PRAWIDŁOWA POSTAWA CIAŁA

 

Jest wiele definicji prawidłowej postawy ciała, oto dwie z nich:

 

1) Przez prawidłową postawę należy rozumieć taką, której układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie jest zharmonizowany, a utrzymanie jej wymaga minimalnego napięcia układu mięśniowego i nerwowego

 

2) Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu.

  Postawa prawidłowa - nie jest to pojęcie jednoznaczne. Zależy ona od takich czynników jak: wiek (np. postawa starcza, postawa małego dziecka), pora dnia, posiłki, zmęczenie ...

Oceny prawidłowej postawy ciała - w zależności o wieku - dokonujemy wg następujących zasad:

POSTAWA MAŁEGO DZIECKA

· barki nie wystają do przodu

· tył głowy z plecami są w jednej linii (można to sprawdzić prosząc dziecko o podejście do ściany)

· wypukły brzuszek

· lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

· cały tułów pochylony do przodu

· lekkie zgięcie bioder i kolan

· do 4-5 roku życia występuje płaskostopie

POSTAWA DZIECKA W WIEKU SZKOLNYM

· klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie barków staje się wyraźniejsze

· brzuch jest nieco mniej wypukły

· lordoza (wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze

· cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu

· proste nóżki

· nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan

· całkowity zanik płaskostopia

WIEK DORASTANIA

· wyprostowana postawa ciała

· zmniejszenie się wystawania brzucha

· zanik zgięcia w biodrach i kolanach

POSTAWA U OSOBY DOROSŁEJ

· głowa nieznacznie wysunięta do przodu

· brzuch jest płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej

· wygięcia kręgosłupa w kształcie litery S

Wada postawy - wszelkie odstępstwa od prawidłowej postawy.

Do wad postawy zalicza się:

• postawę skoliotyczną (skolioza czynnościowa),

• plecy okrągłe (kifoza czynnościowa),

• plecy wklęsłe (lordoza czynnościowa),

• plecy płaskie,

• plecy okrągło-wklęsłe,

• stopę szpotawą,

• stopę koślawą,

• stopę końsko-szpotawą,

• płaskostopie,

• kolana szpotawe,

• kolana koślawe.

Za przyczyny wad postawy uważa się:

• wady wrodzone kości, mięśni;

• wady wzroku, słuchu; przewlekłe infekcje dróg oddechowych, moczowych;

• schorzenia układu ruchu, np.: dysplazję stawu biodrowego, złamania kości kończyn dolnych, młodzieńcze zapalenie stawów;

• zespoły przeciążeniowe.

Plecy okrągłe

Charakterystyka

Wada ta charakteryzuje się:

• pogłębieniem kifozy piersiowej,

• wysunięciem głowy i barków do przodu,

• rozsunięciem łopatek i ich odstawaniem od klatki piersiowej,

• spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej,

• zmniejszeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy.

Mięśnie osłabione i rozciągnięte

Do mięśni, które ulegają osłabieniu i rozciągnięciu w plecach okrągłych należą:

• mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,

• mięsień równoległoboczny,

• mięsień czworoboczny grzbietu,

• mięsień najszerszy grzbietu.

Mięśnie nadmiernie napięte i przykurczone

Do mięśni, które ulegają nadmiernemu napięciu i często przykurczeniu należą:

• mięsień piersiowy większy,

• mięsień piersiowy mniejszy,

• mięsień zębaty przedni.

Plecy wklęsłe

Charakterystyka

Wada ta charakteryzuje się:

• silnym zaznaczeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa,

• uwypukleniem pośladków,

• zwiększeniem fizjologicznego przodopochylenia miednicy,

• wypiętym brzuchem.

Mięśnie osłabione i rozciągnięte

Do mięśni osłabionych i rozciągniętych w plecach wklęsłych należą:

• mięsień prosty brzucha,

• mięsień skośny zewnętrzny brzucha,

• mięsień skośny wewnętrzny brzucha,

• mięsień półbłoniasty,

• mięsień półścięgnisty,

• mięsień dwugłowy uda,

• mięśnie pośladkowe wielkie.

Mięśnie nadmiernie napięte i przykurczone

Do mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych należą:

• mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,

• mięsień czworoboczny lędźwi,

• mięsień prosty uda,

• mięsień krawiecki.

Plecy okrągło-wklęsłe

Charakterystyka

Wada ta charakteryzuje się:

• pogłębieniem lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej,

• wysunięciem barków do przodu,

• odstawaniem łopatek,

• wypukłym brzuchem,

• zwiększeniem przodopochylenia miednicy,

• uwypukleniem pośladków.

Mięśnie osłabione i rozciągnięte

Do mięśni osłabionych i zbyt rozciągniętych należą:

• mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,

• mięsień najszerszy grzbietu,

• mięsień równoległoboczny,

• mięsień czworoboczny grzbietu,

• mięśnie pośladkowe wielkie,

• mięśnie kulszowo-goleniowe,

• mięśnie brzucha w części podpępkowej.

Mięśni nadmierne napięte i przykurzcone

Do mięśni nadmienie napiętych lub przykurczonych należą:

• mięśnie piersiowe większe,

• mięśnie piersiowe mniejsze,

• mięśnie zębate przednie,

• mięśnie międzyżebrowe,

• mięsień biodrowo-lędźwiowy,

• mięsień prosty uda,

• mięsień krawiecki,

• mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,

• mięsień czworoboczny lędźwi.

Plecy płaskie

Charakterystyka

Wada ta charakteryzuje się:

• opadniętymi barkami,

• odstającymi łopatkami,

• spłaszczoną klatką piersiową,

• obniżonymi narzadami wewnętrznymi.

Mięśnie nadmiernie rozciągnięte

W plecach płaskich nadmiernie rozciągnięte są:

• mięsień prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,

• mięsień czworoboczny lędźwi,

• mięsień biodrowo-lędźwiowy.

Mięśnie nadmiernie napięte

Mięśniami nadmiernie napiętymi są:

• mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego,

• mięsień równoległoboczny

• mięsień czworoboczny grzbietu.

Stopa końsko-szpotawa (łac. talipes equinovarus, ang. club foot) - wada wrodzona, polegająca na utrwalonym zgięciu podeszwowym stopy i przywiedzeniu przodostopia. Jest to wada o charakterze deformacji, w około 50% przypadków spowodowana przez malformacje kostne. Nie do końca jasna jest etiologia zmian.

Stopa końsko-szpotawą to wynik obrazu kilku nakładających się na siebie wad i dopiero ich wspólne wystąpienie świadczy o rozpoznaniu.

• ustawienie końskie

• szpotawe ustawienie i odwrócenie (głównie okolicy pięty)

• przywiedzenie przodostopia

• nadmierne wydrążenie łuku podłużnego stopy

• ewentualnie: wewnętrzna torsja goleni

Płaskostopie (łac. pes planus) - zniekształcenie stopy polegające na obniżeniu się jej fizjologicznych sklepień, w wyniku czego staje się ona płaska. Stopa o prawidłowej budowie nie dotyka podłoża całą powierzchnią. Jej kości układają się w łuk. Przy płaskostopiu prawie cała stopa przylega do podłoża. Kości w takiej stopie ułożone są w linii prostej. Stopa zbudowana prawidłowo wspiera się o podłoże trzema punktami:

• piętą

• głową pierwszej kości śródstopia

• głową piątej kości śródstopia.

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje płaskostopia:

• płaskostopie podłużne będące wynikiem obniżenia łuku przyśrodkowego (dynamicznego) stopy

• płaskostopie poprzeczne będące skutkiem obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy

Przyczyną tego rodzaju wady może być np. nadmierne, długotrwałe obciążenie stóp przy jednoczesnym osłabieniu mięśni i więzadeł, noszenie niewłaściwego obuwia lub nadwaga. Płaskostopie może być wrodzone lub porażenne. Płaskostopie prowadzi do powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności utrudniających, niekiedy nawet uniemożliwiających, stanie i chodzenie. Wynikiem płaskostopia poprzecznego często jest paluch koślawy.

Leczeniem płaskostopia zajmuje się ortopedia. Jest ono zwykle zachowawcze - gimnastyka (np. chodzenie boso po piasku), wkładki korekcyjne i obuwie ortopedyczne, w ciężkich przypadkach wymagane jest leczenie operacyjne.

Kolana szpotawe (łac. genu varum) - wada kończyn dolnych polegająca na ustawieniu podudzia względem uda pod kątem otwartym do środka i wygięciu na zewnątrz trzonu kości udowej, piszczelowej i strzałkowej

Przyczyną kolan szpotawych może być krzywica lub zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia. Masa ciała dziecka stanowi wtedy zbyt wielkie obciążenie dla miękkiego jeszcze kośćca.

Do zmian chorobowych występujących w kolanach szpotawych należą:

• rozciągnięcie więzadła pobocznego strzałkowego,

• skrócenie więzadła pobocznego piszczelowego,

• rozciągnięcie mięśnia dwugłowego uda i mięśni strzałkowych i przykurczenie pozostałych zginaczy,

• skręcenie kończyn do wewnątrz w stawach biodrowych,

• nadwyprost w stawach kolanowych,

• odsunięcie od siebie kłykci przyśrodkowych na odległość powyżej 3 cm.

Kolana koślawe (łac. genu valgum) - wada kończyn dolnych, w której odstęp między przyśrodkowymi kostkami, mierzony przy zwartych i wyprostowanych kolanach jest większy niż 4-5 cm.

Przyczyną kolan koślawych może być:

• krzywica,

• stopa płasko-koślawa,

• złamania lub urazy w okolicy stawu kolanowego,

• porażenia mięśni,

• choroby stawów.

Czasami przyczyna jest nieznana.

Zmiany patologiczne w kolanach koślawych mogą dotyczyć więzadeł, mięśni i układu kostnego.

• Zmiany dotyczące więzadeł:

• skrócenie więzadła pobocznego strzałkowego,

• rozciągnięcie więzadła pobocznego piszczelowego.

• Zmiany dotyczące mięśni:

• przykurczenie mięśnia dwugłowego uda i mięśni biodrowo-piszczelowych,

• rozciągnięcie mięśnia smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego, krawieckiego i głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda.

• Zmiany dotyczące układu kostnego: szybszy rozrost kłykci wewnętrznych kości udowej niż zewnętrznych, co powoduje pochylenie do wewnątrz powierzchni stawów kolanowych.

---