najbliższej rodzinie (rodzice, rodzeństwo), istnieje wskazanie do ich zastosowania. Mimo wielu lat badań nad tego typu preparatami, istnieją nadal rozbieżności co do celowości ich stosowania. Według niektórych autorów w profilaktyce chorób atopowych można od razu stosować hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy, uzyskując pozytywny efekt. Przeciwnicy tej metody twierdzą, że zaletą i jednocześnie przewagą preparatów HA w postępowaniu profilaktycznym jest:

• Lepsza ich tolerancja smakowa

• Nie zubażanie diety dziecka w laktozę (większość hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy jest całkowicie pozbawiona laktozy, ew. jej zawartość jest znacznie zmniejszona).

Skuteczność stosowania hydrolizatów o nieznacznym stopniu hydrolizy przedstawiana jest w pracach uczonych, którzy porównywali częstość pojawiania się objawów chorób atopowych u dzieci obciążonych ryzykiem ich wystąpienia. Dzieci te podzielone na dwie grupy były żywione przez pierwsze 6 miesięcy ich życia zwykłymi mieszankami mlecznymi lub hydrolizatami o nieznacznym stopniu hydrolizy. Częstość wystąpienia atopii w obu tych grupach oceniono:

• W 6 miesiącu życia w grupie żywionej mlekiem - 43%,

w grupie żywionej HA - 7%

• W 12 miesiącu życia w grupie żywionej mlekiem - 53%,

w grupie żywionej HA - 21%

• W 3 roku życia w grupie żywionej mlekiem - 57%,

w grupie żywionej HA - 25%

• W 5 roku życia w grupie żywionej mlekiem - 60%,

w grupie żywionej HA - 29%.

Uzyskane różnice były statystycznie znamienne we wszystkich grupach wiekowych badanych dzieci. Skład ilościowy i jakościowy preparatów HA umożliwia wyłączne ich stosowanie u najmłodszych niemowląt oraz częściowe wraz z pokarmami pozamlecznymi u niemowląt starszych.

Należy zwrócić uwagę na to, że hydrolizaty o nieznacznym stopniu hydrolizy zawierają w swoim składzie węglowodanowym laktozę, tak więc ich zastosowanie nie eliminuje objawów związanych z mogącą istnieć nietolerancją laktozy. Nie wolno ich też stosować w galaktozemii.

Najistotniejszym przeciwwskazaniem do ich zastosowania jest klinicznie rozpoznana alergia na białka mleka krowiego. Preparaty te należą do mieszanek stosowanych jedynie profilaktycznie u dzieci ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby atopowej, a nie do mieszanek leczniczych.

Charakterystyka i zastosowanie mieszanek wywodzących się z mleka krowiego.

3

---