1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Nikiel - sproszkowany

Symbol chemiczny: Ni

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
nikiel, sproszkowany	100	7440-02-0	231-111-4	Xn (rakotw. kat 3)	40-43

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Pierwiastek jest niebezpieczny w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Nikiel sproszkowany, suchy może spontanicznie zapalać się w kontakcie z powietrzem lub wilgocią.

Zagrożenie toksykologiczne: Pył niklu jest szczególnie szkodliwy jeżeli przedostanie się do układu oddechowego człowieka. W kontakcie ze skórą wystąpią uczulenia i oparzenia.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Nikiel sproszkowany nie działa szkodliwie na organizmy wodne i lądowe.

2. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego pyłem niklu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej jeśli tego dokona osoba przeszkolona.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego, przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać żołądek wodą.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Oczy należy przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego. Oczy osłonić gazą.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Skażoną powierzchnię ciała zmywać obficie wodą, a następnie przesmarować maścią borną lub zwilżyć 6% roztworem taniny.
2.	W przypadku, gdy podrażnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU:

Szczególne zagrożenia:	Zagrożeniem jest wzbijający się pył.
Środki gaśnicze:	Gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym metale.
Zalecenia szczegółowe:	Unikać wzbijania się pyłu.
Środki ochrony strażaków:	Kombinezony ochronne, niezależne aparaty oddechowe. Pył strącać rozproszonymi strumieniami wody lub piany.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości niklu w postaci proszku lub pyłu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażania środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Unikać wzbijania się pyłu.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającym się sproszkowanym niklem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłem. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P 2).
Zalecenia szczegółowe:	Wzbijający się pył strącać rozproszoną wodą lub piana. Rozsypaną substancję ostrożnie, mechanicznie zebrać do szczelnego pojemnika. Zebrać również skażoną glebę.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania sproszkowanego niklu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z manganem, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych, zamkniętych opakowaniach w magazynie chemicznym lub substancji palnych (dot. postaci pylistej), wyposażonym w instalację wentylacyjną, Opakowaniami są beczki stalowe, worki plastikowe, słoiki szklane lub plastikowe.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania sproszkowanego niklu. Sprawna wentylacja.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 0,25 mg/m³ NDSCh - nie ustanowiono

Ochrony osobiste

Drogi oddechowe:	W przypadku potrzeby - maski ochronne z filtrami pyłów P 2.
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa sztucznego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych ze sproszkowanym niklem. Nie wdychać pyłów. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy ze sproszkowanego niklu.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi sproszkowanego niklu.

Polskie Normy Ochronne:

PN-481:1998

Atmosfera miejsca pracy. Określenie składu ziarnowego dla pomiaru cząstek zawieszonych w powietrzu.

PN-89/Z-01001.06

Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki. Terminologia dotycząca badań jakości powietrza na stanowiskach pracy. Zmiany 1 BI 11/91 poz. 73

PN-89/Z-04008.07

Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników.

PN-84/Z-04030.02

Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym (imisja) metodą wagową. Poprawki 1 BI 12/87 poz.113.

PN-91/Z-04030.05

Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu. Oznaczanie pyłu całkowitego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową.

PN-91/Z-04030.06

Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu. Oznaczanie pyłu respirabilnego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 58,71 /mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Nikiel jest metalem miękkim, dobrze kowalnym o barwie srebrzystobiałej. Nikiel tworzy związki na +1, +2, +3, stopniu utleniania . Charakteryzuje się wysoką odpornością na korozję, wodę, pary, opady atmosferyczne, kwasy.
9.3	Gęstość: 8,9 g/cm^3
9.4	Temperatura topnienia: 1453^oC
9.5	Temperatura wrzenia: 2732oC
9.6	Rozpuszczalność w wodzie: Żadna
9.7	Reaktywność: Metal odporny na działanie czynników zewnętrznych.
9.8	Właściwości korozyjne: Brak
9.9	Stopień zagrożenia wód: Skrajny
9.10	Inne: Nikiel występuje w pokładach węgli w ilości 4 - 60 mg/kg a także w ropie naftowej w ilości 50 - 350 mg/kg. Własności geochemiczne niklu są zbliżone do żelaza i kobaltu. Nikiel występuje w związkach z siarką arsenem i antymonem. W procesach wietrzenia skał powstają hydrokrzemiany niklu. Otrzymywany jest z rud krzemianowych i siarczkowych. Nikiel znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle chemicznym jako surowiec i katalizator (wyrób tworzyw sztucznych), przemyśle farb i lakierów, elektrochemicznym, spożywczym (do pokrywania aparatury), w elektrotechnice, do galwanicznego pokrywania metali (wyrób sprzętu laboratoryjnego, narzędzi chirurgicznych, sprzętu gospodarstwa domowego), do wyrobu drutu, taśm, prętów, jako składnik stopów z żelazem, chromem, miedzią. Około 60% zużywanego niklu znajduje zastosowanie w hutnictwie do wyrobu stopów stali. Ścieki przemysłu metalurgicznego zrzucają duże ilości niklu do rzek. Zawartość niklu w ściekach przemysłowych waha się w granicach 20 - 4000 mg/kg. Dużym źródłem zanieczyszczeń jest emisja niklu do atmosfery w wyniku spalania paliw stałych i płynnych, w tym przez silniki Diesla.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	W warunkach normalnych, właściwie przechowywany nikiel jest chemicznie stabilnym pierwiastkiem. Nikiel sproszkowany, suchy może spontanicznie zapalać się w kontakcie z powietrzem lub wilgocią. Reaguje gwałtownie z fluorem, azotanem(V) amonu, fosforem, selenem, siarką, tytanem, chloranem(VII) potasu i innymi.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka:

Informacja ogólna: Fizjologiczna zawartość niklu w organizmie człowieka wynosi poniżej 30 mg. Dzienne wchłanianie niklu przez człowieka waha się w granicach 0,3-0,5 mg. Wchłonięty przez organizm nikiel jest przesyłany głównie przez albuminy surowicy. Największe stężenie niklu w organizmie ludzkim znajduje się w płucach, wątrobie, nerkach i jelitach. Zatrucia ostre niklem lub jego związkami zdarzają się rzadko. Najbardziej toksycznym związkiem jest tetrakarbonylek niklu. Wnikanie tego związku następuje poprzez drogi oddechowe oraz skórę. Objawami ostrego zatrucia są bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, uszkodzenie błon śluzowych oskrzeli, kaszel i nudności. Dolegliwości te mogą ustąpić, jednak po kilku godzinach lub dniach może wystąpić duszność, ból w klatce piersiowej, sinica skrajne osłabienie , delirium, zapalenie płuc. W ciągu 4 - 10 dni może nastąpić zgon. Zatrucia przewlekłe niklem i jego solami objawiają się podrażnieniem spojówek, błony śluzowej górnych dróg oddechowych, owrzodzeniem przegrody nosa. Pojawiają się swędzące wypryski na skórze. Stwierdzone są również objawy dychawicy i pylicy płuc. Niektóre związki niklu wywierają działanie kancerogenne. Wywołują głównie nowotwory.

Działania odległe: U osób zawodowo narażonych na nikiel występujący w postaci pyłu niklowego, siarczku niklowego lub tetrakarbonylku niklu obserwuje się kilkakrotnie częstsze niż u ogółu populacji występowanie nowotworów złośliwych zatok przynosowych i płuc. Stwierdzane były także przypadki raka przewodu pokarmowego.

Ocena działania rakotwórczego:

IARC - Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem

Dowód działania u zwierząt doświadczalnych - ograniczony.

Dowód działania u ludzi - niewystarczający

Ocena ogólna - czynnik przypuszczalnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2B).

Umiejscowienie lub rodzaj nowotworów: płuco, jama nosowa, zatoki nosowe, krtań.

Dane toksykologiczne:

LD_{LO (domięśniowo, szczur)} = 5000 mg / kg

LD_{LO (doustnie, świnka morska)} = 5 mg / kg

LD_{LO (skóra, szczur)} = 12,5 mg / kg

Zapobieganie:

Ze względu na zagrożenie niekorzystnymi następstwami kontaktów z pyłami niklu, konieczne jest stosowanie urządzeń odpylających. Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie higieny i uświadomieni o grożącym niebezpieczeństwie. Konieczna jest stała kontrola lekarska.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Dotyczy związków niklu:

Ryby: W bardzo miękkiej wodzie z azotanem niklu próg śmiertelności dla ciernika wynosił 1 tydzień, przy stężeniu 1 mg/dm³Ni. W obecności soli kobaltu następuje sumowanie się trującego działania obu metali. Przy jednoczesnym występowaniu soli cynku trujące własności obu metali zwielokrotniają się.

Rośliny: W kulturach wodnych NiO w postaci siarczanu niklu w stężeniu 2,5 mg/dm³ hamował wzrost roślin lub powodował ich obumieranie.

Niższe organizmy: Dla bakterii Escherichia coli próg szkodliwości występuje przy stężeniu 0,1 mg/dm³. Procesy fermentacji metanowej osadów ściekowych są silnie hamowane, gdy zawartość niklu w uwodnionym osadzie przekracza 500 do 1000 mg/dm³Ni. Chlorki i azotany wpływają szkodliwie na Vorticella w ilości 7-8 mg/dm³ próg krytyczny dla Paramaecium caudatum występuje już przy ilości 0,2 mg/dm³. Przy stałej zawartości niklu wynoszącej od 2,5 do 10 mg/dm³Ni pogorszenie efektu oczyszczania, mierzone w redukcji BZT, wynosi najwyżej 5%.

Stopień zagrożenia wód: mały

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).

Zawartość opakowania, wg:

rodzaju 10 10 99 - inne, nie wymienione odpady.

Sposób likwidacji A1(A3): „ Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych...., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania, wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer indeksowy (EC):	028-002-00-7
14.2	Symbole zagrożenia (R):	40-43
14.3	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-22-23
14.4	Numer ONZ (UN)	1378

14. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001r. (Dz.U.11 poz.84; 100 poz.1085; 123 poz.1350; 125 poz.1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002r. (Dz.U. 142 poz.1187),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. 140 poz.1171),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - Załącznik (Dz.U.129 poz.1110),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U.140 poz.1173),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U.140 poz.1172),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz.U.140 poz.1174),

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz.U.142 poz.1194),

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”,

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998r. (Dz.U.79 poz.513) ze zmianą 2.01.2001r. (Dz.U.4 poz.36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996r. (Dz.U.121 poz.571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki,

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998r. (Dz.U.55 poz.355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu,

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998r. (Dz.U.145 poz.942) i zmianą 05 marca 2001 (Dz.U.22 poz.251)w sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206),

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01 lipca 2001r.),

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi niklu sproszkowanego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy niklu sproszkowanego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakikolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja szkodliwa.”
Symbole zagrożenia
R 40	Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia człowieka.
R 43	Może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 22	Nie wdychać pyłu
S 23	Nie wdychać dymu

16. INNE INFORMACJE

16.1 Chemiczne określenie produktu: Nikiel - sproszkowany
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Xn	Substancja szkodliwa

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyka nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r. , PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ	Wydanie: I Data wydania: 10.01.03 Strona/stron 6/7
Nazwa:	NIKIEL - sproszkowany

Nikiel

---