1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI
Nazwa produktu: Molibden
Symbol chemiczny: Mo
Producent:
Dostawca:
Użytkownik:
Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Składnik stwarzający zagrożenie:
Nazwa chemiczna |
% wag. |
Nr CAS |
Nr EINECS |
Symbol ostrzegawczy |
Symbole zagrożenia (R) |
Molibden |
100 |
7439-98-7 |
231-107-2 |
- |
- |
3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Pierwiastek nie jest niebezpieczny w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.
Zagrożenie pożarowe: Molibden w postaci proszku może spontanicznie zapalać się w kontakcie z płomieniem.
Zagrożenie toksykologiczne: Pył molibdenu działa szkodliwie, jeżeli przedostanie się do układu oddechowego człowieka.
Zagrożenie ekotoksykologiczne: Molibden nie działa szkodliwie na organizmy wodne i lądowe.
4. PIERWSZA POMOC
Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego pyłem molibdenu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem.
Zatrucie inhalacyjne: |
|
1. |
W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. |
2. |
Zapewnić pomoc lekarską. |
Zatrucie doustne: |
|
1. |
W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Przepłukać żołądek wodą. |
2. |
W razie potrzeby odtransportować do szpitala. Choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. |
Skażenie oczu: |
|
1. |
Oczy należy przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego. Oczy osłonić gazą. |
2. |
Zapewnić pomoc okulisty. |
Skażenie skóry: |
|
1. |
Skażoną powierzchnię ciała zmywać obficie wodą, a następnie przesmarować maścią borną lub zwilżyć 6% roztworem taniny. |
2. |
W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. |
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
Szczególne zagrożenia: |
Zagrożeniem jest wzbijający się pył. |
Środki gaśnicze: |
Gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym metale. |
Zalecenia szczegółowe: |
Unikać wzbijania się pyłu. |
Środki ochrony strażaków: |
Kombinezony ochronne, niezależne aparaty oddechowe. Pył strącać rozproszonymi strumieniami wody lub piany. |
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne: |
W przypadku wydostania się większej ilości molibdenu w postaci proszku lub pyłu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Unikać wzbijania się pyłu. |
Środki ochrony osobistej: |
Unikać kontaktu z uwalniającym się molibdenem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłem. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2). |
Zalecenia szczegółowe: |
Wzbijający się pył strącać rozproszoną wodą lub pianą. Rozsypaną substancję ostrożnie, mechanicznie zebrać do szczelnego pojemnika. Zebrać również skażoną glebę. |
Zabezpieczenie środowiska: |
Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie. |
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Zapobieganie zatruciom: |
Podczas stosowania molibdenu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z molibdenem, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. |
Magazynowanie: |
W oryginalnych, właściwie oznakowanych, zamkniętych opakowaniach, w magazynie chemicznym lub substancji palnych (dot. postaci pylistej), wyposażonym w instalację wentylacyjną. Opakowaniami są beczki stalowe, butelki szklane lub plastikowe. |
8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania molibdenu. Sprawna wentylacja.
Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:
NDS - 4 mg/m3, NDSCh - 10 mg/m3.
Ochrony osobiste
Drogi oddechowe: |
W razie potrzeby - maski ochronne z filtrami pyłów P2. |
Ręce: |
Rękawice ochronne z tworzywa sztucznego. |
Oczy: |
Okulary ochronne w szczelnej obudowie. |
Skóra i ciało: |
Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. |
Inne informacje: |
Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z molibdenem. Nie wdychać pyłów. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy molibdenu. |
Metody oceny narażenia w środowisku pracy:
PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.
PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.
Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi molibdenu.
Polskie Normy Ochronne:
PN-481:1998 |
Atmosfera miejsca pracy. Określenie składu ziarnowego dla pomiaru cząstek zawieszonych w powietrzu. |
PN-89/Z-01001.06 |
Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki. Terminologia dotycząca badań jakości powietrza na stanowiskach pracy. Zmiany 1. BI 11/91 poz. 73. |
PN-89/Z-04008.07 |
Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników. |
PN-84/Z-04030.02 |
Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym (imisja) metodą wagową. Poprawki 1. BI 12/87 poz.113. |
PN-91/Z-04030.05 |
Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu. Oznaczanie pyłu całkowitego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową. |
PN-91/Z-04030.06 |
Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu. Oznaczanie pyłu respirabilnego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową. |
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
9.1 |
Masa atomowa: 95,94 g/mol |
9.2 |
Postać fizyczna, barwa, zapach, inne: Molibden jest pierwiastkiem chemicznym należącym do grupy 6 (VI poboczna) układu okresowego (chromowce). Pierwiastek przejściowy. Ma siedem izotopów trwałych: 92Mo, 94Mo, 95Mo, 96Mo, 97Mo, 98Mo, 100Mo. Krystalizuje w układzie regularnym. Molibden jest metalem o barwie srebrzystobiałej. Pozbawiony zapachu. |
9.3 |
Temperatura topnienia: 2610oC |
9.4 |
Temperatura wrzenia: 4800oC |
9.5 |
Gęstość: 10,22 g/cm3 (20oC) |
9.6 |
Gęstość usypowa: ok. 1400 kg/m3 (rozdrobniony) |
9.7 |
Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Molibden w wodzie nie rozpuszcza się. Jest rozpuszczalny w mieszaninie kwasu azotowego i fluorowodorowego. |
9.8 |
Stopień zagrożenia wód: Minimalny. |
9.9 |
Inne: Udział molibdenu w skorupie ziemskiej wynosi 7,5.10-4%. Molibden w związkach występuje w stopniu utlenienia od +2 do +6. W stopniu utlenienia +6 tworzy związki najtrwalsze. Molibden otrzymywany jest przez redukcję MoO3 wodorem. Stosowany jest jako składnik stopowy stali oraz do wyrobu elektrod w lampach elektronowych i elementów konstrukcyjnych lamp żarowych. Tritlenek molibdenu (trójtlenek molibdenu) stosowany jest jako mikronawóz oraz jako katalizator w procesach utleniania. |
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność i reaktywność: |
W warunkach normalnych, właściwie przechowywany molibden jest chemicznie stabilnym pierwiastkiem. Reaguje z bardzo silnymi utleniaczami. Rozpuszcza się w mieszaninie kwasu azotowego(V) i fluorowodorowego. |
Właściwości korozyjne: |
Brak |
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Informacja ogólna: Narażenie na działanie molibdenu występuje w górnictwie rud molibdenowych (przede wszystkim molibdenit MoS2 i wulfenit PbMoO4), w hutnictwie przy odlewaniu i rafinacji. Spawanie i cięcie metalu stanowią główne źródła zanieczyszczenia środowiska. Molibden wydobywający się wskutek działania wysokiej temperatury trafia do atmosfery głównie w postaci tritlenku MoO3. Molibden należy do pierwiastków niezbędnych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka. Odgrywa ważną rolę w metabolizmie węglowodanów, lipidów, w procesie formowania tkanek. Dzienne pobieranie przez organizm człowieka tego pierwiastka wynosi ok. 0,35 mg, zaś przeciętna zawartość molibdenu w organizmie dorosłego człowieka wynosi ok. 9 mg.
Według WHO, stężenie manganu poniżej 0,3 mg/m3 nie powinno wywierać szkodliwych skutków.
Działanie miejscowe:
Wdychanie dymów i pyłów: Wdychanie dymów zawierających molibden może być przyczyną wystąpienia chorób dróg oddechowych, w tym bronchitu, zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc. Wdychanie dymów może być przyczyną wystąpienia tzw. gorączki metalowców.
Spożycie: Wystąpią nudności, wymioty, biegunka, dezorientacja.
Kontakt ze skórą: Mogą pojawić się podrażnienia i zaczerwienienia.
Kontakt z oczami: Może pojawić się podrażnienie, zaczerwienienie.
Zatrucia przewlekłe: Wdychanie przez dłuższy czas pyłów, par i dymów zawierających molibden, powoduje nieżyty w układzie oddechowym. Obserwowano również zapalenie spojówek, łzawienie. Wdychanie pyłów może być przyczyną powstania pylicy, z jej zdrowotnymi następstwami. Częstym źródłem kontaktów są: oleje przemysłowe, związki antykorozyjne, farby olejne, dymy spawalnicze, lakiernie.
Ze względu na zagrożenie niekorzystnymi następstwami kontaktów z molibdenem, konieczne jest stosowanie urządzeń odpylających. Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie higieny i uświadomieni o grożącym niebezpieczeństwie. Konieczna jest okresowa kontrola lekarska.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Stopień zagrożenia wód: minimalny.
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Metody unieszkodliwiania:
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
Zawartość opakowania wg:
rodzaju 10 10 99 - Inne, niewymienione odpady.
Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).
Opakowania wg:
rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,
rodzaju 15 01 04 - opakowania z metali,
rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Molibden nie jest klasyfikowany jako substancja niebezpieczna wg ADR/RID/IMO/IATA i nie podlega ograniczeniom wynikającym z tych przepisów.
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Kartę wykonano zgodnie z:
Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.
Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - Załącznik (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).
Normą PN-ISO 11014-1: 1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.
Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.
Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).
Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi molibdenu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy molibdenu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.
Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.
16. INNE INFORMACJE
Molibden |
Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.
* * * * *
Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC
|
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ |
Wydanie: I Data wydania: 10.01.03 Strona/stron 5/6 |
Nazwa: |
MOLIBDEN |
|
Molibden